Nieuws en Advertentieblad voor Veenendaa! en Omstreken
15e Jaargang
8 Auaustus 1945
No. 771
Abonnementsprijs f 1.30
per kwartaal
Losse nummers 6 cent
Redactieen Administratie
Parallelweg 8, Veenendaa
Telefoon 601
Red. W. F. ter Hoeven
VALLEI
Uitgave: Drukkerij „De Gelderdersche Vallei".
AD V ERTENTIES
Gewone advertentieprijs
per m.m. 15 cent.
Minimumprijs per adver
tentie f 3.-.
Vraag en aanbod f 1 3^
van 1 20 woorden Elk
woord meer 6 cent.
Verschijnt 2 keer per week in: Stichts- en Geld.-Veenendaal, Amerongen, Flst, Rhenen, Achterberg, Overberg, De Haar,
Heuvelsche Steeg. Groep, Benedeneind, Kade, Maanderbuurt, Ederveen, Renswoude, Scherpenzeel
DE NATIONALE GEDACHTE
OVERHEERST DE NATIONALE
GESCHILLEN.
Moed
Beleid
Trouw
Wanneer U op uitnodiging van
Prof. Schermerhorn een kijkje hebt
genomen op de brug van het Schip
van Staat, dan zal het U ongetwijfeld
gaan als ons, dan komt U^onder de
indruk van de geweldige verantwoor
delijkheid, die op de schouders van
de gezagvoeders moet drukken. Iedere
Vrijdagavond om 21 uur wordt ons
volk (de opvarenden), via onze Om
roep, in de gelegenheid gesteld 'het
Schip van Staat te overzien en ma
ken dan kennis mot den kapitein
en/of ander'e officieren, die vpor de
veilige koers van het schip aanspra
kelijk zijn gesteld. Het zou ons te ver
voeren om het gehele gezaghebbende
personeel aan U voor te stellen. Wij
nemen aan, dat U ze stuk voor stuk
reeds kent. Wij zijn van mening, uit
naam van het overgrote deel van ons
Nederlandse volk te spreken, als wij
neggen dat het jongens van stavast
zijn, die allen persoonlijk ervan door
drongen zijn wat „verantwoordelijk
heid dragen betekent.
Op voornoemd tijdstip wordt van
af de brug aan de opvarenden niet
alleen een' uitleg gegeven wat er alzo
aan ons schip mankeert (en dat is
geen kleinigheid), maar ook geeft
men aan, op welk kompas men vaart
en waarom. Ons Kabinet, dat gefor
meerd werd uit alle groeperingen of
politieke partijen uit ons volk, heeft
bij monde van onze-n minister-presi
dent aangegeven, op welk kompas
men zal varen en de koers aangege
ven naar herstel en vernieuwing van
onk zo zwaar getroffen land en volk.
Als wij zeggen „geformeerd uit alle
groepen van ons volk", dan hebben
wij de overtuiging, dat uit alle groe
pen aan representante figuren samen
werking werd gevraagd, dus ook van
de communisten en anti-revolutio
nairen. Dat er geen vertegenwoordi
ger van de communisten in het kabi
net is opgenomen, kunnen wij niet
beoordelen; overigens hebben zij er
zich tot heden, zo^er wij zyn inge
licht, niet over beklaagd.
Dat er gen leden van de A.R. in
opgenomen werden, hierover kunnen
wij wel wat zeggen, want dat heeft
ook bij onze lezers de nodige vragen
doen rijzen. Welnu, het is onze enige
wensch, om op zaken, die erg duister
schijnen, het volle licht te werpen,
opdat ieder een duidelijker beeld te
zien krijgt.
Moed.
