Nieuwsblad voor Veenendaa! en Omstreken „Hazenpad" bijna klaar tot Veenendaal Hupotneehoeiden Descmhbaar: Veenendaal rijk aan jong bloed Historische relaties tussen Utrecht en Rhenen 25e JAARPANG VRIJDAG 16 Februari 1951 UITGAVE: DRUKKERIJ ..DE GELDERSCHE VALLEI" No. 7 Vvrschijnf 1 keer per week inSTICHTS- en GELD.-VEENENDAAL, AMERONGEN, ELST, RHENEN, ACHTERBERG, OVERBERG, DE HAAR. HEUVELSE STEEG, GROEP, BENEDENEIND KADE MAANDERBUURT, EDERVEEN, RENSWOUDE, SCHERPENZEEL Naar Australië! vechtende vrouwen. autobotsing op nieuweweg. onverbeterlijke huishoud ster. door Vrachtauto gegrepen. naam hazenpad niet juist. over enkele maanden in gebruik. uitsluitend voor motor rijtuigen. invloed op onze omgeving. geloofsleven en ziels conflicten. de opgravingen op de don- derberg. juwelier bestolen. b.l.o.school aan de geerse- weg nadert zijn voltooiing. PRINSES MARIJKE v.s.w. kwaliteitsweek. vertoning film „circus jongen". jan klaassen komt naar veenendaal. benoeming kerkvoogd. BROUWER kanaalweg 2 veenendaal veenendaalse spelers in zaterdagmiddagelftal. veenendaalse afdeling natuurwacht gevormd. bazar voor de ouden van dagen. overgrote deel bevolking bestaat uit jonge mensen. kraamcentrum. herhaling concert van „caec1lia" oudheidkundige vondsten op donderberg wekken herinneringen op uit verleden. reeds driehonderd graven ontdekt. slot ter horst bisschoppen. Abonnementsprijs F 0 95 per kwartaal lotte nummers 6 ceni Redactie en Administratie Parallelweg 8, Veenendoal Telefoon 601 Redactie W. F, ter Hoewer VALLEI AD VERTENTI ES Gewone advertentieprijs per m.m. 12 cent. Minimumprijs per advertentie F. 3 60 Vroag en aanbod en Di versen. F 1 .X van 1-20 woorden Elk woord -neer 6 cent Het emigreren hangt in de lucht. Duizenden staan ingeschreven voor emigratie naar Amerika, Canada of Australië. Nog eens duizenden koeste ren plannen om eveneens ons land met een nieuw vaderland te ruilen. Zij allen menen, dat Nederland weinig of geen toekomstmogelijkheden meer biedt. Onder de landen, die vooral in de laatste tijd tot emigratie lokken, be hoort zeker wel Australië. Het is een onmetelijk groot land en het telt maar weinig bewoners. Zijn oppervlakte is ongeveer gelijk aan die van de Ver enigde Staten van Noord-Amerika, maar terwijl in deze Verenigde Staten 140 millicen wonen, bedraagt het aan tal bewoners van Australië slechts 8 millioen. Toch is het een land, dat door de gesteldheid van zijn bodem en door zijn rijkdom aan delfstoffen een bestaan aan vele en vele millioenen kan verschaffen. Nu brengt echter juist het emigre ren naar zulke zeer dun bevolkte ge bieden grote moeilijkheden met zich mee. Die moeilijkheden ondervinden velen, die de grote stap naar het verre Australië waagden. Een der ergste tegenslagen is wel het gemis aan woongelegenheid, zodat emigranten in kampen moeten onder gebracht worden. Gehele gezinnen wo nen daar krap behuisd en moeten er eten uit een gemeenschappelijke kamp- pot. Aan dit gebrek aan huizen voor emi- grerenden tracht men tegemoet te ko men door hier te lande woningen be schikbaar te stellen, die meegenomen kunnen worden en ginds vlug opge bouwd. Een groot bezwaar is echter, dat zo'n huis met de vervoerkosten komt op een bedrag van circa 10000,- want hoeveel emigranten zullen in staat zijn dit te betalen. Maar hierbij blijft het niet. Het kan