Nieuws en Advertentieblad voor Veenendaal en Omstreken
15e Jaargang
Woensdag 7 November 1945
No. 796
Verschijnt 2 keer per week inStichts- en Geld.-Veenendaal, Amerongen, Eist, Rhenen, Achterberg, Overberg, De Haar,
Heuvelsche Steeg. Groep, Benedeneind, Kade, Maanderbuurt, Ederveen, Renswoude, Scherpenzeel
Abonnementsprijs 1.30
per kwartaal
Losse nummers 6 cent
Redactie en Administratie
Parallelweg 8, Veenendaal
Telefoon 601
Red. W. F. ter Hoeven.
VALLEI
Uitgave: Drukkerij „De Geldersche Vallei'
A D VERTENTIES
Gewone advertentieprijs
per mm. 15 cent.,
Minimumprijs per adver
tentie f 3.-.
Vraag en aanbod f 1.30
van 1-20 woorden. Elk
woord meer 6 cent.
HEEFT EUROPA AFGEDAAN?
Sir John R. Seeley, hoogleraar aan de
Engelse Universiteit te Oxford, deed in
1863 onder den titel „The expansion of
England" een boek .verschijnen, dat zijn
weg in tal van herdrukken vond in de
wereld der geleerden en der politici.
De schrijver was een scherpzinnig man,
die grondig afrekende met het kinderlijke
optimisme van die dagen, dat de voor
spoed in die periode eeuwig zou duren,
en dat de beschaving steeds vooruit ging.
Seeley toonde aan, dat de grote rijken
er uit zijn en erop uit moeten zijn,
hun machtspositie te handhaven en uit
te breiden, op straffe van ondergang.
Van Engeland zeide hij, dat het de keus
had: öf nog groter worden, öf zichzelf
blijven. In het laatste geval zou het „een
zuiver Europeese staat worden, die een
maal, zoals Spanje thans, zal terugzien
op zijn grote verleden, toen het een
wereldstaat heette zoals Holland en
Zweden, die in zekere zin hun geschie
denis als geëindigd kunnen beschouwen."
Dat schreef Seeley in 1863. Hij had
er Frankrijk, Duitsland en Italië bij kun
nen noemen en daarmede had hij dan de
diagnose van Europa gesteld.
De Verenigde Staten beschouwde hij,
met Rusland, als de s;a een oer toekomst
en de afloop van de tweede wereldoorlog
doet onze generatie zien, hoe goed en
scherp de Oxfordse hoogleraar zijn
diagnose heeft gesteld.
Hoe ziet Europa, dat zijn geschiedenis
als geëindigd zou moeten beschouwen er
echter tegenwoordig uit?
Toen de Duitsers hun stormloop op
Rusland ondernamen, stootten ze op de
linies, die hun levenssappen ontvingen
uit de industriegebieden van den Oeral
en het gebied ten oosten daarvan. Sibe
rië beschikt over 80 pCt. der kolenreser-
ves, 85 pCt. der waterkracht, 90 pCt. der
koperertsen, 95 pCt. van het zink, 96
pCt. van het lood en 100 pCt. van me
talen als nikkel, chroom, goud, platina
en wolfram van de totale voorraad der
Sovjet Unie. De ertsrijke Oeral is een
tweede Ruhrgebied geworden en de ver
laten gehuchten ontwikkelden zich tot
steden van 100 tot 600.000 inwoners.
De sterke aanwas der bevolking van
de Sovjet Unie is het sterkst in de Azia
tische gebieden; het zwaartepunt van de
S.U. verplaatst zich naar gene zijde van
den Ooeral en maakt daarmede van het
Rusland van vroeger een Aziatisch blok,
met voorposten tot aan de Oder, de Do-
nau en de Adriatische Zee!
Nu Engeland. Er is wel eens beweerd,
dat het Verenigd Koninkrijk te nauw ge
allieerd zou zijn met z'n dominions; het
zwaartepunt van het Britse Imperium
zou eerder rond de Indische Oceaan lig
gen dan langs de Noordeze. Zij die zo
spreken vergeten echter, dat de band met
de Dominions steeds losser wordt en dat
de diepe verarming van Engeland gelijk
opgaat met die van Europa.
Engeland en Europa hebben gelijk ge
richte belangen en zijn dominerende po
sitie in Engeland reeds lang kwijt ge
raakt. Dit heeft voordeel, dat het als
gelijke naast de andere, eveneens af
getakelde West Europese staten staat en
dat er in Europa geen „Big One" is met
een groep satellieten die hebben te prij
zen wat de machtige wijst.
Van de vijf grote Europese staten zijn
er twee een prooi geworden van hun
eigen roofzucht. Hun rol is uitgespeeld.
Het Franco-Spanje is een onbetrouwbaar
element, dat ook na verandering van be
wind nauwelijks meer mee zal tellen.
