Nieuwsblad voor Veenendaal Omstreken
De geschiedenis van Prattenburg
Bij ons in de Jordaan***
Oorspronkelijk posthuis aan Romeinse weg?
Wist U
De Brillenspecialist
Het gemak dient de mens, thuis zowel als uit
WAAR IS
DE VALLEI-RIKS?
ISieutvs uit de
omgeving
31e jaargang
VRIJDAG 19 JUNI 1957
No. 57
Uitgave: „De Gelderse Vallei" Veenendaal
Verschijnt tweemaal per week in: Stichts en Gelders Veenendaal, Amerongen, Eist, Rhenen, Achterberg, Overberg, De Haar, Kade, Maanderbuurt, Ederveen, Renswoude, Scherpenzeel
De naam
Prattenburg en de
maagd Cunera
AGENDA
De Van Asch van Wijcks
Feiten
Eigenaars, bewoners
Vrachtauto vernielt hek van
begraafplaats
S. BOS
Nieuwbouw
Waterpolo
Handige zakkenroller
gearresteerd
Beschonken achter stuur
vandaan gehaald
RENSWOUDE
Ds. W. Hop overleden
Wel secuurder en
niet duurder
Hij is 7,50 waard
U 058527
ELST
Zwembad verplaatst
AMERONGEN
SCHERPENZEEL
Marktberichten
WOUDENBERG
„DE VALLEI''
en de vakantie
Geen raadsverkiezing
i.v.m. grenswijziging
Assurantie-, Hypotheek- en
Woningbureau BROUWER,
Redactie en administratie:
Parallelweg 10 Veenendaal
Telefoon K 8385-2023 - Girono. 5S3427
Redactie; W. F. ter Hoeven
Advertenties en abonnementen
kunnen ook worden opgegeven bÖ
de agentschappen van „De Vallei" in
de plaatsen van verschoning
VALLEI
ADVERTENTIES
Advertentieprijs per mm 14 cent
Speciale contractprijzen op aanvraag
Minimum per advertentie 3,60
Rubriek Vraag en Aanbod 110
woorden 95 cent, elk woord meer
7 cent
Familieberichten 15 cent per mm
Abonnementsprijs 1,55 p. kwartaal
Losse nummers 10 cent
"VTU de restauratie van kasteel Prattenburg haar voltooiing nadert, gaan onze
gedachten onwillekeurig terug naar het verleden van dit in de stilte der
bossen liggende huis. De oorsprong van Prattenburg verliest zich in de nevelen,
die hangen rond de geschiedenis der eerste eeuwen onzer jaartelling. De Ro
meinen legden hier te lande toen wegen aan. Zo bouwden zij op staatskosten
een grote openbare weg, een z.g. via publica, hoofdzakelijk dienend tot het snel
verplaatsen van troepen, van Wijk bij Duurstede over Vechten naar Utrecht.
Ook moet er een weg aan de oostzijde van de Utrechtse heuvelrug gelopen
hebben, waarvan de Cuneraweg een restant schijnt te zijn. In de omgeving van
het huidige Prattenburg zou een posthuis gestaan hebben ter beveiliging van
genoemde weg. Aannemelijk lijkt dit niet, aangezien de weg van het noordoosten
uit niet te bereiken viel door een ondoordringbare barrière van moerasbossen en
venen. Zelfs op kaarten uit de 17e eeuw ziet men nog, dat het huis te midden
der Prattenburgse en Amerongense venen ligt, b.v. op de kaart in Sligtenhorsts
Tooneel des lands, het eerste boek van zijn veertien boeken der Gelderse ge
schiedenissen.
De naam Prattenburg vindt men in de
oude stukken nergens. Wel wordt daar
genoemd een complex gronden, Groot-
veld genaamd. Onder alle voorbehoud
zouden wij willen veronderstellen: Is de
naam Prattenburg wellicht een gedeelte
lijke latinisering van het woord Groot-
veld? Het latijn kent immers het woord
pratum, d.i. weide of veld. Te meer rijst
die vraag, als wij bedenken dat de oude
uitgestrekte landgoederen, vaag van be
grenzing, oorspronkelijk werden aange
duid met uitdrukkingen als cum pascuis.
cum pratis, enz., met w^jde, met velden.
En moeten wij bij burg of burcht niet eer
denken aan de nabije heuvels? De naam
zou zodoende betekenen: veld- of weide-
berg.
In zijn aardige boekje uit 1832 „Proeve
over den ouden loop van de rivier de
Eem en den vroegeren toestand der land
streek aan hare boorden gelegen" schrijft
Jhr. H. M. A. J. van Asch v. Wijk: „Er was
in de twaalfde eeuw bekend een geslacht
van Rhenen van Prattenburg."
De wens blijkt hier de vader van de
gedachte te zijn geweest, want de naam
Prattenburg stamt zeker niet uit de 12e
eeuw, hoogstens uit de 15eInderdaad
is er een geslacht Van Renen geweest,
een adellijke familie, waaruit bisschop
Godfried van Renen, de bouwer van Ter
Horst, stamde. Later treft men te Rhenen
een patricisch geslacht Van Renen aan,
wellicht verwant aan de oude adellijke
Van Renens, hetzij direct, hetzij door
bastaardafstamming. De naam Pratten
burg ontbreekt echter in alle archivalia.