voorkomen en het is reeds herhaaldelijk voorgeko men, dat een meegebracht huis niet voldeed aan de geldende bouwvoor schriften in Australië of in een be paald deel van dit land. Er is dus wel alles aan gelegen, dat van tevoren vaststaat, dat de emigra tiehuizen in elk opzicht voldoen aan de eisen, die daarvoor in het betrok ken land worden gesteld. Thans bouwt een firma te Zaandam een bungalow, die geheel beantwoordt aan de bouwreglementen in Australië en slechts ongeveer 6000,- kost. Re- kcn iiiorbij. -de transportkosten dan komt zo'n huis op rond 8000,-. Dat is in deze tijd niet zoveel, vooral als men weet, dat een bungalow bevat twee slaapkamers, een woonkamer, een keuken en een badkamer. Het op zetten van deze woning geschiedt in een recordtijd. In Zaandam is er een proef mee genomen en heeft men het klaargespeeld op één dag het huis vol ledig af te maken. Het is te begrijpen, dat dadelijk de vraag rees of dit niet iets was om de woningnood in ons eigen land te be strijden. Een behoorlijk ruime woning voor de zachte prijs van 6000,- en dan in één dag kant en klaar, wat wil men nog meer. 't Zou mogelijk zijn, wanneer Nederland het klimaat van Australië had, maar aangezien dit niet het geval is, hebben we aan de Zaan- damse bungalows zo goed als niets. 't Zij zo. Als dan maar de emigran ten geholpen zijn! Met de uitvoering van het plan, Rijksweg 12, de grote verkeersweg die dwars doorNederland zal lopen, van Den HaagRotterdam, via Utrecht en Arnhem, naar de Duitse grens bij Zevenaar beter bekend onder de naam het Hazenpad is men bijna klaar tot Veenendaal. Het feit, dat deze enorme weg zijn loop krijgt juist langs de dorpskern, is van niet te schatten groot belang voor Veenendaal. Via dit z.g. Hazenpad, waaraan nog weer tal van andere belangrijke hoofdwegen zijn verbonden, zal men, vlug en gemakkelijk, zeer belangrijke plaatsen en vooral het dichtbevolkte centrum van ons land kunnen bereiken. Ook voor.de richting Amersfoort en Amsterdam betekent het tot stand komen van deze weg voor onze omgeving reeds een zeer belangrijke ver betering. Het ziet er naar uit dat in de eerste jaren geen sprake zal zijn van een verder naar het oosten dus naar Bennekom doortrekken van deze weg. Veenendaal mag zich dus wel zeer bevoorrecht weten dat de Rijksweg voor lopig tot Veenendaal zal worden aangelegd. In de Grutterstraat had een hond van de buurtbewoner H. vuil achter gelaten voor de woning van Mej. v. L. Mej. v. L. ging daarna de hond met een steen gooien. Promp nam de eigenaar van de hond het voor zijn viervoeter op en wierp de steen weer terug, precies in de ruit van Mej. v. L. Er ontstond een scheldpartij, waarbij zich ook de echt genote van H. mengde. Het gevolg was, dat de beide buurvrouwen al spoedig handgemeen raakten en over de grond tolden. De politie nam de zaak verder in onderzoek. Een meelauto van de molenaar v. E., reed op de Nieuweweg. Juist toen de meelauto naar de molen zou afzwen ken, passeerde een luxe auto, bestuurd door de heer D. uit Vlaardingen deze meelauto, zodat een aanrijding het ge volg was, waarbij de luxe auto flink beschadigd werd en de politie de zaak in onderzoek moest nemen. Een 22-jar. Veenendaalse dame, die bij een oude heer als huishoudster was werkzaam geweest en zich op oneer lijke wijze had gedragen, kwam met de Justitie te Arnhem