Rhenens Nieuwsblad
WENTELENDE WIEKEN
De Jubileum voorstelling van „Thalia"
de VALLEI-riks
STUDIE VAN DE AARDE
in het geophysische jaar
Tak s Levertraan
Wist U
Renswoude
Achterberg
Eist
Veenendaal
Waar is
Ook Spierpijn
E
A
LïiïJ
Fa. J. F. TAK
29e jaargang
VRIJDAG 23 SEPTEMBER 1955
No. V3
Verschijnt tweemaal per week in: Rhenen - Eist - Achterberg - Stichts en Gelders Veenendaal - Amerongen - Overberg - De Haar - Ederveen - Renswoude - Scherpenzeel - Meent - Kade - Maanderbuurt
Is verblijf op gemeentelijke
loswal ongevaarlijk?
Wijziging in Rhenense
winkelsluiting
Voetbalprogramma
Beroep aangenomen
Grote brandweerwedstrijden
op Gelders
Tijdrede voor de S.G.P.
Hy is f7.50 waard
Assurantie-, Hypotheek- en
Woningbureau BROUWER,
Voetbalprogramma
Kent ge ze werkelijk, die Nederlandse molens?
Zijn zij uw goede vrienden of groet ge ze als
verre kennissen
Voor advertenties en abonnementen
Boekhandel C. Waiboer. Herenstraat en
Reclamebureau J. Baars, Fred, van de
Paltshof 3, Rhenen en R. Rijkse, Dijk 8,
Achterberg
Redactie en administratie:
Parallelweg 10, Veenendaal
Telefoon K 8385-2023 - Girono. 563427
Redactie YV. F. ter Hoeven
VALLEI
ADVERTENTIE S
Advertentieprijs per mm 14 cent
Speciale contractprijzen op aanvraag
Minimum per advertentie 3,60
Rubriek Vraag en Aanbod 110 woor
den 95 cent, elk woord meer 7 cent
Familieberichten 15 cent per mm
Abonnementsprijs 1,55 per kwartaal
Losse nummers 10 cent
De jubileum voorstelling, die de ar
beiderstoneelvereniging Thalia Woens
dagavond in het „Eigen Gebouw" gaf,
trok zoveel belangstelling, dat zeer ve
len moesten worden teleurgesteld. Deze
eerste voorstelling, die werd gegeven
ter gelegenheid van het 35-jarig be
staan van de vereniging, werd geopend
door de voorzitter, de heer J. Boelhou
der. Spreker herinnerde de aanwezigen
er aan, dat „Thalia" van de oprichting
af steeds als doel voor ogen heeft ge
houden het publiek cultureel werk te
brengen en dat ter gelegenheid van ge
noemd jubileum gedurende het nu ko
mende seizoen nog meer voorstellingen
zullen worden gegeven. In voorberei
ding is het stuk „Goud en Antiek", een
spannend verhaal uit de Londense on
derwereld. Na de burgemeester van
Rhenen een bijzonder woord van wel
kom te hebben toegeroepen, ging het
doek op voor het eerste bedrijf van
„Van Ander Ras", geschreven door A.
d' Usseau en J. Gow.
PRACHTIGE SCENES
Zowel in dit eerste bedrijf als in het
tweede en derde, komen verschillende
hoogtepunten voor. Deze scènes, hef
tige voorvallen tussen de senator Lang
don en zijn dochters Alice en Nevvy,
tussen Brett Charles en Alice en tussen
Langdon en Howard Thomas, werden
uitstekend vertolkt door de hoofdrol
speler Hanns Berk, tevens regisseur, Lo
Veenstra, Cor van den Berg, Leen Koo
ien en Jan v. d. Wetering. Jo Maassen
legde als moeder van de neger Brett
(Berk) zoveel gevoel in haar spel, dat
in de zaal menige traan werd wegge
pinkt. Het ogenblik, waarop Alice ver
klaarde verliefd te zijn op de neger,
was zeer aangrijpend en werd door Lo
Veenstra buitengewoon goed gespeeld.
Mèt Berk en senator Langdon (J. v. d.
Wetering) behoorde zij deze avond tot
de uitblinkers. De sheriff Serkin en zijn
agenten Izay en Warren maakten geen
martiale indruk, hoewel later bleek, dat
Zolang er op de loswal aan de Rijn
onder de gemeente Rhenen niets ge
beurt, bestaat*er evenmin gevaar om er
te vertoeven. Zodra echter begonnen
wordt met het lossen van de zandsche-
pen, is er wel degelijk een toestand
ontstaan, die niet zonder gevaar is.
