Sint Nicolaas en de kerkhervorming Wist U Nieuwsblad voor Veenendaal Omstreken Onze Sinterklaas-Puzzle BROUWER Wenken voor Decernber-dichters Veenendaal telt 15.000 inwoners Fa. J. F. Tak Hulp a£) de Po-vallei in Italië 25e JAARGANG VRIJDAG 30 NOVEMBER 1951 No 48 Weer een inbraak ildei Hypotheelo beschikbaar^ Rente 4"/0. MAKELAARSKANTOOR TEL. (290 - VEENENDAAL Het officiëele bezoek van Sint Nicolaas Een dichter geeft raad Fa. S.JdOS Hoof< 91-63 UcmA YlicotaaA hebban Wij een ruime keuze \in Flacons Eau de Caloqn», Parfum, Doosje* Zoop, AGENDA Abonnementsprijs I 0.95 per kwartaal Losse nummers 6 cent Redactie en Administratie Parallelweg 8, Veenendaal Telefoon 601 Redactie W. F. ter Hoeven VALLEI - Uitgave: DRUKKERIJ „DE GELDERSCHE VALLEI" ADVERTENTIES Ady*ieMt*|rip. m.m. 1 2 c. Minimum per advert, f 3.60 Rubriek Vraag en Aanbod en Diversen van 1—20 woorden f 1.30, elk woord meer 6 cent. Verschijnt 1 keer per week in: STlCHTS- en GELD.-VEENENDAAL, AMERONGEN, ELST, RHENEN, ACHTERBERG, OVERBERG, DE HAAR, HEUVELSE STEEG GROEP BENEDENEIND >'ADE MAANDERBUURT, EDERVEEN. RENSWOUDE, SCHERPENZEEL (Van een bijzondere medewerker) Heeft de viering van het Sint Nicolaasfeest onze protestantse voorvade ren nooit aanstoot gegeven? Deze vraag komt als vanzelf naar voren wanneer wij zien met hoeveel opgewektheid dit volksfeest in alle groeperingen van onze nederlandse samenleving wordt gevierd. De afkomst van het Sinterklaasvermaak ligt geenszins in het duister. Het is een zeer duidelijk overblijfsel van middeleeuwse heiligenverering. Desondanks heeft het zich in ons calvinistisch land een blijvende plaats weten te verwerven. Wij zullen dit aan twee oorzaken moeten toeschrijven. In de eerste plaats was dit familiefeest zo ingeburgerd, dat ook bij veranderde godsdienstige inzichten het amusement als zodanig niet verdween. Wèl natuurlijk de hei ligenverering. Prof. dr L. J. Rogier, de kenner van de kerkelijke toestanden in de eeuwen na de reformatie schrijft: „Eeuwen van principieel verzet hebben het Sint Nicolaasfeest, waarop de bisschop in vol ornaat in stad en land rondgaat, niet kunnen uitroeien." Ten tweede viel na de kerkhervor ming niet alleen op de Sinterklaasvie ring het accent. Er was nog een reeks van festiviteiten uit de voorreforma- torische periode overgebleven. Als kin derfeest had aanvankelijk de dag der onnozele kinderen nog betekenis. De gewoonte om op 28 December (gedenk dag van de kindermoord te Bethlehem) aan kinderen allerlei vrijheden te ver lenen, bleef voorlopig gehandhaafd. In sommige streken stond echter de Sinterklaasdag (of beter vooravond er van) al vroeg in aanzien. De opzet was niet anders dan tegenwoordig: men maakte de kinderen wijs, dat de goede bisschop was rondgegaan. VROEDSCHAP GREEP IN. Dat „dietsmakerij" onze reformato rische voorvaderen weinig aanstond, mag blijken uit een besluit van de vroedschap te Delft in 1600, waarbij verboden werd „op den 5en December, 't wëlck genaemt wort Nicolaes- avondt, in -crimen op het marktveld vercoft worden"verscheyden goederen, die men den cleinen kinderen diets maeckt dat denzelfden Nicolaes hem luiden geeft, 't welck eene saecke is niet alleen strijdend endt tegens alle goede orde ende politie, maer oock de luiden afleidende van de ware godes- dienst ende streckende tot waenge- ia A"? "f**1* de- welcke in een gepotierde chris gereformeerde