Nieuws en Advertentieblad voor Veenendaai en Omstreken
15e Jaargang
Woensdag 1 Augustus 1945
No. 769
Orgelbespeling Feike Asma
Abonnementsprijs f 1.3C
per kwartaal.
Losse nummers 6 cent
Redactie en Administratie
Parallelweg 8, Veenendaal
Telefoon 601
Red. W. F. ter Hoeven
VALLEI
A D VERTENTIES
Gewone advertentieprijs
per mm. 15 cent.
Minimumprijs per adver
tentie f 3.—.
Vraag en aanbod f 1.30
van 1-20 woorden. Elk
woord meer 6 cent.
Uitgave: Drukkerij „De Geldersche Vallei".
Verschijnt 2 keer per week in: Stichts- en Geld.-Veenendaal, Amerongen, Eist, Rhenen, Achterberg, Overberg, De Haar,
Heuvelsche Steeg. Groep, Benedeneind, Kade, Maanderbuurr, Ederveen, Renswoude, Scherpenzeel
DE WEG NAAR HERSTEL LEIDT
OVER BURGERDIENSTPLICHT.
Zo nodig dwang voor arbeidsschuwen
Rationele verdeling van de arbeids'
kracht noodzakelijk.
De wederopbouw eist de arbeids
kracht van elke Nederlander, die tot
werken in staat is, voor' zich op.
Slechts indien iedereen zonder uitzon
dering, de handen uit de mouw steekt,
is herstel binnen afzienbare tijd mo
gelijk. Van de noodzaak van het na
tionale belang dezer krachtsinspan
ning door het gehele Nederlandse
volk, zijn helaas, velen nog niet over
tuigd. Zij vormen het legertje van de
arbeidsschuwen, die in de jaren van
bezc ng manieren genoeg vonden om
zon.. werken aan de kost te ko
men die ook na de bevrijding deze
methode willen voortzetten, of, in
dien hun dat onmogelijk werdge
maakt, liever ten koste van de ge
meenschap leven dan productieve ar
beid verrichten. Hun houding 'kan bij
zondere maatregelen van de overheid
eisen.
Bij zondere overheidsmaatregelen
worden echter ook geëischt op andere
gronden. Een rationele verdeling van
arbeiders over bedrijven, die voorlo
pig van het meeste belang zijn, is al
even noodzakelijk als uitsluiting van
vrijwillige .dienstneming van hen, die
voor de indirecte oorlogsvoering of
voor de volkshuishouding onmisbaar
zijn.
Algemeene registratieplicht.
ge \vk%tigr roderen drf.
leiden tot een burgerdienstplicht. In
dien wij de werkweigeraars, die tot
het vervullen van hun sociale plicht
moeten kunnen gedwongen worden,
verder buiten beschouwing laten,
doet zich op de twede plaats de eis
voor, dat ten dienste van de weder
opbouw de vitale bedrijven moeten
kunnen beschikken over de nodige
arbeidskrachten. Men moet dus arbei
ders kunnen overhevelen van minder
vitale of nog niet ingeschakelde be
drijven naar fabrieken en werkob-
jecten, waar men- hen nodig heeft.
Dat is ook in het belang van de ar
beiders zelf; op deze wijze immers
kan men voorkomen, dat bepaalde
werknemers in vitale bedrijven over
belast worden. En ten slotte moet er
op gëlet worden, dat het nieuwe le
ger, dat geformeerd wordt voor de
bevrijding van onze gebiedsdelen in
Indië, geen mensen aan het particu
liere bedrijfsleven onttrekt, die daar
onmisbaar zijn. Deze moeten op hun
post blijven en dus uitgesloten of vrij
r gesteld worden van dienstneming.
De eerste stap op de weg naar zulk
een burgerdienstplicht heeft de Over
heid reeds gedaan, toen zij de ver
plichte registratie van mannelijke en
vrouwelijke arbeidskrachten mogelijk
maakte. Zij kan alleen op deze wijze
een volledig overzicht verkrijgen van
aantal en soort der beschikbare ar
beiders. De leeftijdsgrenzen zijn voor
mannen gesteld op 16 en 50 en voor
vrouwen op 25 en 40 jaar.