Zandschepen lossen hun lading door
middel van een lange giek, waaraan
zich een zware ijzeren bak bevindt. Nog
niet zo lang geleden is zo'n bak naar
beneden gekomen. Hij viel op de rand
van de ijzeren zandtrechter en beland
de daarna op de cabine van de vracht
wagen, die er onder stond. De chauf
feur bevopd zich jn de cabine en wam
met de schrik vrij. Hét had heel anders
kunnen aflopen.
Het gevaar is dus geenszins denk
beeldig. Ook de zand- en grindtrechters
er staan er momenteel twee kun
nen levensgevaarlijke situaties schep
pen. Onlangs nog was er in een andere
plaats in Nederland een jongen boven
in zo'n trechter gekropen. Hij zat op
het zand. De schuif ging open en het
gevolg was, dat hij naar beneden werd
getrokken door de zuigkracht van het
zand. Toevallig stond er iemand bij, die
hulp kon bieden* anders was de jongen
gestikt. Ook op de trechters in Rhenen
klimmen weieens jongelui. Gebeurt er
hier iets dergelijks en is er toevallig
niemand bij, dan is het leed niet te
overzien.
Afgezien van het bovenstaande is er
ook al eens iemand van de loswal ge
tuimeld, die op het laatste nippertje ge
red kon worden van een gewisse ver
drinkingsdood.
Men kan zich afvragen: waarom sluit
men het werkterrein voor het lossen en
laden van schepen niet af voor het pu
bliek, dat er niets te maken heeft? In
andere plaatsen schijnt dat al lang het
geval te zijn.
AANRIJDING IN (TE) SMALLE
MOLENSTRAAT
Het wordt tijd, dat er eenrichting
verkeer komt in de Molenstraat. On
danks het parkeerverbod, dat door de
gemeenteraad is ingesteld, vond er
toch weer een aanrijding plaats. De
vrachtwagen van de firma Schuilen-
burg ramde de luxe wagen van de heer
De Beer. De wagen van laatstgenoemde
werd licht beschadigd.
Er zijn diverse gegronde motieven aan
te wijzen om de Molenstraat, evenals
voorheen, weer voor het verkeer in
één richting te sluiten. Ze zijn genoeg
zaam bekend.
dat de Caltex op 29 September
vijftig jaar bestaat?
dat onze stadgenoot de heer J. M.
A. van Bokhoven op genoemde datum
gedurende tien jaar onafgebroken aan
genoemde maatschappij is verbonden?
dat de kip van zijn buurman, toen
deze van dit dubbele jubileum hoorde,
op slag is gestorven aan een hartver
lamming?
dat in hotel „Het Wapen van Rhe
nen" gedurende de afgelopen week drie
Arabieren hebben gelogeerd in officiële
klederdracht?
dat de heren slechts een enkel
woord Engels spraken, doch goed op de
hoogte waren van de strijd rond de
Grebbeberg in de Meidagen van 1940?
dat er besprekingen op til zijn om
de Panoramamolen te reorganiseren?
dat de plannen, om er nieuwe
wieken op aan te brengen met verlich
ting, nog steeds niet van de baan zijn?
dat de IJsclub Rhenen voorbe
reidingen heeft getroffen voor het ko
mende seizoen?
dat de leden van deze vereniging
binnenkort de nieuwe lidmaatschaps
kaarten tegemoet kunnen zien?
dat de Rhenense Toneel Vereni
ging „RTV", onder regie van de heer F.
Meij, in de maand November voor het
voetlicht hoopt te komen met een
prachtig stuk?
dat Wim van Noort, Roghairweg
10 te Rhenen, iedere dag voor het voet
licht treedt en dat zijn optreden wordt
beantwoord door tientallen nieuwe
abonné's?
dat u zich ook bij hem kunt aan
melden voor een abonnement op het
Rhenens Nieuwsblad „De Vallei"?
zij prima met de gummistok overweg
konden. Fred. v. d. Kaaij had de lachers
op zijn hand met de uitbeelding van de
advocaat Roy Maxwell. Hij werkte met
zijn gezwam op de senator als een rode
lap op een stier.
De spelers van „Thalia" zijn er wer
kelijk in geslaagd een prima beeld te
geven van het rassenvraagstuk in Zuid-
Amerika, waar direct na de tweede we
reldoorlog de negers nog moesten leveq
als mensen van de tweede orde.
Aan het slot van de voorstelling stak
de eivolle zaal haar waardering voor
het gebrachte spel dan ook niet onder
stoelen of banken. Na het minutenlange
applaus dankte voorzitter Boelhouder
alle spelers, in het bijzonder regisseur
Hans Berk, voor de zeldzaam mooie
avond.
