Nieuwsblad voor Veenendaal Omstreken Veenendaals volkslied moet nog wennen Cuneratoren voor 60 jaar door bliksem getroffen MULDER Rhenen zonder brug niet denkbaar rr n J Massale samenzang kan regelmatig terugkerend feest woeden RHENEN FOTO PRIJSVRAAG SCHERPENZEEL Ook laatste oorlogswonde geneest Mümovnm 31e jaargang WOENSDAG 4 SEPTEMBER 1957 No. 69 Uitgave: „De Gelderse Vallei" Veenendaal Verschijnt tweemaal per week in: Stichts en Gelders Veenendaal, Amerongen, Elst/^IÜïèneiv^Adlterberg, nOverberg, De Haar, Kade, Maanderbuurt, Ederveen, Renswoude, Scherpenzeel Dividend Leidsche Wolspinnerij weer 13 °/o AGENDA Demonstratie met politie- en blindengeleidehonden Veenendaler dodelijk verongelukt Tweede zeer ernstig gewond Wielerwedstrijd kampioenschap Nederland door Veenendaal Filmvoorstelling C.F.A. Doe mee aan onze Hoe Veenendaal spaarde Voorbereidingen „Floralia"- tentoonstelling Overleg bij vaststelling verenigingsavonden Vuurzee en vonken regen boven Rhenen Roode-Kruisboot naar Rhenen - -- r» Spaarbank van Rhenen ASSURANTIEKANTOOR ALLE VERZEKERINGEN HVPOTHEKEN EN FINANCIERINGEN Be j aardencentrum voorziet in behoefte Officiële opening speeltuin „Wester singel" Wageningens brandweer snelde te hulp Hoe de restauratie werd bekostigd DANSSCHOOL v Wim Spaan - Rhenen Club- en privélessen Ramp over ramp Redactie en administratie: Parallelweg 10 Veenendaal Telefoon K 8385-2023 - Girono. 553427 Redactie: W. F. ter Hoeven Advertenties en abonnementen kunnen ook worden omgegeven by de agentschappen van „De Vallei" in de plaatsen van verschijning VALLEI ADVERTENTIES Advertentieprijs per mm 14 cent Speciale contractprijzen op aanvraag Minimum per advertentie 3,60 Rubriek Vraag en Aanbod 110 woorden 95 cent, elk woord meer 7 cent Familieberichten 15 cent per mm Abonnementsprijs 1,55 p. kwartaal Losse nummers 10 cent Zaterdagavond hebben we dan voor het eerst het nieuwe Veenendaalse volks lied horen zingen als één van de belangrijkste onderdelen van een muziek- en zangprogramma, door de Vereniging „Oranjedag" geboden op de vroegere Koninginnedag, de verjaardag van H.K.H. Prinses Wilhelmina. Dat hierbij het zo ruime Dr. Slotemaker de Bruïneplein door een duizend koppige menigte werd gevuld, zal stellig voor een groot deel zijn terug te brengen tot de nieuwsgierigheid naar hoe ons Veenendaalse volkslied het toch wel zou doen. Zou het goed klinken? We menen dat het, toen het eenmaal gezongen was, de toehoorders niet tegen viel. Om niet te zeggen dat velen vooral de melodie zelfs mooi vonden. Mooier dan „Een blij gemekker" en „Wat is je boerkool lekker" had doen verwachfèn" Het werd kennelijk ook door koorleden en orkest met zorg gezongen. Beslist plechtig klonk het Alweer: plechtiger dan menige zin in de tekst had doen verwachten. De melodie vraagt dan ook om goed gezongen te worden. Met ons zal dan ook wel menigeen niet hebben kunnen ontkomen aan -de indruk van de tegenstellingen in dit lied. Tegenstellingen die waarschijnlijk ontstaan zjjn als gevolg van de alleszins begrijpelijke schroom waarmee dit lied gemaakt werd, en stellig niet vreemd aan de open vraag: welke functie dit lied nog eens in de Veenendaalse gemeenschap zal vervullen en wat Veenendaal ermee gaat doen. In ieder geval werd het zaterdagavond dan officieel de toekomst van de Veenen daalse wereld ingezonden. Officieel, dus niet in de geest van wat eens voor Vee nendaals volkslied moest doorgaan. Nee, iets beters en mooiers. In zijn inleidend woord zei de auteur, de heer Kees Stip, het lied evenwel niet als het Wilhelmus van Veenendaal te willen zien. We geloven dan ook dat hij er met zijn tekst precies tussenin heeft willen blij ven, en ook dat hij, in deze ons inziens juiste opzet, uitstekend is geslaagd. Men kan vooruit niet weten waar het met dit volkslied (om het dan zo nog maar eens te noemen) heengroeit. Voor alsnog kunnen wij het echter niet anders aanvaarden dan in de geest van de tekst, n.l. niet direct als wat we verstaan on der een volkslied in de zin van het