in aanraking. Nadat zij de gevangenisstraf had uit gezeten, wilde zij weer in betrekking komen bij de oude heer, hetgeen niet gelukte. Ze nam daardoor wraak en bestelde bij een Veenendaalse banketbakkerij gebak en snoeperij, waarmede zij met --gen vriendin een feestje aanrichtte. TOen de rekening echter bij de oude patroon gepresenteerd werd, kwam op nieuw de politie opdagen, die deze klacht wegens verdacht van oplich ting in onderzoek nam. De 15-jar. D. was op de Nieuweweg bezig met het ontsteken van de waar schuwingslantaarns voor het verkeer bij de nieuwe Rijksweg 12, toen hij ge grepen werd door een haak van een laadbak van een passerende vrachtau to, die een autobus inhaalde. De jon gen werd door deze haak zodanig ge wond aan zijn linker been, dat Dr Pi- lon heelkundige hulp moest verlenen. Wanneer er gesproken wordt over het Hazenpad, weet iedereen welk „pad" daarmee bedoeld wordt. Het is de weg aan welker voltooiing in de eerste oorlogsjaren dus onder de Duitsers hard werd gewerkt. Onwillekeurig kreeg men daardoor de indruk dat deze weg door de Duit sers werd aangelegd en dat deze weg een belangrijke plaats zou innemen in de elastische strategie van het toen malige Duitse leger. Oók al in die eerste oorlogsjaren, za gen we in onze verbeelding de bezetter een overhaaste vlucht nemen voor het leger van onze overzeese bevrijders. En zo gaf het werken aan deze weg ons in die donkere dagen een zekere hoop, op een vurig gewenste spoedige aftocht van het Duitse leger. Tijdens de eerste jaren van de be zetting, gaven de Duitsers enorme be dragen vrij voor het uitvoeren van openbare werken. Ook voor het verder uitvoeren van de vooroorlogse plannen Rijksweg 12, werd een flinke duit uit getrokken. En zo kwam een groot ge deelte van de voorbereidende- en grondwerken, tussen Utrecht en Arn hem tot stand en werd voor vrijwel het gehele traject de aarden baan ge legd. Achteraf moeten wij nuchter constateren, dat indien de Duitsers de ze weg werkelijk hadden willen ge bruiken, zij, in het stadium waarin het werk zich bevond op het moment dat er mee gestopt moest worden n.l. in begin 1943 er stellig aan zouden hebben laten doorwerken. De naam Hazenpad is dus, met betrekking tot de Duitse legers niet helemaal juist, al zal de Rijksweg voor het doel waar voor men er thans hard aan werkt om tot Veenendaal klaar te komen, zeker wel een „Hazenpad" genoemd kunnen worden. Het is nog een kwestie van maan den, en de Rijksweg 12 ofwel het Ha zenpad, zal voor het verkeer worden opengesteld. Met man en macht is men thans bezig om het laatste gedeelte tot Veenendaal, van het ruim 20 cm dikke betonnen rij dek te voorzien. Met de ene helft van deze betonnen vloer is men reeds tot aan de Nieuwe weg gekomen. Het is hier, n.l. by de daar reeds jarenlang opgestelde pij lers van het te bouwen viaduct, dat men de Rijksweg 12 zal kunnen be reiken. Aan de noord-zijde van dit half gereed zijnde viaduct bevindt zich de oprit er naar toe en aan de zuid zijde de afrit. De weg zoals die nu wordt, zal 6.25 m breed zijn. Eigenlijk is die 6.25 m nog maar de ene helft van de dubbelbaansweg die men er van maken wil. Zo zal dus voorlopig nog maar de helft van de aarden baan, zoals die is aangelegd, gebruikt wor den. In verband met materiaalschaarste en meer nog door geldschaarste, zal het nog wel