Nieuwsblad voor Veenendaai Omstreken
f
Van Est, Wagtmans e*a*
renners passeren Veenendaai
PRINSJESDAG VIEL NIET
ALTIJD IN SEPTEMBER
DE SLAG OM ARNHEM
Van 17-27 September 1944
Attractieve Winkelweek
in begin October
Met o.a. een LANDBOUW-DAG
de VALLEI-riks
Veel spanning rond Veenendaal-Ede
Gaat Loes van Essen naar Californië?
Taks Levertraan
Wist V
AGENDA
Waar is
Rhenen
UITNODIGING UIT
LONG BEACH
29e jaargang
VRIJDAG 16 SEPTEMBER 1955
No. 71
Uitgave: „De Gelderse Vallei" Veenendaai
Verschijnt tweemaal per week in: Stichts en Gelders Veenendaai - Amerongen - Eist - Rhenen - Achterberg -* O verberg - De Haar - Ederveen - Renswoude - Scherpenzeel - Meent - Kade - Maanderbuurt
Afscheid en jubileum
brandweercommandant
Tj. Jarings
I!
„De Instuif" gaat Zondagavond
weer open
By is f5.00 waard
Om het clubkampioenschap
van Nederland
Bromfietsberijdster ernstig
gewond
Tweejarig kind liep tegen auto
Assurantie-, Hypotheek- en
Woningbureau BROUWER,
Eerste concert van
Utrechts Sted. Orkest
Zendingsfilmavond
VOETBAL-PROGRAMMA
Derby Matjan-
Triangelboys
Rhenens voetbal in komend
weekend
Ruim een halve eeuw geleden: zonder
gouden koets en niet in de Ridderzaal
Een oorlogsveteraan vertelt
Fa. J. F. TAK
Redactie en administratie:
Parallelweg 10, Veenendaai
Telefoon K 8385-2023 - Girono. 563427
Redactie: W. F. ter Hoeven
Advertenties en abonnementen kunnen
ook worden opgegeven b\j de agent
schappen van „De Vallei" in de plaatsen
van verschijning
VALL
ADVE RTE NTIE S
Advertentieprijs per mm 14 cent
Speciale contractprijzen op aanvraag
Minimum per advertentie 3,60
Rubriek Vraag en Aanbod 110 woor
den 95 cent, elk woord meer 7 cent
Familieberichten 15 cent per mm
Abonnementsprijs 1,55 per kwartaal
Losse nummers 10 cent
Dinsdagavond heeft de Veenendaalse
Winkeliersvereniging „Handel en Nij
verheid" in een zeer goed bezochte
ledenvergadering de komende Najaars
winkelweek besproken.
Deze Najaarswinkelweek zal gehou
den worden van 30 September t.m. 8
October a.s. Het bestuur kreeg op
dracht een en ander nader uit te wer
ken. Wel werd besloten om op Zater
dag 1 October een ballonwedstrijd te
organiseren. Voor de verstkomende
ballonnen zullen mooie prijzen beschik
baar worden gesteld.
Bovendien zal getracht worden aan
de weekmarkt van Dinsdag 4 October
Het is dezer dagen 30 jaar geleden,
dat de heer Tj. Jarings, directeur van
gemeentewerken, werd aangesteld bij
de vrijwillige brandweer in deze ge
meente. In 1932 aanvaardde de heer Ja
rings het commando over deze brand
weer.
De heer Jarings heeft thans te ken
nen gegeven, dat hij laatstgenoemde
functie wenst neer te leggen. In ver
band hiermede hebben burgemeester en
wethouders de heer Jarings dan ook op
de meest eervolle wijze onder dank
betuiging voor de door hem bewezen
diensten ontslag verleend als com
mandant van de brandweer. In zijn
plaats is nu benoemd de heer N. Th.
van der Veen, technisch hoofdambte
naar bij de Dienst van Gemeentewer
ken en tot dusverre waarnemend com
mandant.