Vooraf moet worden gezegd, dat
wij 't ten zeerste betreuren, dat de
A.R. niet in ons kabinet zitting heb
ben willen nemen. Tot deze stap mis
ten zij blijkbaar de moed. De minis
tersportefeuille, hun gepresenteerd,
werd door hen afgeslagen, omdat z\j
de verantwoordelijkheid van regeren
niet wilden aanvaarden. Wij menen
te veronderstellen, dat zij niet hebben
geweten wat zij dealen door geen ver
antwoordelijkheid te aanvaarden. De
geestverwanten van het dagblad
„Trouw" hebben zich te jcyk laten
zetten en wij zeggen nogmaals, dat.
wij het ten aanzien van hen ten zeer
ste betreuren.-
'Zij behoren nu dus niet meer tot
de jongens van stavast om met het
schip van staat zee te kiezen. Nu niet
rneecr, vóór 5 Mei 1945 wel en waar
om nu niet?
Het is ons bekend, dat zij in de
achter ons liggende oorlogsjaren ge
streden hebben voor de Vaderlandse
zaak; evenals iedere moedige Vader
lander hebben zij gevochten niet al
leen tegen het heidense in den vijand
zoals „Trouwbeweert doch in
de eerste plaats voor vrijheid en ge
rechtigheid, waar ons gehele volk
naar snakte. Onze algemene leuzen
waren: vrijheid, sociale rechtvaardig
heid door samenwerking. Het woord
heidens is hierin dus verdisconteerd.
En tenslotte zijn wij het er allen nog
over eens, dat wij toestanden van
vóór 1940 niet terug willen. Ons volk
is over die streep, al zjjn er dan ken
nelijk nog sommigen, die, om deze
stap te doen, de moed missen.
Beleid.
Dat men het bij de A.R. partij op
sommigen aan laat komen, om niet
mee te doen aan de opbouw en ver
nieuwing, getuigt niet van wijs be
leid. Wij leven in een overgangstijd,
waarin het nog niet mogelijk is een
parlement samen te stellen, gekozen
door ons gehele Nederlandse volk.
Daar wordt overigens ook wel aan
gewerkt, evenals aan zovele zaken
wordt gewerkt, waarvan het tijdstip
van zijn beslag niet bepaald kan wor
den, zuivering b.v. en vooral de be
vrijding van Indië.
Op het ogenblik is het zaak ons
schip van staat, dat in zinkende toe
stand verkeert) drijvende te houden
en alle hens aan dek zijn er voor no
dig om de plaatsen aan de hefboomen
zo sterk mogelijk te bezetten, zowel
ter linker- als aan de rechterzijde van
de pomp. Wij willen vooralsnog niet
aannemen, dat een groep van men
sen in een dergelijk geval niet wil
pompen en de voorkeur geeft aan ver
drinken. Het spreekt dus vanzelf, dat
het op een krachtig beleid van de
gezagvoerders aankomt, en ongewens
te personen, die het met hun beleid
niet eens zijn, van de brug en vooral
van 'het kompas vandaan te houden.
Vooral wanneer zij te veel oudroest
in hun bagage hebben, wat een sto
ring in de kompasnaald tengevolge
kan hebben, en waardoor het schip
weer in het moeras kan vastlopen,
zolals dat vóór 1940 ook al het ge
val is geweest.
Trouw.
De oorzaak, d.at sommige geestver
wanten van „Trouw" wel mee willen
regeren, vindt zijn oorzaak daarin,
dat zij wel willen bouwen, maar niet
willen vernieuwen en zij bedoelen dan
afwijzend te staan tegenover de gees
telijke vernieuwing, waarnaar ons
kabinet streeft. „Trouw" e.c. eisen
dus hiermede het recht voor zich al
leen op, de bron te bezitten waar ons
gehele volk zijn geestelijke goederen
uit put. Wij willen er ook nog eens
op wijzen, dat het niet aangaat, ons
kabinet zonder meer een partij-minis
terie te noemen; de vlag, die de la
ding van ons vaderlandse schip dekt,
is ons RoodWitBlauw, en wij
vragen aan ieder zich in de symbo
lische betekenis daarvan te verdie
pen. .Wij blijven trouw. Vooral nu
Koningin en Vaderland ons zo drin
gend nodig hebben. Wij menen goed
te doen voorbeelden te wekken, waar
uit lering is te trekken. Wij herin
neren ons, dat ons land en volk nog
eens in gevaar verkeerde. Dat H.M.
de Koningin, één van zin met Haar
volk en Haar verantwoordelijke mi
nisters, de Tweede Kamer verschil
lende wetsontwerpen aanbood, 3 Au
gustus 1914. Er heerste bij de Rege
ring een stemming van hoge ernst.