even duren eer men tot het aanleggen van de tweede baan zal overgaan ofwel tot het verder door trekken van de weg naar de richting Arnhem. Wat het doortrekken naar Arnhem betreft, kunnen wij wel zeggen dat de bestaande weg naar de Gelderse hoofd stad voor snelverkeer goed te gebrui ken is. Anders is het gesteld met de weg De KlompAmersfoort. En het is dan ook zeer verheugend dat het Hazen pad ook de verbinding Veenendaal Amersfoort en Amsterdam een grote verbetering zal brengen. Rijdt men thans nog naar het noor den de omweg via De Klomp, Rens- woude en Scherpenzeel, over een vaak hobbelig en smal wegdek en midden door de dorpen heen; voortaan zal men dan _aan de Nieuweweg het Hazenpad kunnen oprijden om in rechte en glad de lijn tot Maarsbergen of Maarn te gaan en daar rechtsaf te slaan rich ting Amersfoort, hetgeen in kilome ters, maar vooral in tijd, nog belang rijk zal schelen. De voordelen van onze nieuwe Rijks weg 12 voor een rit naar Utrecht of Den Haag, zullen geen andere beschrij ving behoeven dan dat het hier de meest ideale weg is die een automobi list zich dromen kan. De meest ideale weg die een auto mobilist zich denken kanJa, de weg is uitsluitend bestemd voor motor rijtuigen. Geen fiets, geen paard en wagen en zelfs geen voetganger zal zich op de nieuwe weg mogen verto nen. Alleen motorvoertuigen, nog niet eens daaronder begrepen onze brom fietsen mogen van die prachtige, snelle en gladde weg gebruik maken. Ook wordt er geen fietspad aangelegd. Een dergelijke instelling kennen we in onze omgeving nog niet en zo zul len we toch wel even moeten wennen aan het feit dat we de verleiding om over zo'n prachtige weg te gaan, als niet-automobilist, weerstand zullen moeten bieden. Menige plaats zal jaloers zijn op Veenendaal, omdat het binnenkort een dergelijke verbindingsweg met het cen- ,rum van het land rijker wordt. Wanneer het Hazenpad tot hier ge- •eed zal zyn en nog meer als de weg /erder wordt doorgetrokken, zal deze lieuwe aanwinst zeker zijn invloed op het Veenendaalse zakenleven doen ge voelen. Nog weer meer zal Veenendaal Op Donderdag 22 Februari a.s. hoopt Dr J. G. Fernhout te spreken over bo venstaand onderwerp. De lezing vindt plaats in de boven zaal van Hotel „De Korenbeurs" aan de Markt. Dr Fernhout heeft zich speciaal toe gelegd op de bestudering van zielkun de in het algemeen en psychische af wijkingen in het bijzonder als hulp middel in de pastorale praktijk. Er is gelegenheid tot vragen stellen. Saksische knobbelpotten. Thans is door deskundigen vastge steld, dat op de Donderberg een om vangrijk Frankisch grafveld van niet georiënteerde brand- en lijkgraven is blootgelegd. De vondsten zijn talrijk en bestaan uit de bekende sieraden, zo als kralensnoeren, oorringen, grote en kleine bronzen en verguld zilveren fi bulae, glaswerk, zwaard^i en schild- fragmenten. Ook is er veel okerkleurig en zwart vaatwerk van zeer uiteenlopende vorm aan de oppervlakte gekomen. Belangrijk is de vondst van een paar Saksische knobbelpotten. Dezer dagen kwam een jongedame van buiten Veenendaal bij een juwe lier hier ter plaatse, om een modie gou den ring te kopen. Toen deze dame niet meteen haar keus kon maken, bracht de juwelier een uitgebreide collectie op zijn toon bank. Zij kon toch niet vinden wat ze zocht en ging zonder ring de winkel uit, tenminste