over lleieriand"
Nieuwsblad voor Veenendaal Omstreken
Grenspaal weer
op zijn plaats
Een Klooster op Emmikhuizen?
AGENDA
terug
„ÏPJLoam
Fa. J. F. TAK
T.tttl 'lOtrei Wi- n -rtrtb. faOCTÏ sptSF~cri
Fa. S. BOS Hoofdstraat 91-93
r
.J
Gloria Waterverf
Vlinder Wrijfwas
Behang
Bussen Verf
27e JAARGANG
VRIJDAG 17 APRIL 1953
No. 15
Abonnementsprijs 0.95
per kwartaal
Losse nummers 6 cent
Redactie en Administratie
Parallelw. 10, Veenendaal
Telef. 601, Giro nr. 563427
Redactie \V. F. ter Hoeven
VALLEI
Uitgave: Drukkerij „De Gelderse Vallei"
ADVERTENTIES
Advertentiepr. p. m.m. 12c.
Minimum p. advert, 3.60
Rubriek Vraag en Aanbod
en Diversen van 120
woorden 1.30, elk woord
meer 6 cent.
Verschijnt in: Stichts- en Geld.-Veenendaal, Amerongen, Eist, Rhenen, Achterberg, Overberg, De Haar, Groep, Benedeneind, Kade, Maanderbuurt, Ederveen, Renswoude, Scherpenzeel
„Caecilia" in 't goud,
organiseert groot muziek-feest
Door het bestuur van „Caecilia" werd
een vergadering belegd in Hotel „de
Korenbeurs", waarbij ook aanwezig
waren de beschermheer burgemeester
A. Bakker, de Commissie van Advies en
Beheer en het bestuur van de Suppor
ters Vereniging „Caecilia".
Het gold een bespreking i.v.m. een
door „Caecilia" te organiseren concours
in 1954 te Veenendaal, ter gelegenheid
van het 50-jarig bestaan der Veenen-
daalse Harmonie „Caecilia".
In principe was hiertoe reeds beslo
ten, terwijl thans de verdere organisa
tie zal worden uitgewerkt. De moei
lijkste punten bleken te bestaan uit het
vinden van een voor een concours ge
schikt terrein in Veenendaal en de fi-
nancieële zijde was ook nog niet in eens
opgelost.
Caecilia rekent er dan ook op dat de
gehele gemeente Veenendaal een steen
tje zal bijdragen, daar de kosten van
concours geraamd worden op ca. 4000.-.
In de financieële commissie werden
benoemd burgemeester A. Bakker en de
heren H. M. v. Schuppen en Th. Diepe-
veen.
Fraaie V.V.V.-folder voor
Veenendaal
Dc Veenendaalse vereniging voor
Vreemdelingen-Verkeer heeft dezer da
gen door het hele land een schitterende
folder van Veenendaal doen uitgaan.
Deze in kleurendruk uitgevoerde
vouw-folder is verlucht met een acht
tal fraaie foto's van Veenendaal en om
geving. Vooral de grote op de voorzijde
verwerkte foto van de Grote kerk en de
rij huizen links daarvan op de Markt,
is zeer mooi en goed getroffen. Andere
foto's zijn van de mooie bossen en heu
vels in onze omgeving; de Emmikhuizer
berg; de Grift op het Benedeneind; kas
teel Prattenburg en het Bergbad.
Ook bevat de folder een duidelijk
kaartje van de verbindingen naar Vee
nendaal en van hier naar de omliggen
de plaatsen; met Veenendaal als cen
trum van de mooie en interessante zui
delijke Gelderse Vallei. Ook de be
zienswaardigheden in deze omgeving
zijn op dit kaartje aangegeven.
De tekst waarmee een omschrijving
wordt gegeven van al wat de vacantie-
ganger en vreemdeling in Veenendaal
en omgeving vinden kan, is niet minder
goed gekozen.