stadt niet en behoort getolereert te werden". Stellig heeft dit vroedschapsbesluit weinig resultaat gehad. Het moest na melijk in 1607 herhaald worden en ook toen hielp het niet In andere plaatsen lezen we weinig van raadsbesluiten tegen de Sint Ni- colaasviering. Wel moesten de magi straten soms ingrijpen wanneer de burgerij zich al te uitbundig aan de pleziermakerij gaf, maar dat was niets anders dan een kwestie van „politieel optreden" en had geen verband met het op kerkelijke aanwijzingen strijden tegen de „dietsmakerij" als vorm van afgoderij. NU IS NIEMAND ER TEGEN. Verderop in de 17e eeuw en in de twee eeuwen daarna verstommen de publieke protesten tegen Sinterklaas. Waarmee natuurlijk niet gezegd is, dat binnenskamers niet heftig werd ge ageerd tegen het naar het inzicht van sommigen afgodisch en rooms gebruik. In onze tijd kan men eerder zeggen dat het protestantisme de Sint Nico- laasviering aanmoedigt dan bestrijdt. En met goede redenen. Onder de ster ke bekoring, eerst van de duitse daarna van de engelse kerstfeestvie ring, die volkomen verwereldlijkt is, ziet men ook in ons land de tendens naar een grootsere viering van kerst mis (waarbij men elkaar cadeaux gaat geven e.d.) ter vervanging van Sint Nicolaas. Afgezien van het bezwaar dat door deze imitatie van Weihnachten of Christmas het echt-nederlandse sinter klaasfeest terzijde wordt geschoven, keren de kerkelijke leidslieden zich tegen het feit dat het eigenlijke kerst gebeuren geen aandacht krijgt. Waar om zij zich unaniem vóór de oud-va derlandse Sint Nicolaasavond verkla- In de nacht van Zondag op Maandag is andermaal in onze gemeente een in braak gepleegd. Nu was het de trans- ferfabriek aan de Parellelweg, welke het moest ontgelden. Door het aanrichten van erns vernielingen hebben inbrekers zien toegang tot het gebouw verschaft. De dieven hebben er blijkbaar niets van hun gading gevonden en zijn zonder iets te hebben meegenomen weer weg gegaan. De politie heeft het geval in onderzoek. SINT NICOLAAS BIJ HET V.C.C. Voor die kinderen en ook ouderen, die een gezellige Sinterklaasmiddag mee willen maken, komt zijne goed heid in hoogst eigen persoon Maandag middag een bezoek brengen aan het gebouw Eikenlaan. Het V.C.C. hgeft n.l. Set Nicolaas daartoe uitge nodigd. Om ae feestvreugde te verho gen T Hanns Berk een Sint Nicolaas- sprookje opvoeren in zijn bekende poppenkast. Kortom een programma dat jong en oud in de echte Sinter klaasstemming zal brengen. Misschien brengt de Sint nog wel wat mee ook. Wie weet niet van de ontzettende watersnood in de Po-vallei in Noord- Italië. Honderdduizenden zijn dakloos geworden en hebben al hun bezittingen verloren. Zij verkeren in de grootste ellende. Het is duidelijk dat hier geholpen moet worden. Natuurlijk zijn er ook in ons verspreidingsgebied velen die hier daadwerkelijk zouden willen hel pen. DINSDAG SINT NICOLAAS-MARK^ De markt van a.s. Dinsdag beloolt een bizondere en feestelijke te worden. Behalve doordat de komende Dinsdag- markt tot 's avonds 9 uur duurt, zal deze zich ook van andere marktdagen onderscheiden door de aanwezigheid van een verrassingen uitdelende Sint Nicolaas en een zwarte knecht. Naast de andere attracties zal op de markt van Dinsdag aan iedere koper een bon worden verstrekt waarmee men maar even naar de goede Sint hoeft te gaan om een cadeau in ont vangst