Er zijn meer verdichtselen rond Prat
tenburg. Het speelt onder andere een
voorname rol in het leven van de heilige
Cunera, die door koning Heymo of Rad
boud van Rhenen uit veiligheidsoogmer
ken naar Prattenburg zou zijn gebracht.
Daar werd zij door de jaloerse koningin
met haar sluier gewurgd. In geuren en
kleuren kan men dit verhaal aantreffen
in b.v. het Kastelenboek van Utrecht. De
bekende romanschrijver Jacob van Len-
nep schreef in 1862 in het tijdschrift „De
Navorscher": „Wil men nog meer oude
herinneringen uit die streken (rondom
Veenendaal), men vindt ze in Pratten
burg, waar eertijds Kunegonde zat te
pratten, in den Kunegondeweg, enz." Van
Lennep is er wel vorstelijk naast door
de naam Cunera te verwarren met die
van Kunegonde. Dat Cunera niet op
Prattenburg heeft zitten pratten, treuren,
pruilen, blijkt als men de handschrifte
lijke overleveringen omtrent haar leven
naleest. Ze dateren uit de dertiende en
volgende eeuwen. Nergens is er sprake
van, dat een episode van haar leven zich
daar zou hebben afgespeeld. In geen
dat op 17 september een groep
van leden der Eerste en Tweede Kamer
een bezoek aan Veenendaal zullen
brengen?
dat zij de Hollandia Tricotage-
fabriek en de Ritmeester Sigarenfabrie
ken zullen bezichtigen?
dat het hier een onderdeel be
treft van een parlementair industrie-
bezoek door het gehele land waaraan
door 200 Kamerleden zal worden deel
genomen?
dat onze vroegere plaatsgenoot
G. Schrijver en thans wonende in Zwe
den, deel uitmaakte van de bekende
SKF-atletenploeg uit Zweden, welke
deze week in Utrecht en Arnhem heb
ben deelgenomen aan uitwisselings
wedstrijden?
dat Schrijver hierbij tevens moest
optreden als tolk?
dat de toren van de kerk op de
Markt langzaam maar zeker steeds
schever gaat staan?
dat er echter nog geen gevaar
voor omvallen bestaat?
dat de Veenendaalse atleet F.
Bruggeman is ingedeeld in de Ooste
lijke atletiekploeg welke op 28 juli de
strijd aanbindt tegen de Duitse atle
tiekploeg Rees Bocholt?
dat hij is geplaatst voor de num
mers ver- en hoogspringen?
dat de Veenendaalse Atletiek
Vereniging echter heeft moeten af
schrijven aangezien deze wedstrijd op
zondag plaats vindt?
dat de Veenendaler J. Edink,
kampioen dammen van de provincie
Utrecht, dezer dagen zijn titel heeft
moeten verdedigen?
dat hij in de gespeelde competi
tie met een gelijk aantal punten ein
digde als P. K. Th. Leijte uit Utrecht?
dat nu na de vakantie nog een
beslissingswedstrijd zal worden ge
speeld?
dat vandaag, dus nog juist voor
de vakantie, in de Veenendaalse trouw
zaal niet minder dan zeven huwelijken
werden voltrokken, waarvan heden
middag om 5 uur de laatste?
VEENENDAAL
Maandag 28 juli. Aanvang jeugd-
voetbaltoernooi. Luxor theater,
vrijdag t.e.m. zondag „Meisjes en
mannen", maandag en dinsdag
„Schrikbewind in Ocatilla", woens
dag en donderdag „De zwarte
ridder".
INGEN
Dinsdag 6 augustus, autotocht ou
den van dagen.
Utrecht, bewindhebber der Westindische
Compagnie en hoogheemraad van Lekdijk
Bovendams, het goed van genoemde fa
milie Chuyt. Sedertdien bleef het in bezit
van de Van Asch van Wijcks.
Jacob, ongehuwd, liet Prattenburg in
1696 na aan zijn neef Mr. Anthonie van
Asch van Wijck. raad, schepen en burge
meester van Utrecht. Deze laat het in
1784 na aan zijn zoon Michiel Anthonie.
kanunnik van St. Peter, hoogheemraad
Lekdijk Bovendams. In 1804 erft diens
zoon Jhr. Mr. Hubert Mathijs Adriaan
Jan, burgemeester van Utrecht, lid en
voorzitter der Tweede Kamer, staatsraad
i.b.d., lid der Eerste Kamer, het goed. Hij,
hartstochtelijk minnaar van geschiedenis,
schreef het reeds genoemde boekje, ge
tuigend van grote speurzin en lust tot
onderzoek. Bij zijn overlijden in 1843
kwam Pratenburg aan zijn oudste zoon
Jhr. Mr. A. M. C. van Asch van Wijck, die
het weer in erfpacht geeft aan zijn broer
Jhr. Mr. Lodewijk Henrick, kantonrechter
wordt Prattenburg
enkele hagiographie
zelfs genoemd!