Het is met de winkelsluiting in Rhe
nen als met de dienstregeling voor
spoor, tram of bus. Volgens de destijds
door de gemeenteraad vastgestelde ver
ordening mogen de winkels met ingang
van 15 September niet langer open zijn
dan tot 19 uur. De neringdoenden moe
ten er dus rekening mee houden, dat zij
gedurende de maanden September, Oc
tober, November, December, Januari,
Februari, Maart en April aan deze ver
bodsbepaling zijn gebonden. Het is ge-
gebleken, dat nog niet alle Rhenense
zakenlieden met deze „winterdienst-
regeling" op de hoogte zijn, vandaar
deze tip. Weest op uw hoede, de politie
is het ook!
Zowel voor de Sportclub Rhenen als
voor Rhenus staan voor het komende
weekend thuiswedstrijden op het pro
gramma. Sportclub ontmoet De Meri
no's en Rhenus zal de strijd aanbinden
met het verjongde Wijk bij Duurstede.
Rhenus 2 ontmoet thuis Scherpenzeel 2
en Sportclub Rhenen 2 speelt eveneens
op Candia tegen VRC 4.
BUS-CHAUFFEUR WERD ONWEL
Omstreeks kwart voor zes werd de
NBM-chauffeur de heer C. van Leijen,
die Maandagmiddag was ingezet op de
reservedienst Arnhem-Rhenen, ter
hoogte van Oosterbeek onwel. Met grote
tegenwoordigheid van geest kon hij
zijn bus nog netjes aan de kant van de
weg zetten. Daarna moest hij met he
vige krampen de bus verlaten. Inmid
dels werd een dokter gealarmeerd,
waarna genoemde chauffeur naar het
Wageningse ziekenhuis moest worden
overgebracht. Een inspecteur van de
maatschappij* die toevallig in de>buunt
was, heeft de bus, die een kwartier
vertraging had, verder voor zijn reke
ning genomen.
PRACHTIG RESULTAAT VOOR
KON. WILHELMINAFONDS
De collecte voor het Koningin Wil-
helminafonds, ten bate van de kanker
bestrijding, bracht het prachtige be
drag van f 357,75 op. Een blijk dus dat
het actuele probleem van de kanker
bestrijding ook in Renswoude belang
stelling heeft. Dank aan alle gevers en
collectanten die samen dit bedrag bij
een hebben gebracht.
„STRIJD EN KUNST" TEGEN
„SCHERPENZEEL"
Hedenavond vindt in gebouw „Re-
hoboth" de belangrijke damwedstrijd
tussen Renswoude en Scherpenzeel
plaats. Beide ploegen hebben nog een
goede kans op de eerste plaats; wie
echter verliest is uitgeschakeld.
De stand in dit tournooi is als volgt.
Voorthuizen 3 2 10 5
Renswoude 3 2 0 1 4
Scherpenzeel 3 1113
Barneveld 3 0 0 3 0
In deze stand is de afgebroken wed
strijd tussen Renswoude en Voorthuizen
niet opgenomen. Deze wedstrijd zal
pas, als dit nodig mocht blijken, waar
het op het ogenblik wel naar uitziet,
aan het eind van deze competitie uitge
speeld worden. Beide partijen hebben in
in de afgebroken stand nog kansen.
RHENEN DRAAGT STEENTJE BIJ
AAN RECLASSERING
Ook de inwoners van Rhenen, Eist en
Achterberg zullen hun steentje bijdra
gen voor de reclasseringscollecte die mo
menteel in volle gang is en tot 3 Octo
ber zal voortduren. Door het plaatse
lijk comité zijn zestig lijsten uitgezet
Belangrijk is, dat voor de voornaam
ste wijk van Rhenen-stad nog geen col
lectanten genoeg aanwezig zijn. Dames
en heren, die hun medewerking willen
verlenen, kunnen zich aanmelden bij
de heer L. J. v. d. Berg, Acacialaan 6
VARKENSFOKVERENIGING
„STEEDS BETER" BOEKTE
WEDEROM SUCCES
Bij de te Utrecht gehouden provin
ciale fokdag voor varkens en op de na
tionale tentoonstelling te 's-Hertogen-
bosch, behaalden verschillende leden
van de varkensfokvereniging „Steeds
beter" belangrijke successen met hun
inzendingen. Deze nationale tentoon
stelling wordt eenmaal per vijf jaar ge
houden. Dat de vereniging in aanmer
king kwam voor 3 inzendingen op deze
tentoonstelling, bewijst dat de varkens
fokkerij alhier op hoog peil staat. Te
Utrecht waren de resultaten als volgt.