Wil de registratie effect sorteren,
dan dient zij allen te omvatten; van
daar, dat met liet oog op de kwaad-
willenden de zwarte handelaars,
de beroepswerklozen, de arbeids
schuwen dwang kan worden toe
gepast in dier voege, dat men even
tueel aan hen, die zich niet willen
laten registreren, de distributiebe
scheiden zullen worden onthouden.
Tegen deze dwangmaatregel is verzet
gekomen van een groep intellectuelen,
lie hem immoreel noemden, omdat hij
in uiterste consequentie de hongerdood
zou betekenen. Doch het behoeft wei
geen betoog, dat deze maatregel met
de meeste voorzichtigheid zal worden
gehanteerd, terwjjl het aan de andere
kant toch mogelijk moet zijn, dat de
Overheid in dit geval haar wil door
zet.
„Man power board".
De burgerdienstplicht is op .zich
zelf niets nieuws. Indië kende haar
reeds sinds 1940. Tijdens zijn kort
bezoek aan ons land werd hierop nog
gewezen door vice-admiraal Helfrich,
bevelhebber van de strijdkrachten in
het Oosten, toen hij in een perscon
ferentie verklaarde, dat hem het
groote aantal „nietsdoeners" hier te
lande was opgevallen.
In Engeland bestaat ten «behoeve
van de oorlogvoering de „Man Power
BoardEen overeenkomstige instel
ling zal hier moeten beslissen over de
vraag, hoe de Thirgerdienstplicht ten
behoeve van het economische leven
zal worden toegepast. Zij dient te
worden samengesteld uit vertegen
woordigers van de Departementen
van Oorlog en Marine, Economische
Zaken, uit de Arbeidsinspecties, en
leden van de; Stichting van de Ar
beid en moet kunnen beschikken over
een aantal economen ter zijde gestaan
door locale adviesinstanties van werk
gevers en werknemers.
Deze M.P.B. zal tot taak hebben
na te gaan uit welke bedrijven arbei
ders gemist kunnen worden, welke
bedrijven als vitaal dienen te worden
aangemerkt, welke de percentages
van de sleutelposities, de geschoolde
en de ongeschoolde arbeidskrachten in
de ondernemingen zijn.
Bv sscth" Arbeidszaken van het
Militair Gezag heeft in overleg met
het Centraal Bureau voor Vrijwilli
gers in Eindhoven richtlijnen voor
uitsluiting van oorlogsvrijwilligers
ontwórpen, welke door den Minister
van Oorlog voorlopig zijn erkend en
als gedragslijn mogen worden ge
volgd. Daarbij zijn als prioriteitsbe-
drijven van welke dus bepaalde
functionarissen niet aangenomen wor
den als vrijwilliger, resp. vrijstelling
van dienstplicht zullen verkrijgen
o.nr. aangemerkt spoorwegen, P.T.T.,
mijnen, politie en als vitale bedrij
ven scheepsbouw, landbouw, levens
middelenindustrie, textielindustrie,
enz.
Slechts op deze wijze zal Neder
lands arbeidskracht zo officiënt mo
gelijk kunnen worden benut. En voor
liet herstel van het economische leven
van het moederland, èn voor de be
vrijding van Indië, èn voor de her-
opbouAv van de Nederlanden.
N. T. C.
VERJAARDAG PRINSES IRENE.
Vereniging Oranjedag deelt ons
mede; dat ter gelegenheid van de
verjaardag van Prinses Irene op Zon
dag 5 Aug. a.s., het muziekgezelschap
„Caecilia", alhier, in de gemeente-
muziektent op de markt een uitvoe
ring' zal geven op Zaterdag 4 Aug.
's avonds om 8 uur.
INGEZONDEN MEDEDELING.
„Is er oorzaak?"
In de Vallei van j.l. Woensdag
neemt een goede vriend van Ds.