De commandowisseling zal plaats vin
den op Woensdagmiddag 21 September
a.s. Bij deze gelegenheid zal de heer
Jarings tevens worden gehuldigd met
zijn 30-jarig jubileum. De huldiging zal
worden voorafgegaan door een demon
stratie, welke zal worden gegeven met
de nieuwe autospuit, welke gelijktijdig
zal worden overgedragen. Daarna zal in
hotel „De Korenbeurs" receptie worden
gehouden, welke door het gemeentebe
stuur aan de heer Jarings zal worden
aangeboden.
dat de prinsessen door de Win
keliersvereniging waren uitgenodigd
voor het bijwonen van het Veenen
daalse Lampegietersavondfeest?
dat échter van Soestdijk het be
richt kwam dat de prinsessen niet in de
gelegenheid zijn om te komen wegens
andere verbintenissen?
dat ook kinderen met lampions
aan de optocht van Lampegietersavond
kunnen deelnemen?
dat zij zich hiervoor 's avonds
omstreeks 7 uur dienen te melden aan
de Eierhal?
dat Dinsdag drie marktkooplie
den werden opgepakt wegens openbare
dronkenschap?
dat één van hen uit een door hem
„in kennelijke staat" bestuurde vracht
wagen moest worden gehaald?
dat èn deze Bacchusklant èn zijn
wagen mee naar het politiebureau
gingen?
dat in dit geval het bekende
bloed- en urineonderzoek werd toege
past?
dat Dinsdagavond op de Kerke-
wijk een bromfietsrijder met een mouw
even langs zijn gezicht streek om het-
regenwater weg te vegen?
dat dit korte moment voldoende
was om hem tegen een geparkeerd
staande auto te doen rijden?
dat de man in kwestie met hoofd
en beenwonden naar het ziekenhuis
moest worden overgebracht?
dat de volgende avond iemand
op een „gewone" fiets de voordelen on
dervond van een gestroomlijnde auto...?
dat die onbekend gebleven
„iemand", waarschijnlijk door de voor
een heel gewone fiets te grote vaart, of
misschien wel doordat hij met zijn neus
op het stuur reed, evenmin erg had in
de geparkeerd staande auto met de
fraaie lijnen?
dat die „iemand" met nog steeds
grote snelheid en in één ruts vanaf het
autodak weer op straat gleed, de eige
naar van de auto zag staan, op zijn fiets
sprong en er, het tempo nog opvoerende,
vantussen ging?
dat de schade aan de auto,
waarschijnlijk mede dank zij de meer
genoemde lijnen, vrijwel nihil was?
IIIIIIUH1
iiminii'
iiiiiih iiiiiiiiiiiinii
=1
Zaterdag 17 September
(In geb. „Eltheto") 7.30 uur,
opvoering van toneelstuk „De
verkochte bruid", ten bate van
Bouwfonds Rode Kruis.
Maandag 19 September
(Omstreeks 8 uur) start van
de Lampegietersavondoptocht.
Dinsdag 20 September
(In geb. Eikenlaan) 7.30 uur,
opvoering van de grote kin
deroperette „Sprookjes-Melo
die".
Woensdag 21 September
(In geb. „Eltheto") 3 en 8 uur,
modeshow Fa. Hein v. Schup- jji
pen.
(In geb. Eikenlaan) Zendings-
filmavond.
(Van 35 uur) wielrennen
van de wedstrijd Clubkam- H
pioenschap van Nederland ko-
men tweemaal door Veenen- fl
daal.
Zaterdag 24 September
(In geb. Eikenlaan) Cabaret- M
avond gezelschap Frans Du-
mée, onder ausp. van Arbei- fl
ders Kunstkring.
Luxor Theater
Van heden Vrijdag t.m. Maan-
dag de film „Het huis onder
verdenking" en van Dinsdag
Lt.m. Donderdag „De Regi-
mentsdochter".
li'lIII! 1 ïllLt'liillIlill!IklMlltMlIII lil! IllïiiIM HiTTTi Ji lil
een landbouwdag te koppelen met be
hendigheidswedstrijden voor tractoren
en 's avonds ringsteken met tractoren.
Naar wij vernemen zal „De Instuif",
welke vorig seizoen met zoveel succes
iedere Zondagavond zo'n zeventig jon
gelui bezigheid en gezelligheid bracht
door het organiseren van spelen en het
verstrekken van lectuur, a.s. Zondag
avond weer zijn deuren openen.
Zoals bekend wordt deze „Instuif"
gehouden in het gebouw aan de Eiken
laan en jongelui van 15 jaar en ouder
hebben hier steeds vrije toegang.
In ons Woensdagnummer konden wij
reeds berichten dat de VALLEI-riks
van de vorige week gevonden werd.
De waarde van de VALLEI-riks van
deze week is daardoor weer gekomen
op 5 gulden.
Het nummer van de VALLEI-riks
welke dezer dagen weer in het ver
spreidingsgebied van ons blad wordt
uitgegeven is AZ 398374. Het is we
derom een roodgedrukt nummer en
een riks met de beeltenis van Prin
ses Wilhelmina.
