De herdenkingsdienst in
gebouw Ei
Nieuwsblad voor Veenendaal Omstreken
„Ondergrondse" in Achterkerk
alleen maar een fabel?
De Turnkringdag in Veenendaal
op 2e Pinksterdag
IJsheiligen waren vroeg dit jaar
KLEEFSKiairs BOEKHUIS
AGENDA
Denkt U aan de
Mei actie
Stichting 1940-1945
27e JAARGANG
VRIJDAG 8 MEI 1953
No. 18
Uitgave: Drukkerij ,,De Gelderse Vallei"
Verschijnt in: Stichts- en Geld.-Veenendaal, Amerongen, Eist, Rhenen, Achterberg, Overberg, De Haar, Groep, Benedeneind, Kade, Maanderbuurt, Ederveen, Renswoude, Scherpenzeel
Ds Van Wijngaarden: „Hoe het was"
Pastoor Beckers: „Hoe het is"
Ds Van Enk: „Hoe het zijn zal"
Assurantie-, Hypotheek- en
Woningbureau BROUWER,
Uit de Veenendaaise
Politie-verordening
Interessante ruiter-
demonstratie
Voetbalprogramma
Motorkozakken in Veenendaal
Het Bergbad gaat open
QOns Weerpraatje
Geeft MOEDER op
MOEDERDAG
een BOEK van
Fa S. BOS Hoofdstraat 91-93
Gloria Waterverf
Vlinder Wrijfwas
Behang
Bussen Verf
Zeemleer en Sponsen
Fa. J. F. T A K
Deelnemer Winkelweek
Abonnementsprijs 0.95
per kwartaal
Losse nummers 6 cent
Redactie en Administratie
Parallelw. 10, Veenendaal
Telef. 601, Giro nr. 563427
Redactie W. F. ter Hoeven
VALL
ADVERTENTIES
Advertentiepr. p. m.m. 12c.
Minimum p. advert, 3.60
Rubriek Vraag en Aanbod
en Diversen van 120
woorden 1.30, elk woord
meer 6 cent.
Na de indrukwekkende herdenkings
plechtigheid Maandagavond bjj het ge
vallenen-monument op het Stations
plein, stroomde het gebouw aan de
Eikenlaan tot de laatste plaats vol toen
daar een bijzondere herdenkingsdienst
werd gehouden.
In deze dienst spraken ds Van Wijn
gaarden, pastoor Beckers en ds Van Enk
respectievelijk met als onderwerpen:
„Hoe het was", Hoe het is" en „Hoe het
zijn zal".
De dienst werd begonnen met het
zingen van „Een Naam is onze hope"
en na in gebed te zijn voorgegaan, be
gon ds Van Wijngaarden met er aan te
herinneren hoe direct na de bevrijding
de kerken vol waren en iedereen God
kon danken. Het is een singuliere ge
nade, zo ging hij verder, dat wij nu 8
jaar later op deze herdenkingsavond
nog kunnen danken. Spreker gaf daar
na een overzicht van de gebeurtenissen
tijdens de bezettingsjaren. Hoe het
Nat. Socialisme de politieke leiding in
Nederland over nam en systematisch
het volksleven trachtte om te vormen.
De vijand hechtte er bijzonder veel
waarde aan om juist het Nederlandse
volk voor zijn nazistische ideologie te
winnen. Het optreden van de S.S. ech
ter doorkruiste meermalen dit streven.
De kerken hebben zich tijdens de bezet
ting verre van passief getoond. Nog geen
half jaar na de overval op ons land had
de kerk reeds het eerste conflict met de
bezetter. Herhaaldelijk heeft de Ned.
Herv. Kerk protesten doen horen en
soms nog met resultaat. Het verzet van
het Nederlandse volk verbreidde zich
steeds meer. In de diepe nood van 1944
wisten de protestantse en katholieke
kerken elkaar te vinden en gemeen
schappelijke protesten zijn toen tot de
vreemde overheerser gericht en samen
werd een bezoek gebracht aan de Rijks
commissaris. Regelmatig had overleg
plaats. Toen de kansen van de oorlog
gingen keren trad de ideologische strijd
op de achtergrond. De economische
plundering en mensenroof woedde in
alle hevigheid. In de plaats van de kui
tuurkamer, winterhulp, de jeugdstorm,
arbeidsdienst en de partij kwam de mi
litaire terreur. Tegen het opdringen
van üa naziovtcicfra ideologie kor. men
zich geestelijk te weer stellen, maar te
gen een militair apparaat stonden wij
machteloos. Het verzet groeide in steeds
bredere lagen der bevolking, maar ook
het aantal slachtoffers van dit verzet
nam toe.