En by ons volk een paniekstemming;
winkels werden bestormd om zich van
alle mogelijke artikelen te voorzien.
Oorlog 1914—1918.
In de Tweede Kamer werden de
ingediende wetsvoorstellen, o.a. in
in dienst houden van alle dienstplich
tigen, in dienst roepen van alle ver
lofgangers en landweer en het toe
staan van 50 millioen gulden voor
mobilisatiekosten, zonder discussie
met algemeene stemmen aangenomen.
Op die historische dag- in Augus
tus 1914, toen men het socialisme nog
als geloof aandiende, was het, dat
Troelstra hpt voorstemmen van de
sociaal-democratische fractie tegen
haar beginselen in motiveerde en o.a.
de historische woorden uitsprak
„Het ogenblik van critiek is niet ge
komen, omdat in deze ernstige om
standigheden de nationale GEDACH
TE, de nationale GESCHILLEN over
heerst.
Deze woorden kenmerkten den
man, die wist wat de woorden Moed,
Beleid en Trouw inhielden.
Na ruim dertig jaar is 't voor ieder
van ons volk de moeite waard een
vergelijking te trekken, ons aan te
sporen tot denken, ieder van ons
hoofdelijk, op eigen wijze mee te den
ken, om onszelf dan antwoord te kun
nen geven op de vraag: „Is het op
het ogenblik geen plicht, ons boven de
partijbeginselen te verheffen en al
léén de nationale belangen te die
nen?" Persoonlijk kan men zijn visie
op Geloof", „Ongeloof", „Chris
ten" of Heiden" zonder bezwaar
handhaven. A. C.
VEENENDAAL HELPT
RHENEN.
17 Canadese leger-trucks plus nog
2 wagens met paard, gingen j.l. Za
terdagmiddag met muziek, Veenen-
daal uit en Rhenen in, volgeladen
met allerlei, als meubelen, keuken
gerei, enz.
Bij aankomst der wagens was er
van. de zijde der Rhenese bevolking
veel belangstelling. Veenendaal hoopt,
dat Rhenen hiermee, tenminste weer
voor een gedeelte, geholpen is.
Het is voor Veenendaal een geef-
feest geweest, wij zeggen voor Vee
nendaal, natuurlijk waren er ook men
sen, die, toen dq ophaalfeestwagens
voor de deur kwamen, „niet thuis"
waren, het huis op slot hadden, voor
en achter. Maar het waren de enke
len, velen gaven, veel en met een rijk
en blij gezicht
Ook waren er die smoesjes hadden
en hun geweten daarmee het zwijgen
oplegden, maar het waren alweer de
enkelen. Wat voor smoesjes er zoal
verkocht werden de een zei„ik heb
zelf niet veel", of: „je wordt in Rhe
nen toch maar voor dief uitgemaakt
Omtrent dat laatste mogen we wel
aannemen, dat het ook in Rhenen
weer enkelen zijn die zich met der
gelijke praat ophouden.
Inderdaad, er zijn Veenendalers die
zich aan dergelijke in en in laffe en
lage daden als diefstal in geëvacueer
de gebieden, hebben schuldig ge
maakt, vooral in de z.g. „Todttijd",
zowel in Rhenen, Achterberg als Wa-
geningen. Maar een verstandig Rhe-
nenaar e.a. begrijpt dat hetgeen door
burgers werd gestolen, niet in ver
houding staaf met wat op „andere"
wijze, met name door D. weermacht,
H. en D., S.S.,, Rotterdammers enz.
uit Rhenen etc. is verdwenen.