Kijkt u dus ook deze week goed uit
naar de rijksdaalder met het rode
nummer. AZ 398374. Indien u deze
vóór a.s. Donderdagmiddag 12 uur
aan het bureau van ons blad kunt
tonen, ontvangt u de vinderspremi£
welke dus thans f 2,50 bedraagt, di
rect in contanten uitbetaald.
A.s. Woensdagmiddag passeren weer
een zeer groot aantal wielrenners Vee
nendaai. Dan wordt nl. het clubkam
pioenschap van Nederland 1955 ver
reden, georganiseerd door de Utrechtse
Wielerclub „De Volharding".
In totaal nemen 54 clubs, met elk 6
renners aan deze clubkampioenschap
pen deel zodat in totaal dus 324 renners
aan deze wedstrijd deelnemen. Daar
onder zijn de beste wielrenners uit ons
land, zoals Van Est, Wagtmans, enz.
Elke club rijdt afzonderlijk, zodat de
renners niet als één grote groep door
rijden, maar steeds met een korte tus
sentijd. De te rijden afstand bedraagt
70 km.
Volgens het tijdschema kan de eerste
club in Veenendaai doorkomen te 13.09
uur en de laatste club van de eerste
ronde om 14.39 uur.
Voor de tweede ronde worden de ren-
Een bromfietsberijdster werd Woens
dagmiddag door een passerende auto
aangereden. Zij werd daarbij ernstig ge
wond tegen de straat geslingerd en
bleef bewusteloos liggen.
De oorzaak van' de botsing was het
feit dat het slachtoffer de hoek Patri
moniumlaan De Sav. Lohmanstraat
veel te ver naar links nam en aan een
naderende auto geen voorrang ver
leende.
De bromfiets werd totaal vernield.
De grootmoeder die Woensdag op de
Valleistraat met een tweejarig klein
kind liep te wandelen beleefde schrik
op schrik toen zij het kind even alleen
liet om in een winkel een boodschap te
gaan doen.
Toen zij het kind, dat vanzelfsprekend
niet op dezelfde plaats was blijven
staan, wilde grijpen, kwam er aller
eerst een auto op haar af. De chauf
feur moest allerlei heftige manipula
ties uithalen om de oma te ontwijken,
hetgeen hem ook gelukte. De wagen was
echter nog niet tot stilstand gekomen,
ook al doordat het wegdek door het
regenachtige weer wat glad was ge
worden. Zo kon het gebeuren dat de
chauffeur plotseling het kleine kind
voor zijn wagen zag, dat hij niet meer
kon misrijden.
Het kind werd omver gereden en tol
de vervolgens over de straat.
Dr. Remme die het kind onderzocht,
verklaarde dat het niet meer dan enkele
schaaf wondjes aan het hoofd had. De
chauffeur trof geen schuld.
BROMFIETS VERMIST
Donderdagavond werd bij de politie
aangifte gedaan van de vermissing van
een bromfiets vanachter het café Vonk
aan de Vendelseweg. Zaterdag daarop
echter waarschuwde de vergunninghou
der A. dat een bromfiets al geruime tijd
onbeheerd voor zijn zaakhad gestaan.
Van de dader ontbreekt ieder spoor.
EEN EENZAME MOTOR
In de nacht van Woensdag op Don
derdag werd op de Rijksweg 12 op de
eerste parkeerplaats voorbij de Nieu
we weg een onbeheerd staand motor
rijwiel aangetroffen.
De eenzame motor werd naar Vee
nendaai overgebracht.
Later bleek dat het hier de motor be
trof van ds. Bout, veldprediker van het
vliegveld Deelen. Ds. Bout was met de
motor geslipt en had daarbij een ern
stige hoofdwond opgelopen.
Een passerende automobilist heeft
hem daarop naar het Julianaziekenhuis
overgebracht. De motor bleef dus al
leen achter.
JONGEN NAM DE VLUCHT
Dinsdag ontstond op de Kerkewijk
een aanrijding tussen een jeugdige
wielrijder en een motorrijder doordat
de knaap plotseling naar links de weg
overstak.
De motorrijder probeerde door krach
tig remmen de jongen te ontwijken
hetgeen hem ook gelukte. Hij kwam
daarbij echter te vallei en liep verwon
dingen op. De jongen die de gevolgen
van zijn daad overzag, was nergens
meer te bekennen.