De hongerwinter: geen voedsel, geen
warmte, geen licht. Ook in deze nood
waren de kerken gemeenschappelijk
actief. Gesticht werd het Centr. Interk.
Bureau voor Voedselvoorziening en de
4 millioen hongerenden in het westen
heben allemaal wel eens I.K.B. bijvoe
ding ontvangen. Laten wij nu vanavond
vooral weer God danken voor de be
vrijding van toen, aldus ds Van Wijn
gaarden.
Nadat het Mannenkoor „de Veenzan-
gers" o.l.v. Gijsbert van Zanten twee
liederen had gezongen, beklom pastoor
Beckers het spreekgestoelte.
„HOE HET IS"
Deze avond, nu wij de doden geden
ken, kunnen wij ons afvragen: is die
dood haast voorbij? Want hoe lang zal
het nog duren dat wij aan hèn denken,
zo begon pastoor Beckers. Onze dier
baren zijn niet gestorven uit trots en
bravour, maar uit liefde. Hun sterven
was liefde en christendom. Ze zijn niet
gestorven voor ons vaderland, voor de
grond waarop wij leven, maar voor ons,
voor onze familie en voor onze kinde
ren. Naar het voorbeeld van Christus
brachten zij tot het laatste de liefde.
Wij mensen zijn ledematen van Chris
tus. Zo is hun dood eigenlijk weer de
dood van Christus geweest. Wij kunnen
zo in hun dood het sterven van Chris-
tus herdenken. En Zijn dood herdenken
wij het beste door het geven van lief
de, vooral liefde tot elkander. Het brood
van het Avondmaal was het middel;
liefde het doel. Zijn de lichamen van
onze gevallenen niet de tarwekorrels
geweest waaruit de halmen der liefde
zullen groeien. Hun dood was niet, maar
is heden. Evenals de liefde heden is.
Al wie haat, scheldt en verdacht
maakt, vertrapt het christendom. Al
wie strijdt tegen zijn medemens, strijdt
tegen Christus en de nagedachtenis van
hen. Iedereen zal op de Laatste dag het
schaamrood voelen als hij bemerkt dat
hij geleefd heeft zonder liefde tot zijn
medemens.
Als de dood van onze gevallenen een
daad moet wezen, laten wij elkander
dan weer eens liefhebben gaan, zo
sprak pastoor Beckers.
„HOE HET ZIJN ZAL"
Hoe zal het zijn. Een moeilijk onder
werp. Een vraag die altijd wel zijn
vraagteken zal behouden. Al spreken
we er een uur over; het vraagteken
blijft. Slaan wij onze bijbel open, dan
nog blijft het vaag. De toekomst blijft
voor ons verborgen. Slechts heel vaag
zien wij iets, aldus ds Van Enk.
In de vorige eeuw waren de mensen
optimisten. De toekomst van de techniek
en de algemene vooruitgang hield
schone beloften in. De mensheid van
heden heeft dit optimisme wel heel
goed afgeleerd. Twee vreselijke we
reldoorlogen waren het resultaat van
deze vooruitgang.
Vandaag weet men het niet meer met
de toekomst. Wat zal er komen? Toch
blijven er nog zoveel mensen die het
zelf willen doen. Die zonder God de
tocht der mensheid mee reizen.
Mens, die uzelf wilt verlossen, hebt gij
nu nog niet gezien dat het niet gaat. Gij
met uw moeite, zorgen en verdriet.
Vervolgen wij na vanavond onze le-
venstocht toch met Hem.
Ds Van Enk ging voor in gebed en de
samenkomst werd beëindigd met het
zingen van het Wilhelmus.
Alle verzekeringen
Hypotheken
Verkoop vaste goederen
Woningbeheer
Taxaties
beëdigd als makelaar en taxateur
Veenendaal - Kanaalweg 2 - Tel. 290
VOLLEYBALTOURNOOI TEN BATE
VAN HET RAMPENFONDS
Op het voetbalterrein van „De Me-
rinólsaah ae Wagenmgselaan zal cfp
Zaterdag 16 Mei een volleybal-tournooi
worden georganiseerd door de perso-
neelsver. van de Scheepjeswolfabrie-
ken.