We zeiden reeds dat de naam Groot-
veld in de middeleeuwse diplomatische
bronnen wordt genoemd. Zelfs in 1553
komt die naam nog voor in het z.g. Veen-
of lootboeck inden kerspell van Rhenen,
een kostbaar bezit van het Veenendaals
archief. In 1552 wordt nog een Wouter
van Grootveld genoemd in een stuk, be
rustend in het archief der Oud-Rooms-
Katholieken te Utrecht. De naam Prat
tenburg vonden wij het éérst vermeld in
een siuk bewaard in het Rijksarchief te
Utrecht. Op 2 augustus 1502 oorkonden
rechter en schepenen daarin, dat Ludolff
Quint Claissz, oud circa 70 80 jaren, on
der ede heeft getuigd, dat hy van kind
af met zyn ouders op het goed Pratten
burg heeft gewoond, waar hy de schapen
hoede. Dat een herder op Pratenburg
woonde, wijst op een boerenbedrijf al
daar. Prattenburg is dan ook oorspron
kelijk een boerenhoeve geweest. Oude
tekeningen beelden het als zodanig af. In
1536 werd op verzoek van de Staten van
Utrecht een lijst van erkende ridderhof
steden opgesteld. Prattenburg ontbreekt
natuurlijk. Het gebouw werd dus niet als
ridderhofstad gekwalificeerd en omdat
het goed geen heerlijkheid was, was er
ook geen jurisdictie (rechtsmacht) aan
verbonden.
Omstreeks 1450 was Prattenburg een
bezit van Johan van Hemerten. De Van
Hemertens waren een aanzienlijk Rhe-
nens geslacht, dat al in 1300 voorkwam.
Johan was „hooftmeester" van bisschop
David van Bourgondië. In zijn dissertatie
„Het landsheerlijk bestuur in het Sticht
Utrecht" (1922) noemt D. Th. Enklaar hem
bischopelijk raadsheer. Het hoofd- of
hofmeesterschap schijnt betekend te heb
ben het opzichterschap van de hischoppe-
lijke hofhouding. In 1474 verkocht Johan
het goed aan Evert van Sondenbalch,
proost van Maastricht en kanunnik ten
Dom. Meer dan een eeuw blijft het land
goed in handen van de Van Sondenbalchs
wier namen ook in het Veenradenarchief
voorkomen. De laatste Sondenbalch, nl.
Gerard, laat het goed in 1598 na aan zijn
nicht Josina van Fladeracken, gehuwd
met Jan van der Marsch. In 1632 schenkt
Huybert van Rhenen het goed aan de kin
deren van Godart van Rhenen.
In het Rhenense oud-archief troffen wij
een acte uit 1642 aan, waarin Mr. Bartho-
lomeus Bercheyck, gemachtigde van Jhr.
Godart de Coninck, de eigendom over-
Gistermiddag reed S. uit Renswoude
met een nogal stijve gang in zijn
vrachtauto over de Munnikenweg. Hij
moest plotseling stoppen, maar de
remmen weigerden toen. De wagen reed
hierop tegen het hek van de begraaf
plaats en vernielde dit over een af
stand van niet minder dan 9 meter.
De wagen kwam, na een volledige slag
om te hebben gemaakt, weer op de
rijweg tot stilstand. De bestuurder
werd gewond en het liet zich aanvan
kelijk ernstig aanzien. Na in het zieken
huis te zijn onderzocht bleken de ver
wondingen mee te vallen. De wagen is
voar onderzoek in beslag genomen
door de Veenendaalse politie, welke
dit geval behandelde op verzoek van de
politie van de gemeente Renswoude, in
welke gemeente het ongeval eigenlijk
plaats vond.
IN EERSTE WEEK MET VAKANTIIE
In de officiële lijst van kruideniers
die in de week van 29 juli tot 3 aug.
met vakantie gaan, welke in ons
woensdagnummer van deze week werd
afgedrukt, komt ook de naam voor van
de firma Molenaar in de Hoofdstraat.
Intussen blijkt deze opgave niet juist
te zijn aangezien deze firma in de
eerste week, dus van 22 t/m 27 juli
wegens vakantie gesloten zal zijn.
Horlogerie
draagt aan Peter de Goyer, oud-burge
meester van Amersfoort. De laatste stond
het weer af aan Otto van Gelder, heer
van Well. Daarna gaat het weer over aan
de familie Chuyt. De vele verwisselingen
van eigenaar wijzen erop, dat Pratten
burg in die tijd een leen was van de
Staten van Utrecht.
Eindelijk, in 1694, koopt Jacob van Asch
van Wijck, kanunnik van St. Marie te
te Wijk bij Duurstede. Deze koopt in 1861
het huis van zijn broer, zodat het goed
weer in één hand kwam.
in 1887 werd het oude Prattenburg ge
sloopt en een nieuw huis gebouwd door
architect Wentink, op initiatief van Vee
nendaals burgemeester Jhr. Mr. Lodewijk
Henrick Mari van Asch van Wijck. Bij
zijn dood in 1934 liet hij het na aan zijn
zoon Jhr. Mr. Dr. Lodewijk Henrick Ka-
rel Cornelis van Asch van Wijck.
Sedert 1887 wordt het huis bewoond
door Douairière van Asch van Wijck-
Kneppelhout. Als de restauratie voltooid
is zal de Haagse familie er haar intrek
nemen.
De oorlog van 1940-'45 heeft Pratten
burg weinig schade gedaan. Tot april 1945
bleef het bewoond, toen de Duitsers de
bewoners verjoegen en het huis plunder
den. Gelukkig waren de kostbaarheden
onvindbaar verborgen. Wel hadden de
bossen te lijden door vergraving, kappen
en vernielzucht. Maar de tijd heeft ook
deze wonden geheeldD.Philips.
De waterpolocompetitie loopt zo lang
zamerhand ten einde. In tegenstelling tot
andere jaren evenwel gaat deze korte
zomervreugde voor de Veenendaalse
zwemclub dit jaar niet als een nachtkaars
uit.