te nemen. Sinterklaas gaat zich n.l. temidden van deze cadeaux instal leren in de benedenzaal van Hotel „De Korenbeurs" nadat hij om 10 uur offi cieel op de markt is aangekomen. Zo nu en dan zal Sint met zijn knecht ook een rondgang over het marktplein maken. Omstreeks 5 uur vertrekt de Sint weer van de markt om zich eerst goed aan zijn dag-"of nachttaak te zet ten. Natuurlijk heeft ,,Dq Ook zijn er'Siwi&l weer prijzen beschikbaar gesteld voor inzenders van goede oplossingen. Deze prijzen bestaan uit een drietal boeken ter waarde van ongeveer 15, 10 en 7 gulden. Deze keer heeft onze Sinterklaas-puzzle de vorm van een toepas selijk en gewoon kruiswoordraadsel. Wanneer U dit kruiswoordraadsel goed heeft opgelost, zult U n.l. ontdekken dat op 6. 12, 29, 51 en 62 verticaal een toepasselijk zinnetje komt te staan. Nu de lange winteravonden er weer zijn zullen velen huh krachten op dit kruiswoordraadsel, willen beproeven. Oplossingen dienen óp a.s Woensdag 5 December 's middags 6 uur ingezonden te worden aan de redactie van ons blad, Parallelweg 8, Vee nendaal. Bij meerdere goede oplossingen zullen de drie prijzen worden veclopt. dathet Sint Nicolaasfeest het eerst is opgekomen in Noord-Frankrijk en wel tussen de 12e en 14e eeuw? datde goedheid van de Sint zijn oorsprong vindt in het feit, dat de bisschop Nicolaas uit Myra tot drie maal toe een beurs vol goud door het raam naar binnen wierp bij arme meisjes? dat.Myra niet in Spanje ligt, maar inKlein-Azië? datSint Nicolaas eigenlijk 6 De cember jarig is? De avond van 5 December is de zogenaamde strooi- avond. - dat.... een speculaas- of tcaivryer vroeger alleen gegeven werd aan oude vrijsters en jonge dochters, als remplagant voor de ontbreken de echte vrijer? datde pepernoten, die wij op strooiavond gebruiken, geen peper bevatten? dattot diep in de 19e eeuw alleen kinderen een bord mochten „opzet ten" onder de schoorsteen, maai dat daar een zakje zout in werd gevonden als ze te oud waren ge worden' voor het feest? Dan wer den ze „afgezouten". datmen, in weerwil van het feit dat de stoomboot uit Spanje komt, het Sint-Nicolaasfeest in Spanje niet kent; dathet paard op de hoge, hoge daken oorspronkelijk niet de schim mel is van Sint Nicolaas, doch Sleipnir, het ros van Wodan? datvroeger de gehele buurt op de vooravond van het feest bij de bak ker samenkwam, om de „claeskoe- ken" die uit de oven kwamen te helpen opsieren met amandelen en 1 verguldsel? datde beruchte gard een herinne ring is aan de gevreesde school meestersplak uit de middeleeuwse kloosterscholen? datZwarte Piet de Sint pas is ko men helpen in deze (twintigste) eeuw? Voordien deed de bisschop alles nog zelf! Gelukkig hebben we onze Neder landse Rode Kruisvereniging die dit helpen mogelijk maakt en het organi seert. Ook uit 14 andere landen wordt door Rode Kruisverenigingen hulp verleend. Deze week houdt het Ned. Rode Kruis een nationale inzameling voor de slachtoffers van de enorme water ramp. Voor Veenendaal is het zwaarte punt van de inzamelingsactie gelegd op morgen, Zaterdag 1 December. De Ro de K-uis helpers en helpsters zullen dan rond met de collectebussen. Verd-*: wort gaarne giften verwacht via gironummer 22120 van het Hoofd bestuur van het Roode Kruis in Den Haag. Laat ieder gebruik maken van de gelegenheid om de watersnoodslacht offers in Italië te kunnen helpen. Zoals