Zoekers naar het
zwarte goud
EEN MINNELIST IN
HEEMSTEDE
H. J. Harting - Bank
LUXORTHEATER
White Christmas
M(artin) en L(ewis)
door dik en dun
Wrijf Kou en Pijn
PTT
telegrambesteller
Fa. C. Diepeveen
TWEEDE BLAD „DE VALLEI"
VRIJDAG 13 APRIL 1956
No. 30
ONZE HELPERS IN DE KOUDE
AN GS GURE WANDEN
tuimelt met een snelheid
van 10 meter per sekonde
de liftkooi omlaag. Vreem
de druk op de oren voelt uw
verslaggever, die het kolen-
front tegemoet valt. „Slik
ken" zegt de mijningenieur.
Men slikt, de druk is voor
bij. Tien, twintig, dertig,
acht en dertig sekonden. De
kooi houdt stil. Men is op
380 meter diepte aangeko
men, en dat is de diepte
waarop in deze mijn, de
Domini ale mijn te Kerk-
rade, de oudste kolenmijn
ter wereld, de bovenste ko-
lenlagen liggen. De oudste
mijn ter wereld. Want reeds
in 1113 begonnen mijnwer
kers, onder leiding van de abten der oude kloosters van Rolduc,
hier kolen te delven. Omstreeks de Franse tijd waren deze
mijnwerkers, met zeer primitieve hulpmiddelen (bijv. pompen,
dooi* paarden in beweging gebracht) reeds tot op 200 meter
diepte doorgedrongen.
weg met DAM PO
Voor vlijtige handen
li -tandpasta
Btt voor parelwitte tanden
en een frisse adem!
Slechthorenden
HOORAPPARAAT?
Voor VERVEN en STOMEN
naar HARDEVELD komen
DE N.Y. NEDERLANDSCHE SPOORWEGEN
STATIONSASSISTENTEH
en WEGWERKERS
POST- EN TELEGRAAFKANTOOR
VEENENDAAL
VEENENDAAL
Bing Crosby - Danny Kaye -
Rosemary Clooney en Vera
Ellen in:
Een film om eens „lekker uit
te lachen"
kassière
Machinepoetser/-smeerder
flinke jongeman
KUNSTGEBITTEN
AUTORIJLES
Bakkenes
Kantoor Rhenen
der Nutsspaarbank
WAGEN IN GEN
N.V. NEDERLANDSE
BUURTVERVOER MIJ
ZEIST
CONDUCTEURS
CONDUCTRICES
Bij de liftkooi, op 380 meter diepte,
ligt het Centraal Station. Hoge gewelf
de gangen, elektrisch licht, een verla
ten perron en veel smalsporen met ko-
lentreintjes. Er staat ook een personen
trein, de wagens zijn sinaasappelenkis-
ten op wielen maar de lokomotief trekt
goed. Twee en een halve kilometer
glijdt de trein door bochtige gangen.
Nog zijn wij zuinig op onze handen, het
is trouwens te donker om te konstate
ren, dat wij toch al zwart zien, maar
naarmate een dikkere laag kolenstof
alles om ons heen zwart maakt, worden
wij roekelozer met betrekking tot ons,
in geleende mijnwerkerskledij toch al
weinig flatteuze uiterlijk.
LUGUBER AVONTUUR
De zoveelste smalle gang„Dit is
het front", zegt de ingenieur. „Tussen
twee lagen leisteen ligt hier een kolen-
laag van 80 cm dikte, onder een hoek
van dertig graden met het aardopper
vlak. Op 380 meter, dus waar wij nu
zijn, begint de laag, op 500 meter ein
digt zij. Door deze laag wroeten onze
mensen zich heen." En hij verdwijnt in
de donkere, hellende gang. Wij kruipen
achter hem aan, op handen en voeten.