Alle verzekeringen
Hypotheken
Verkoop vaste goederen
Woningbeheer
Taxaties
beëdigd als makelaar en taxateur
Veenendaai - Kanaalweg 2 - Tel. 2917
ners weer te 14.55 uur in Veenendaai
verwacht, de laatste club zal ongeveer
om 16.49 uur doorkomen.
De start en finish liggen te Wijk bij
Duurstede. De renners komen van
Scherpenzeel-Renswoude-De Klomp en
gaan over de Stationsstraat, Prins Bern-
hardlaan, Zwaaiplein, Hoogstraat,
Hoofdstraat en Kerkewijk in de rich
ting van Elst-Amerongen.
Reeds thans staat vast dat 't Utrechts
Stedelijk Orkest Donderdagavond 29
September a.s. weer een concert in
Veenendaai zal verzorgen.
Zonder twijfel vormt dit concert,
waarnaar velen weer hebben uitgezien,
een waardige opening van het muzi
kale seizoen in Veenendaai.
Het concert zal wederom worden ge
geven in de grote zaal van het gebouw
aan de Eikenlaan. Dirigent is deze keer
Frits Knol.
Het programma vermeldt als eerste
nummer de Symphonie no. 98 in bes gr.
terts van Jos Haydn, terwijl daarna zal
worden uitgevoerd „Peter en de wolf",
een muzikaal sprookje van S. Prokofief.
Na de pauze volgt dan nog de Sympho-
nie IV (Italiaanse) van F. Mendelssohn-
Bartholdy.
Verdere bijzonderheden over dit USO-
concert volgen nog.
Door de Ned. Herv. Evangelisatie
„Sola Fide" wordt op Woensdagavond
21 September in het gebouw aan de
Eikenlaan haar jaarlijkse zendings
avond gehouden.
Ds. P. J. Mackaay, de secretaris van
de Raad voor de Zending, komt spre
ken over de zending aan de hand van
een zendingsfilm met geluidsband. De
avond zal worden opgeluisterd door het
zangkoor met gemeentezang.
Aan de plaatselijke kerken is ge
vraagd afgevaardigden te willen zen
den, opdat bij alle verdeeldheid tussen
de kerken onderling, nochtans op het
zendingsterrein samenwerking moge-,
lijk moge blijken.
Veenendaai speelt a.s. Zondagmiddag
haar eerste thuiswedstrijd in dit sei
zoen tegen Ede. Twee bekende clubs,
volkomen tegen elkaar opgewassen,
zullen in een soort derby de strijd aan
binden. Hoe het resultaat zal zijn is
moeilijk te zeggen.
Voor Zaterdag i§ er nu een volledig
programma te spelen. DOVO begint de
competitie met de verre uitwedstrijd
tegen Sparta in Enschede. Vorig jaar
was Sparta bepaald zwak, maar dit
seizoen zijn de Enschedeërs al gestart
MUZIKALE RONDGANG VAN
„CAECILIA"
De Veenendaalse Harmonie „Caecilia"
maakt heden(Vrijdag)avond een muzi
kale rondgang door een gedeelte van
Veenendaai, in verband met de ver
plichte concerten voor de gemeente. Op
Zaterdagmiddag 24 September a.s. volgt
dan nog een muzikale rondgang.
met een overwinning, zodat zij dit jaar
waarschijnlijk weer een sterk elftal
hebben.
VRC begint de competitie met een
thuiswedstrijd aan de Brinkersteeg,
aanvang 4.15 uur, tegen SSSE uit Eiber
gen. In het elftal van VRC komen niet
meer terug Ries van Kooten en door
militaire dienst G. van Leeuwen.
GVVV speelt thuis aan de Buurtlaan
tegen VVJ, terwijl er verder de plaat
selijke ontmoeting Triangelboys
Matjan wordt gespeeld op het VSW-
terrein.
De Merino's spelen eveneens thuis en
wel tegen Wit-Rood.
Kulan komt voor het eerst in haar
bestaan in de competitie uit. Zij be
ginnen met een >iiswedsDrijd tegen
Valleivogels op hét terrein nabij de
SKF.
Het programma voor de reserves is:
DOVO 2 VVOG 2.
Matjan 2 GVVV 2.
GVVV 3 Triangel Boys 2.
Ermelo 2 VRC 2.
Jonathan 3 VRC 3.
DOVO 3 De Merino's 2.