Bijzonderheden omtrent de hotels;
pensions, jeugdherbergen en kampeer
boerderijen zijn er eveneens op ver
werkt en zo heeft deze folder voor de
vreemdeHnp dos ix>k not» nractische
waarde. De lezer wordt er op sugges
tieve wijze in uitgenodigd de vacantie
ook eens in Veenendaal en omgeving
door te brengen en de aantrekkelijke
recreatie-terreinen hier te komen ont
dekken.
Het geheel van de folder is buiten
gewoon geslaagd. Niet alleen door de
schitterende uitvoering maar vooral
ook door de grote propagandistische
waarde welke het V.V.V.-bestuur er in
heeft weten te leggen.
De nog jonge Veenendaalse V.V.V.
heeft zich reeds op verschillende manie
ren als actief doen kennen en dat het
is gelukt een dergelijke folder van Vee
nendaal het land in te zenden is een
sprekend bewijs hiervan.
Stellig zal deze folder wat betreft het
aantrekken van Vreemdelingen niet
zonder resultaat blijven.
EMMABLOEM-COLLECTE
In de periode van 13 t/m. 26 April
wordt in heel Nederland weer de Emma-
bloem-collecte gehouden voor tuber
culosebestrijding. Het is de oudste col
lecte, die ons land kent: in April 1910
vond zij voor het eerst plaats.
Nog steeds is de tuberculose een ge
vreesde vijand van onze volksgezond
heid. Dit blijkt wel uit het feit, dat in
1952 nog 15.000 nieuwe tuberculose
patiënten werden geregistreerd. Maar
mede dank zij de opbrengst van het
Emmabloempje is het aantal sterfgeval
len gedaald van 189 in 1903 tot 16 in 1951,
gerekend per 100.000 inwoners.
De tuberculose kan en moet nóg ver
der worden teruggedrongen. Koop daar
om ook dit jaar weer een Emma
bloempje!
TANDENBEHANDELING ALS
TONEELOPVOERING
Het is bekend, dat de mensen gedu
rende de middeleeuwen allerlei wrede
tonelen in het openbaar hielden. Zo kon
de beul altijd op een groot aantal toe
schouwers rekenen. Wanneer een tan
dentrekker in een stadje tijdelijk zijn
intrek had genomen, geschiedde de be
handeling van zijn slachtoffers even
eens in het openbaar. Voor de toe
schouwers was die tanden- en kiezen-
trekkerij een soort kermisvermakelijk-
heid. De patiënt werd met leren riemen
vastgebonden en zijn hoofd door een
houten blok gesteund. Het is meer dan
eens gebeurd, dat de tandenverzorger
door zijn patiënt in de hand werd
gebeten.
Samengesteld in samenwerking
II met de V.V.V. de Ver. v. Vreem-
11 delingenverkeer „Veenendaal"
f! Zaterdag 18 April
(In geb. Eikenlaan) 8 uur Con-
eert Ritmeester Mannenkoor ff
met solisten en orkestbegelei-
ding.
y Donderdag 23 April
(Ten Gemeentehuize) 7.30 uur
Openbare vergadering der Ge-
H meenteraad.
y Luxor Theater:
Van heden Vrijdag t/m. Maan-
dag de film „Capitan Demo-
nio" en van Dinsdag t/m. Don
derdag „Alles goed in de Pe-
I toet".
Gelderland wenst verkeersbrug,
over Rijn bij Rhenen
Uit Nijmegen vernemen wij, dat de
Nederlandse Spoorwegen de spoorweg
overgang bij Rhenen, welke brug over
de Rijn tijdens de oorlog geheel werd
vernield, volkomen willen opgeven.
Naar verluidt zouden de gezamenlijke
Gelderse Kamers van Koophandel over
wegen nu een actie in te zetten om er
bij de regering op aan te dringen, dat
deze overgang voor gewoon verkeer
wordt ingericht. Hierdoor zou een on
misbare schakel worden verkregen in
de Noord-Zuid verbinding Oss-Amers-
foort over Rhenen.