Wij hopen van beide zijden, dat aan
dergelijke praat geen verder voedsel
zal worden gegeven.
Een woord van dank en waarde
ring voor hen, die hun krachten tot
het slagen van het geeffeest gaven,
is hier op zijn plaats, de leden van
de H.A.R.K., het N.V.H., de L.B.D.,
onze Canadese bevrijders, de Veenen-
daalsch muziekcorpsen niet het minst,
wat dezen gepresteerd hebben, is bui
tengewoon.
Dank en lof aan alle verdere mede
werkers.
Het is geslaagd.
ORGELBESPELING FEIKE ASMA.
Het programma van Feike Astma
was ingeklemd tussen twee nationale
hymnen, het Nederlandse- en het
Engelse volkslied, waarmede het ge
hele concert een nationale en bevrij
dingsfeest ademde.
Dat deze geste door de talrijke
luisteraars werd gewaardeerd, bleek
wel uit de enthousiaste wijze waarop
deze liederen werden meegezongen,
temeer daar deze sfeer een naklank
vormde op het verjaringsfeest van
H.K.H. Prinses Irene.
De nieuwe 'bevrijdingscompositie
van Bram Bruin over Ps. 75 genoot
een stralende vertolking. Deze jonge
componist belooft veel voor de toe
komst.
Vanzelfsprekend stond bij deze
nationale avond .ook Jan Zwart op
het program met de bekende bewer
kingen van Oud-Hollandse liederen.
Minder bekend, maar daarom niet
minder aantrekkelijk,- was van
Eyken's: „Wien Neerlands bloed",
waarbij de vaardige organist met de
talrijke variaties fraaie klankeffecten
wist te bereiken, waartoe het schone
instrument niet weinig medewerkte.
Een schier devote stem mine' werd
gewekt bij de boeiende voordracht,
gepaard gaande met een fraaie regis
tratie van Guilmants beroemd werk:
„Doodenmars en Engelenzang", dat
met stille aandacht en ontroering
werd aangehoord, als was het ter na
gedachtenis van hen, die in de vrij
heidsstrijd het leven lieten.
Na een tweetal nummers van Pur-
cell en Handel besloot de organist
deze genotvolle muziekavond met een
fantasie over verschillende volkslie
deren, waarbij het virtuose spel aller
bewondering wekte.
De ten bate van 'het herstel der
Julianakerk gehouden collecte bracht
f 430,86 ®p. Een mooi resultaat.
Wij kunnen hierbij nog opmerken,
dat de heer Asma Dinsdagavond j.l.
in een reeds sinds drie weken uit
verkocht concertgebouw te Amster
dam zijn schitterend spel ten gehore
bracht.
P.O.D.
Het is de P.O.D.Veenendaal ge
lukt zowel den officier, die de op
dracht gaf, als den onderofficier,
welke den Heer Spies uit Veenendaal
onlangs te Achterberg neerschoot, tot
een volledige bekentenis te brengen.
Beiden maakten deel uit van de Hol
landse S.S. en zijn thans ingesloten
in het strafkamp Harskamp.
Ook de S.S. arts Dr. Waterberg,
die voorheen de woning van Ds. Mul
der bewoonde, is met succes aan een
scherp verhoor onderworpen geweest.
Verder onderzoek naar soortgelijke
gevallen is gaande.
POLITIENIEUWS.
D. v. S. probeerde zijn auto, had
geen rijvergunning en werd verbali-
seerd.
G. M. en H. D. droegen ten onrech
te militaire kleding. A. v. d. S., H. v.
d. IT., G. v. D., J. v. d. S., hadden
geen persoonsbewijs big zich en J. R.,
die zondigde tegen de verkeersvoor-
echriften, kregen allen een bon.