Inferno! Lawaai van elektrisch ge
dreven afbouwhamers, verre kreten
van mijnwerkers, die vele meters die
per zitten, geratel van de stuwgoot die
de kolen naar het diepste punt van het
front transporteert
Een vreemd, een bijna luguber avon
tuur is voor de leek deze tocht. Soms
kruipt men op de buik enige tientallen
meters, dan weer laat men zich mee
voeren op de ketting van de stuwgoot
Om de zeven meter passeert men een
houwer. Witte tanden grijnzen in een
zwart gelaat, felle ogen blikkeren. In
onverstaanbaar dialekt wordt ons wat
toegeschreeuwd, boven het lawaai uit
De tong is een stoffige lap leer in de
mond. Men slikt moeilijk, men brult
naar een mijnwerker: „Waarom heb
ben jullie hier beneden geen cafeetje?
Een glas bier zou me smaken!"
„VLUG PASSEREN"
We, zitten onder Duitsland. Het ge
bied van de Dominiale mijn te Kerk-
rade ligt voor meer dan een derde on
der Duitse bodem. „We kruipen nu in
de richting Hannover", zegt de inge
nieur. „Maar zo ver is het niet!"
Een heel nauw stuk. Een dikke kol-
lega is bang, dat hij klem zal komen te
zitten. Maar neen, er is nog juist plaats
voor zijn embonpoint. „Denk erom",
schreeuwt de ingenieur. „Hier vlug
passeren, dit stuk dak is niet te ver
trouwen." Vlug, ja, maar een mens
gaat niet vlug, kikkerend over de ko
len. Tachtig centimeter hoogte is wei
nig voor een volwassen mens. Gehurkt
zitten de houwers in hun kolen ter
zijde van de stuwgoot. De afbouwha
mers vreten in de kolenlaag. Tonnen en
tonnen kolen daveren langs de stuw
goot omlaag, naar de 500-meterlaag,
waar de kolentreinen worden geladen.
Eindelijk, na een tocht van uren, is
dat punt bereikt. Een lege kolentrein
staat' gereed om ons door een wirwar
van gangen terug te brengen naar de
kooi. Weer de druk op de oren, weer
dat suizelende geluid, tien, dertig, vijf
tig sekondenhet daglicht keert te
rug. Nooit was het licht zo helder, zo
vriendelijk als op deze trieste dag.
ONBILLIJKE JALOEZIE
„Glück auf!" roepen de houwers, die
tegelijk met ons naar boven zijn ge
komen, elkander toe. De mijnwerkers-
groet, de heilwens, die zij nooit zullen
verzuimen als zij een kollege tegen-
Gehurkt, geknield of liggend
brengen onze mijnwerkers iedere
dag veertig miljoen kilo steen
kool aan het daglicht. Trams
en treinen rijden, industrieën
draaien, kachels branden dank
zjj hun bovenmenselijke
inspanning.
komen. Want nergens onder, arbeiders
hebben wij ooit een grotere mate soli
dariteit meegemaakt dan hier. Geen
wonder. Dit is niet alleen een zwaar,
onmenselijk zwaar beroep, het is ook
een arbeid waarbij een man in meer
dan in welk vak ook, is aangewezen op
de steun en hulp van zijn kollega's.
Men is buiten de mijnstreek weieens
afgunstig geweest op de werkers van
Zuid-Limburg. Maar vergeet niet: de
mijnwerker verslijt, kruipend op buik
of knieën door de nauwe gangen, ont
zaglijk veel kleding. Als hij uit de
schacht komt, moet hij zich van top
tot teen zeer intensief wassen (men
houdt geen stukje eigen kleding aan als
men de mijnen in gaat), de temperatuur
waaronder wordt gewerkt is ondanks
de zeer behoorlijke luchtverversing,
buitengewoon hoog en neemt elke 33
meter diepte een graad Celsius toe. De
houding waarin wordt gewerkt, is
beestachtig vermoeiend: in acht uur
arbeid kan de houwer geen sekonde
rechtop staan, hij hurkt en knielt en
ligt De dagen zijn lang, want men
werkt acht uur en daarbij komt dan
nog een kwartier voor verkleden voor
af, een uur voor wassen en kleden na
de dienst en een gewoonlijk lange tocht
naar de doorgaans vrij ver van de
wooncentra gelegen mijnen.