Nu definitief vaststaat, dat Rhenus
blijft spelen in de 2e klasse A van de
afdeling Utrecht, begint komende Zon
dag voor de groen-witten de competitie.
Er wordt een thuiswedstrijd gespeeld
tegen Scherpenzeel, dat gelijkspeelde
tegen Kieviten (onder protest). Rhenus
2 gaat op bezoek bij DEV 3. Voor Za
terdagmiddag staat een uitwedstrijd op
het program voor Sportclub 1 en wel
een bezoek aan Musketiers.
WINTERCURSUSSEN LANDBOUW-
HUISHOUDSCHOOL RHENEN
Aan de Rhenense landbouwhuishoud-
school beginnen binnenkort weer de
wintercursussen. Er staat een begin?-
cursus naaien op het programma, een
naaicursus voor gevorderden, een
avondnaaicursus voor huisvrouwen,
een avondcursus fijne keuken, een mid
dagcursus naaien van twee middagen
per week en een cursus, welke opleidt
voor assistente in de huishouding. In
gezetenen van Rhenen, die wensen deel
te nemen, kunnen zich opgeven.
Er is een tyd geweest, dat „Prinsjes
dag" niet viel op de derde Dinsdag in
September, dat géén gouden koets het
middelpunt vormde van de koninklijke
stoet en dat de plechtigheid waaraan
deze dag zyn betekenis ontleent de
opening van de Staten-Generaal niet
plaats had in de historische Ridderzaal.
Er is dus in de loop der jaren weieens
iets veranderd aan dit jaarlijks terug
kerend hoogtepunt in ons nationale be
staan, dat over enkele dagen weer aller
aandacht zal vragen. Maar alle ver
anderingen hadden slechts betrekking
op het „uiterlijk" van deze dag; de be
tekenis van de Prinsjesdag is dezelfde
gebleven.
NOVEMBER, OCTOBER,
SEPTEMBER
Prinsjesdag viel vroeger niet op de
derde Dinsdag in September. In 1814,
toen in ons land de constitutionele ver-
De Rhenense Panaramamolen is zowel
door Engelsen al» Amerikanen reeds in
alle toonaarden bezongen. Het! is en
blijft dan ook voor de binnen- en bui
tenlandse touristen, waarvan de laat-
sten in zo groten getale Holland „doen",
een unieke plaats.
En een schatrijk Amerikaan mag dan
een paar jaar geleden het voorstel heb
ben gedaan aan de exploitante, Loes
van Essen, qm de oude molen af te
breken, in te schepen en in de U.S.A.
langs een van de drukste verkeers
aders weer op te bouwen, een ander en
voor Loes heel wat aantrekkelijker aan
bod is dat van de Californische Mrs. J.
Stowe Carney, 1230 East Ocean, Long
Beach, die haar heeft uitgenodigd op
haar kosten helemaal naar de west
kust 'van de Verenigde Staten te komen,
om daar in dat heerlijke Californische
RHENENSE SCHAAKCLUB
SPEELDE OP DE GONG
Jaarlijks schrijft het bestuur van de
Rhenense* Schaakclub een wedstrijd uit
op de gong. Deze gaat vooraf aan de
onderlinge competitie, die thans voor
de deur staat. Er werd in hotel Laheij
in twee groepen gespeeld. In groep I
legde de heer J. D. Busch beslag op de
eerste prijs, terwijl de heren H. Hen
driks en E. J. Olvers de tweede samen
moesten delen. In groep II werd de
heer M. ter Haar winnaar en verwierf
de heer G. A. v. d. Laan de tweede prijs.
De wedstrijd was levendig met ver
scheidene lachwekkende afwikkelingen.
klimaat een genoeglijke vacantie van
maar eventjes drie maanden te komen
doorbrengen.
Mrs. Stowe Carney maakte een de
zer dagen met een gezelschap Ameri
kanen per touringcar van het Neder
landse Reisbureau Lissone-Lindeman
N.V. een trip door ons land, waarbij de
Panoramamolen in Rhenen niet werd
vergeten.
Zij was zo verrukt over de sfeer, die
zij in deze Oudhollandse walmolen aan
trof en over de wijze, waarop daarin
zonder het uiterlijk van het monu
ment te schaden een gezellig restau
rant was ingericht, 4at ZÜ> na ettelijke
vragen over de totstandkoming van
deze unieke combinatie te hebben ge
steld, Loes van Essen spontaan de ge
signaleerde uitnodiging toevertrouwde.