dat meende de juwelier. Later bleek dat er twee ringen weg waren. In samenwerking met de politie van Ede, is de Veenendaalse politie er in geslaagd de langvingerige dame te ach terhalen. In een ogenblik van onoplettend heid van de juwelier had ze kans ge zien de twee ringen weg te graaien, om ze daarna in Ede aan de man te brengen. Een van de ringen kon bij een ko per worden gevonden. Het aantrekkelijke gebouw dat aan de Geerseweg aan het verrijzen is, en dat bestemd is voor de Buitengewoon wordt Zondag 4 jaar. Van 19 Februari t.e.m. 24 Februari a.s. wordt bij de V.S.W. een kwali- teitsweek gehouden. De fabrieksterreinen zullen versierd worden door spandoeken, voorzien van slagzinnen in kleurige letters. In diverse afdelingen komen z.g. foutenborden", terwijl een speciaal kwaliteitsnummer van het personeels orgaan Triangelklanken wordt uitge geven. Een étalage waarin V.S.W. artikelen zijn geëtaleerd, is op het fabriekster rein opgesteld, zodat de V.S.W.'ers de artikelen die zij vervaardigen „afge werkt" kunnen zien. Een rondleiding voor de familiele den der V.S.W.'ers completeert een en ander. Donderdag 22 Februari geeft het Veenendaals Cultureel Centrum twee voorstellingen, 's Middags om half vijf is er voor de kinderen gelegenheid om een echt Hollandse poppenkast-voor stelling bij te wonen, te geven door Hanns Berk. Wij twijfelen er niet aan of hij zal met zijn spel de jeugdige bezoekers van begin tot het einde we ten te boeien. We hebben een kijkje mogen nemen achter de schermen van deze poppenkast. Het is fantastisch hoe de heer Berk deze kast met poppen tot in de puntjes heeft verzorgd. Al zijn poppen dragen de mooiste kleren en op hun gezichten ligt een uitdruk king, overeenkomend met de rol die zij moeten spelen. Hoe guitig kijken Jan Klaassen en zijn onafscheidelijke vrouw Katrijntje. Hoe bars is het uiter lijk van Humtata, de politie-agent en vijand van Jan Klaassen. Ook de kop pen der poppen zijn geheel eigen werk van de heer Berk. De voorstelling wordt gehouden in „Eltheto" en vangt aan om half vyf. 's Avonds wordt een filmvoorstel ling gegeven. Vertoond zal worden Circusjongen". Een komische film met een prachtige moraal. Deze film is spe ciaal geschikt voor jongere mensen, doch heeft in Engeland weken achter een gedraaid voor volwassenen. Mede werking in de film wordt verleend door het Bertram Mills Circus, waar de originele opnamen zijn gemaakt. Aanvang 8 uur. Voor kaartverkoop leze men advertentie en de raambil jetten. Tot Kerkvoogd in de Ned. Herv. Kerk is gekozen de heer W. Bos, Ka- naalweg, in de vacature ontstaan door het bedanken van de heer N. v. Kuik. Op boerderijen vanaf 3% op woonhuizen en zaken panden vanaf 3'/« °/o MAKELAARSKANTOOR hierdooi uil zijn vrcugtrc- urtdin wijlïSchoGl alhier, is bijna worden gehaald, met alle gevolgen van dien. En als het nog eens zover mag komen dat de plannen om de spoor lijn UtrechtArnhem over Veenen- te verleggen, zal men hier in géén ge val meer van isolement kunnen spre ken. Behalve de grote voordelen die het aanleggen van een dergelijke weg met zich brengt, zoals voor Veenendaal, dat er in zoveel opzichten weer aan trekkelijker door wordt, zijn er hier aan, ook de haast onafscheidelijke gro te nadelige gevolgen verbonden. Het is nu al ruim 10 jaar geleden, dat eigenaren en gebruikers van land