NIET ZONDER KOLEN
Zulke mensen misgunt men een hoog
loon niet. En bovendien: er zijn over
de ekstra voorzieningen aan mijnwer
kers veel verhalen verteld, die beslist
onjuist zijn.
Merkwaardig is ,dat de mijnwerkers
in deze tijd hun arbeid zo sterk als een
gevecht opvatten. Zij strijden aan het
kolenfront om een zware slag te win
nen, de slag om Nederlands welvaart.
Dagelijks wordt op iedere mijn de pro-
duktie van de vorige dag bekend ge
maakt, in de schaft- en kleedlokalen
hangen tabellen, die het verloop van
de produktie aangeven .en na iedere
dienst (er wordt in drie ploegen van
acht uur per etmaal gewerkt) ver
dringen de koempels zich voor de gra
fische voorstellingen om- de behaalde
overwinningen te zien. Dank zij een
voortreffelijke bedrijfsvoorlichting zijn
de mijnwerkers er volkomen van door
drongen, dat zonder hun voortdurende
en toegewijde arbeid onze industrieën
niet kunnen draaien, onze gas- en
elektriciteitsfabrieken niet werken,
onze Nederlandse gezinnen in de kou
zouden zitten. Zonder kolen geen teks-
tiel, geen fietsbanden, geen roomboter,
geen treinen geen trams. De kolenpro-
duktie is de hartader van ons ekono-
misch bestel.
Daarom is die belangstelling bij de
mijnwerkers verheugend. En daarom is
het dubbel verheugend, dat het met de
produktie ook inderdaad goed gaat.
Momenteel is de situatie ongeveer als
volgt. Ongeveer 12 miljoen ton brand
stoffen wordt door de mijnwerkers
naar boven gebracht; hiervan produ
ceert de Dominiale mijn alleen, al meer
dan 80%.
Hoe hard of wij vooruit gegaan zijn,
bewijzen de cijfers (over 1944): toen
was het maar een paar miljoen ton, in
1947 cirka 7 miljoen en in 1954 bereik
ten wij zelfs een produktie van 12,1
miljoen ton kolen.
De kolenvoorziening van de Neder
landse industrie is geen probleem. Ook
het energieprobleem is opgelost, van
fundamenteel belang voor Nederlands
welvaart. En de mijnwerkers, onze
helpers in de koude, de zo vaak ver
guisde mijnwerkers van het zuiden,
hebben hiervoor gezorgd. In een on
menselijk zware strijd aan het kolen-
front, honderden meters onder de
grond, vechten zij voor onze welvaart.
Hun arbeid is moeilijk, sommige
mensen zeggen: „het is beulswerk",
maar zij houden dapper vol. Onze
hulde en onze dank!
j^aar is in een tijd, die lang voorbij is,
heel wat gebeurd in de omstreken van
Heemstede. Men zou dat niet zeggen, tot
dat men hoort, hoe in de buurt van
Heemstede de reus Lem moet zijn gebo
ren, die later zijn burcht op een plek iets
noordelijker dan zijn geboorteplaats
bouwde. Dat werd de burcht van heer
Lem, het tegenwoordige Haarlem.
Maar over reuzen willen wij u dit keer
niet vertellen. Zo lang is 't niet geleden,
dat Jonker Jan van Heemstede de lief
tallige Anne van Alckemade minde.
Neen, dat gebeurde in het jaar 1300.
EEN VERIJDELDE SCHAKING
jjeer Floris van Alckemade was met zijn
dochter Anne op bezoek bij Jonker Jan
en vele gasten waren met hen. Het was
op die dag, dat Jonker Jan had besloten
Anne te schaken. Die maatregel, die zij
geen van beiden eigenlijk wensten, was
noodzakelijk, want Heer Floris had an
dere plannen met zijn dochter. Jonker Jan
wenste hij niet als bruidegom. Een groot
feest werd gegeven, waarbij de roemers
wijn lustig rondgingen en van die uit
bundige en feestelijke stemming wilden
de geliefden gebruik maken om te vluch
ten. Zij hadden afgesproken, dat Anne
bij het oude poortje aan de oude slot
gracht zou wachten, daar aan 't eind van
de vervallen brug, die niet meer in ge
bruik was en waar zij dus niet bevreesd
behoefden te zijn, dat iemand hen zou
opmerken.