Brillante opvoering van „Het
Woord" door Ned. Volkstoneel
Ds De Veij Mesdagh van Ede sprak
een inleidend woord toen Zaterdag
avond in het gebouw aan de Eikenlaan
door het Ned. Volkstoneel een opvoe
ring werd gegeven van „Het Woord", en
hij vertelde hierbij dat de directie van
dit toneelgezelschap „Het Woord" niet
wil opvoeren zonder deze inleiding. Dit
om te voorkomen dat het stuk spot of
ergernis bij de toeschouwer zal wekken.
Inleider noemde „Het Woord" een
stuk zuivere evangelie-prediking en hij
zei het verzoek van de Veenendaalse
N.V.V.-Kunstkring om deze inleiding
te houden, met graagte te hebben inge
willigd.
Het zou inderdaad mogelijk geweest
zijn dat dit stuk een onvoorbereide of
een misschien minder goed begrijpende
toeschouwer aanleiding tot ergernis of
spot gegeven had.
Er was de realiteit en vooral de vol
ledigheid waarmee in dit stuk de ver
scheidenheid in het christelijke geloofs
leven en -beleiden wordt uitgebeeld. De
geringheid van de menselijke geloofs
kracht wordt in al zijn vezels uiteen ge
rafeld. En misschien is het wel het
meest de wijze waarop de schrijver van
het stuk, Kaj Munk, aan het slot het
wonder en het vermogen van de tot
leven wekkende kracht van het geloof
demonstreert, welke ergernis aanleiding
zou kunnen geven, als Inger, de gelief
de schoondochter van de zelfbewust-
christelijke en trotse boer Mikkel Bor
gen in het kraambed is gestorven en
juist voor haar begrafenis, als men de
lijkkist voorgoed wil sluiten, door haar
krankzinnige zwager in naam van Chris
tus wordt opgewekt
Het gegeven van het stuk echter: n.l.
de strijd van de mens in zijn zoeken en
het behouden van het uitreddende ge
loof in de God die zich niet naar de
hand van mensen laat zetten, maakt al
•yOwli ixrdi uk ufJ dv.
wer, en wellicht juist door de zo
zeldzaam realistische wijze waarmee
deze strijd door Kaj Munk is uitgebeeld.
Bij de opvoering bleek uit de reactie
van de tot de laatste plaats bezette zaal
dan ook een volledig begrip voor dit
stuk.
Ongetwijfeld hebben de tonelistische
capaciteiten van regisseur en de hoofd
rolspelers hiertoe belangrijk bijgedra
gen. Vooral de uiterst fijn genuanceerde
en alles vergende rollen van de „oefe
naar", Peter de kleermaker; van de
mens, dominee Bandbul en van de als
theologisch student krankzinnig gewor
den Johannes, werden respectievelijk
door Hans van Meerten, Jan Hundling
en Jack Üixon werkelijk subliem ver
tolkt. Tonny Foletta (de jonge Mikkel),
Cor Witschge (de jongste zoon) en Lud-
zer Eringa (de dokter), deden het veel
minder goed, al kan dit voor de twee
eerstgenoemde spelers geweten wor
den aan de wegens ziekte in het gezel
schap aangebrachte rolwijzigingen.
Voor het N.V.V. moet deze toneel-op-
voering wel een bijzonder grote voldoe
ning gegeven hebben. Voor de toe
schouwers is het absoluut onvergetelijk
geworden.
Weer V.V.V.-Excursies in het DE ONDERAARDSE GANGEN
Mmm
Op de Flora 1953 in Heemstede hebben de programmaverkoop
sters zich van een fraaie bollenhoed voorzien. Twee der meisjes
aan het knopen van slingers.
GEMEENTERAADSVERGADERING
De Veenendaalse Gemeenteraad zal
aanstaande Donderdagavond 23 April
in openbare vergadering bijeenkomen
onder voorzitterschap van burgemeester
A. Bakker. De vergadering vangt aan
om half acht.
Gistermiddag heeft de hetfig omstre
den grenspaal na een geruchtmakend
14-daags avontuur zijn taak als grens-
aanduider aan de Kerkewijk weer op
genomen.