Frankrijk wordt op een niet al te hoffe
lijke manier niet meer voor vol geteld
en Groot Brittannië is bij de ,,have nats"
ingedeeld bij de niet-bezitters. Enge
land is de enige in Europa, die bij de
Big Three is opgenomen, maar zijn po
sitie bij die grote drie is de zwakste en
de afhankelijkste. En de kleine landen
leven bij de gratie van de drie groten
hun stem wordt op z'n hoogst beleefd
aangehoord.
De wereldgeschiedenis beweegt zich
tussen twee polen: Washington en Mos
kou. Het Europa van waaruit eens de
draden der wereldpolitiek werden gespon
nen, heeft afgedaan. „Het kan terugzien
op een groot verleden", zou Seeley heb
ben gezegd. En als de Europeese staatjes
elkaar niet gauw kunnen vinden, zullen
ze dat verleden niet eens meer het hunne
kunnen noemen!
BINNENLANDS OVE2ZJCIIT.
We zouden tot op zekere hoogte In-
dië met een zieke kunnen vergelijken
een dierbare zieke, die goed voor ons
heeft verdiend, maar die nu door Natio
nalistisch is aangetast een vreemde
ziekte, die helemaal geen ziekte behoeft
te zijn, mits de patiënt er geen Icoorts
bij krijgt en zichzelf rustig en bedaard
houdt. Volgens de berichten, die uit In-
dië tot ons komen denkt men het ene
ogenblik dat het goed gaat een dag
fater loopt echter de koorrs weer op: dan
worden er aanslagen gepleegd dan
wordt door gevechten in en om Soera-
baja en Magelang weer veel bedorven
van wat door gematigde elementen werd
bereikt.
Gelukkig zijn we nu zo ver, dat de
genen die aan Indië dokteren de
eerste voorlopige besprekingen
hebben gevoerd, doch zoals heel veel
verward en treebei is om de berichten
die ons van het ziekbed bereiken: het is
de vraag, of de goede doktoren wel wor
den geconsulteerd. En om nu onze beeld
spraak maar te laten schieten, het is
vreemd, dat dr. Van Mook tóch met Soe-
karno zou hebben onderhandeld. Men
vraagt zich af, of hij niet zou hebben
geweten, wat ons in Nederland allen
bekend was, dat Soekarno door de re
gering in elk geval daarvoor niet in
aanmerking kwam. Inmiddels zijn de
extremisten druk bezigmet de kop
tegen de muur te lopen. Zij mogen dan
te Magelang en te Soerabaja aanvanke
lijk enig militair succes boeken er mo
gen dan ongeregeldheden in het binnen
land voorkomen, een ieder begrijpt, dat
de Nationalisten voor
hun gerechtvaardigde verlangens
slechts een open oor zullen vinden, als
daar rustig over gesproken kan worden.
Een groep Nederlandse sociaal-democra
ten in Indonesië heeft nu een resolutie
opgesteld, waarin o.m. wordt verklaard,"
dat het Indonesische volk recht heeft op
volledige onafhankelijkheid binnen het
raam van een bond van verenigde vol
ken. We hopen vurig, dat onze Indische
„patiënt" spoedig geheel zal zijn hersteld
en dat de ziekte de gezondheid zal heb
ben bevorderd!
Van patiënten naar doktoren is maar
een stapje.
Nederlandse dokters
komen er terecht tegenop, dat zij on
danks alle moeiten niet over auto's kun
nen beschikken. Hoewel het niet goed
mogelijk zal zijn, alle 1500 artsen die in
Nederland een auto nodig hebben van
een wagen te voorzien, is het niet in de
haak, dat er nog vele auto's rondtoeren,
die een betere bestemming waard zijn.
En dan komt zeker een dokter, die zijn
patiënten soms te laat bezoekt, door het
gemis van een wagen, voor toewijzing
van een auto in aanmerking. De dok
toren dreigden ermee, hun administratieve
werkzaamheden in verband met extra
rantsoenen e.d. te beëindigen. Een soort
staking dus. We zijn anders wel gewend
van de ene staking in de andere te vallen.
Het arbeidsconflict bij de Draka, waar
zo men weet N.S.B.-vrouwen aan het
werk werden gezet is geëindigd. De di
rectie heef ttoch een
vijftiotal Trou"'<ri
in het arbeidsproces kunnen inschakelen,
zodat mag worden gezegd, dat de ar
beidsters, die weigerden met N.S.B.-
vrouwen te werken en die bevreesd wa
ren voor loondruk, haar zin hebben ge
kregen.
Goed nieuws brengt in de regel minis
ter Vos. Zijne Excellentie heeft verteld,
dat we deze winter als We een beetje
zuinig zijn
niet in de kou
behoeven te zitten. Zeven eenheden
brandstof werden ons toegezegd. Er
worden thans 2J^ millioen dekens per
jaar vervaardigd en, wat ook heel be
langrijk is: er zal binnenkort voldoende
babygoed zijn.