Aan dit tournooi zullen deelnemen
een team van de Chr. H.B.S., een team
van de Koningin Julianaschool, een
team van de gymnastiekvereniging
Sparta en een team van de Ambtenaren
Sportvereniging.
Dit tournooi begint 's middags te 4
uur. De opbrengst zal in zijn geheel ten
goede komen aan het Nationale Ram
penfonds.
Samengesteld in samenwerking
met de V.V.V. de Ver. v. Vreem
delingenverkeer „Veenendaal"
Heden Vrydag 8 Mei
(In Grote kerk Markt) 8 uur.
Dr Lekkerkerker uit Utrecht
spreekt over „Wie is onze bis
schop".
Zaterdag 9 Mei
(Op terrein Sandbrinkstraat)
3 uur Ruiterdemonstraties.
(Op de Markt) 8 uur, Zanguit
voering Koorver. „Hosanna"
uit Bunschoten met 140 leden
in klederdracht.
Hemelvaartsdag
(Op sportterreinen a. d. Berg
weg) 2.30 uur, optreden van de
Motor Kozakken.
Luxor Theater:
Van heden Vrijdag t/m. Maan-
dag de film „De vlucht van ll
Kapitein Blood" en van Dins-
dag t/m. Donderdag „De ge-
vangene van Mandorra".
Artikel 71
Het is verboden op de openbare
weg sterke drank te gebruiken, te
schenken of ten gebruike aan te bie
den.
Artikel 71a
Het is verboden op de openbare
weg, ballen of andere voorwerpen
voort te schoppen.
Artikel 72
Het is verboden over de tot het
voetpad dienende gedeelten van
openbare wegen te paard te rijden,
met rijtuigen, motorrijtuigen, rij
wielen, hand- of andere wagens te
rijden of daarover vee te leiden.
Van dit verbod zijn kinder- en
ziekenwagens uitgezonderd.
Artikel 76
Bij ontmoeting van een in bewe
ging zijnde lijkstoet, die naar de be
graafplaats gaat, moet men zich met
zijn voertuig, motorrijwiel of andere
vervoermiddelen, ter zijde van de
weg plaatsen, de nodige ruimte
openlaten en stilhouden.
Artikel 78
Niemand mag paarden of ander
vee op de openbare weg laten staan
zonder toezicht van een daartoe ge
schikt persoon.
Artikel 79a
Het is aan personen, beneden de
leeftijd van 16 jaren verboden op de
openbare weg in de bebouwde kom
een paard te besturen.
Artikel 87
Het is verboden in de openbare
wateren, bedoeld in art. 2 dezer ver
ordening of op het ijs, haardas,
vuilnis of enige andere zinkende of
drijvende stoffen uitgezonderd
sneeuw, te werpen.
Artikel 89
Zonder vergunning van Burge
meester en Wethouders is het ver
boden op het ijs in openbare wate
ren bedoeld in art. 2 dezer verorde
ning, kramen of tenten op te slaan,
banen te vegen of iets te strooien,
neer te leggen of daar te stellen, wat
voor het gebruik er van voor schaat
senrijders of sleden hinderlijk kan
zijn.
Artikel 90
Het is verboden, zonder vergun
ning van Burgemeester en Wethou
ders, vlotten, balken, bomen, plan
ken of wat ook in-, op- of over de
openbare wateren in de gemeente te
leggen of te plaatsen.
Artikel 93
Het is verboden op enige openbare
plaats baldadig geraas te maken, on
matig op te dringen of wanorde te
veroorzaken.
ZOMERDIENST TREIN- EN BUS
VERBINDINGEN
Geen aanleiding voor meer
treinen aan de Klomp
Zondag 17 Mei aanstaande gaan de
nieuwe zomerdienstregelingen in voor
spoorwegen en bus-ondernemingen.
In de vertrektijden voor onze omge
ving zijn vrijwel geen wijzigingen ge
komen en voor wat de busdiensten be
treft was dit ook niet te verwachten,
omdat de frequentie vrij hoog en vol
doende is. Wel werd gehoopt op een
uitbreiding van het aantal treinen aan
het station Veenendaal-De Klomp. Door
de bedrijven en door de Gemeenteraad
werd herhaalde malen om meer treinen
gevraagd. Blijkens de nieuwe zomer
dienstregeling van de spoorwegen zal
deze wens echter nog niet in vervulling
gaan. Bij informatie bij de Spoorwegen
werd ons medegedeeld dat men in de
gedane verzoeken geen aanleiding vindt
om meer treinen aan De Klomp te laten
stoppen.