wij reeds eerder hebben mede gedeeld, zal Sint Nicolaas, vergezeld van twee zijner zwarte knechten, a.s. Zaterdagmiddag een officieel bezoek aan Veenendaal brengen. Te KWART VOOR DRIE wordt Sint Nicolaas en zijn gevolg door het Be stuur van de Winkeliersvereniging „Handel en Nijverheid" aan de Holle- weg worden opgewacht, waar ook de Veenendaalse Harmonie „Caecilia" ge reed zal staan, om Sint Nicolaas op het eerste deel van zijn tocht te ver gezellen. De f cht gaat allereerst naar het Ge- -Xü~-|ie Hoofdstraat waar hogéyasr een officieel welkom zal toe roepen. Sint Nicolaas heeft dit jaar een extra gevolg bij zich. Hij is n.l. vergezeld van een aantal Spaanse edellieden te paard. Daarna begint de eigenlijke tocht door het dorp. Via de Markt en Ach terkerkstraat wordt gereden door de Beatrixstraat, Zandstraat, Gortstraat, Vendel, Mulderslaan, Pr. Bernhard- laan, Hoogstraat en Hoofdstraat. Aan de Markt staat intussen het muziek gezelschap „D.S." te wachten om Sint Nicolaas op het tweede deel van zijn tocht te vergezellen, want daarna gaat de tocht via de Kerkewijk naar de Patrimoniumlaan, Klaas Katerstraat, Nic. Beetsstraat, Bilderdijkstraat weer naar de Kerkewijk, waarna Sint Nico laas zijn intrek in Hotel „De Koren beurs" zal nemen om eens flink uit te rusten van deze vermoeiende tocht. Als het slecht weer is, zal de tocht natuurlijk beperkt moeten worden, ook al met het oog op de hoge leeftijd van de Sint. 'T IS NIET ZO MOEILIJK ALS U DENKT. Nu komen we weer in die spannende [dagen, Waarin w'onze hersenkas uren lang [plagen En steeds maar om rijmende rij ro twoorden vragen; We zitten te wurmen, te zwoegen, te [klagen, Op ballpoint of potlood of nagels te [knagen, Maar als we maar volhouden, zullen [we slagen En voelen we ons door de Muze ge- [dragen Ja, da's punt één: volhouden. Als het niet direct „lukt", zeggen we zo gauw: ik kan het niet. Lang niet iedereen kan dichten, (en dat is maar goed ook). Maar iedereen kan een rijmpje maken, al heeft hij totaal geen taal-, maat- of cadansgevoel; speciaal voor een Sinterklaasversje is een heel ander gevoel nodig: gevoel voor humor. Ga er bij het maken van uw ge dicht van uit, dat het niet bestemd is om te worden beoordeeld door een letterkundige jury, noch voor pen re clameprijsvraag; geef u er goed reken schap van, dat de ontvanger of de ontvangster de leus zal huldigen: „ook het pogen is schoon" en dat zelfs een volkomen kreupel rijm, dat desnoods helemaal niet rijmt, toch welkom is, omdat het van u komt. Dat persoon lijke, daar zit het hem in. Ik krijg eind November/begin De cember brieven, bij bosjes tegelijk, van jongelui, die mij om een versje vragen voor hun meisje en zij voorzien mij dikwijls trouwhartig van de méést in tieme gegevens; maar ik schryf hen strijk en zet terug: jongmens, dat moet u zelf doen; al doet u het nog zo slecht en al zou ik het nog zo mooi doen, uw werk is verreweg het beste; ik wil het desnoods wel voor u doen, maar dan moet ik ook de bedankzoen krijgen. Gewoonlijk dringen de briefschrijvers dar. niet verder aan DOE NIET DEFTIG! Hoe moeten we het aanleggen, om een zo goed mogelijk fabrikaat te krij gen? Piobeer niet te hoogdravend, te deftic te daeniJiel gaat er net mee praat, komt Wet besté uil ue'ous. bouw geen lange, ingewikkelde zinnen, waar in u verdrinkt of verdwaalt. Zoek uw kracht meer in inhoud dan in mooie