Het dameszevental van V.Z.C. mocht
reeds de vreugde van een kampioenschap
beleven. En, zo bezien staan ook voor de
jeugdploeg van V.Z.C.het derde heren
zevental de papieren niet ongunstig. Nog
één wedstrijd heeft dit pittige ploegje
te spelen, n.l. op woensdagavond a.s. te
gen het eerste zevental van Z.E.W. uit
Ermelo. Tot nu toe heeft dit team slechts
één wedstrijd gelijk gespeeld, doch de
uitwedstrijd tegen de Ermelose club werd
voor de Veenendaalse jongens een neder
laag. Alle V.Z.C.-ogen zijn dus gericht
op wat dit zevental a.s. woensdagavond
in het „Bergbad" tegen Ermelo gaat pres
teren.
De vóórlaatste wedstrijd van de heren
gaat eveneens op woensdagavond in het
„Bergbad" en wel tegen Flevo 1 uit Nij-
kerk. Dit belooft een pittige wedstrijd te
worden.
V.Z.C. II is ook nog niet geheel kans
loos. Tot nu toe slechts één nederlaag,
welke de V.Z.C.-mannen moesten incas
seren van Woestduin uit Doorn.
A.s. dinsdagavond gaan de tweede he
ren naar Tiel tegen Vahalis 2.
Dinsdag werd door de Veenendaalse
politie te Arnhem in zijn woning al
daar ene S. gearresteerd, verdacht van
diefstal van een bedrag van 550 gulden
ten nadele van een kleermaker in de
Zandstraat alhier.
Het betrof hier een wel zeer geraf
fineerde zakkenroller. S. was de win
kel van de kleermaker binnengekomen
voorgevende een pak te willen kopen
en verzocht de kleermaker een jasje
dat hem wel leek eens voor hem te
willen aantrekken, zodat hij het ook
goed op een afstand kon zien. De kleer
maker voldeed aan dit verzoek, hing
zijn colbert even over de leuning van
een stoel, S. ging op de stoel zitten en
terwijl de kleermaker zich ronddraaide
om het jasje goed te laten zien, zag S.
kans genoemd bedrag aan geld uit de
portefeuille in de colbert van de kleer
maker te rollen.
Het geld werd in de woning van S.
te Arnhem geheel teruggevonden. De
verdachte is ter beschikking van de
Officier van Justitie gesteld.
Afgelopen nacht, kort na twaalf uur,
werd ene J. B., uit Ede, in beschonken
toestand achter het stuur van een
vrachtwagen aangetroffen.
De politie nam de man mee naar het
bureau, waar tevens diens rijbewijs in
beslag genomen werd. De wagen werd
door een bevriende relatie opgehaald.
De vroegere plaatselijke predikant, Ds.
W. Hop, is na een langdurige ziekte,
woensdagochtend overleden.
Ds. Hop, die de leeftijd van 56 jaar
heeft bereikt, laat een weduwe met 6
minderjarige kinderen achter. Van okto
ber 1946 tot maart 1956 was de heer Hop
predikant der Ned. Herv. gemeente te
Renswoude en nadien te Nieuwe Tonge.
In Renswoude heerst een oprecht mede
leven met het zwaar getroffen gezin.
CURSUS ALGEMENE ONTWIKKELING
Door een combinatie van een groot
aantal hoofden van lagere scholen in deze
streek zal een avondcursus algemene
ontwikkeling worden georganiseerd, die
in het a.s. winterseizoen wordt gegeven.
De cursus omvat onder meer rekenen,
Nederlandse taal, correspondentie en al
gemene ontwikkeü^» en is geheel in
schriftelijke lessen verwerkt, zodat geen
leerboeken e.d. aangeschaft behoeven te
worden.
Bovendien zullen in totaal nog 12 mon
delinge lessen worden gegeven, en wel
eenmaal per 14 dagen.
De deelnemers zijn zodoende in de ge-
gelegenheid de vervlogen kennis weer op
te frissen, terwijl zij tevens een goede
grondslag ontvangen voor eventuele ver
dere studie.
Ook de inwoners van Renswoude kun
nen hun algemene ontwikkeling op deze
wijze enigszins bevorderen. Voor nadere
bijzonderheden en aanmeldingen kan men
zich wenden tot de heer A. C. M. Gründ-
lehner, hoofd van de school met de Bij
bel te Renswoude. Deelname staat open
voor personen van ongeveer 16 tot 45 jaar.
Het is de bedoeling, dat omstreeks half
september een aanvang wordt gemaakt
met de cursus, die ongeveer een half
jaar zal duren. Het cursusgeld bedraagt
in totaal 52.- of 2.- per week, welk be
drag zonodig in termijnen kan worden
voldaan.
OPBRENGST COLLECTE
De in de afgelopen week in Renswoude
gehouden collecte voor het Prins Bern-
hardfonds, heeft, inclusief de verkoop
van kaarten van het Koninklijk gezin,
een bedrag opgebracht van 40.70.
Met het OOG op uw OGEN en
uw UITERLIJK een betere BRIL
van
Fa. J. F. TAK
Hoofdstraat 106, Telefoon 2576
Leverancier van alle ziekenfondsen
Wij worden dit jaar wel zeer goed
bedacht met waarlijk zomerse dagen.