De wijzigingen in de vertrektijden
aan De Klomp zijn nog niet definitief
vastgesteld, maar deze zullen zich waar
schijnlijk beperken tot een verandering
met enkele minuten.
De zomerdienst van de rode bussen
van de firma De Haas zullen geheel on
gewijzigd blijven, terwijl de vertrek
tijden van de N.B.M. op enkele uitzon
deringen na evenmin veranderingen te
zien geven.
Op de laatste dag van de Klokjesweek,
morgen Zaterdagmiddag, zullen op het
sportterrein aan de J. G. Sandbrink
straat ruiterwedstrijden worden gehou
den door de Landelijke Rijvereniging
„De Valouwe" uit Ede. De ruiters ma
ken er deze middag onderlinge wedstrij
den van, zodat er inderdaad spanning
zal zijn.
Bovendien zal het publiek bij deze
wedstrijden ingeschakeld worden. Ne
gen paarden zullen aan het „Geluk-
springen" meedoen. Het publiek kan
formulieren invullen waarop zij kan
vermelden welk paard deze springwed-
strijd zal winnen. De paarden zullen
eerst de hindernissen enkele malen
voorspringen, zodat men zich een idee
kan vormen welk paard de beste kans
op de eerste prijs maakt. Hiervoor zijn
aardige prijzen beschikbaar gesteld. De
formulieren worden op het terrein ten
verkoop aangeboden en de opbrengst is
bestemd voor het Rampenfonds. Daar
de toegang deze middag geheel gratis is,
wordt verwacht, dat iedere toeschou-
werd toch zeker ook nog een kans wil
wagen op een- üij utount daar-
mede het Rampenfonds en heeft zelf
ook nog een kans op een prijsje.
A.s. Zondag krijgt Veenendaal bezoek
van S.M.L. uit Arnhem. Deze wedstrijd
zal zeker weer volop spanning bren
gen, want al hebben de gasten geen groot
belang meer bij de uitslag, de Arn
hemmers beschikken over een uitste
kende ploeg en zij zullen het zeker als
een eer beschouwen de leiders in eigen
huis een nederlaag toe te brengen.
Een belangrijk voordeel voor de gas
ten is, dat zij rustig kunnen spelen.
Veenendaal, dat deze wedstrijd moet
winnen en ook zeker kan winnen, heeft
dus een heel wat moeilijker opdracht
deze middag. Eigen terrein en eigen pu
bliek zullen waarschijnlijk voor de geel-
blauwen wel voldoende tegenhangers
zijn, om een onaangename verrassing te
voorkomen. Maar dat weer alles ge
vraagd zal worden van de elf Veenen-
dalers staat bij voorbaat vast.
Morgenmiddag speelt DOVO haar
laatste competitie-wedstrijd tegen Apel
doorn; de ontmoeting in Apeldoorn
leverde de Veenendalers een 3—0 over
winning op. Apeldoorn dat de 2e plaats
op de ranglijst inneemt is hier geen on
bekende en beschikt over een goed
spelende en snelle ploeg. Bovendien
zint zij op revanche voor de geleden
nederlaag, zodat het Zaterdag zal span
nen aan het Panhuis.
Op Hemelvaartsdag zal op het voet
balterrein van „Veenendaal" voor mo
torsportliefhebbers te genieten zijn van
motor-acrobatiek. De motorkozakken
uit Zenderen komen deze middag n.l.
nun adembenemende acrobatiek de
monstreren. Wat deze groep, met de
athleet Harry Kroeze aan het hoofd, op
dit gebied brengen, doet inderdaad den
ken aan de prestaties van de oude Ko
zakken. De motor heeft het paard ver
drongen, maar de acrobatiek is geble-
yen. Na de voorstellingsronde van de
kunstrijders en voetballers, zullen twee
kunstrijders optreden. Daarna komt de
kunstrijder Harry Kroeze eerst alleen,
daarna met zijn dochter Thea, vervol
gens met zijn dochter Ria en met zijn
vrouw op motor met zijspan.