Helaas, heer Floris had de steelse blik
ken, die zijn dochter met Jonker Jan had
gewisseld, opgemerkt en ervoor gezorgd
dat eniee van ziin mannen haar overal
Bij deze oude brug over de slotgracht van de „ruïne" van Heemstede speelden
zich de romantische avonturen van Jonkvrouwe Anne Alckemade en Jonker Jan
van Heemstede af. De oude slotbrug kan men nog in Heemstede bewonderen.
nagingen. Eer Jonker Jan haar dan ook
voor zich op het paard had kunnen ne
men, was heer Floris gewaarschuwd en
deze had zijn dochter toornig mee terug
gevoerd naar zijn burcht. Nooit zou zij
Jonker Jan meer zien!
Zo vergingen de dagen en de maanden.
Anne van Alckemade kwijnde, in haar
eigen huis gevangen, weg van verdriet
en verlangen naar Jonker Jan. Deze op
zijn beurt trachtte op allerlei manieren
met haar in verbinding te komen, maar
tevergeefs. Al beschikte zij over vele
middelen, toch bleek ook deze liefde, al
was zij nog zo sterk, niet de zware muren
van een burcht te kunnen breken. Ook
Jonker Jan werd bleek en mager, want
welke ziekte is ernstiger dan de liefde?
Zij zagen of hoorden niets meer van
elkaar en de een wist niet van de ander,
of deze misschien al niet dood zou zijn.
HET LAATSTE AFSCHEID
"potdat op een morgen de zekerheid
kwam. Daar kondigde men heer Floris
het bezoek aan van Jonkvrouwe Maria
van Heemstede, Jans zuster. In zware
rouw verscheen zij voor Heer Floris en
deelde hem de droeve tijding mede van
Jonker Jan's dood. Zij verzocht heer Flo
ris aan zijn dochter toe te willen staan,
haar geliefde nog eenmaal te mogen zien.
Heer Floris kon niet anders doen dan toe
stemmen en zo vertrok Anne van Alcke
made onder sterk geleide van een aantal
van Floris' meest vertrouwde dienaren
naar de burcht te Heemstede.
Daar aangekomen bleven de dienaren
voor de deur van de kamer wachten,
waar Anne voor het laatst afscheid zou
nemen van haar geliefde jonker. Doch
het duurde een uur en twee uur en de
mannen werden ongeduldig. Zij braken
de deur open en vonden de kamer leeg.
Door een geheime deur had Jonker Jan,
die nog nooit zo springlevend was ge
weest als op dat ogenblik, met zijn jonk
vrouwe de kamer verlaten en zo wisten
zij te ontkomen door de onderaards®
gang van de burcht.
Misschien wel dezelfde onderaardse
gang, die nu nog te zien is bij de scha
mele overblijfselen van de ruïne van
Heemstede.
Jonker Jan was een braaf en edel man.
Hij verborg Jonkvrouwe Anne bij vrien
den en begaf zich daarop naar Heer Flo
ris. Wat kon deze anders doen dan toe
geven en zijn zegen uitspreken? Tegen
liefde is niet te strijden en zeker niet,
wanneer liefde list te hulp roept!
in schoonmaakgetij: Hamea-Gelel
Wist U dat de meeste gevallen van slechthorend
heid zijn te verhelpen met een elektrisch
Demonstratie geheel vrijblijvend en zonder kos
ten bij U aan huis, ook 's avonds.
Pausdam 1-2 Utrecht Telefoon 26241
Beatrixstraat 87 Telefoon 2415
ENIGST BEDRIJF TER PLAATSE
vraagt
Geboden worden t
levempositie
goed loon
bijslag voor nacht- en
zondagsdienst
speciale sociale voorzieningen
voordehge reismogelijkheden
kosthuisvergoeding.
Leeftijd In het algemeen
20 tot 31 jaar.