en goed, in de lijn die het Hazenpad neemt, zich zagen gedwongen tot ont ruiming of splitsing van hun bedrij ven. Maatregelen en gevolgen die zon der twijfel lang niet altijd gemakkelijk te slikken waren. Als men zich b.v. een van vader op zoon, of jarenlang met zorg bewerkt stuk grond onteigend of verminkt ziet, is dat toch niet iets waar men zo maar overheen stapt. Ging men in de afgelopen jaren nog wel over de aarden baan van de in aanleg zijnde Rijksweg, om bij het achter de weg gelegen land te kunnen komen, straks en ook nu al zal ook dat niet meer mogelijk zijn. Men zal dan alleen aan de andere kant kunnen komen door de viaducten, die zich voor onze naaste omgeving bevinden aan de Kooyweg en de Heuvelsesteeg. We mogen deze aankondiging van he* ingebruiknemen van het Hazenpad zeker niet in mineur regels besluiten, want het betreft hier een bouwwerk dat niet alleen in de eerste plaats onze gehele omgeving ten goede zal komen, maar ook omdat het een bouwwerk is dat wordt uitgevoerd in het belang van het gehele Nederlandse volk. In Wezep wordt a.s. Zaterdagmiddag een voetbalwedstrijd gespeeld tussen twee districts-elftaïlen K.N.V.B. In het oostelijk elftal zijn opgeno men e. Da velaar van Veenendaal als midvoor, C. Bolderman en J. Klumpe- naar beide van DOVO, resp. als rechts buiten en linkshalf. Tijdens een vergadering in het ho tel „Het Wapen van Hardenbroek" in Rhenen, van de dagelijkse besturen van de Ver. voor Vreemdelingen Ver keer van Amerongen, Leersum, Rhe nen en Veenendaal, is een overeen komst tot stand gekomen inzake het stichten van natuurwachten. In deze vergadering werd ook beslo ten contact op te nemen met de plaat sen Renswoude en Scherpenzeel, om te komen tot een sluitend gebied in Zuid Oost Utrecht dat door de gezamenlijke natuurwachten bestreken zal worden. Het corps van de natuurwacht, afd. Veenendaal is thans vrijwel compleet en zal binnenkort met zijn werk kun nen beginnen. Zoals bekend is het de taak van een natuurwacht, zoals wij die in meerdere streken van ons land al kennen, te waken tegen vernieling en dergelijke door bezoekers in onze weinige nog overgebleven natuurmonumenten. klaar. Eind volgende maand althans denkt men het reeds in gebruik te kunnen nemen. In ons vorig nummer is het een en ander verteld over het nieuwe gebouw van de vereniging O.J.O.V.E. „Oud en Jong Veenendaal", aan het Kostverlo- ren. Daarbij is ook genoemd het voor nemen van deze vereniging om het ge bouw 's middags open te stellen voor ouden van dagen, als het centrum waar deze mensen elkaar bij de warme kachel kunnen ontmoeten. Verder werd daarbij melding gemaakt van dat de inrichting van het gebouw hiertoe nog niet compleet is, en wel om de eenvoudige reden van een tekort aan geld. De officiële opening van het gëbouw was vastgesteld op 24 Februari, maar intussen is besloten die opening uit te stellen tot 3 Maart. Zaterdag 24 Februari wil men n.l. eerst nog 'n bazar houden in de Eierhal, om met de baten daarvan, de inrich ting van het OJOVE-gebouw te com pleteren. Niet alleen voor het varken van over de 100 pond dat er als hoofd prijs zal zijn, maar zeker, meer nog om het sympathieke doel waarvoor hij gehouden wordt, zal deze bazar, zeker niet over aftrek te klagen hebben. Uit het verslag dat is opgemaakt door de afdeling bevolking ter gemeente secretarie