Nadat een levende brug gemaakt zal
zijn wordt nog voor de pauze de eerste
helft van de voetbalwedstrijd op moto
ren verreden. Na de pauze volgt dan de
tweede helft van deze voetbalwedstrijd.
Daarna zullen de demonstraties nog
adembenemender worden door een
kruiser, 6 man op één motor, kopbuite-
lingen over de motor, een stoutmoedige
sprong in het onbekende met motor
over 12 personen en tenslotte de sprong
door de brandende hoepel.
Sensatie en spanning zullen deze Mo
torkozakken zeker brengen.
Tot de jaarlijks terugkerende tekenen
van een naderende nieuwe zomer be
hoort ook de opening van de zwembaden
en zo is het op aanstaande Donderdag
dat ook het Bergbad weer haar poorten
opent.
Door de koude van de afgelopen da
gen zal de temperatuur van het water
nog wel verre van lauw zijn, maar toch
stellen wij ons voor dat menige zwem-
liefhebber op de eerste dag al van deze
gelegenheid zal gaan profiteren.
ROUTE „PRINS BERNHARD"
De route welke het Pijperscorps
„Prins Bernhard" morgenmiddag om
half vier zal nemen voor haar mars
door de gemeente, is als volgt: Repeti
tielokaal Pr. Bernhardlaan naar Hoog
straat, Hoofdstraat, Kerkewijk, Eiken
laan, Lindenlaan links, Kastanjelaan,
Kanaalweg, Kerkewijk, Hoofdstraat,
Zandstraat, Beatrixstraat, Achterkerk
straat, Markt, Hoofdstraat, Hoogstraat
-lokoul. ~i -
Dezer dagen kwam een btyna tachtig-jarige vroegere inwoner van Veenen
daal een speciale reis naar hier maken om ons eens precies de plaats te wjjzen
waar we dan maar een diep gat hebben te graven om de veel besproken onder
aardse gang van het Achterkerk bloot te leggen. Deze bejaarde oud-plaatsgenoot
gaf een uitvoerige beschrijving van de tunnel zoals hy deze vroeger eens met
eigen ogen heeft gezien. De doorloopruimte van de gang is een kleine 80 cm.
breed en manshoog, zodat men er net door kan.
Met eigen ogen gezien. Graaf maar vooraan in de 1ste Achterkerkdwars-
straat, zo ongeveer daar waar nu een putje zit, en naast het trottoir van de Ach
terkerkstraat, en u zult ontdekken hoe de gang hier onder het huls van boek
handel Mark verder gaat.
moment. Wij wezen hem er nog op, dat
de laatste 60 jaar dan toch maar niets
meer is gezien van de tunnel, hoewel er
in die tijd op meerdere plaatsen in de
omgeving werd gegraven, en hij zegt
dan dat het dak van de gang op de
plaats waar hij deze gezien heeft wel 2
meter diep zat.
De overtuiging waarmee deze bewe
ring werd gedaan en de moeite welke
onze man heeft genomen om ons in te
lichten zou ons er haast toe brengen om
op de aangegeven plaats in de 1ste Ach-
terkerkdwarsstraat te gaan graven. Ge
stel echter dat de grondeigenaar toe
stemming zou geven, dan nog lijkt het
ons geen kleinigheid om hier te graven,
gezien de geringe breedte van het
straatje en de moeilijkheden welke de
muren van de beide aangrenzende hui
zij zullen opleveren.
Wel werd deze week een diepe sleuf
gegraven in de directe nabijheid van de
veelbesproken en geheimzinnige kelder
in het huis van de familie Van Veld
huizen aan de Achterkerkstraat. Maar
de onderaardse gang, waarvan men be
weert dat hij uit deze kelder naar de
kerk moet lopen, werd niet gevonden
en het is niet waarschijnlijk dat op deze
plaats ooit nog eens iets als een „onder
grondse" gevonden zal worden; als er
ooit wel eens zo'n bouwwerk geweest
is. Na de graverij van deze week, is dat
vrijwel uitgesloten te achten.
Aangevoerd kan worden dat al die
verhalen van de onderaardse gangen
in het Achterkerk toch ergens vandaan
moeten komen, en dan blijft er inder
daad over de pertinente bewering van de
bejaarde oud-Veenendaler die dit nog
steeds diep verborgen Veenendaaise mi
rakel zelf aanschouwde en er een spe
ciale reis voqr maakte om ons te ver
tellen waar en hoe.