Loes heeft de uitnodiging dankbaar
aanvaard, doch een beslissing heeft zij
nog niet genomen, aangezien het ge
sloten seizoen voor haar geen rust be
tekent. Gedurende de wintermaanden
namelijk, worden weer nieuwe contac
ten gelegd. Zij. stuurt het er echter op
aan, dat zij daarmee begin Januari van
het komende jaar gereed is, zodat ze
dan precies drie maanden in de States
kan doorbrengen om vóór de aanvang
van hefe nieuwe seizoen in de Rhenense
Molen terug te zijn.
Laten wij toch nim
mer vergeten, dat
ook ons land zijn bij
drage tot de uitein
delijke overwinning
heeft geleverd. Mag
dan ons aandeel in
geen verhouding
staan tot dat van de
machtige geallieer
den, percentsgewijze
was onze bijdrage
zeker groot, eruméér
dan dat! Met de
strijd op de Grebbe-
berg, het bombarde
ment van Rotterdam,
de slag in de Java-
zee, de spoorweg-
tochten in het westen
zal de Slag om Arn
hem die wij in
deze September
maand voor de elfde
maal herdenken
in onze geschiedenis
blijven voortleven.
Onder de helden,
die in de September
dagen van de 17e tot
de 27e vochten, wa
ren 9000 Nederlan
ders. Twee derde,
6000 man, keerde niet
terug van
HET WAAGSTUK
Het was zomer ge
weest en ademloos
en gespannen hadden wij de verrichtin
gen van de geallieerde legers gevolgd.
Met bijna fabelachtige snelheid trokken
de troepen voorwaarts, de Duitse oor
logsmachine werd lamgeslagen, de op
mars scheen niet te stuiten. Het werd
„Dolle Dinsdag" en in Amsterdam ston
den de optimisten langs de toegangs
wegen tot de hoofdstad om de binnen
trekkende bondgenoten met bloemen te
begroeten. De bloemen verwelkten zon
der dienst te hebben gedaan, maar het
ge
werd 17 September en nieuwe hoop
bloeide op. Op deze dag waren in En
geland de machtige transportmachines,
achter zich aanslepend de ranke zweef
vliegtuigen, opgestegen om de grootste
en tevens meest gewaagde luchtlanding
van deze oorlog te volbrengen.
Als de onverwachte actie bij Gelre's
hoofdstad succes mocht hebben, als het
tweede Britse leger tijdig hulp in de
vorm van manschappen en zware wa
penen zou kunnen aanvoeren, dan zou
de doorstoot naar de Zuiderzee, het IJs-
selmeer, een kwestie van minder belang
zijn en de Duitsers in ons land in een
hopeloze positie brengen. De grote ri
vieren bij Grave, Nijmegen en Arnhem
geforceerd, de Siegfriedlinie onbe-
stormd gepasseerd: het hart van Duits
land opengelegd! Weiswaar was de
aanvoer via Eindhoven naar Nijmegen
smal en konden de Duitse tanks de cor
ridor gevaarlijk bedreigen, maar er was
een goede mogelijkheid, die vergroot
werd doordat de Duitsers onvoorbereid
stonden ten opzichte van de plotselinge
operatie.
DE GROOTSTE LUCHTLANDING
VAN DEZE OORLOG
Zondag 17 September 1944: luchtlan
dingen bij Eindhoven, Nijmegen, Arn
hem! Groot offensief in noordelijke
richting vanuit het bruggenhoofd over
het Scheldekanaal.
Weinig vermoedden <3e kerkgangers
in Gelderland en Brabant, toen zij zich
die Zondagmorgen naar het bedehuis
begaven, hoe de oorlogssensatie reeds
letterlijk boven hun hoofden hing. Toen
zij de kerk verlieten, hadden de eerste
parachutes hun menselijke vracht
reeds aan de grond gezet.