C. Scheer. Rubriek UIA beren: 1 B
pr. Rubriek IIIB: 1 B pr. Rubriek IV
zeugen: 1 D en 3 A pr. Rubriek VIB
zeugen: 1 A en 2 C pr. Rubriek IXA:
drietallen fok varkens: 1 C 3 A en 2 b
pr. E. J. v. d. Scheur. Rubriek IXA drie
tallen fok varkens: 1 a pr. Deze werden
aangekocht door W. v. Laar alhier. Ru
briek IXB beren: 1 B pr. R. v. Dijk. Ru
briek IIIB beren: 2 3e pr. Rubriek IV
zeugen: 2e pr.
Te 's-Hertogenbosch. C. Scheer. Ru
briek III (GY) beren: 1 A pr. R. v. Dijk.
Rubriek VI (GY) dragende zeugen: 2 b.
pr. E. J. v. d. Scheur. Rubriek VUB
(GY) dragende zeugen: 3 b. pr. Ver
meldenswaard is nog dat de beer, vroe
gere eigenaar R. v. Dijk alhier, natio
naal kampioen werd.
AFDELING PADVINDERSGILDE
OPGERICHT
Naar wij nader vernemen is men nu
officieel overgegaan tot oprichting van
een afdeling van het Ned. Padvinders-
gilde in Eist. Er konden inmiddels al
twee groepen voor meisjes worden ge
vormd.
VOETBALPROGRAMMA
Zondag: Renswoude Eist; Oranje
Wit II DEV III.
Zaterdag: Musketiers Vel. Boys (4
uur); Matjan III Musketiers II (14.15
uur); Jeugd: Musketiers A DOVO A
(14.45 uur).
Musketiers speelt Zaterdag haar der
de thuiswedstrijd tegen Veluwse Boys.
Gezien de prestaties van vorige weken
achten wij een overwinning zeer goed
mogelijk. Oranje-Wit heeft rust.
De beroepen predikant bij de Ned.
Herv. Gemeente alhier, in de vacature
van ds. S. C. van Wijngaarden, ds. J.
Vermaas te Bodegraven, heeft het be
roep naar Veenendaal aangenomen.
Zaterdag 1 October a.s. zullen 's mid
dags van 2 tot 5 uur op een weide aan
de Emmalaan wedstrijden worden ge
houden van negen brandweercorpsen
uit de verschillende plaatsen in de
kring Ede.
Omtrent het wedstrijdprogramma,
dat tot 10 minuten voor het begin van
de wedstrijden geheim zal blijven, is
uiteraard nog niets te vermelden.
Deze wedstrijden worden gehouden
om de wisselbeker welke door de ge
meente Ede werd beschikbaar gesteld.
A.s. Maandagavond zal de heer M:
de Vos uit Niikerk k% de «rote zaal van.
gebouw „Eltheto" een tijdrede houden
voor de plaatselijke afdeling van de
Staatkundig Ger. Partij.
De bijeenkomst begint om half acht.
De VALLEI-riks van de vorige
week, welke werd uitgegeven btf
magazijn „Het Anker" in de Hoofd
straat te Veenendaal. werd niet ge
vonden. Daardoor is de VALLEI-
riks, welke een dezer dagen weer in
het verspreidingsgebied van ons blad
zal worden uitgegeven, weer f 2,50
meer waard geworden en opgelopen
tot f 7,50.
Het nummer van de nieuwe VAL
LEI-riks is 2 AG 508818. Het is weer
een roodgedrukt nummer en een
rijksdaalder van de oude serie met
de beeltenis van Prinses Wilhelmi-
na. Indien de vinder deze rijks
daalder vóór a.s. Donderdagmiddag
12 uur aan het bureau van ons blad
toont, ontvangt hij de vinderspre
mie, welke dus thans f 5,00 bedraagt,
direct in contanten uitbetaald. Kijkt
u dus goed uit naar de rijksdaalder
met het rode nummer 2 AG 508818.
Zaterdagsmiddags naar de eierhal kun
nen komen, om daar een ballon in ont
vangst te nemen en na een optocht, zul
len deze duizenden ballons tegelijk het
luchtruim kiezen. Voor de verst komen
de ballons worden weer aardige prijzen
beschikbaar gesteld, o.a. als eerste
prijs een kinderfietsje.