Enkele malen is het zelfs voorgekomen
dat Nederland het warmste land van
Europa was, een warmterecord dat, hoe
gek dat ook klinkt, zijn schaduwkanten
heeft. Wij voelen ons immers niet zo
actief als normaal en verlangen ernaar
nu eens echt gemakkelijk te gaan zitten
uitblazen. Dat dit op prettige en com
fortabele wijze kan gebeuren, daarvoor
zorgt de Nederlandse industrie van al
of niet opklapbare tuin- en ligstoelen.
DIVERSE SOORTEN TUIN
EN LIGSTOELEN
Voor hen, die eens echt lekker lui
willen zijn, komen de ligstoelen met
voetrust in aanmerking, die kunnen
worden ingeklapt of opgevouwen en dus
gemakkelijk kunnen worden opgebor
gen en medegenomen in een auto. Mo
dern en practisch is de uitvoering in
stalen buizen, waarbij de lopers in felle
kleuren zo gezellig afsteken en het ge
heel een fleurig aanzien geven. Er zijn
ligstoelen waarvan de voetrust verstel
baar is en sedert kort is er ook een zo
genaamde zwevende ligstoel van Ne
derlands fabrikaat op de markt in mo
derne stalen uitvoering. Door de druk
van het lichaamsgewicht kan de stand
van de stoel op simpele wijze worden
veranderd.
Wilt u nu niet direct het moede hoofd
neerleggen, maar toch gemakkelijk
zitten bij het handwerken, lezen of thee
drinken, dan zijn de kleinere fauteuils
aan te bevelen, die ook weer in velerlei
uitvoeringen worden gemaakt. Ook deze
zijn veelal opvouwbaar. Heel prettig is
een combinatie zit-ligstoel. Terwijl u
zit in deze stoel kunt u hem met één
handbeweging verstellen door de leu
ningen aan de uiterste voorzijde omhoog
en naar achteren een duwtje te geven.
Hierdoor gaat de rugleuning naar ach
teren, zodat u kunt gaan liggen, zonder
eerst uit de stoel op te staan. Een te
genovergestelde beweging brengt de
stoel weer in de zitstand. Ook deze stoel
is opvouwbaar.
Aardig, fleurig en praktisch zijn de
stoelen van stalen buizen met dik,
massief plastic koord, die in elkaar
kunnen worden geklapt en kunnen wor
den gestapeld. Vijf stoelen vinden bij
voorbeeld gemakkelijk een plaats in
Vier stoelen en een tafel in één koffer
De Vallei-riks van de vorige week
werd uitgegeven by textielhandel
Turkesteen, Zandstraat, Veenendaal,
doch werd niet gevonden. De waar
de van de riks van deze week is
daardoor met 2,50 gestegen en nu
7,50 geworden. Het rode nummer
van de riks van deze week is:
Deze wordt dus weer in het ver-
sreidingsgebied van „De Vallei" uit
gegeven en wanneer u hem vindt en
vóór a.s. donderdag, 12 uur, aan het
bureau van ons blad kunt tonen,
ontvangt u de vinderspremie, welke
nu dus alweer 5,bedraagt, direct
in contanten uitbetaald. Kykt u dus
goed uit naar de ryksdaalder met
het rode nummer U 058527.
Dezet dagen is het zwembad in de
Rijn weer in orde gemaakt. Wel wat
aan de late kant, maar bij gebrek aan
een badmeester kon het niet eerder
gebeuren. De badgelegenheid is niet
meer op de oude plaats gezet wegens
de daar altijd aanwezige modder.
Voor de Elsterse zwemliefhebbers is
het er echter niet beter op geworden,
want het bad is nu verplaatst naar het
„Schut" aan de Ingense kant van de
rivier, wat voor de Elstenaren wel een
heel eind verder uit de buurt is. Het
bad is nu een Betuwse aangelegenheid
geworden.
De Elsterse bestuurders van de stich
ting schijnen te menen dat er in Eist
geen liefhebberij meer voor bestaat.
Het tegendeel is echter waar. Er zijn
genoeg zwemmers in ons dorp die van
het bad gebruik willen maken.
Nader vernemen wij dat de badmees
ter die toegezegd had te zullen komen,
toch niet is komen opdagen, zodat er nu
weer wel een zwembad is, maar geen
toezicht.
SCHILDERIJENTENTOONSTELLING
Van 20 juli tot 24 augustus wordt in
de raadzaal ten gemeentehuize alhier
een schilderijententoonstelling gehou
den. Men kan hier etsen en plastieken
bezichtigen van de overleden kunste
naar G. van Niftrik.
Zaterdag 20 juli om 3 uur, wordt de
tentoonstelling officieel geopend door
burgemeester Martens.
De tentoonstelling is opengesteld op
werkdagen van 2 tot 5 uur en vrijdags
avonds van 6.30 tot 8 uur.
DUIVEN-WEDVLUCHT
„De Luchtpost" deed mede aan een
wedvlucht vanaf Roosendaal, een afstand
van 90 km. Er waren in concours 138 dui
ven en zij werden gelost om 7.25 uur, de
eerste duif arriveerde om 8.22.40 uur.
Uitslagen waren: 1, 12 en 22 W. v. Ries-
sen; 2, 17 en 20 J. v. Oostrum; 3 C. v. d.
Wetering; 4 Gebr. v. Ede; 5, 31 en 34 J. A.