Mogelijk doet zich nog eens de gele
genheid voor om deze bewering op de
aangegeven plaats door opgraven te
controleren.
Wij vroegen de bijzonder krasse oud-
Veenendaler of het ook hem niet eigen
aardig voorkwam dat er nooit eerder
eens een onderzoek naar de gang is in
gesteld geworden, terwijl de verhalen
van de gang toch wel minstens 100
jaar oud zijn. Ach, zegt hij dan, in
mijn jonge tijd en vooral in de tijd van
mijn ouders, moesten de Veense men
sen hard en lang werken, en dan nog
voor een paar centen, zodat zij niet
meer de fut en de belangstelling kon
den opbrengen om eens naar die be
weerde gang te gaan zoeken. Ook heeft
men het toen nooit aangedurfd omdat
er spoken in zouden zitten. Er werd
altijd beweerd dat de gang loopt van
het vroegere Chelet naar de kerk,
maar dat heb ik nooit gezien. Maar
de tunnel zelf heeft hij wel gezien. Aan
het bestaan daarvan twijfelt hij geen
TRANSPORTFIETS- EN BAKFIETS
RACE WERD SUCCES
De door de Winkeliersvereniging
„Handel en Nijverheid" georganiseerde
race voor bakkers-, slagers- en kruide
niersbedienden voor transportfietsen en
bakfietsen is een succes geworden. De
deelname was wel niet zo bijzonder
groot, maar de spanning was volop aan
wezig en het publiek, dat in zeer grote
getale opgekomen was rond het par
cours in de Stationswijk, heeft met le
vendige belangstelling deze race ge
volgd. Een dergelijke race is voor her
haling zeker vatbaar.
De transportfietsen-berijders startten
in 2 series, elk van 12 ronden. De 3
eerstaankomenden van elke serie kwa
men in de finale van 7 ronden. Vooral
deze finale was zeer spannend en snel.
Als eerste klasseerde zich de kruide
niersbediende J. Stomphorst, Panhuis
57, nummer 2 werd J. van de Poel, Dijk-
straat 162 en no. 3 J. van Schuppen,
Vendelseweg 67.
Ook de bakfietsrace bracht spanning.
Hier werd J. van de Pol, Buurtlaan 44
de winnaar, gevolgd door H. van de
.LoosdfëChk Achterkerkstraat 10.
In de komende weken zal men in Vee
nendaal en omgeving by herhaling at
tent worden gemaakt op een Turnfeest
van de Stichtse Turnkring, dat door
Sparta wordt voorbereid en dat men in
gymnasten-kringen pleegt aan te dui
den met het begrip „Kringdag". Het is
daarom aan te nemen, dat de belang
stellende burgerij gediend is met een
uiteenzetting over de betekenis daar
van.
Men herinnere zich dan dat er sinds
1868 in ons land een Nederlandsch
Gymnastiek Verbond bestaat. Dit Ver
bond werd door een achttal plaatselijke
gymnastiek-verenigingen te Amsterdam
opgericht met het doel, de lichamelijke
opvoeding en -oefening door middel van
gymnastiek of turnen te bevorderen en
dit alles met kracht te propageren.
Slechts zeer moeizaam in het begin,
maar gaandeweg beter vermocht men
in zijn pogen te slagen. Reeds in de tach
tiger jaren van de vorige eeuw was het
aantal aangesloten gymnastiek-vereni
gingen zo groot geworden, dat men het
Ned. Gymnastiek Verbond ging onder
verdelen in een vijftal gewestelijke or
ganisaties. Steeds meer won men de
sympathie van volk en overheid. Een
Elk jaar zien wij de bloeimaand Mei
met vreugde tegemoet! De natuur laat
zich dan van haar mooiste kant zien en
ook is het juist de Meimaand, die ge
middeld het grootste aantal uren zonne
schijn van het gehele jaar brengt. Dit
alles kan niet anders dan tot vreugde
stemmen, wanneer de beruchte „IJs
heiligen" hierop niet enigszins de dom
per zetten. In de land- en tuinbouw
kunnen deze n.l. grote schade aanrichten
en hoeveel bezitters van volkstuintjes,
waarin met zorg vroege aardappelen,
aardbeien en jonge groenten gekweekt
worden, hebben dit euvel ook niet
ondexwonden?
Laat ons thans iets meer vertellen
van de „IJsheiligen".