Voor Maandagavond 3 October staat
ook iets nieuws op het programma, nl.
een wedstrijd met ketelmuziek. Met
lampegietersavond kon men al vele
groepjes jongens zien met blikken bus
sen, potdeksels enz. Welk groepje kan
nu het beste trommelen en welk groep
je is het aardigst gekleed? Dit zal door
een jury beoordeeld worden, evenals
het marcheren van deze jongens.
Er is ook weer een avond op de Markt
onder de titel „Amateurs zetten hun
beste beentje vbor". Individuelen en
groepjes kunnen weer voor de micro
foon laten horen, wat zij presteren. Ook
uit andere plaatsen zullen amateur-
muziekgroepjes kunnen deelnemen.
Ook voor de laatste Zaterdag heeft
men weer iets nieuws in petto, nl. een
spreekwoordenwedstrijd. Door enkele
personen zullen spreekwoorden worden
uitgebeeld. Dit groepje zal dus aan
schouwelijk een spreekwoord voorstel
len. Het publiek zal deze spreekwoor
den op een formulier kunnen invullen
en daarmede evéneens aardige prijzen
winnen.
Het ziet er dus wel naar uit, dat Vee-
S^nendaal een zeer aantrekkelijke win
kelweek in uitzicht hee^t. Uit
gebreide bijzonderheden zullen nog in
ons volgende nummer worden gepubli
ceerd.
voor de geelblauwen een totaal onbe
kende club, zodat de Veenendaler? er
goed aan zullen doen de kracht van
dit elftal niet te onderschatten.
DOVO speelt Zaterdagmiddag haar
eerste competitiewedstrijd thuis tegen
DES uit Nijverdal. Thuis is DOVO altijd
een gevaarlijke tegenstander, zodat er
wel een spannende wedstrijd zal volgen.
Matjan speelt a.s. Zaterdagmiddag
thuis tegen DEV en heeft de nederlaag
van vorige week nog goed te maken.
De wedstrijd Montfoort Triangelboys
is uitgesteld.
„De Merino's" gaat bij haar buren
„Sportclub Rhenen" op bezoek, terwijl
Kulan weer een thuiswedstrijd speelt,
nu tegen DVSA.
RKVUV ontvangt Zondagmiddag be
zoek van SVMM. Deze wedstrijd wordt
om 2 uur gespeeld op het terrein van
RKVUV aan de Nieuweweg.
Het programma voor de reserve-elf
tallen luidt:
DOVO 3 Matjan 2.
GVVV 2 GVVV 3.
Triangelboys 2 Jonathan 3.
De Merino's 2 VRC 3.
Matjan 3 Musketiers 2.
De Merino's 3 Triangelboys 3.
Sportclub Rhenen 2 VRC 4.
COMPETITIESTAND
District Oost. 2e klasse B.
Meer dan veertig wetenschappelijke
onderzoekingsstations in Groot-Brit-
tannië, meer dan dertig in de koloniën
en zeven onderzoekingsvaartuigen op
zee zullen bijdragen tot het Britse
programma voor het Internationale
Geophysische jaar, aldus is in Londen
bekendgemaakt. Het programma be
staat uit een wereldomvattende, groot
scheepse wetenschappelijke bestude
ring van de aarde en haar betrekking
tot de zon. De periode van de bestude
ring (Juli 1957December 1958) valt
samen met een tijd waarin de zonne
vlekken en andere zonneverschijnselen
een hoogtepunt bereiken. De waar
nemingen van de Britse geleerden van
natuurverschijnselen zullen gesynchro
niseerd worden met die van de geleer
den in vijf en dertig andere landen.
Meer kennis omtrent het weer is een
van de voornaamste doeleinden van het
Geophysische jaar. Ballonnen met
radio-zenders die gegevens naar de
Germania
2
2
0
0
4
Veenendaal
2
0
0
0
4
ESCA
2
1
1
0
3
Dier. Boys
1
1
0
0
2
Be-Quick
2
1
0
1
2
Quick (N.)