Vink; 6, 21, 30 en 31 P. Wagensveld; 7 en
35 A. v. Ginkel; 8, 10 en 15 C. Gijsbertsen;
9, 11 en 18 W. Wagensveld; 13, 14 en 27
P. ter Burg; 16, 19, 28 en 29 A. Marcus; 23
H. Gazenbeek; 24, 26 en 38 A. Voskuilen;
25 J. de Jong.
Verder een wedvlucht vanaf Pont Sint
Maxense, een afstand van 341 km. In con
cours 44 duiven en zij werden gelost om
6.15 uur, de eerste duif arriveerde om
10.32.43 uur. De uitslagen waren: 1 A.
Marcus; 2, 7 en 11 W. v. Ede; 3 en9 J. v.
Oostrum; 4 en 6 C. Gijsbertsen; 5 C. v. d.
Wetering; 8 P. Wagensveld; 10 A. Vos
kuilen.
SCHIETUITSLAGEN
De schietuitslagen waren deze week als
volgt: Geweer: C. Valkenburg jr. 50 p.;
J. Koudijs 48 p.; A. Valkenburg 46 p.; H.
Valkenburg 45 p.; G. v. Spankeren 45 p.;
M. Berendse 45 p.; G. v. Elst 45 p.; A.
v. Dusschoten 44 p.; J. Overeem 44 p.; J.
v. Elst 42 p.; Mr. C. P. Hoytema van Ko
nijnenburg 42 p.
Petite carabine: G. v. Spankeren 44 p.;
A. Valkenburg 44 p.; H. K. Berendse
44 p.; P. Engelenburg 43 p.; A. Blanken
43 p.; M. Berendse 42 p.; A. v. Dusschoten
42 p.; J. Overeem 42 p.; J. Koudijs 40 p.;
H. Veldhuizen 40 p.; C. Valkenburg jr.
40 p.
EDERVEEN. Vrijdag 19 juli 1957. Eier
markt. Aanvoer 440.000 stuks. De prijzen
varieerden voor kippeëieren van 17.-
tot 18.25, voor henneëieren van 8.-
tot 15.-, dit per 100 stuks. De handel
was vlug.
een kleine kofferruimte of op één zit
plaats van een auto.
VIER STOELEN EN EEN
TAFEL IN EEN KOFFER
Verpoost u graag in de vrije natuur,
maar houdt u er niet van om dan op
de grond zittend uw boterham op te
eten, geen nood, ook hierin is oor de
Nederlandse industrie voorzien. Wat
zoudt u denken van een koffer van
normaal formaat (bijv. 40 x 57 cm), die
kan worden uitgeklapt tot een flinke
tafel (80 x 57 cm)? Twee stoeltjes met
en twee zonder rugleuningen, die in de
koffer-tafel waren verborgen, geven
een prettig zitje. Tafel en stoelen kun
nen buispoten hebben of de stoelen zijn
geheel uitgevoerd in hout en alleen de
tafel heeft buispoten. Er zijn verschil
lende koffermaten en verschillende com
binaties van tafel en stoelen. Ook be
staan er koffers die speciaal geschikt
zijn voor vervoer per scooter of brom
fiets, dan echter worden twee stoelen
bijgeleverd.
OOK HET BED KAN MEE
Zelfs bestaan er geheel opvouwbare
bedden, bijvoorbeeld met verstelbaar
hoofdeinde en rustend op zes rubber
stootbuffers, die ook als logeerbed kun
nen worden gebruikt. De afmetingen in
uitgeklapte toestand kunnen zijn: 65 x
190 x 39 cm en 60 x 190 x 38 cm. En
- lest best - er worden in Nederland
ook voortreffelijke hangmatten van wit
katoenkoord gemaakt.
Wie tegenwoordig- de liedjes hoort
de lofliederen, welke over de oude Am
sterdamse stadswijk de Jordaan met zo
veel succes worden gezongen, zou on
willekeurig denken dat het daar niet
minder dan een paradijs op aarde is.
Daar, aan de voet van „die oude Wes
tertoren", waar de bloemen voor de ra
men staan waar de Amsterdamse hu
mor nooit verloren zal gaan, zolang de
lepel in de brijpot staat u kent al dat
moois wel, waarvan de liedjes getuigen,
daar moet het toch wel een ideaal woon
oord zyn. Wie deze veel geprezen stads
wijk bezoekt, komt echter wel tot ande
re gedachten. Zeker, er zijn daar mooie,
romantische plekjes er zijn oude hui
zen, maar dezelfde romantisch aandoen
de huizen zyn vaak woningen, die de
naam krot nauwelijks verdienen. Wie
door deze veelal trieste en saaie Amster
damse stadswijk dwaalt en er zijn ogen
de kost geeft, zal menig bordje met de
aanduiding „Onbewoonbaar verklaarde
woning" zien, onder welk bordje dan
staat „Tijdelijk noodverblijf", een tijde
lijkheid, die al vele jaren duurt.
Dertig jaar geleden waren er al plan
nen, de Jordaan als woonwijk te sane
ren, doch dat die plannen nog niet veel
zyn opgeschoten, blijkt uit het gebouw
van de Geneeskundige Dienst, dat in de
Willemsstraat op de nieuwe rooilijn werd
gebouwd. De oude huizen, die aan de sa
neringsplannen ten offer zouden vallen,
staan er nog net zo
Misschien heeft u wel eens gehoord,
dat in de Jordaan de mensen elkaar al
tijd helpen. Stelt u zich er niet te veel
van voor. Natuurlijk, de mensen helpen
elkaar wel eens, maar wij spraken er een
geboren en getogen Jordaner die bitter
zei: „Als jongen, zo'n veertig jaar gele
den, ging ik met een cent naar school.