woord, maar als een lied dat alleen Veenen- dalers zingen. Het is niet nodig om er uitgesproken gewichtig en plechtig mee te doen. Naar onze verwachting zal het door de Veenendalers straks heus wel uit volle borst gezongen worden. Wij denken ons dit uit volle borst zin gen b.v. op meerdere openluchtzang avonden als die van j.l. zaterdag. Zang avonden waarbij dan de gehele saam- gestroomde menigte een veel meer werk zaam aandeel heeft. Werkelijke massa zang hebben wij hier op 't oog, en dan met een programma van zangnummers waarvan de meeste onder leiding en met muziekbegeleiding, door een ieder kun nen worden meegezongen. Op dagen ais b.v. de 31ste augustus, kon dat in de toe komst tot evenementen en een feest op zichzelf worden. Zaterdagavond zongen eigenlijk alleen de koren, met daaromheen een rumoerige schare van pratende mensen en joelende jeugd. Een groot deel van de muziek en zang ging daardoor verloren. Dat was jammer. Wij verheugen ons dan ook over het feit dat de plannen, om te komen tot een plaatselijke federatie van zangverenigin gen, o.m. beogen het in de toekomst vaker organiseren van massale openluchtzang. Wij onderschrijven de hartelijke dank woorden van de voorzitter van „Oranje dag", de heer H. M. van Schuppen, voor de moeite welke de zangers en muzi kanten en hun dirigenten van zaterdag zich voor deze avond hebben getroost. Zoals wij ook onderschrijven zijn dank aan het adres van de heer Kees Stip en de componist van het nieuwe lied van Veenendaal, de heer Lex Karsemeijer, die hij bekrachtigde met het aanbieden van een koopbon en een kist echte Veenen daalse sigaren, blij als spreker wag dat Volgens het jaarverslag van de Leid sche Wolspinnerij over 1956/1957 heeft de omzet van dit bedrijf ten opzichte van vorig jaar een verdere stijging onder gaan. Een verdere verbetering van de produktiviteit en meer efficiency zullen het stijgende kostenpeil zoveel mogelijk moeten opvangen. Het exploitatiesaldo beliep 2.680.000.- (vorig jaar 2.316.000). Een winstsaldo resteerde van 733.000.- (vorig jaar 665.000.-). Een bedrag van 500.000.- kon worden toegevoegd aan de reserve (vorig jaar 250.000.-. Over 1956/1957 wordt een onveranderd dividend voorgesteld van 13#/o waarvan, evenals vorig jaar, 10°/# in aandelen. DE CJBTB IN DE PRIJZEN Georganiseerd door de Gelderse Chr. Jonge Boeren- en Tuindersbond werd te Heerde een landdag gehouden met o.m. provinciale wedstrijden in trekker-behen digheid en veebeoordeling. De Veenen daalse afdeling wist daarbij beslag te leggen op een tweede prijs in het be oordelen van jonge biggen bestemd voor baconmesterij. DIEVEGGE AANGEHOUDEN Zaterdagmiddag kon een gehuwde in woonster van Veenendaal worden aange houden verdacht van diefstal van een biljet van 10 gulden ten nadele van ken nissen die enkele huizen bij haar van daan wonen. De vrouw bekende het ten laste ge legde en werd daarop weer op vrije voe ten gesteld. VEENENDAAL Zaterdag 7 september, in gebouw „Eltheto", 4 uur, kinderfilmvoor stelling „Het geheim van de Toren" en 's avonds 8 uur film „De Glazen Berg" van Chr. F. A. Op terrein v.v. „Matjan", Berg weg 3 uur, demonstratie pol. en blindengel. honden. Westersingel: 4 uur opening nieuwe speeltuin. Luxor Theater, heden woensdag en morgen donderdag de film „Bloedige vergelding". dit Veenendaalse produkt, evenals de wol en de boerenkool, in het lied niet verge ten waren. Een bijzonder woord van wel kom richtte de heer Van Schuppen tot de eveneens op het plein aanwezige ouders van de heer Kees Stip. Door het plechtig, door de duizend koppige menigte tot besluit gezongen Wilhelmus vooral, werden wij er eerst goed bij bepaald dat de 31ste augustus nog altijd een nationale feestdag is. Ook daarom nogmaals: We hopen dat Veenendaal in de toekomst meer van der gelijke grootse, en zo even mogelijk, nog grootsere zangavonden in de openlucht zal kunnen beleven. Zaterdagmiddag a.s. wordt op het ter rein van de voetbalvereniging „Matjan" op de Salamanderheide een interessante demonstratie