Door de Veenendaalse Dienst van
Gemeente Werken werd de paal van het
Zwaaiplein met een vrachtauto opge
haald. Met behulp van een takel-wagen
van de firma De Haas moest het zware
geval op de wagen gebracht worden en
hierdoor blijkt dus wel dat verschillen
de „ontvoerders" de paal ook niet zon
der hulpmiddelen hebben kunnen ver
slepen en er een behoorlijke kluif aan
gehad moeten hebben.
Het is niet aan te nemen dat de paal
nog eens van zijn plaats gesleept zal
worden, althans niet om te dienen als
lijdend voorwerp van een April-grap.
Verder zal Gemeente Werken Veenen
daal de paal wel precies op de grenslijn
gezet hebben en niet een centimeter of
wat er overheen, anders zou men zich
van Rhenense zijde misschien nóg een
keer genoodzaakt kunnen zien even een
correctie te moeten aanbrengen
20 jaar DOVO
Ter gelegenheid van het 20-jarig be
staan van de voetbalvereniging
„DOVO" wordt op Maandag 27 April
a.§. in het Verenigingsgebouw aan de
Eikenlaan een Jubileumavond gegeven.
Aan deze avond werken o.a. mede
Willy Vervoort, Mr. Doodle, Tonny
Boucher, Willy Alberti, Langini, Tonny
Bakkenes, Gery en Marion en the Dutch
rolling stars.
DOVO—SPARTA E
Zaterdag 18 April a.s. ontvangt DOVO
I op haar terrein haar oude rivaal
Sparta uit Enschede. De wedstrijden
tussen beide verenigingen kenmerken
een maximum aan spanning. Alhoewel
er niet, zoals vorig jaar, een kam
pioenschap mede gemoeid is, verwach
ten wij toch een felle strijd om de pun
ten met gelijke kansen.
Als bijzonderheid kunnen wij nog
vermelden dat Veenendaal voor het
eerst kan kennismaken met een scheids
rechter van internationale bekendheid.
De leiding is namelijk in handen van de
bekende eerste klasse scheidsrechter
Leo Horn, die op de wereldranglijst
staat en reeds meerdere malen inter
landontmoetingen in het buitenland op
succesvolle wijze heeft geleid.
VOOR BETERE UURWERKEN
Veenendaal.
GOUD - ZILVER - UURWERKEN
«rsrsiini
Naar aanleiding van het laatste arti
kel in ons blad betreffende een vroe
gere klooster-nederzetting en de aan
wezigheid van een onderaardse gang in
de Achterkerkstraat, ontvingen wij van
een lezer het volgende interessante en
gedocumenteerde schrijven:
De Franse denker Pascal zegt ergens
in zijn Pensées: Als de neus van Cleo
patra de minnares van Caesar en
Marcus Antonius korter geweest
was, zou niet alleen haar gelaat, maar
geheel het aanzicht der aarde veranderd
zijn, d.w.z. de wereldgeschiedenis zou
anders verlopen zijn. Aan deze geestige
opmerking en woordspeling moest ik
denken, toen ik in het nummer van De
Vallei d.d. 2 April '53 het volgende las:
„Zoals bekend heeft op de heuvel van
de Rode Haan eens een klooster ge
staan. En het is niet onmogelijk dat, nog
vóórdat Veenendaal werd gesticht, er
ook een klóosternederzetting op de heu
vel van de Achterkerkstraat welke
een schitterende en veilige terp vormde
te midden van een waterrijk en herhaal
delijk overstroomd gebied is ge
weest." Ja, als dit alles waar was, zou
de geschiedenis van Veenendaal anders
verlopen zijn, zouden de wegen enz. op
VERSCHENEN EN UIT VOOR
RAAD LEVERBAAR:
Go Verburg:
Een fel bewogen boek over de
grootste natuurramp die land
en volk trof.
Fraai gebonden 4.90
KLEEFSMAN's Boekhuis
Zandstraat 3 Patrimoniuml. 22
andere wijze aan hun naam zijn geko
men enz.
Sedert jaren houd ik mij bezig met
het naspeuren van de geschiedenis van
het kerspel Veenendaal. Geruime tijd
heb ik besteed aan een onderzoek naar
dat vermeende klooster op Emmik
huizen. Vele oude bescheiden en archief
stukken kwamen mij in handen, maar
van een klooster is geen sprake. Oudere
schrijvers uit de 18e en 19e eeuw als Van
HenssenVan Rijn, W. Moll en W.