Deze Doorluchtigheden maken volgens
overlevering hun opwachting op de
data 11/13 Mei. De elfde Mei is de
naamdag van Sint Mamortius, de
twaalfde van Sint Pancraas, de der
tiende van Sint Servaas. Op deze data
plegen volgens de volksweerkunde de
gevreesde nachtvorsten voor te komen.
In de practijk houdt de natuur zich
evenwel niet strikt aan deze tijdstippen.
Zo richtten b.v. in 1952 de nachtvorsten
pas van 10, 20 en 21 Mei grote scha
de aan. In de streek tussen Veendam en
Vlagtwedde, alsook in Oost-Groningen
bevroren de aardappelen en bieten voor
vrijwel 100 pCt Dezelfde verschijnselen
werden geconstateerd in Noordwest-
Duitsland.
Het komt soms voor dat de „IJsheili
gen" een beetje te vroeg komen en zelfs
zijn er jaren geweest, dat er van een
kou-inval van betekenis in het geheel
niet gesproken kon worden. Maar dit is
toch wel uitzondering. De wetenschap
heeft eens nagegaan of de „IJsheiligen"
ook hun stempel drukten op de statis
tieken, samengesteld aan de hand van
waarnemings-reksen over een groot
aantal jaren. Dit bleek wel degelijk het
geval te zijn.
Over een tijdvak van 33 jaar bleek,
dat gemiddeld genomen de meeste
nachtvorsten voorkomen tussen 11 en
15 Mei, n.l. op 36 dagen. Onmiddellijk
hierna sprong 6 tot 10 Mei naar voren
als „gevoelige periode" (35 dagen). Uit
deze onderzoekingen mag vastgesteld
worden, dat gemiddeld genomen de drie
heiligen op 11, 12 en 13 Mei inderdaad
wel hun betiteling „IJsheiligen" hebben
verdiend.
Niet over het hoofd gezien mag wor
den, dat plaatselijke factoren bij nacht
vorst een grote rol spelen. Dicht aan
zee, o.a. langs de Waddekunst en in
Zeeland, is op enkele plaatselijke uit
zonderingen na (b.v. vlak achter de
duinen) de kans op nachtvorst veel
kleiner dan boven de zandgronden van
Brabant, Limburg, de Veluwe en Dren
the. Ook het uitgestrekte grasgebied
rondom Zwolle en de droge grasgronden
van Drente blijken in April en Mei lage
temperaturen op te leveren.
De belangrijkste voorwaarden voor het
Zandstraat 3
Patrimoniumlaan 22
duidelijk bewijs daarvan was de aan
vaarding van de bescherming van dit
Verbond door het Koninklijk Paar reeds
in het begin dezer eeuw. In het jaar
1919 verkreeg het N.G.V. het praedicaat
„Koninklijk" en heette het voortaan Ko
ninklijk Nederlandsch Gymnastiek Ver
bond, kortweg K.N.G.V. Maar in dat
zelfde jaar 1919 gebeurde er nog iets.
Want het K.N.G.V. was dusdanig in
groei toegenomen, dat verdere decen
tralisatie gewenst bleek. Men stelde
toen de Turnkringen van het K.N.G.V.
in en wel een dertigtal over het gehele
land verdeeld en één daarvan is de
Stichtse Turnkring, omvattende de ge
hele provincie Utrecht, het Gooi en
Noordwest Gelderland, waartoe ook de
plaatselijke gymnastiek-vereniging te
Veenendaal, „Sparta", behoort.
Er zijn weinig besluiten van het
K.N.G.V. te noemen, welke voor onze
contreien, ja, voor het gehele Stichtse
gebied en de daarin wonende gymnas
ten van ingrijpender betekenis zijn ge
weest. Nog in 1919 waren er enkele
verenigingen en dan meestal in de gro
tere bevolk ings-cen tra. Vandaag de
dag echter is er geen gemeente van
enige betekenis in het Stichtse of er is
een K.N.G.V.-vereniging gevestigd.
Nu is het een gewoonte van de Bonds-
turners om eenmaal per jaar met een
zo groot mogelijk aantal leden in Turn
kring-verband bijeen te zijn. Gewoon
lijk kiest men als tijdstip daartoe een
Hemelvaartsdag of een 2e Pinksterdag
uit. Dit jaar zal het een 2e Pinksterdag
zijn en naar bekend is zal Veenendaal
de plaats van ontmoeting zijn en „Spar
ta" aldaar de gastvrouwe.