gegeven met politie- en blindengeleidehonden. Deze demonstratie is georganiseerd door de Veenendaalse Politiehonden Vereni ging „V.D.C." en begint om 3 uur. Volgens de laatste berichten is de toe stand van de nog in het ziekenhuis te Ermelo verblijvende heer A. van Raay, die bij het j.l. zaterdagmiddag bij Putten plaats gevonden hebbende verkeersonge val een schedelbasisfractuur opliep, nog zeer ernstig. Zoals bekend was de heer Van Raay een van de overlevenden van dit onge luk, waarbij de 44-jarige heer Joh. Nij- hoff uit Veenendaal en de bestuurder van een bromfietstandem, afkomstig uit Amsterdam het leven lieten. De heren Nijhoff en Van Raay kwamen op hun scooter van de richting Harder wijk, toen plotseling in volle vaart op een kruispunt in Putten genoemde tan dem op hen afkwam met als gevolg een hevige botsing. De heer Nijhoff overleed kort na het gebeurde. Naar wij vernemen zullen de deel nemers aan de clubkampioenschappen wielrennen van Nederland ook door Vee nendaal komen op 18 september aan staande. De renners komen uit de rich ting De Klomp en zullen vervolgens via Rhenen in de richting Eist rijden. Welke route de renners door Veenen daal zullen nemen staat nog niet vast. De Chr. Film-Actie opent het nieuwe seizoen in Veenendaal op a.s. zaterdag 7 september met de vertoning in het ge bouw „Eltheto" aan de Fluitersstraat van de film „De Glazen Berg", terwijl 's mid dags om 4 uur een kindervoorstelling ge geven wordt van de film „Het geheim van de Toren". De reeds eerder voor deze dag aange kondigde film „Het verloren Continent" is dus door eerstgenoemde film vervan gen. In Rotterdam is het tiende internationale concours hippique ge opend. Begonnen werd met de dressuurproef, waaraan Z.K.H. Prins Bernhard ook deelnam Z.K.H. Prins Bernhard op zjjn paard Arque- buse tydens de proef. Na het plaatsen van de eerste serie foto's van de in ons vorig nummer aangekondigde foto-wedstryd, is ons reeds gebleken, dat deze een succes zal worden. Althans de deel name en het aantal puzzelaars is zeer groot. Men schept er een genoegen in aan deze puz zle mee te doen en zo zichzelf te testen in hoeverre men de Elders in dit nummer géVCn-mii no| 11 ns in liH li ill I rr ii opuwm ming van de spelregels van deze prijsvraag. Aan het postkantoor te Veenendaal en de daaronder ressorterende postinrichtin- gen werd gedurende de maand augustus 1957 ontvangen 169.247,91 en uitbetaald 128.517,87. Bij de Veenendaalse Nutsspaarbank werd in de maand augustus ingelegd voor een bedrag van 236.701,19 en terug betaald 216.191,43. De maand september nadert en daar mee de jaarlijkse Floralia-tentoonstel- ling. Op donderdag 26, vrijdag 27 en za terdag 28 september zal deze weer in de gemeentelijke eierhal worden gehouden. De leerlingen van de drie lagere scholen hebben 1 of 2 plantjes gekweekt, naar keuze uit zes soorten: geraniums, coleus, afrikanen, fuchsia en rode en rose be gonia. Ook onder de ingezetenen zijn er die enkele planten hebben aangeschaft om mee te dingen naar verschillende prijzen. Het bestuur van Floralia doet een drin gend beroep op alle dorpsbewoners om mooie planten, die op de een of andere manier de bewondering waard zijn, in te zenden. Dit verhoogt de aantrekkelijk heid van het bezoek. Ook hiervoor wor den prijzen toegekend. De idee voor prij zen voor de mooist? of grootste collectie is in overweging men. De winkelie "ieo|e\i'prkinfr door prijzen, o.a. een plaatselijke kweke men met een stan lijkheid zal doen toenemen. Alle inwoners warden verzocht, op welke manier dan ook, mede te werken om deze vierde Floralia-tentoonstelling te doen slagen. het bestuur geno- vereniging verleent enning van extra isselbeker. Ook de zullen weer uitko- wat de aantrekke- De lange avonden zijn weer op komst en daarmee het seizoen van vergaderin gen. Jammer genoeg vallen zo vaak ver schillende vergaderingen op één avond. Toch is dat te voorkomen. Reeds jaren ligt een verenigingsboek bij de boek handel Hardeveld kosteloos ter inzage. Zo gauw een