Ik kocht daar dan een Hoornse wortel
voor. Dat was m'n ontbijt. We kregen
nooit voldoende te eten, maar ik heb nog
nooit gemerkt, dat de een of ander mee
levende Jordaner zei: „Hier heb je een
bord eten"
DE LEENVROUWEN
„Weet u, hoe wij destyds in de Jor
daan werden geholpen? Er waren leen
vrouwen Wie een tientje wou lenen,
moest beginnen twee gulden te geven,
voor de spaarpot van de kindertjes. Die
was moeder dan al kwyt. De geleende
tien gulden, die er in werkelijkheid dus
maar acht waren, moesten in tien weken
met 1,25 worden afbetaald. Moeder
mocht wel eens een week overslaan,
maar moest dan toch het kwartje „ren
te" geven. Weet u, hoeveel procent die
leenvrouwen van hun geld maakten
Reken het maar na: 531,56 procent. Er
zyn nog kleinkinderen van die zogenaam
de leenvrouwen, die huizen of behoorlijke
zaken ervan hebben. De arme Jordaner
kon ook via zo'n leenvrouw een pak ko
pen. Dan kreeg hij een bonnetje mee:
„Goed voor een pak". Daar werd je dan
voor duur geld een slecht kostuum ge
leverd. Een kostuum, in die winkel, ge
prijsd voor 50,kostte om te beginnen
KEURING K.I.-VERENIGING
De K.I.-vereniging te Woudenberg hield
een keuring van vazen en schotten, zijnde
afstammelingen van de stieren Pietjes
Adema en Yta, op het terrein van de heer
T. Top alhier.
Als keurmeesters fungeerden de heren
Ir. W. v. Oyen, rijksveeteeltconsulent te
Utrecht, de heer A. v. d. Goot, inspecteur
Ned. rundveestamboek, de heer A. Brou
wer te Soest en de heer G. van Eek te
Bunnik.
Aangevoerd werden door D. Lokhorst,
6 stuks; D. van Loennen 2; D. de Kruif 5;
G. v. d. Lagemaat 6; G. van Ekris 4; G.
van Leersum 2; W. de Greef 4; G. M. v.
Donselaar 6; J. M. Versteeg 3; W. Meer-
veld 4; H. J. de Fliert 11; J. Blaauwen-
draad 4; allen te Woudenberg. W. v. Maa-
nen 5; A. v. d. Brandhof 1; R. v. d. Brand-
hof 1; D. A. Verbeek 3; J. Jochemsen 4;
allen te Renswoude. C. Wolfswinkel 4;
te Maarsbergen; J. Tichelaar 1; J. v. d.
Vliert 9; G. C. Moesbergen allen te Scher
penzeel en W. de Greef 1; te Overberg.
Hierbij waren 52 afstammelingen van
de stier Pietjes Adema en 38 van Yta. De
dieren werden ingedeeld in drie groepen
n.l.Ie groep A. 2e groep B. en 3e groep
stamboekwaardige of eervol vermeld. Van
de afstammelingen van Pietjes Adema
kregen 8 vazen een le prijs; 7 een 2e prijs
en 5 een 3e prijs, terwijl aan 15 dieren
geen prijs kon worden toegekend. Van de
afstammelingen van Yta kregen 12 vazen
een le prijs; 8 een 2e prijs en 6 een 3e
prijs. Van de schotten verwierven 13 een
le prijs en 13 een 2e prijs.
De afstammelingen van de stier Pietjes
Adema maakten een zeer goede indruk
en alles wijst er op, dat vele van deze
dieren in aanmerking zullen komen voor
de stamboekkeuring te Utrecht. De in
druk van de afstammelingen van Yta was
iets minder, doch toch nog ruimschoots
voldoende. De heer Van Oyen adviseerde
dan ook de eigenaren van de aangebrach
te dieren, de stier Pietjes Adema van de
K.I. in stand te houden en daarnaast nog
gebruik te.maken van Yta.
MENEER MOCHT GRATIS PROCE
DEREN.
Te Ludwigshafen, Duitsland, werd een
aandeelhouder van een chemisch wereld
concern, die een maandelijks inkomen
had van 540,en over een aandelen
kapitaal van ongeveer ƒ74.000,be
schikte, toch in de gelegenheid gesteld,
pro deo te procederen.
Deze man meende, de chemische fa
briek ertoe te kunnen dwingen, tal van
inlichtingen over de gang van zaken aan
de aandeelhouders op hun algemene ver
gadering te verstrekken.
Aangezien met de dagvaarding een
voorschot moet worden verstrekt dat af
hankelijk is van het aandelenkapitaal der
te dagvaarden maatschappij en in dit ge
val het voorschot ruim een half miljoen
gulden zou moeten bedragen, kon men
van deze aandeelhouder niet verwach
ten, een procedure te kunnen voeren. De
rechtbank stond hem echter toe, het pro
ces pro deo aanhangig te maken.
Toen de maatschappij dit vernam, vond
zij het raadzaam, tot een minnelijke
schikking met de querulante aandeel
houder te komen. Ook deze minnelijke
schikking kostte de maatschappij ettelij
ke honderdduizenden guldens. Want ook
bij dergelijke schikkingen houden de kos
ten nauw verband met de hoogte van
het aandelenkapitaal.
80,Daar kwam dan nog de woeker
rente bij."