Hofdijk noemen Emmikhuizen niet. De
nieuwere historici, die over veel meer
gegevens beschikken, zwijgen er ook
over. Een gezaghebbend geschiedvorser
als S. Muller Hzn. publiceerde in 1919:
„De indeling van het Bisdom Utrecht"
en gaf daarin bij de bespreking der af
zonderlijke parochies ook de kloosters,
binnen die parochies gelegen: geen
klooster op Emmikhuizen. In 1930 zag
van Michael Schöngen het licht een
„Plan voor een Monastic van Noord-
Nederland", waarin hij een overzicht
van de toenmaals bestaande klooster-
lijsten of monastica gaf: weer niets over
Emmikhuizen. In 1935 begon een stan
daardwerk te verschijnen n.l. Neder
landse kloosterzegels vóór 1600, waar
van nu 20 afleveringen verschenen zijn
(Cistercienser- en Benedictijnerkloos
ters): Emmikhuizen ontbreekt, evenals
een klooster op het Groot Venlo, de
Achterkerkse heuvel. Op de prachtige
historische kaarten, van 1020'23 uit
gegeven door de Commissie voor de Ge
schiedkundige Atlas van Nederland,
staan ook geen kloosters in of nabij
Veenendaal getekend. De reeds genoem
de Schöngen gaf in 1941-'42 een Mo-
nastion Batavum uit, waarin hij de kor
te geschiedenis verhaalt van alle, let
wel, alle Nederlandse kloosters tot 1815,
maar weer komen Emmikhuizen noch
Veenendaal voor.
Wie door deze „wolk van getuigen"
nog niet overtuigd wordt, verwijs ik
naar de archiefstukken. Wat immers is
het geval? Er zijn oude relaties tussen
Emmikhuizen en het Utrechtse Kart-
huizerklooster Nieuw Licht buiten de
Weerd. Zweder van Abcoude, Heer van
Gaasbeek, Putten en Strijen stichtte
dat klooster bij Utrecht in 1392. Een
familielid Jacob van Gaasbeek maakte
in 1433 goederen, „in die slaghe (omge
ving) van Ymmickhusen" over aan de
Utrechtse Karthuizers. Ik vond dit in
een stuk, voorkomend in het Cartula-
rium van Utrecht, bewaard in het Rijks
archief van Antwerpen. In hetzelfde
jaar 1433 vermaakte Pieter de Wijck
goederen van Ymmickhusen aan de
Karthuizers, wier eigendommen zo
doende groter werden, ook door aan
koop. Blijkens een stuk uit 1478 kocht
het convent landerijen op Ymmickhusen
van Cornelis Ghijsbert en Otto van
Wolfwinkel een naam, die nóg alhier
voorkomt voor een bedrag van 600
Rijnsguldens. Het klooster verhuurde
deze gronden weer voor ten hoogste 22
mud rogge. Namen van huurders of
pachters komt men herhaaldelijk in de
archiefstukken te Utrecht en Antwer
pen tegen.
We zien dus, dat de Utrechtse mon
niken wel bezittingen hadden op Em
mikhuizen ze bezaten ook gronden op
de Zuidhollandse eilanden en in de Bies-
bosch en genoten ook de inkomsten van
het veer te Rhenen en in de Hooi
landen tot de z.g. Veldjesgraeff, de te
genwoordige Nieuweweg in Veenen
daal, maar geen klooster.
De monniken werkten nooit zelf op
deze landerijen. Wellicht hebben zij de
turf uit deze streken betrokken. Hierop
schijnt een stuk uit 1577 (Rijksarchief
Utrecht) te wijzen, waarbij het convent
(Zie verder pag. 2)
nieuwe seizoen
Evenals vorig jaar gaat de Ver. voor
Vreemdelingen Verkeer weer natuur
historische excursies organiseren in
Veenendaal en omgeving. Vorig jaar
werd hiermee begonnen en toen heeft
men deze excursies tot enkele beperkt.