woorden en bedenk, dat de manier van uitdrukken het voornaamste is. Rijmen is om zo te zeggen bijzaak! Zoek het vooral niet in de lengte en schrijf goed duidelijk, dit bevordert een vlot voorlezen door uw slachtoffer in de feestelijke kring. V ,i' ▼OOR BETERE HWERKEN )UD - ZILVER - UUR Veenendaal. Door de ^hoorte van Everdina An- oinette vs^FWijk heeft Veenendaal Dinsdag een inwonertal van 15.000 be reikt. Toen de heer G. v. Wijk, Smidstraat 2, Dinsdagmorgen zijn derde kind bij de afdeling Bevolking kwam aange ven voor het bevolkingsregister, wist hij niet direct wat er boven zijn hoofd hing. De ambtenaar had alle tijd en er werd druk van de telefoon gebruik ge maakt. Burgemeester Bakker daarna een spaarbankboekje aan, ten name van de jong-geborene, terwijl de verbouwe reerde vader van alle zijden gefelici teerd werd. Het Bestuur van de Winkeliersver eniging „Handel en Nijverheid" bood 's middags aan het gelukkige ouder paar een aantal waardebonnen aan, terwijl burgemeester Bakker persoon lijk, mede namens mevrouw Bakker, een bloemstuk kwam aanbieden. Horizontaal: 36. als volgt 1. kledingstuk 38. etensbereider 3. laatstleden 39- tijdperk 5. dwarshout 40. bevel 6. dierenverblijf 42. kellner 7 tennisterm 45. zangnoot 8. munt 47. strijdperk 11. pl. op de Veluwe 49. zomerlekkernij 12. Verenigde Staten 51. elk 13. Ierland 53. belofte 15. voorzetsel 54. lui, ledig (eng) 17. hoofdkerk 56. overblijfsel 18. vreemde munt 58. 12 maanden 22. nobel 60. voegwoord 23. toestemming 61. landbouwwerk 25. herkauwer tuig 27. voorzetsel 63. slop 28. paar 67. kade. 30. afstandsmait - 68. gier 32. einde 70. zeevogel 34. paard 71. familielid 72. chin, afstandmaat 31.'haarkrul 73- kip 33. meisjesnaam 74. verwaand 35. gemeente 37. zangnoot Verticaal: 41. slee 1. honderste deel 43. deel boekhouding 2. onder andere 44. reeks 3. loterijbriefje 45. sporrterm 4. laatstleden 46. lidwoord 7. wond 48. kippenproduct 9. jongensnaam 50. de oudste 10. levenslucht 52. voegwoord 14. hetzelfde 55. en anderen 16. lidwoord 57. stofmaat 18. stoot 59. herkauwer 19- heldendicht 64. oorlogstuig 20. herkauwer 65. borg 21. graafwerktuig 66. hoofdhuid met 24. spil haar 25. gehoororgaan 69- vette vloeistof 26. deel van dier 73'. oppervlaktemaat Even later verschenen de burgemees ter, de gemeentesecretaris, de ge meente-ontvanger en verschillende se cretarie-beambten, die naar het voor lezen van de geboorte-aangifte luister den. Het was alles anders dan nor maal. Maar het werd de heer Van Wijk pas duidelijk, toen na het tekenen van de geboorte-aangifte burgemeester Bakker het woord nam en mededeel de, dat door deze aangifte het inwo nertal van Veenendaal juist op 15.000 gekomen was. Namens het gemeentebestuur bood Door de geboorte van Everdina An toinette zal ook bij de eerstkomende raadsverkiezingen de gemeenteraad van Veenendaal met twee zetels uit gebreid moeten worden en op 17 ge bracht. ONDERWIJS BENOEMING. Mej. G. H. Abma te Huizen (N.H.) is met ingang van 1 Dec. a.s. benoemd als onderwijzeres aan de Prinses Bea- trixschool alhier. c Bedenk eerst eens goed of er over het cadeau, waarvoor uw versje moet dienen iets speciaals is te zeggen; zit er misschien een grapje of een woord speling in? Haal dat er dan uit. Een meisje stuurt haar vriend een das; daar moet een versje bij en nu kan zij bijvoorbeeld dichten: Toen ik laatst in een winkel