ALS HULPJE
„Mijn moeder werd door een melkboer
geholpen," valt de vrouw van onze Jor
daner in. Voor schooltijd, van kwart voor
acht tot negen uur „mocht" ik die man
helpen. Ik verdiendedrie cent per
week. Daarvoor sleepte ik met litertjes
melk de hoogste en de steilste trappen
op en af. Zondags kreeg ik een glaasje
taptemelk, omdat het zondag was en nog
een daisy-koekje mee voor m'n zusje".
Zo'n leenvrouw, waar m'n man het net
over had, moest elke dag twaalf eieren
en een halve liter room hebben. Dat is
niet bepaald om over te zingen"
„Zijn die leenvrouwen er nog?" vragen
wij.
„Waarschijnlijk niet. De afbetalings
magazijnen maken wat dat aangaat het
leven in de Jordaan wat gemakkelijker!"
is het antwoord. Mijn moeder kon echter
lezen noch schrijven. Als zo iemand in
de handen van zulk een geldschietster
viel, zat ze er haar hele leven aan vast.
Dan kwam er geen eind aan het betalen!
Moeder wilde ook voor vader niet weten,
dat ze geld leende, maar geloof maar,
dat het mens, net als vele andere Jor-
daners, in de zorgen zat.
Er kwam eens een buurvrouw bij ons,
met de vraag, of zij de schoenen van
m'n vader naar Viooltje mocht brengen.
Viooltje, of ome Jan, was de lommerd.
Dat kreeg ze niet voor elkaar. Dat durf
de moeder niet. Zij durfde wel de zon
dagse kleren naar Viooltje te brengen.
Dat gebeurde vrij algemeen. Maandags
inleveren en zaterdags weer inlossen.
In verband met vakantie van druk
kerij en redactie, zal het woensdag
nummer van komende week niet
verschynen.
Het volgende nummer verschynt dus
weer aanstaande vrydag.
De uitgever.
Er zijn in politieke kringen stemmen
opgegaan, die er voor pleiten volgend
jaar in de gemeente Ede geen raadsver
kiezingen te houden. Deze verkiezingen
zouden kunnen worden voorkomen als
alle politieke partijen ter plaatse van te
voren de hoofden bijeen steken en ge-
zamelijk één candidatenlijst i ndienen,
waarop nie meer dan 31 namen voor
komen. In dat geval zouden alle can-
didaten automatisch gekozen kunnen
worden verklaard.
Dit idee is naar voren gekomen omdat
de voorgenomen grenswijziging met Vee
nendaal, die in 1958 tegelijk met de raads
verkiezingen zou plaats vinden, waar
schijnlijk zal worden uitgesteld tot 1959,
hetgeen tot gevolg zou hebben dat twee
jaren achtereen raadsverkiezingen moe
ten worden gehouden. Voor de politieke
partijen brengt dat natuurlijk financiële
bezwaren mee en ook het gemeentebe
stuur zou het in deze tijd van bestedings
beperking niet onwelkom zijn als men in
1958 de kosten van één verkiezing zou
kunnen besparen.
Het vooroverleg zou zich bovendien
moeten uitstrekken tot die partijen, die
wel aan de verkiezingen plegen deel te
nemen, zonder veel kans op een zetel te
hebben. In 1953 waren dit de communis
ten en het gereformeerd politiek verbond
en het is niet onmogelijk, dat hier of
daar ook nog een zogenaamde „wilde"
lijst opduikt, die eveneens de indiening
van een gecombineerde lijst zou kunnen
verhinderen.
DUITSE VLUCHTELING HAD SUCCES
In 1848 moest een jonge Duitse student,
Karl Schurz, uit Duitsland vluchten. Zo
als vele andere intellectuelen was hij het
niet eens met het feudale systeem, dat
toen in Duitsland de kop opstak en onder
andere de persvrijheid tot een paskwil
maakte. Het jongmens kwam in Parijs
terecht. Er gingen verzoeken om aan
houding naar de Franse collega's van de
Duitse politie, echter zonder resultaat,
daar men in Frankrijk duizenden van die
intellectuelen asylrecht verleende.
Schurz kwam in de V.S. waar hij door
zijn verkiezingscampagne voor Abraham
Lincoln een beroemd man werd.
Hij was voor de V.S. achtereenvolgens
ambassadeur te Madrid, Divisie-generaal
in de USA-burgeroorlog, Senator en uit
eindelijk minister van binnenlandse za
ken. Na 1871 sprak men in Duitse officiële
kringen reeds minder minachtend over
deze revolutionnaire vluchteling, mede
door de goede verstandhouding tussen
de V.S. en Duitsland.
Natuurlijk treft men tal van „Karl
Schurz-straten" in Duitsland aan. Schurz
stierf in 1906, 77 jaar oud.
WAGENINGEN. Deze week heeft de
Zuidafrikaanse minister van landbouw
Le Roux in gezelschap van tien Afri
kaanse boeren een bezoek gebracht
aan de landbouwhogeschool alhier.
WIJZE WOORDEN
KWAAD EN GOED
In vele gevallen is, wat wy
kwaad noemen iets dat goed is,
doch verkeerd toegepast of over
dreven.
(Lubbock)
-\
Alle verzekeringen
Hypotheken
Verkoop vaste goederen
Woningbcheer
Taxaties
beëdigd als makelaar en taxateur
Veenendaal - Kanaalweg 2 - Tel. 2918