van Veenendaal, ten dienste van een overzicht der leeftijdsopbouw per 31 December 1950, blijkt duidelijK dat het jonge bloed in de Veenendaal se bevolking verreweg ,in de meerder heid is. Het is natuurlijk een min of meer vanzelfsprekend verschijnsel dat de jonge mensen het grootste deel van een bevolkingssamenstelling uitmaken, maar in Veenendaal is dit verschijnsel toch wel in zeer sterke mate aanwezig, terwijl hierbij nog weer komt het feit van de snel toenemende vergrijzing, het bereiken van een steeds hogere leeftijd, van het Nederlandse volk. Het is hoofdzakelijk de aanwas door het grote aantal ingekomen personen in de laatste 15 jaren waaraan het zo uitermate jeugdige bevolkingsbeeld van Veenendaal te wijten is. Door onderstaande cijfers van per sonen die per 31 December in Veenen daal waren ingeschreven, wordt een In Veenendaal en naaste omgeving is een dringend tekort aan gediplo meerde kraamverzorgsters. Het „Kraamcentrum" wil in dit te kort voorzien door het organiseren van een opleiding daartoe. Via een adver tentie in dit blad roept het „Kraam centrum" gegadigden op. Ook meisjes uit de omgeving van Veenendaal kun nen ingeschreven worden. Na het behalen van het diploma volgt aanstelling (Rijksregeling). Volledige inlichtingen zyn te beko men bij Zuster S. Valk, Groene Kruis- gebouw, Kerkewyk 30. en ander sprekend geïllustreerd. 11 mannen en 6 vrouwen geboren in 1870; 22 mannen en 27 vrouwen ge boren in 1880; 45 mannen en 40 vrou wen geboren in 1890; 75 mannen en 72 vrouwen geboren in 1900; 96 mannen en 105 vrouwen geboren in 1910; 111 marvn^n en 113 vrouwen geboren in 1920; 131 mariruan en 125 vrouwen, ge»- boren in 1930; 147 mannen en 132 vrou wen geboren in 1940; 181 mannen en 179 vrouwen geboren in 1950. De oudste mannelijke inwoner is van 1853, terwijl de oudste vrouwelijke in woonster van 1857 is. Op 31 December 1950 telde Veenen daal 3 mannelijke inwoners boven 90 jaren en 5 vrouwelijke inwoonsters bo ven 90 jaren. Het aantal inwoners tussen 80 en 90 jaren bedroeg zowel voor mannen als voor vrouwen 54. Op Donderdag 22 Februari a.s. zal de Veenendaalse Harmonie „Caecilia" op veelvuldig verzoek in het Luxor The ater nogmaals een uitvoering geven van de zo succesvolle uitvoeringen van 24 en 25 Januari j.L Beide avonden was de zaal totaal uit verkocht en velen moesten teleurge steld worden. Thans krijgt men de gelegenheid, alsnog deze uitvoering bij te wonen op bovengenoemde datum, wederom in het „Luxor" theater aan de Vendelse- weg. Voor de pauze concerteert het Har monieorkest onder leiding van de heer W. Veerman. Na de pauze volgt weer de non-stop-revue „Werkstakende Mu zikanten". De recente opgravingen op de Donderberg hebben ons doen teruggrijpen in Rhenens geschiedenis. Tot nu toe zyn er ongeveer 300 graven gevonden. Vrachtauto's moeten er aan te pas komen om alle urnen enhet vaatwerk, dat mee naar boven komt, te vervoeren. De graven zijn plm. 1500 jaar oud, hetgeen een bewijs vormt, dat Rhenen ook vóór 855 na Christus reeds een nederzetting moet zijn geweest. Want eerst in dit jaar wordt officieel melding gemaakt van Villa Rhenen (Hreni), bij welk document een zekere Folkerus het grondgebied Rhenen schonk aan het klooster te Werden. Waarschijnlijk moet aan het woord „Villa" dezelfde betekenis worden toegekend als aan het Franse