Een groot percentage van de Kring-
turners en -turnsters zal present zijn.
Men moet daar niet gering over den
ken, want het Kringgebied is uitge
strekt en de reiskosten zijn soms bedui
dend groot. Er zijn zelfs verenigingen,
die door verplichtingen elders, zich
DOVO-JUBILEUM-TOURNOOI
Ter gelegenheid van haar 20-jarig
bestaan organiseert DOVO van II tot en
mte 30 Mei 1953 op haar terreinen een
jubileumtournooi, waaraan alle Vee
nendaaise Zaterdagclubs en RKVUV
hun medewerking hebben toegezegd.
De deelnemende elftallen zijn onder
gebracht in. twee groepen, te weten in
groep A: Matjan I, NVV I, GVVV I en
Merino's I en in groep B: Triangel Bovs
I, RKVUV I, Geel Blauw 2 en DOVO 2.
Bovendien worden een aantal vriend
schappelijke wedstrijden gespeeld tus
sen een elftal van het Korps Mariniers
uit Doorn, een elftal van de Luchtdoel-
artillerieschool uit Ede, Geel Blauw I
en DOVO I.
Het programma voor de komende
week luidt als volgt:
Maandag 11 Mei: Korps Mariniers
Luchtdoelartillerieschool
Dinsdag 12 Mei: Geel Blauw 2Trian
gel Boys en RKVUV^-DOVO 2.
Woensdag 13 Mei: Merino'sGVVV
en MatjanNVV.
Vrijdag 15 Mei: Luchtdoelartillerie
schoolDO V O.
ontstaan van nachtvorst we hadden
ze eigenlijk eerst moeten noemen
zijn natuurlijk de weerkundige omstan
digheden. Zo maken: 1. koude en droge
lucht; 2. heldere hemel en 3. windstilte
de kans op nachtvorst in het voorjaar
heel groot!
Het K.N.M.I. te De Bilt waarschuwt
in perioden, waarin nachtvorst dreigt te
zullen voorkomen, gewoonlijk al in de
radio-uitzending voor land- en tuin
bouw om half één 's middags.
Het is wellicht goed er nog eens aan
te herinneren, dat de verwachte mini
mum-temperaturen, in deze uitzending
genoemd, betrekking hebben op de nor
male waarnemingshoogte van 2.20 m
en niet bedoeld zyn voor het luchtlaagje
vlak by de grond.
In heldere, windstille nachten kan
het kwik dicht bij de grond wel eens
2 a 3, soms zelfs 4 a 5 graden lager
zijn dan op 2 meter hoogte. Dat hangt
ook al weer af van de weersomstandig
heden en plaatselijke factoren als: aard
van de grondsoort (boven zand kouder
dan boven klei), grondwaterstand, het
al dan niet beschut zijn van een plaats
enz. Het kan voorkomen, dat het kwik
op normale waarnemingshoogte 1 a 2
graden boven nul blijft, terwijl toch vlak
bij de grond lichte nachtvorst optreedt.
VOOR BETERE UURWERKEN
GOUD - ZILVER - UURWERKEN
Veenendaal.
extra grote offers moeten getroosten,
anderen worstelen met moeilijkheden,
doordat men belangen heeft bij grote
nationale wedstrijden, welke men ook
al weer op de 2e Pinksterdag georgani
seerd heeft. Dat desondanks nagenoeg
alle vaandels zullen worden gepresen
teerd en vele honderden aan de tur
ners-invasie te Veenendaal straks zul
len deelnemen, bewijst wederom, hoe
veel betekenis ook de turners en turn
sters van deze tijd nog hechten aan de
propaganda.
En bovendien, elkeen in de Stichtse
Turnkring weet, dat hij of zij op de 2e
Pinksterdag te gast zal zijn in een
plaats, waar de ganse burgerij het
mooie werk van haar eigen vereniging
„Sparta" mogelijk weet te waarderen
en waar men de turnbeweging in het
algemeen een warm hart toedraagt.
VOOR DE MUREN N
55 cent of 1.05 per doos.
Ook los verkrijgbaar.
STALEN 1953
vanaf 55 ct. Uit voorraad leverbaar.
54 kleuren. Ponds of Kilo's bus
DIVERSE MATEN
DROGISTERIJ
Hoofdstraat 106 Telefoon 632