2
1
0
1
2
SCH
2
1
0
1
2
Ede
3
1
0
2
2
Eendracht
2
0
1
1
1
SDOUC
1
0
0
1
0
Silvolde
1
0
0
1
0
Theole
2
0
0
2
0
BETERE WEKKER
Een van de voornaamste oorzaken van
het gejaag en gehaast om in de ochtend
op tijd op kantoor of op de fabriek te
komen is dat men vergeet de wekker
's avonds te zetten. Op een tentoonstel
ling in Londen, „Five Centuries of Bri
tish Timekeeping", die van 3 tot 8 Oc
tober wordt gehouden, zal een elec-
trische wekker te zien zijn die een auto
matische insteller bevat. Wanneer men
de alarminstallatie eenmaal heeft inge
steld functioneert deze iedere 24 uur en
men behoeft haar niet opnieuw in te
schakelen nadat men 's morgens de
wekker tot zwijgen heeft gebracht.
aarde overseinen omtrent temperaturr.
vochtigheid en barometerstand zullen
van 21 stations worden opgelaten; ook
de hoeveelheid straling van de zon d'e
op de oppervlakte van de aarde worril
ontvangen zal worden gemeten. De ai-
wijking van het magnetisch veld van de
aarde, in het bijzonder plotselinge sto
ringen ten tijde van zon-erupties, zor -
nevlekken en zonsverduisteringen, kur-
nen licht werpen op het verband tus
sen de straling van de zon en het aard
magnetisme. Waarnemingen zulle'
worden verricht in Lerwick (Shetland
eilanden), Eskadalemuir (Zuid-Schot
land), de weerstations in Harland er.
Abinger en de Falkland Eilanden en ds-
Zuidpool. Het verschijnsel van .1 -
aurora borealis of het Noorderlicht z?»
door waarnemers met behulp van foto
grafische en radarinstrumenten worde
vastgelegd. Ook zullen de veranderhi
gen in het zeepeil en de circulatie vmi1
het water in de oceanen worden bestu
deerd. Een glanspunt van het Interna
tionale Geophysische jaar zal de on
geëvenaarde wetenschappelijke bestu
dering van de Zuidpoolstreken zijn, ais-
mede van de geophysische verschijn
selen die zich in die streken voordoen
MOTOR SLIPTE
Doordat zijn motor slipte, kwam de
26-jarige motorrijder R. Zondagavond
op de Nieuweweg ten val, waardoor hij
inwendige kneuzingen opliep. Per zie
kenauto van de fa. De Haas werd hij
naar het Juliana-ziekenhuis overge
bracht.
en rheumatlflche pijnen
wrflft U weg met
WINKELWEEK IN VEENENDAAL
Volgende week Vrijdagmorgen om 9
uur begint de Najaarsweek van de Vee-
nendaalse winkeliersvereniging.
Aan deze winkelweek wordt, zoals
bekend, een aantrekkelijk programma
verbonden, met o.a. een landbouwdag.
Deze landbouwdag wordt gecombineerd
met de wekelijkse markt op Dinsdag.
Op het terrein aan de Sandbrinkstraat
achter het postkantoor zullen speciale
stands komen op landbouwgebied, ter
wijl ook een aantal van de nieuwste
tractoren en andere landbouwwerk
tuigen te zien zullen zijn. Op deze land
bouwdag is verder ingehaakt met een
behendigheidswedstrijd voor tractoren
in de middaguren en een ringstekerij
met tractoren in de avonduren. Er zijn
in de omgeving van Veenendaal veel
tractoren in gebruik, zodat de winke
liersvereniging aanneemt, dat er voor
deze wedstrijden grote belangstelling
zal bestaan. Er worden waardevolle
prijzen in het vooruitzicht gesteld,
waaronder een polshorloge, wollen de
ken, overalls etc.
Op Zaterdag - 1 October wordt een
ballonwedstrijd georganiseerd. Volgen
de week zullen door de winkeliers een
aantal labels beschikbaar worden ge
steld, zodat de kinderen met deze label
Alle verzekeringen
Hypotheken
Verkoop vaste goederen
Woningbeheer
Taxaties
beëdigd als makelaar en taxateur
Veenendaal - Kanaalweg 2 - Tel. 2917
De aanvankelijk vastgestelde thuis
wedstrijd van Veenendaal tegen SDOUC
is thans gewijzigd in een uitwedstrijd,
zodat Veenendaal Zondag de verre reis
naar Ulft kan ondernemen. SDOUC is
OPENING
VAN DE STATEN-
GENERAAL
H. M. de Koningin
en Z. K. H. Prins
Bernhard in de
Gouden Koets.
DE EERSTE SUIKER
Alexander de Grote vergastte zich op
zijn vetroveringstochten door Indië op
„honing, welke niet van bijen afkoms
tig was". Deze keizer en zijn soldaten
zijn vermoedellijk de eerste Europeanen
geweest, die suikerriet aten.
Omstreeks het jaar 1630 van onze
jaartelling stuurde de keizer van China
enkele technisch goed onderlegde on
derdanen naar Beher in Voor-Indië om
daar de suikerbereiding te leren ken
nen. Een eeuw later maakte men in
China uit gezuiverde suiker reeds aller
lei suikerwerken en confituren.