woord „Ville", namelijk „Stad", althans nederzetting. STEUNPUNT VAN UTRECHTSE Heer van Rhenen bisschop van Utrecht. De historische verbondenheid van Rhenen met Utrecht is wel het duide lijkst aan het licht gekomen tijdens de periode van de wereldlijke macht der bisschoppen van Utrecht, dus in het tijdperk van het begin der 10e tot het begin der 16e eeuw. Om de oorsprong der geschiedkundige relatie te vinden, moet men teruggaan tot het jaar 1178, in welk jaar de heerlijkheid Rhenen met het bisdom Utrecht werd ver enigd. Dit geschiedde door toedoen van de heer van Rhenen, ridder Gode- fridus, die in 1156 bisschop van Utrecht was geworden. Bij zijn dood vermaakte hij al zijn wereldlijke bezittingen te Rhenen en het omliggend gebied de zer stad aan het Sticht, terwijl een ge deelte van zijn goederen aan Gelder land werd geschonken. Al 'vóór dien tyd, maar meer nog na dien, was Rhenen het bolwerk voor Utrecht. In de loop der eeuwen is Rhenens grondgebied zelfs vele malen het gevechtsterrein geweest in de strijd tegen de invallers, die het Sticht en de hoofdstad van deze gouw bedreig den. In 1198 werd er een veldslag ge leverd tussen Hollanders en Geldersen bij Heimerstein. Op 8 Juli van het jaar 1499 namen de Bourgondiërs en Kleef- sen de stad stormenderhand, doch werden teruggeslagen. Steeds moesten de inwoners pal staan tegen de her haalde invallen van Gelderse, Bour gondische en Kleefse troepen; steeds heeft deze stad een beschermende rol gespeeld veelal ten koste van eigen goed en bloed. Vervolg 2e blad le kolom Ook in andere oude oorkonden wordt Rhenen genoemd, zij het dan ook als Villa Hreni, Renhem, Rene, Reijnen, Rijnen. Daarnaast spreekt Keizer Ka- rel V in een brief van het jaar 944 van de heerlijkheid Rhenus. Volgens de schrijver Tacitus zou de naam vroe ger Crinnes zyn geweest, doch dit wordt door latere schrijvers sterk in twijfel getrokken. Wel kan met aan waarschijnlijkheid grenzende moge lijkheid de stelling worden geponeerd, dat de naam Rhenen is afgeleid van de rivier de Rijn, waar het aan gelegen is. In 1158 werd het slot Ter Horst, ge legen ten N.O. van Rhenen-stad, door Ridder Godefridus, heer van Rhenen en bisschop van Utrecht, gebouwd. Dit kasteel is jaren lang het voornaamste- steunpunt geweest der Stichtse bis schoppen, die hier een kleine vaste be zetting hadden liggen. Deze kern werd in tijden van gevaar en van oorlogen door omwonenden, als boeren en bur gers, op grond van aangegane ver plichtingen gesteund. Op 14 November 1527 werd deze nederzetting bij ver rassing genomen door de Geldersen, die steeds in strijd waren met de Sticht- sen, en werd het slot Ter Horst totaal verwoest. Toen de invallers in Juni van het volgende jaar verdreven wa ren door bisschoppelijke troepen en Rhenense burgers, werden de puinho pen van dit. kasteel voor 10.000 ver kocht en de stadsmuren met de vrij gekomen stenen hersteld. Het overge bleven deel der stenen werd gebruikt voor de bouw van het kasteel Vreden- burg te Utrecht. Bij de bouw van een garage in de buurtschap Achterberg is enige jaren geleden een gedeelte van de fundering van dit slot nog blootge legd. Helaas is er van een verder on derzoek naar de overblijfselen van het kasteel Ter Horst tot op heden niets gekomen.

Digitale periodieken - Gemeentearchief Veenendaal

De Vallei | 1951 | | pagina 1