Sollicitaties en Inlichtingen b(j
de stationschefs of bij de N.V.
Nederlandsche Spoorwegen,
Dienst van Exploitatie, 2e Afd.,
Utrecht.
vraagt een
Leeftijd 15 tot 17 Jaar.
Aanmelden mondeling bij de directeur van het Post- en
Telegraafkantoor Veenendaal.
Van vrijdag 13 april te.m. maandag 16 april
Elke avond 7.30 uur
LET OP! Zaterdag 6.45 en 9 uur.
Zondag 3 en 7.30 uur
Een wervelwind van songs, dans en feeërieke
luister in de grootste showfilm ooit vervaardigd!
IN TECHNICOLOR
TOEGANG ALLE LEEFTIJDEN
Van dinsdag 17 april te.m. donderdag 19 april
Elke avond 7.30 uur
Een rekord van grappen aan de lopende band!
TOEGANG ALLE LEEFTIJDEN
Plaatsbespreken dagelijks van 12
u. aan de kassa, 10 ct, ook tel. 2376
Rijwielstalling naast het theater.
VENDELSEWEG - VEENENDAAL - TEL. 2376
STICHTING NATUURBAD BERGBAD
vraagt voor indiensttreding
per 5 mei een
Aanmelden maandag 16 april van 8 tot 9 uur
Markt 20 Veenendaal.
FA. L. VAN WIJNGAARDEN EN ZONEN
Tapijten- en mattenfabriek
te Rhenen
Af
vraagt voor direkte indiensttreding
voor het schoonhouden van machines,
gebouwen en terreinen.
Voor een ijverig en akkuraat persoon een goed
betaalde betrekking. Enige ervaring op dit ge
bied strekt tot aanbeveling.
Aanmelden kantoor Vogelenzangweg 35
tot 17.30 uur.
GEVRAAGD EEN
niet beneden 18 jaar.
Liefst in bezit van rijbewijs.
Voor verzorging van magazijnen en bezorging
van goederen voor onze woninginrichting.
HOOFDSTRAAT 23 VEENENDAAL
REPARATIES
Sneller, beter en
goedkoper!
ACHTERBERG,
Pr. Bernh.laan 317, V'daal
VOOR
I 6.- per uur
NAAR
Erkend en gedipl. instructeur.
Rijksweg 47 EDE
De leerlingen worden gratis
thuis afgehaald.
Acacialaan 2 - Rhenen
Telef. 424 - Giro 649543
Geopend van 912 uur
en van 23 uur. Zater
dags van 911 uur. Vrij
dagsavonds van 78 uur
-li-
Rentevergoeding:
tot 10.000,— 2«/4%
daarboven 1
Voor spoedige indiensttreding kunnen geplaatst worden:
voor standplaats RHENEN
Vereisten: voldoende medische keuring. Normaal gezichtsver
mogen, niet brildragend. Leeftijd 18 tot 30 jaar. Bij gebleken ge
schiktheid bestaat kans dat betrokkene later als chauffeur wordt
opgeleid.
In bepaalde gevallen wordt aan gehuwden een kostgeldvergoeding
van maximaal 20,per week uitbetaald.
Leeftijd 1845 jaar.
Loon 30,74 tot 40,28 per week. Onregelmatigheidstoeslag 4,
per week.
Verbeterde arbeidsvoorwaarden; vrije uniformkleding; vrij ver
voer over de lijnen der Maatschappij; 1 x per 14 dagen vergoeding
van reiskosten van satndplaats naar woonplaats
Ingelegd worden speciale ophaal- en wegbrengdiensten naar/van
Wageningen, Renkum, Heelsum, Oosterbeek en Arnhem.
Persoonlijke aanmelding: op maandag 16 april 1956 van 19.00 tot
21.00 uur in hotel „Het Nieuwe Plein" te Arnhem, Nieuwe Plein 17.
Persoonlijke aanmelding kan ook geschieden bij het plaatselijk
Arbeidsbureau op de kantooruren.
Eventuele schriftelijke
sollicitaties te zenden
de Algemene Dienst der
N.B.M. Utrechtseweg 88
te Zeist.