EEN GECOMPLICEERDE SOEP
Om de echte Hamburger aalsoep tjc.
te bereiden, heeft men onder andere
de volgende ingrediënten nodig: dop
erwtjes, asperges, wortels, prei, sel
derij, aalkruid, thijm, marjolein, een
sterk aftreksel van ham, gedroogd
pruimen, azijn, gelei van rode bessen
aardappelmeel, pieterselie en lest be^t.
aal!
HET KWIK IN DE THERMOMETER
Om goed te kunnen werken, moet heA
kwik in de thermometer steeds een f ij -
ne draad zijn. Het is echter mogelij\,
voor de thermometer een buis te blazen,
die het effect geeft van een loupe, waar
door het kwik veel beter zichtbaar
wordt.
Het beste effect wordt verkregen m°*
een buis, dei als een prisma werkt.
EERSTE VAART VAN EMPRESS
OF BRITAIN
Op 20 April 1956 zal de Empress of
Britain, de nieuwe Canadese Oceaan
stomer die in Juni van dit jaar door
Koningin Elizabeth II van Engeland te
water is gelaten, haar eerste oceaan -
reis maken. Op die dag zal het 26.000
ton metende schip uit Liverpool naar
Montreal vertrekken.
Opi* <f/nn«v»nol»!)
1»>nl (»*J
Met de zuidwesterstorm bolderend in
de rug loopt ge door het vlakke land.
Hoog op de dijk staat iemand u te wen
ken. Ge let niet op hem. Maar hij waait
zó met zijn lange armen dat ge hem
wel zien moet. De zuidwester duwt u
voort. Ge komt dichter en dichter bij.
Ge staat vlak voor de wenkende reus.
Hij kijkt op u neer op u, de kleine
dwerg.
Als ge een vreemdeling verteld zou
hebben dat al die molens niets anders
doen dan water malen, zou hij zich
schouderophalend van u afgekeerd heb
ben. Indien ge hem echter kon meelok
ken naar de Schermerpolder zou hij an
ders praten! Of naar Schermerhorn of
Driehuizen, waar vijftien forse Boven
kruiers het water uit de binnenboezem
vijf meter, trapsgewijs, opmalen en uit
spuiten in de ringvaart.
Daar waken die reuzen over ons natte
land. Daar vangen ze de frisse wind in
hun wijde vangarmen en ze malen, ma
len, wanthet leven van velen hangt
er van af.
ZAANSE BLOEI
Het was Leeghwater, een Hollandse
genie, die de windmolens langs de
vaarten zette om
de plassen droog te
malen. Hij, de bou
wer aan de poort,
waardoor Holland
de Gouden Eeuw
binnenging, was 'n
typische Hollander.
Hij was practisch,
secuur en met een
vaste wil om zijn
Rolland groot te
maken, letterlijk
groot, want hoeveel
vierkante kilome
ters maakte hij niet
tot beste en vette
akkers? De molens
brachten in de Gou
den Eeuw de har
de daalders binnen.
De Zaanstreek was
Alaska, de wind
onze Clondike.
Zo tegen het jaar
1600 werd de eerste
houtzaagmolen in
de Zaanstreek ge
bouwd, een won
der van vernuft. Hij
zaagde immers met
twee, vier, ja acht za
gen tegelijk de zware
stammen tot balken!
Wat een tijdsbespa
ring! Al wie zich in Amsterdam hout
koper, timmerman of bootbouwer noem
de, liet zijn stammen aan de Zaan zagen.
Dit ging de grote zuster aan het IJ
wat al te voorspoedig. Het stadsbestuur
van Amsterdam verbood dan ook om
gezaagd hout binnen de stad te bren
gen of ongezaagde stammen uit te voe
ren. Geen nood, de Zaanlanders trok
ken er op uit en haalden zelf hun stam
men uit Rusland, Finland en Zweden.
Natuurlijk vond het gezaagde hout zijn
kopers: de jonge industrie nam zulk
een vlucht, dat een eeuw later een kro
niekschrijver zegt: „dat men hier over
de menigte molens en de scheepvaart
een groot bos schijnt te bewonen!"
In het buitenland keek men afgunstig
naar deze welvaart. Tsaar Peter kwam
tegen 1700 de Zaanlanders de kunst af
kijken. Engeland stelde aan het eind
van de achttiende eeuw een zó hoge be
lasting op de invoer van gezaagd hout,
dat zij gelijk stond met een invoerver
bod. Na deze dodelijke slag vond de
houtzaagmolen zijn roemloos einde.