Het succes hiervan door een steeds toe
nemende deelname vooral van buiten
de plaats, is voor de V.V.V. aanleiding
geweest om voor het komende seizoen
een uitgebreid en aantrekkelijk pro
gramma van deze excursies samen te
stellen.
Dit programma is vastgelegd in een
keurig verzorgd en met toepasselijke
tekeningen geïllustreerd boekje dat
dezer dagen door de V.V.V. werd uit
gegeven. In dit boekje vindt men ook
uitvoerige omschrijvingen van hetgeen
de deelnemers op de te bezoeken plaat
sen zullen kunnen aantreffen, en bewon
deren.
Zowel het excursie-programma als
dit fraaie boekje zullen zonder twijfel
een nog grotere deelname aan de V.V.V.-
excursies tot gevolg hebben en de V.V.V.
heeft dan ook de mogelijkheid open ge
laten om, indien hiertoe behoefte blijkt
te bestaan, nog tussentijdse excursies
in te lassen. Voor het doen organiseren
van deze extra excursies kan men een
verzoek indienen bij het secretariaat
van de V.V.V. dat gevestigd is op het
Gemeentehuis.
De eerste excursie van het nieuwe
seizoen gaat naar het Remmersteinse
Park en wel Zaterdagmiddag 25 April
a.s. om 2.30 uur. De startplaats voor
deze excursies is bij Hotel La Montag-
ne, vanwaar men per fiets vertrekt naar
het huis van boswachter Haalboom om
vervolgens lopende het eigenlijke ex
cursie-terrein te bezoeken.
SPOORKAARTJES VERKRIJGBAAR
BIJ BOEKHANDEL DAVELAAR
De Nederlandsche Spoorwegen be
richtte ons dat vanaf 1 Mei aanstaande
bij Boekhandel Davelaar in de Hoofd
straat de volgende N.S.-reisbiljetten
verkrijgbaar zullen zijn: 1. een enkele
reis en retour 3e klasse van Veenendaal-
De Klomp naar Amsterdam CS, Arn
hem, Driebergen-Zeist, Den Haag SS
Nijmegen, Rotterdam Maas en Utrecht
2. Enkele reis 3e klasse van Veenendaal-
De Klomp naar Amsterdam Amstel
Amsterdam MP, Gouda, Haarlem, Lei
den en Voorburg.
GEPENSIONNEERDEN
GEBR. VAN LEEUWEN INDUSTRIE
NAAR DE BOLLEN
Alle gepensionneerden, zowel mannen
wen's Wolindustrie hebben Dinsdag op
uitnodiging der directie een tocht ge
maakt naar de bloembollenvelden. De
oudjes hebben een zeer genoeglijke dag
gehad en opgewekt kwam men 's avonds
weer in Veenendaal aan.
KOSTELOZE INENTING
TEGEN POKKEN OP GELDERS
Op 28 April wordt voor Gelders Vee
nendaal gelegenheid gegeven tot koste
loze inenting en herinenting tegen pok
ken en wel om 14.30 uur in het gebouw
van de Hulp-secretarie.
NEGER-TELEGRAFIE
In de Belgische Congo zijn de tele
grafische verbindingen buiten de grote
steden nogal schaars. In de Boven-Congo
maken daarom ook de Europeanen ge
bruik van de berichtendienst der negers
voor een vlugge verspreiding of voor de
overbrenging van boodschappen.
Met stukken hardhout van ongeveer
lVs m lengte wordt een bepaalde klank
voortgebracht, die zelfs onder ongun
stige omstandigheden in de djungle op
een afstand van 23 km duidelijk is te
vernemen. De negers werken met een
zeer goed functionnerende code. Zo
wordt het bericht „Drie Europeanen
zijn vandaag ons dorp binnengekomen"
in zes seconden doorgegeven, hetgeen
ook voor een morsetelegrafist een flinke
prestatie is.