Koolhaas, zonder zich nader bekend
te maken, het voor deze op. Ds. Kool
haas zou in zijn rede van Maandag
16 Juli over Kerk en Volksleven zijn
misverstaan.
Als ik er ook wat over zeggen mag,
dan vraag ik: is er oorzaak? Tyl
Uilenspiegel zei: „alle mensen heb
ben een hekel aan mij, maarik
heb het er naar gemaakt". Ik bedoel:
waren er misschien uitspraken, ge-
dachtengangen in het betoog van
mijn collega, die dit misverstand in
de hand .hebben gewerkt?
M.i., ja. Ds. Koolhaas heeft zelf
tegen bedoeld misverstand gewaar
schuwd, als zou hij zjjn voor neutrale I voorschriften.
organisaties, en tegen Christelijke.
Maar wat heeft hij gedaan? Zijn ge
hele rede was toch hierop ingesteld
om aan te tonen, dat onze voortrek
kers de verhouding van kerk en
volksleven foutief hebben gezien. In
plaats van te getuigen, hebben zij
zich in eigen kring (chr. organisaties)
teruggetrokken.
Die goede vriend van Ds. Koolhaas
zegt wel: „wat zouden wij b.v. moe
ten beginnen zonder onze Christelijke
zangverenigingen, enz." Maar dat is
zijn mening, niet die van Ds. Kool
haas. Integendeel,, ik herinner mij
juist hoe mijn collega heel scherp
hekelde, dat wanneer er ergens oen
zangvereniging opgericht werd, dit
een christelijke moest worden! Een
chr. zangvereniging is volgens Ds.
Koolhaas niet meer dan een ver. van
geestverwanten (letterlijk!). Tot het
principiële gezichtspunt kwam hij
niet. En evenzo ds het met een chris
telijke partij. Alweer die goeie vriend
wil ons suggereren, dat er ook. bin
nen de gedaclrtengang van Ds. Kool
haas ruimte was voor een Chr. partij.
Maar die was er principiëel eigenlijk
niet. Ds. Koolhaas liet zich bij de dis
cussie over een Chr. partij dan ook
zeer vaag uit.
Het is dus zo, dat coll. Koolhaas
zelf aanleiding gaf tot dit misver
stand. Integendeel, die goeie vriend
van-Ds. Koolhaas heeft hem misver
staan! Hoe iemand ter wereld in
diens rede nog een pleidooi kon horen
vair chr. zangverenigingen en- een
christelijke partij
Ds. Koolhaas zou zelf grote ogen
opzetten wat zijn vriend hem laat
zeggen.
Tenslotte: ik acht de rede van Ds.
Koolhaas zeer gevaarlijk. Juist van
wege haar vaagheid. Zijn rede ein
digde dan ook practisch met een
vraagteken. Ik geloof niet, dat mijn
collega deze gevaarlijke consequènties
ziet. Ds. K. zegt wel zelf voorzitter
te zijn van het bestuur der Chr. school
zijner gemeente, maar intussen heeft
hij in zijn betoog stelselmatig het
fundament van ons christelijke onder
was, gelijk als iedere christelijke or
ganisatie staan ondermijnen, staan
weggraven. Ook dit is Nihilisme!
Ds. P. M. VAN GALEN.
VOETBALNIEUWS VAN
„VEENENDAAL".
Stand Zomeravond Competitie.
V 'daal West
7 5 2
0
27— 9
12
Ritmeester
7 5 2
0
18— 4
12
Bouwvakken
7 4 3
0
12— 4
11
Stormvogels
7 5 0
2
10— 8
10
V'daal Zuid
6 4 1
1
20— 3
9
Politie
7 4 1
2
13— 9
9
V'daal Noord
7 4 0
3
11—10
8
Panter
7 3 1
3
16—11
7
Bergzoom
7 3 1
3
15—22
7
Neringdoenden
6 2 2
2
8— 9
6
Grashoppers
7 3 0
4
1416
6
Hollandia
8 2 2
4
15—18
6
Para Boys
7 13
3
7—14
5
D. S.
7 10
6
8—25
2
Grossiiers
8 0 2
6
3—13
2
Geel Blauw
7 0 0
7
4—26
0
POLITIENIEUWS.