datum voor een vergade ring is vastgesteld kan een bestuurslid daarvan aantekening doen in bedoeld boek. Staat reeds een vergadering op diezelfde datum vermeld, later dan de besturen contact met elkander opnemen of men verzetten kan, daarmede doet men anderen vaak groot genoegen want niemand kan twee vergaderingen tege lijk bezoeken. Laat men niet redeneren, dat avonden ten koste van andere ver enigingen, wel door kunnen gaan. Samen werking is in deze tijd meer dan nodig. Men komt aldus tegemoet aan het ver langen van vele dorpsgenoten. STEILE GREBBEBERG SCHRIK VAN AMBONNEZEN Vijf ambonnezen, afkomstig uit 's-Her- togenbosch, waren zaterdagavond op be zoek geweest in Barneveld met een ge huurde Volkswagen. Zondagochtend gin gen de heren weer huiswaarts, doch ze zijn niet verder gekomen dan onderaan de Grebbeberg in Rhenen, waar hun wagen enkele malen in de rondte tolde, vervolgens door het hek van hotel De Grebbe reed, een fundering eruit gooide en zwaar beschadigd tot stilstand kwam. De heer Van Londen, de gerant van het hotel, hoorde een enorme klap en stoof zijn bed uit om de helpende hand te bieden. Na de wagen te hebben open gebroken konden de heren er uit kruipen. Het was toen omstreeks kwart voor zeven in de ochtend. Vermoedelijk hebben de heren met te grote snelheid gereden. De Cuneratoren werd op zaterdag 4 september 1897 vandaag 60 jaar gele den 's avonds om half negen, toen een hevig onweer boven de Grebbeberg was losgebarsten door de bliksem getroffen, waardoor de spits van het bouwwerk in brand geraakte. Al spoedig greep de vuurzee om zich heen met het gevolg, dat de gehele toren uitbrandde. De Cunerakerk vatte vlam, waarvan het dak en het prachtige orgel werden vernield. Ook drie woningen in de directe nabij heid van de machtige toren werden een De Kasteel „Staverden" hoopt met chronische patiënten in Roode Kruis ver band op 26 september Rhenen aan te doen. De afdeling zal weer voor een har telijke ontvangst zorgen, terwijl tevens het jeugd Roode Kruis acte de présence hoopt te geven. De patiënten zijn afkom stig uit de provincie Zuid-Holland, voor het merendeel uit de plaatsen Den Haag en Delft. „REINTJE" TE SLIM AF De jachtopziener E. J. v. d. Klift te Rhenen, heeft op het landgoed „Kwin- telooijen" onder Rhenen, een rekelvos geschoten. Aan het postkantoor werd gedurende de maand augustus ten behoeve van de Rijkspostspaarbank ingelegd door de Rhenenaren 51.809,77 en terugbetaald 28.838,31. TWEE GEZINSVERZORGSTERS IN RHENEN Met ingang van 1 september heeft Rhenen twee gezinsverzorgsters. Door de commissie is als zodanig benoemd mej. G. Hoolhorst. Dit betekent een aanmer kelijke verruiming en meer gelegenheid om in nood verkerende gezinnen bijstand te verlenen. Aanvragen om hulp dienen te worden gericht aan mevrouw J. A. Wiebosch- Bovenschen, Roghairweg 18 te Rhenen. KERKEWIJK 167 •T6L.3000 VEENENDAAL Voor het j.l. maandag heropende be jaardencentrum gevestigd in het gebouw „Eltheto" bestond van de zijde der Vee nendaalse Bejaarden een flinke belang stelling. Velen hebben weer van de gelegen heid gebruik gemaakt om er enige ver pozing te vinden. Aan deze heropening werd een enigs zins feestelijke tintje gegeven in de vorm van een traktatie, hetgeen door de aan wezigen zeer op prijs werd gesteld. Van de biljards en overige spelen werd druk gebruik gemaakt en in een goede sfeer was men gezellig bijeen. Uit alles blijkt dat dit Centrum, dat op werkdagen (behalve zaterdags) van 13.45 uur tot 17.00 uur geopend is, in een dringende behoefte voorziet. Na vele maanden hard werken door de leden van de buurtveren. „Westersingel", zal dan a.s. zaterdagmiddag om 4 uur de schitterende speeltuin van deze vereni ging officieel door burgemeester A. Bak ker in gebruik worden genomen. Deze prachtige speeltuin met niet min der dan tien verschillende toestellen, is het resultaat niet alleen van doorzetten bij een eenmaal voor ogen gesteld doel, maar ook van hard werken met de han den. De speeltuin is namelijk geheel met eigen