Een technicus, die een ondexdeel van
een installatie moest vervangen, liet
zijn verzoek aan het depot op een af
stand van 330 km seinen. Voor de negers
was het een gecompliceerde boodschap,
maar twee uur later had de technicus
reeds de bevestiging van zijn „tom-
tom"-telegram. Het gezonden onderdeel
was ook volkomen in overeenstemming
met het gevraagde.
Alle verzekeringen
Hypotheken
Verkoop vaste goederen
Woningbeheer
Taxaties
Assurantie-, Hypotheek- en
beëdigd ais makelaar en taxateur
Woningbureau BROUWER,
Veenendaal - Kanaalweg 2 - Tel. 290
DE BRITISH TRAVEL ASSOCIATION
Deze wereld-bekende vereniging moet
zeer vele ereleden tellen. Dit lidmaat
schap toch wordt aangeboden aan alle
mannen en vrouwen, die gedurende de
jaren 1939-1945 op de Britse Eilanden
of op de Europese oorlogstonelen ten
behoeve van Groot-Brittanië militaire
diensten verrichtten en de nationaliteit
van een der staten bezitten, waarmede
Groot-Brittanië was geallieerd. Ook ge
zinnen in overzeese landen, die gedu
rende genoemde periode geëvacueerde
Britse kinderen hebben opgenomen,
kunnen erelid worden.
DE SOCIëTEIT DER PELGRIMS
In Rio de Janeiro bestaat de „sociëteit
der pelgrims". Haar statuten zeggen
niets en zijn misschien, juist om die
redenen, veelzeggend. Enkele voorbeel
den zullen dit demonstreren. Om lid te
worden moet men in Brazilië zijn ge
boren of niet. Men moet ingeënt
zijn of niet; men mag groot zijn, zelfs
groots. Men is verplicht van zijn me
ning te getuigen, ook al heeft er nie
mand om gevraagd.
De vergaderingen beginnen om
streeks middernacht. Punctualiteit is
geen deugd en het gebeurt wel, dat de
voorzitter wat laat komt, omdat hij met
de lectuur van zijn krant niet eerder
klaar kwam. Diplomaten, intellectuelen
enz. vormen de kern der leden. De so
ciëteit doet denken aan de loge „Schla-
raffia", die eeuwen geleden voor de
zelfde kringen te Praag werd gesticht
en die vóór de eerste wereldoorlog inter
nationale betekenis had.
Bepalen wij ons tot hetgeen de heer
D. Philips onder het hoofd „Een kloos
ter op de „Emmikhuizer berg" elders op
deze pag. schrijft over de geschiedenis
van de Achterkerkse heuvel; dan dient
allereerst vastgesteld dat wij in deze
voor een gi'oot deel zijn aangewezen op
hetgeen uit overlevering bekend is. Het
archief van de Ned. Herv. Kerk b.v. be
vat geen enkel stuk omtrent de bouw
en van de aankoop van de grond waar
op de kerk aan de Markt gebouwd werd.
De eerste Veenendalers hebben blijk
baar geen tijd gehad om een en ander
op schrift te stellen, en zij hebben be
paald niet kunnen vermoeden hoe graag
de Veenendalers van de 20ste eeuw er
meer van zouden willen weten. Ook op
ander gebied hebben die oude Veenen
dalers weinig voor ons opgetekend.
Vast staat wel en dat is weer een
belangrijke aanwijzing bij de veronder
stellingen aangaande de klooster-neder-
zetting welke in de omgeving van de
Achterkerkstraat gelegen geweest moet
zijn dat de grond waarop de kerk
werd gebouwd, gekocht werd van het
Agnieten-klooster in Rhenen. Dit blijkt
dan uit de acte welke berust in het ar
chief van het Veenraadschap uit het
jaar 1562, welke acte ook door de heer
Philips wordt aangehaald.
De overlevering verhaalt ons dat deze
grond oorspronkelijk deel uitmaakte van
de landerijen bestaande uit bouw- en
bosgronden, welke in eigendom waren
van en als bestaansbron geëxploiteerd
werden door het Rhenense klooster.