Naar wij vernemen zijn door tus
senkomst van de Politie Veenendaal,
30 bewakers van het Arrestanten-
kamp alhier, overgeplaatst naar het
Kamp Amersfoort.
De overplaatsing van nog een der
tigtal ds in behandeling.
Rijden zonder licht.
Vorige week werd een tiental per
sonen bekeurd voor het rijden zonder
licht. Men zij gewaarschuwd.
C. v. d. B., J. C. v. H., G. v. d. K
M. E. H., A. M., O. de G, N. V.- en
J. W. werden verbaliseerd wegens
liet niet nakomen van de verkeers-
C. R., M. A. en R. M. hadden geen
persoonsbewijs bij zich.
GEWESTELIJK ARBEIDS
BUREAU UTRECHT, bijkantoor
Veenendaal.
Het blijkt nodig nogmaals de aan
dacht der werkgevers te vestigen op
de bekendmaking van den Milita-iren
Commissaris in de Provincie Utrecht,
gepubliceerd in „De Vallei" van 14
Juli 1945.
Alinea 2 van genoemde bekendma
king luidt aldus:
„Werkgevers zijn verplicht, van de
in hun dienst zijnde en van de in hun
dienst tredende werknemers, alsmede
van beëindiging van elke door hen
met een werknemer aangegane •dienst
betrekking schriftelijk kennis te. ge
ven aan den Directeur van het Ge
westelijk Arbeidsbureau, tenzij van
dezen reeds toestemming voor deze
beëindiging was verkregen."
Dit houdt dus in, dat elke werk
gever een lijst van het momenteel in
zijn dienst zijnde personeel dient in
te sturen naar het Arbeidsbureau en
dat in het vervolg iedere mutatie
(ontslag of aanstelling) schriftelijk
aan genoemd bureau worden mede
gedeeld.
ARBEIDSBEURS.
Er worden gevraagdStucadoors
(voor Rhenen), 1 machine houtbewer
ker, 1 timmerman,- 2 zagenvijlers,
kappers, kleermakers, automonteurs,
sniedeli, loodgieters, nank. schoen
maker, stobbenrooiers, los arbeiders,
minderjT" ongesch. fabrieksarbeiders
(mnl. en vr.), kapster, minderj. on
gesch. mnl, en vr. kant. bedienden,
dienstboden, werksters.
"Er bieden zich aanSteenfabr.
arbeiders, div, bouwvakarbeiders,
div. metaalbewerkers, textielarbei
ders, sig. fabr. arbeiders, meubel
makers, winkelbedienden, transport
arbeiders.
DISTRIBUTIEKRING EDE.
De Tweede Distributiestamkaart
en Inwisselingsbon moeten worden
overgelegd.
Daar de uit te reiken noodkaarten
eerst laat werden ontvangen, moet de
uitreiking helaas op korte termijn
geschieden, zodat enig wachten niet
uitgesloten is.
Uitreiking aanvraagformulieren
Brandstof fenkaart.
Gelijk met de uitreiking van extra
noodkaarten zal per zelfstandig ge
zin een aanvraagformulier voor
brandstoffen worden verstrekt. Dit
formulier moet nauwkeurig worden
ingevuld.
Tevens dienen de bonnen A 575,
B 575, C 575, D 575, E 575 van de
vijfde noodkaart van alle gezinsleden,
in voorzoverre deze geen evacuee zijn,
onderaan op het aanvraagformulier
te worden geplakt. De datum van in
levering dezer formulieren zal nader
bekend worde gemaakt.
Uitreiking extra noodkaarten.
In de week van 30 Juli t/m 3 Au
gustus 1945 zullen extra noodkaar
ten worden uitgereikt tegen inleve
ring van de Inwisselingsbon van de
noodkaart V volgens onderstaand
schema
Personen geboren in 1926 of vroe
ger ontvangen een noodkaart A;
Personen geboren in 1927 t/m 1930
ontvangen een noodkaart B;
Personen geboren in 1931 t/m 1940
ontvangen een noodkaart C;
Personen geboren in 1941 en later
ontvangen een noodkaart D.