De Britse troepen bij Arnhem wer
den in de buurt van Wolfheze afgezet
en het duurde niet lang of de eerste
jeeps, met de manschappen door de
lucht aangevoerd, race'den Arnhem
binnen. Dat dit niet zonder schermut-
Wie Arnhem niet zelf gezien
heeft, kan zich geen voorstelling
vormen van de veie wonden, die
deze stad toegebracht werden, en
wie Arnhem wél gezien heeft, kan
niet begrypen, dat deze wonden
voor 't grootste deel genezen zyn.
selingen gepaard ^in^behoefTgeen^e^
toog. Hoewel de Duitsers volkomen
verrast waren door de feilloos uitge
voerde en boven verwachting geslaag
de landing, bleken de toegangswegen
tot Arnhem niet zonder meer te passe
ren te zijn. Langs drie kanten rukte men
op met als doel de Rijnbrug. Naarmate
men Arnhem naderde, werd de strijd
feller, de tegenstand heviger. De Duit
sers verzetten zich krachtig tegen de
Britse „Red Devils" en slechts enkele
honderden manschappen slaagden er in
tot het hart
van Arnhem
door te drin
gen. De ver
liezen wa
ren groot,
maar de
brug werd
bezet! De
dag liep al
ten einde,
toen genie
troepen aan
rukten om
de spoor
brug te be
zetten. Dat
dit niet ge
lukte, vond
zijn oorzaak
in het feit,
dat de Duit
sers op het
laatste mo
ment de
brug in de
lucht kon
den laten
vliegen.
De nacht
kwam. De
Britten nes
telden zich
in de hui
zen en pro
beerden de
benarde po
sitie zoveel
mogelijk te
versterken.
Het noordelij k' deel van de Rijn
brug werd door hen beheerst, het zui
delijk einde was in handen der Duitsers,
die met pantserwagens en een lucht
doelkanon over de brug begonnen te
vuren. Dat was reeds in de morgen van
de volgende dag. De uren verliepen. Het
werd middag, nog slechts een handje
vol Britten was over. Versterking, ver
sterking! Zij kwam niet. Vier dagen
lang hielden ongeveer 100 man stand
onder de brug. Niettemin werd een fa
natieke stormloop van de Duitsers af
geslagen. Bombardement volgde op
bombardement, stormaanval op storm
aanval. Gebrek aan munitie, geen eten,
geen drinken. Van de 100 man zijn er
nog twintig over. Dinsdag, Woensdag.
Tien man houden nóg stand. Dan heeft
langer tegenstand bieden geen zin meer.
Niet één man valt echter ongewond in
handen van de vijand.
IN DE BOSSEN
Dit waren de weinigen, die in de stad
zelf doordrongen. Het lot van de held
haftige strijders in de bossen ten wes
ten van Arnhem was niet minder dra
matisch. Tot driemaal toe doorbraken
de Duitsers de smalle corridor, die van
uit het zuiden door Brabant leidde. Het
was generaal Dempsey daardoor on
mogelijk zijn troepen in voldoende ma
te naar de Betuwe te dirigeren en de
bliksemsnel behaalde voordelen der
luchtlandingsdivisies te benutten of
zelfs maar te behouden. De mannen
daar in de bossen konden slechts van
uit de lucht helaas te schraal be
voorraad worden en al toonden de pi
loten der bijkans langs de grond sche
rende toe voer vliegtuigen ware staaltjes
(Zie verder pagina 2.)
Geef nu Uw kinderen weer
verpakt in de bekende ronde
flessen.
oofdat 106Hstra - Veenendaai
houdingen hersteld werden, werd be
paald dat de zitting der Staten-Gene
raal geopend zou worden op de eerste
Maandag in November. Een jaar later
werd het de derde Woensdag in October.
De opening geschiedde tot 1829, het jaar
van de afscheiding van België, beurte
lings in Brussel en in Den Haag.
In 1848 werd bij de grondwetswijzi-
gnig de datum vervroegd tot de 3e
Maandag in September. Dit gebeurde
omdat anders de tijd te kort zou zijn om
voor het einde van het jaar de rijks
begroting afgehandeld te krijgen. In
1887 tenslotte werd de derde Maandag
in September veranderd in de derde
Dinsdag. Ook deze wijziging was er een
van practische aard: Veraf wonende
Kamerleden moesten, wilden zij op
Maandag bijtijds in Den Haag zijn, op
Zondag reizen en daartegen bestonden
ernstige bezwaren.
RIDDERZAAL WAS
VERWAARLOOSD
Niet altijd is de zeven eeuwen oude,
op last van Floris V gebouwde Ridder
zaal de plaats van samenkomst geweest
voor de plechtgie openingszitting van
de Staten-Generaal. Dat zou, driekwart
zij de kerk verlieten, hadden de eerste
parachutes hun menselijke vracht
reeds aan de grond gezet en daverden
machtige luchtvloten langs de wolken
loze hemel.
eeuw geleden, onmogelijk zijn geweest,
want de prachtige Ridderzaal was toen
zo ernstig verwaarloosd, dat de houten
kap volkomen weggerot was en men
in de stenen vloer een geul had moeten
hakken om het regenwater af te voe
renPas aan het einde van de 19e
eeuw ging de overheid wat meer aan
dacht besteden aan de historische ge
bouwen. De Ridderzaal werd in oude
luister hersteld en in 1904 sprak Ko
ningin Wilhelmina de troonrede voor
het eerst uit in de oude grafelijke zaal.