De Koningin ging naar Londen, waar
Zij Mr. en Mrs. Churchill in de Neder
landse ambassade ontving en hun een
geschenk van het Nederlandse volk
aanbood. Het is duidelijk, dat de arbeid
Hare Majesteit volgde: de ministers
Schermerhorn en Logemann gingen per
vliegtuig eveneens naar Landen om daar
met de Koningin de toestand in Indonesië
te bespreken. H.M. zal voorts een af-
scheidbezoek brengen aan het Engelse
Koningshuis en Attlee, de nieuwe minis
ter-president zal aan de Koningin worden
voorgesteld.
WEDERWAARDIGHEDEN VAN
EEN NEDERLANDSE ONDERZEE
BOOTBEMANNING.
Ruim een week na de oorlogsverklaring
aan Japan begon een Nederlandse onder
zeeboot haar zwerftocht ten Z.O. van
Borneo. Zij viel ten prooi aan Japanse
vliegtuigen. De onderzeeboot werd zwaar
beschadigd. Enige tijd later werd zij tot
zinken gebracht door een Japanse torpe
dojager. Deze voer dwars door de be
manning, die in ze ronddreef, en doodde
den commandant, P. G. J. Snippe. Elf
anderen werden vermist. Tenslotte wer
den de overigen door een tweeden Ja
panse onderzecbootjager opgepikt. Bij
Kaap St. Jacques werden zij aan land
gezet. Hier werden de mannen aan een
moordend kruisverhoor onderworpen.
Luitenant ter zee 2de klasse H. D. B.
Beukener werd vijf nachten lang ver
hoord. Daarna werden de mannen naar
Hongkong overgebracht.
Beudeker en de off. M. S. D. A. A.
Looyen bleven daar, terwijl de anderen
naar China gingen. Hier kreeg de offi
cier m.s.d. A. M. Idema een kans om te
ontsnappen. Met vijf Engelse arriveerde
hij veilig in Tsoenking. De bemanning
werd naar de provincie Spansi gebracht.
Hier stierf de machinist van Steenwijk.
Een half jaar later werden zij in Japan
geïnterneerd in het Nijigat-kamp. Van de
500 Nederlanders, die zicb daar bevon
den, stierven er 90 binnen enkele
maanden, w.o. de machinisten Wissf en
Lorjee. De Nederlanders moesten vele
ontberingen doorstaan. In de ijzige win
ter van 1944 liepen zij barrevoets en in
lompen gehuld in de sneeuw. De over
levenden bevinden zich momenteel in
Manilla in een verzamelkamp en hun
toestand is redelijk wel. Tot zover
Anp-Aneta. In dit bericht wordt de on
derzeeboot aangeduid als de „O 12".
DF. HEVIGE KNALLEN IN
VEENENDAAL.
Het is weer een echt oorlogsgezicht
als wij de geblindeerde huizen in de
buurt van de Vaartbrug bekijken, waar
Nederlandse Pioniers bezig waren de
betonnen versperringen van de moffen op
te blazen.
Wat betreft de schade aan de huizen
in de directe omgeving van de brug, dit
is met dak- en glasschade afgelopen, b.v.
bij den Heer Epskamp bleef geen ruit
gespaard.
Met hevige knallen verdwenen ook
deze oorlogssporen uit ons Veen, door
de Todt met zoveel moeite in elkaar ge
zet. Het is wel aardig er even aan te
herinneren, hoe enkele weken voor de
bevrijding, nog noestig aan de versper
ringen werd gewerkt, en hoe een Todt-
man, die door de Duitse weermacht ge
grepen Hollanders maar niet aan ,,'t ar-
beiten" kon krijgen en op het laatst
schreeuwend en schuimbekkend hun de
schop uit de handen nam en zelf met
geweld aan 't spitten ging.
Omtrent de 2e Compagnie Pioniers,
welke wij met de opruiming bezig zagen
en over hun verrichtingen tijdens en na
de oorlog lezen wij in het blad voor de
Nederlandse Strijdkrachten „Pen Gun"
o.a. het volgende:
Op 17 Februari 1945 werd op ver
zoek van SHAEFF de tweede Neder
landse Pionier-groep opgericht. Dit ge
beurde in de St. Annakazerne te Laeken
bij Brussel met een overvloed van ent
housiasme en een tekort van al het andere
nodige. Dagelijks verschenen in de ka
zerne oorlogsvrijwilligers, ongeveer 200
a 300 man per dag. Zij kwamen uit alle
windstreken en hoe of wanneer zij kwa
men wist niemand. Hoofdzaak was, dat
ze er waren en dat zij een vaste wil met
zich meebrachten om mede te vechten
tegen den Mof en wel liefst zo vlug mo
gelijk.
Die Brusselse tijd vond zijn bekroning
in het vertrek naar Duitsland. Monty
ging over de Rijn en twee dagen later