De uitreiking heeft plaats:
Geld.-Veenendaal
Woensdag 1 Augustus van 9.30 tot
15.30 uur in de Openbare School.
Ederveen.
'Donderdag 2 Augustus van 9.30 tot
15.00 uur dn café v. d. Linden.
De Burgemeester der gemeente Ede
brengt ter algemeene kennis, dat de
verschillende categorieën van levens
middelen-winkeliers hunnerzijds alles
in het werk stellen, om weder zo
spoedig mogelijk over te gaan tot het
aan huis bezorgen van de winkel
waren. Het is echter gebleken, dat
wegens gebrek aan personeel en ma
teriaal niet alle winkeliers tegelijk
kunnen beginnen met het weder in
voeren van deze maatregel. Ter voor
koming van een niet-oorbare concur
rentie worden de ingezetenen drin
gend uitgenodigd de door hen beno
digde waren zoveel mogelijk weder te
betrekken van die winkeliers, welke
hen bedienden in de verleden tijd,
toen alle waren thuis werden bezorgd,
ook al zou deze of gene winkelier
vooralsnog moeite hebben met het
thuisbezorgen.
Anderzijds wordt van de midden
standers verwacht, dat zij geen mis
bruik zullen maken van anders moei
lijkheden, door te trachten elkaar
klanten te ontnemen.
Ede, 19 Juli 1945.
De Burgemeester voornoemd,
MIDDELBERG.
Rhenen.
WIJZIGING STRAATNAAM.
Burgemeester en Wethouders van
Rhenen, brengen ter openbare kennis,
dat de fctraaLiaam „Schoolstraatis
gewijzigd in „Wilhelminastraat
Burgemeester en Wethouders van
Rhenen,
Buroerlijke St^nd Rhenen
Geboren: Steven Jan, z. van Jan
Baars en Petronella Haast. Judith, d.
van Huibert Hovestad en Maria
Brouwer. Katrinus, z. van Johan Wil
helmus Snijders en Grieta Maria
Scholtus. Theodorus Marinus Pieter,
z. van Pieter Marinus van Gaaien en
Janna Hiensch.
OndertrouwdAntonie Albertus
Reede, 23 jaar en Johanna van Soe-
len, 22 jaar. Pieter de Kruijf, 40 jaar
en Wilhelmina Elisabeth Nab, 35
jaar. Kafel Pleijler, 27 jaar en Gijs-
bertka Weijman, 27 jaar. Evert van
de Scheur, 29 jaar en Luitje Wallet,
36 jaar. Pleun Doolaard, 29 jaar en
Deentje van der Ree Doolaard, 24 jr.
Adrianus Gerrit Kwint, 27 jaar, Mau-
rik en Dirkje Rijkse, 21 jaar.
Overleden: Dimmen Arend Jan
Kievit, 7 maanden. Hendrika Brink
man, 3 maanden. Cornelia Opperman,
5 maanden.
Binnenkort hoopt de Haagse
organist Feike Asma, wiens
naam ook in Veenendaal een
bekende klank heeft, wederom
een orgelbespeling te geven in
de Oude Kerk aan de Ma kt.
Ditmaal zal het programma in
populaire vorm worden opge
dist, aangezien het de bedoeling
is een bevrijdingsprog'amma ien
gehore te brengen. Een orgel
avond dus met een nationaal
karakter, waarbij het oor wordt
gestreeld door bewerkingen van
bekende vaderlandse liederen,
koralen, enz.
Wil men deze aantrekkelijke
muziekavond niet missen, dan
houde men vrij Maandagavond
6 Augustus a.s.
Tevens heeft men d^n gele
genheid een steentje bij te dra
gen tot het herstel van de zo
zwaar gehavende Julianakerk,
waartoe bij de uitgang een col
lecte wordt gehouden.