Andere molens werden door de zee-
en scheepvaart bezig gehouden. Tien
tallen korenmolens werden door de
beroemde Zaanse scheepsbeschuit voor
de oost en west malende gehouden.
Voor de zeil- en touwindustrie werkten
de molens. Ze maalden het mosterd
zaad, ze pelden de gerst, ze verpulverden
de verfstoffen, ze klopten de hennep, ze
persten de olie uit het lijnzaad, ja, ze
maakten ook de tabak voor de wonder
lijke mode in die tijd, door mannen en
vrouwen even hartstochtelijk bedreven:
het snuiven.
In die jaren keek een andere stad af
gunstig naar Zaandam: Genua, de stad
van het beroemde papier. Want nu be
gon Holland met zijn altijd waaiende
wind en zijn wiekende molens het pa
pier voor binnen- en buitenland te ma
ken. Het verliet, met buitenlandse wa
pens bedrukt, in onze schepen de Zaan
streek.
Geef nu Uw kinderen weer
verpakt in de bekende ronde
flessen.
Hoofdstraat 106 - Veenendaal
Het trok naar Londen, Parijs, Venetië,
de toenmalige diplomatieke centra. „Op
Hollands papier gedrukt" was tot ver
in de negentiende eeuw een eerste klas
aanbeveling. Geldt ook
nu het „Oud-Hollands"
geschept papier niet
als het neusje van de
zalm?
KENT GE ONZE
MOLENS?
Even snel als zij
verrezen, raakten al
deze industriemolens
echter weer in verval
door buitenlandse con
currentie en de op
komst der moderne
techniek; de oude fa-
briek, de molen, werd
afgebroken, de nieu
we, de glas- en staal
constructie verschijnt.
Hier en daar mag een
enkele industriemolen
als curiosum bewaard
blijven, maar over het
algemeen houdt het
bedrijfsleven zich niet
met dergelijke „senti-
mentaliteiten" op en
blijft deze taak be
waard voor minder
kapitaalkrachtige ver
enigingen.
Wat er nu nog aan
molens staat te draaien
boven polders en ak
kers, zijn de „levende"
molens, die koren of
water malen.
In Noord- en Zuid-
Holland zult ge wel
het meest de bovenkruiers ontmoeten.
„Bovenkruiers" duidt de vorm van de
molen aan: de molen „kruit" met zijn
bovengedeelte, d.w.z. dat de bovenste
kleine kap waaraan de wieken beves
tigd zijn, bij het op de wind „kruien"
alleen draait, en niet het gehele molen
huis. Het kruien, dus op de wind
draaien, doet de molenaar aan de lange
staart, de stellage van balken, die ge
altijd achter een molen ziet uitsteken.
Zeskantig, achtkantig staan de bo
venkruiers aan de ringvaarten van de
Hollandse polders. Met of zonder stel
ling, d.w.z. met of zonder rond door
lopend balcon, vanwaar de witbestoven
molenaarsknecht uw „morge", beant
woordt met een tik aan zijn pet.
In de andere provincies zal het ook
wel meest een bovenkruier zijn, die
staat te draaien boven de dorpen. Maar
daar hebt ge toch ook kans eens een
standerdmolen of wipmolen te zien.
Ge herkent hem duidelijk aan zijn
slanke wespentaille. Het molenhui-
staat namelijk op een stenen of houten
voet, de standerd, die naar boven spit?
toeloopt. Bij het op de wind kruien
draait het hele molenhuis op de star-
derd rond, een erg omslachtige metho
de, waardoor de hele molen nooit d1
afmetingen kan aannemen van de Hol
landse reuzen. De staart draagt een
lange trap, waarlangs de molenaar h°t
molenhuis binnenkomt.
De wipkorenmolen is volgens ee*r
r"
zelfde principe gebouwd als de stan
derdmolen: het molenhuis is echter vee!
kleiner.
Dit zijn de drie voornaamste molen
typen, die ge ontmoeten kunt. Als g~
ze eenmaal leert kennen, zijn ze voor
uw leven uw vrienden, deze eeuwen
oude beschermers van Holland, en kunt
ge ze teruggroeten wanneer er een r
in de verte toewenkt.
Met verbeteringen aan de wieken er
rationalisering van het binnenwerl-
heeft men weten te bereiken, dat de
(Zie verder pagina f.)
WIJZE WOORDEN
DE GOEDE RAAD....
Men doet niet veel grote dingen
ten gevolge van raadgeving.
Vauvenargues.