Deze landerijen strekten zich uit van
ongeveer de Vendelseweg tot aan de
Berg, en werden geëxploiteerd vanuit
een grote boerderij welke gestaan heeft
aan het Achterkerk op de plaats van
het huis van de familie Van Veldhuizen,
welk huis ook al weer eeuwen gele
den gebouwd zou zijn op de funda
menten van deze klooster-boerderij. Het
werk op deze boerderij zou zijn gedaan
door monniken. Verder zou dan deze
boerderij door middel van een onder
aardse gang in verbinding hebben ge
staan met de kerk aan de Markt. Dit
verhaal is zeer aannemelijk en een der-
kelijke situatie kan zeer goed mogelijk
geweest zijn omtrent de 14e en 15e eeuw;
maar wij dienen er rekening mee te
houden dat het hier gegevens uit over
levering betreft.
Wat meerdere Veenendalers echter
kunnen bevestigen, omdat zij het in hun
prille jeugd nog met eigen ogen heb
ben gezien, is de aanwezigheid van de
onderaardse gang, welke loopt vanaf het
blok huizen voorbij Boekhandel Mark
waar ongeveer 75 jaar geleden nog
rij eter o»a«r cn 4^. -' -j» -
cel-woningen stonden naar de kerk.
Men is hier gaan combineren en ver
onderstellen dat in deze kleine huisjes,
die niet meer dan één klein kamertje of
celletje hebben bevat, de monniken van
de boerderij hebben gewoond. Door de
jaren heen is men deze rij huisjes met
„het klooster" gaan aanduiden.
Dit klooster moet dan de naam „Che-
leth" gehad hebben en vandaag noemt
de volksmond deze plaats nog wel
„Salet".
Ook wij kunnen niet aannemen dat
het hier een werkelijk klooster betrof,
en wij hebben deze veronderstelling dan
ook nooit geopperd. Wel achten wij het
mogelijk dat het een klooster-boerderij
of klooster-nederzetting geweest moet
zijn.
Dat tot nog toe in de verschillende
archieven niets opgetekend gevonden is
omtrent de geschiedenis van de Achter
kerkse heuvel, uit de tijd van voor de
stichting van Veenendaal, zegt ons
niets, want uit alle bekend geworden
bijzonderheden blijkt toch dat deze
nederzetting alleen maar een klooster
boerderij geweest moet zijn en meer
niet. Van historische betekenis zal hier
niets gebeurd zijn.
Het artikel van de heer Philips is zeer
belangwekkend, vooral ook ten aanzien
van wat hij schrijft over de geschiede
nis van de Emmikhuizer berg. Maar zijn
standpunt, dat er geen enkele grond
zou zijn om te veronderstellen dat het
geen ons omtrent de Achterkerkse heu
vel uit overlevering en van ooggetuigen
bekend is, op waarheid berust, kunnen
wij niet delen. Er zijn teveel bijzonder
heden en aanwijzingen, vooral wat be-
treft de aanwezigheid yan een onder
aardse gang. dan dat deze ons met rust
kan laten.
In een vorig nummer vermeldden wij
dat in de Achterkerkstraat graafwerk
zou worden verricht, en dat juist ter
hoogte van een plaats waarvan er ster
ke vei-moedens zijn dat de gang ei-
onder door loopt. Dit graafwerk werd
echter uitgesteld, zodat het resultaat
hiervan nog afgewacht moet worden.
Volgende week waarschijnlijk wordt
hiermee begonnen.
EEN REGENT VAN 15 JAAR
Omstreeks 166 n. Chr. werd Commo-
dus, toen slechts 15 jaar oud, mede
regent van de Romeinse keizer Marcus
Aurelius. Hij verkreeg daarna het
hoogste ambt in het'oude Rome daar,
hij werd keizer.
VOOR DE MUREN
Geeft niet af 30 Kleuren
55 cent of 1.05 per doos
Ook los verkrijgbaar.
STALEN 1953
vanaf 55 ct. Uit voorraad leverbaar
52 kleuren. Ponds of Kilo's bus
Zeemleer en Sponsen
DIVERSE MATEN
DROGISTERIJ
Hoofdstraat 106 Telefoon 632