was Zag ik daar deze mooie das; Ik dacht: die zal ik kopen gaan, Die das staat Jan beslist wel aan. Maar aardiger lijkt mij: Wat zeg je daarvan, lieve Jan? Aha! Ik zie, je bloost er van! Weet je nog wel, die keer van „toen"? Nu kom ik jou de das om doen. „Hij" stuurt „haar" een paar nylons en kan daarbij dichten: De Sint zocht een geschikt cadeau, Ging naar een magazijn; Hij vond dit nylonkousenpaar En dacht: dat vindt zij fijn! Maar in een Sinterklaasversje mo gen we best eens een beetje ondeu gend zijn: zo'n versje wordt in een vrolijke, intieme warmewijnkring voor gelezen en daarom zullen de nylons waarschijnlijk een groter succes zijn als ze worden begeleid door iets in deze geest: Nylon stoffelijk omhulsel Biedt de Sint u voor uw been, Maar, hoe keurig ook die „tarra", 't „Netto" blijft toch nummer één. NEEM TIJDIG DE TIJD! Wilt u een goed, meer uitgebreid Sinterklaasgedicht van het „betere genre" maken, stel dat dan niet uit tot 5 December 's middags vier uur; ga er op uw gemak voor zitten, zoals u dat zou doen voor een belangrijke brief. En als het klaar is, neem dan de tijd en de moeite om de maat te con troleren: het aantal lettergrepen van op elkaar corresponderende regels moet natuurlijk gelijk zyn; lees uw product langzaam en hardop en u zult eventuele klemtoonfouten en rjjmzon- den horen. „Geweest" rijmt nu een maal niet op „steeds" en „reeds" niet op „feest". Zo lang „Sint" nog op „lief kind" en „bemind" rijmt en „hart" op „smart" en „doen" op „zoen" en zus" op „kus" is er voor vele December- dichters en dichteressen nog hoop! .gi 1 w j lijk, d*or het geval te zwaar op te nemen. Bedenk, dat ieder vogeltje zingt zoals het gebekt is en dat de kraai évenveel waardering verdient als de nachtegaal, ja eigenlijk nog meer, want om met een nachtegalen- stem mooi te zingen is geen kunst. Nogmaals: uw gedicht hoeft geen écht gedicht te zijn; het nart van borstplaat en de worst van marsepein zijn óók niet echt en de taai vrijers zijn niet echt en Sinterklaas is niet echt en zijn baard is niet echt. Echt echt zijn alleen het onschul dige, echt-vaderlandse plezier en de goede, gulle bedoelingen over en weer. CLINGE, DOORENBOS. -r - 04. Van Boldoot, Mis d« Paris, Pi re/. 4711 Apoth. Ass, Hoofdstraat 118 Telefoon 632 Mlllt^ H Hedenavond, 30 November: (In gebouw a.d. Eikenlaan) 7.45 uur N.C.R.V. Steravond o.a. film „Wordt Vervolgd", Hongaars orkest van Nadut* Bela en Johan Bodegraven. (In gebouw De Samenwer king) 19.30 uur Jubileum tentoonstelling „De Lucht reiziger". (In Eltheto) spreekt Ds J. J. Ruys over „Verbreiding der oude waarheid". H Zaterdagmiddag 1 December: 2.45 uur Intocht van St. Ni- ff colaas. (In gebouw a.d. Eikenlaan) St. Nicolaas op bezoek bij N.V. Bestuurdersbond. (In gebouw de Samenwer king) 3 uur Jubileumten toonstelling „De Luchtreizi- ger". H Maandag 3 December: (In gebouw a.d. Eikenlaan) 's middags 2 uur Sint Nico laas komt bij het V.C.C. H Tevens poppenkastvoorstel- |f Dinsdag 4 December: Van 10 uur v.m. tot 9 uur n.m. speciale St. Nicolaas- markt. H Vrijdag 7 December: (In Eltheto) uur Uitvoe ring van Accordeonvereni ging „Fleurette" met Toneel van de Toneelver. „Hollan- dia". Zaterdag 8 December: (In gebouw a.d. Eikenlaan) 7.30 uur Snip en Snap-avond van Mannenkoor de „Veen- zangers".

Digitale periodieken - Gemeentearchief Veenendaal

De Vallei | 1951 | | pagina 1