Na wij vernemen is Prattenburg
voor wandelaars weer opengesteld,
zodat wij weer volop van onze mooie
omgeving kunnen genieten.
PARTIJVORMING.
De heer Van Es betoogt in „de
Vallei" van 4 Augustus j.l., dat het
wenselijk is te komen tot vorming
van partijen, teneinde bij a.s. verkie
zingen een indruk te krijgen van wat
er in ons volk leeft. Speciaal heeft
hij hierbij op het oog de vorming van
een Prot. Chr. Partij, die zoals de
naam reeds aangeeft het Protestantse
deel van ons volk moet omvatten,
aangezien dit deel niet in andere
partijen, b.v. de N.V.B. zou thuis be
horen.
'Misschien is hetgeen zich in Am
sterdam b.v. afspeelde een aanwijzing
voor ons in welke richting wij moeten
gaan.
Reeds tijdens de bezetting maakte
de groep „Trouw" propaganda voor
een Prot. Chr.' Partij. Enkele weken
na de bevrijding belegde deze groep
een vergadering, waarin sprekers van
verschillende politieke partijen, op
traden. Volgens het dagblad „Trouw"
moet deze bijeenkomst als mislukt
worden beschouwd, daar allen er meer
voor voelden op de oude wijze door
te gaan en daarna eens te zien wat
men kon doen om tot een betere sa
menwerking te geraken. Reeds zijn
diverse groepen weer actief. Is dat nu
wel nodig? De belangstelling voor
één Prot. Chr. Partij schijnt aan
Christelijke zijde toch niet zo groot
te zijn. Waarom dan nog moeite in
die richting gedaan en zich niet aan
gesloten bij een beweging waarin
iedere socialist-Christen en niet-
Christen zich thuis kan voelen, n.l.
de N.V.B.die weliswaar nog geen
politieke partij is maar dit onver
mijdelijk moet worden. De verkiezin
gen in Engeland wijzen wel aan dat
de toekomst aan het socialisme is. En
dan mogen wij niet afzijdig blijven,
maar moeten wij te midden van de
wereld gaan staan. Daar is onze
plaats, niet temidden van geestver
wanten, dat is makkelijk genoeg. Let
op de daad van de Amsterdamse Her
vormde Predikanten, die. zich on
danks hun positie, toch aangesloten
hebben bij de S.D.A.P., ook omdat zij
niet langer afzijdig wensten te blij
ven. Zo wordt ons dus de weg aan
gegeven, geen versplintering, maar
eendracht maakt macht. Niet bang
zijn onze invloed te verliezen, echter
geen streven naar een eenheidsbewe
ging, waar ook de N.V.B. geen voor
stander van is. Slechts samenwerking
kan ons Vaderland weer doen her
rijzen. A.
P.T.T.-NIEUWS VEENENDAAL.
Het postkantoor is thans doorlo
pend open van 8 H tot 19 uur s
Zondags van 89) van de tele
graaf en telefoondienst.
Voor de postdienst van Maandag
tot en met Vrjjdag van 8H tot 12H
en 14 tot 18 uur (postwissel en Giro
dienst tot 15 uur).
Op Zaterdag voor alle postzaken
van 8 H tot 13 uur.
Met ingang van Maandag 6 Aug.
worden weer twee postbestellingen,
om 8x/i en 15 uur uitgevoerd. Dit is
weer mogelijk geworden, omdat het
kantoor sedert genoemde datum is
ingeschakeld in de snelautodienst
UtrechtArnhemNijmegen v.v.
ANONIEME BRIEVEN.
Regelmatig ontvangen wij briefjes
van „Heldhaftige" schrijvers, met
bedreigingen enz. aan het adres van
de redactie. Wij hopen in het vervolg
hiervari verschoond te blyven en in
gezonden stukken te ontvangen, wel
ke verstandig zyn overwogen en on
dertekend.