GOUDEN KOETS:
AMSTERDAMS GESCHENK
Ruim een halve eeuw vervult dus de
Ridderzaal een belangrijke rol in het
plechtige gebeuren op de derde Dinsdag
in September en hetzelfde kan worden
gezegd van de befaamde gouden koets,
die nog niet zo oud is als menigeen wel
denkt: in September 1903 werd dit ko
ninklijke rijtuig voor het eerst ge
bruikt.
Het was een geschenk van de Amster
damse burgerij aan de jonge Koningin
Wilhelmina ter gelegenheid van haar
troonsbestijging. Het idee om de "orstin
een statiekoets aan te bieden als hulde
blijk, ontstond in een buurtvereniging
in de Jordaan en vond grote bijval bij
de gehele bevolking van de hoofdstad.
PRONKSTUK VAN
NEDERLANDSE
KUNSTNIJVERHEID
Een bijzonderheid van de gouden
koets is, dat het een door en door Ne
derlands werkstuk is geworden; op het
verguldsel na was vrijwel al het nodige
materiaal uit eigen land afkomstig. Het
beeldhouwwerk, het kunstsmeedwerk
en de beschilderingen werden aange
bracht door Nederlandse kunstenaars,
terwijl Amsterdamse meisjes en vrou
wen onder bekwame leiding het kunst
naaldwerk voor hun rekening namen.
De koets zelf werd gebouwd door de
gebroeders Spijker de latere fabri
kanten van de eerste Nederlandse
automobiel en zij slaagden er in, de
koets niet alleen een rank en sierlijk
uiterlijk te geven, maar tegelijkertijd
rekening te houden met allerlei practi
sche eisen. De Koningin had b.v. de
wens te kennen gegeven, dat de koets
hoog genoeg zou zijn om de mensen
langs de weg goed te kunnen zien, ter
wijl omgekeerd de toeschouwers ook
gemakkelijk naar binnen zouden kun
nen kijken.
VERSIERD MET SYMBOLISCHE
VOORSTELLINGEN
De gouden koets die in Rotterdam
op de E 55 door honderdduizenden is
bewonderd is versierd met tal van
symbolische voorstellingen. Op de kap
van de koets wordt de kroon van
Oranje, rustend op een kussen met de
koninklijke scepter en het rijkszwaard,
hooggehouden door vier figuren, die
resp. de handel, arbeid, scheepvaart en
landbouw, vier belangrijke elementen
van onze welvaart, voorstellen.
Op de zijvlakken van de koets treft
men schilderingen aan, die de hulde
van Nederland en de hulde van de ko
loniën voorstellen. Aan de achterzijde
is de historie in beeld gebracht, aan de
voorzijde de toekomst.
De wielen van de koets, in fraai
smeedwerk uitgevoerd, zijn ais zonnen,,
waarvan de stralen de glans voorstel
len, die van het Koninklijk Huis uit
gaat. De scharnieren van de deuren
dragen de beeltenissen van de leeuw
symbool der kracht en van de uil,
de symbolische voorstelling van de
wijsheid. En zo is de gehele koets ver
fraaid met zinvolle versieringen.
SPROOKJE VAN DE DERDE
DINSDAG
De gouden koets, de bijzondere sfeer
in de historische Ridderzaal, het ge
schitter van gala-uniformen, het mili
taire eerbetoon en de muziek van mili
taire korpsen, die tezamen de plech
tige opening; van de zitting der Staten-
Generaal tot het „sprookje van de derde
Dinsdag" maken, zullen ook volgende
week weer honderdduizenden naar Den
Haag doen trekken. En zo zal ook deze
„Prinsjesdag" weer worden tot een
grootse manifestatie van trouw aan het
Koninklijk Huis, tot een plechtige ont
moeting van vorstin en volk aan het
begin van een nieuw jaar van parle
mentaire werkzaamheid.
(Nadruk verboden)
WIJZE WOORDEN
BEKENTENIS
Niet wat misdadig is kost de
meeste moeite om te bekennen,
maar wat belachelyk en
schadelyk is.
(Rousseau)