krachten uit de vereniging ge bouwd. Men heeft dus op de kosten aan merkelijk kunnen besparen. Hiertoe is men tevens in de gelegenheid gesteld doordat de heren Van de Bosch van de houthandel hiervoor belangeloos een deel van hun gebouwen aan de Geerseweg in gebruik gaven en eveneens zorgden voor het vervoer van de materialen van de Geerseweg naar de Westersingel per vrachtauto. Al met al kan gezegd worden dat hier met beperkte middelen, ook financieel, werkelijk iets moois tot stand kwam. Wanneer deze krant voor U ligt, kan de nieuwe verkeersbrug over de Rijn één geheel zijn geworden, want vandaag (woensdag 4 september) zou toch het laat ste deel worden ingevaren met vier grote bokken. „Kan", schrijven we, want op het moment, dat we dit noteren, is er altUd nog die onzekere factor van het weer en het pechduiveltje. Maar laten we aan nemen, dat hedenochtend het zware ex periment is gelukt, dan hebben geduren de vijf minuten de klokken in de Cunera toren feestelijk geluid, is Rhenen in de vaderlandse driekleur „gehuld" en mar cheren vanavond de drie muziekkorpsen door de stad om uiting te geven aan de alom heersende vreugde rond dit histo risch gebeuren. Het gesprek van de dag in Rhenen is inmiddels gewijzigd. Nu is de vraag: wan neer zal de brug officieel geopend wor den, op ieders lippen. Niemand kan het nog zeggen, zelfs het comité Rijnbrug feesten staat nog met de mond vol tan den. Dat is een grote handicap, want mei de plannen kan men niet opschieten en wordt het tijdstip van opening zoveel la ter in de t(jd, dan wordt het weer slech ter en kan er zelfs van feesten in de openlucht niet veel meer komen. De brug over de Rijn behoort sinds 1886 bij Rhenen. In dat jaar werd de vroegere spoorbrug geopend, die drie grote bogen bevatte. Heeft het met de totstandkoming van de huidige verkeers verbinding geduurd vanaf 1945, met die spoorbrug van weleer is het ook niet zo vlot gegaan. Magr dank zij de vast houdendheid van de toenmalige ge meentebestuurders, we denken aan de heren Roghair, Sandbrink en Jhr. Schim- melpenninck (burgemeester) werd Rhe nen tenslotte toch aan de „spoor" ver bonden en viste de gemeente Wageningen achter het net. Er was namelijk eerst sprake van, dat deze naburige gemeente de spoorbrug zou krijgen, doch in de staten-generaal pleitten baron Mackay en Rappard en Van Nispen Heydenrijk krachtig voor de verbinding over Rhenen en met grote meerderheid werd er toe besloten, nadat de afgevaardigde Stiel tjes nog had aangetoond, dat de spoor lijn niet vóór maar achter de Grebbelinie moest liggen. Die Grebbelinie heeft tussen twee haakjes heel wat op zijn geweten. In de mei-dagen van 1940 zagen de Nederland se militairen zich genoopt de middelste boog van de brug in puin te schieten. Direct na de oorlog werd de boog van de Rhenense oever verschoven naar de plaats waar de vernielde had gelegen en zetten de bruggenbouwers een oude draaibrug op de plaats van de verscho ven boog. Tijdens die eerste vernieling was Rhe- nens bevolking geëvacueerd, maar de tweede maal, dat de brug werd vernield, ditmaal door geallieerde bommenwerpers, was heel Rhenen er getuige van. Tot tweemaal toe kwamen de vliegtuigen te rug, na eerst mis te hebben gegooid. Er was geen redden meer aan en door de desolate toestand waarin we verkeerden, we schreven toen eind 1944, zijn de puin hopen blijven liggen tot na de oorlog. De brug was zodanig verwoest, dat al leen de schrothoop uitkomst kon bren gen. Doch voordat al dat oud roest was op geruimd, er was aan de oude spoorbrug maar liefst 33.000.000 kg staal verwerkt, zou er nog heel wat Rijnwater overheen zijn gespoeld. Het werd een tijd van de wildste ge ruchten. Inmiddels was er in het bur- gemeesterloze tijdperk van de na oorlogse jaren in Rhenen een Actie Co mité „Rhenen Opwaarts" opgericht, want er moest toch wat gedaan worden. En dat Actie Comité, onder de voort varende leiding van de vroegere Rhene- naar C. C. P. Wolff, heeft de eerste stoot gegeven tot de nieuwe brug. Toen al spoedig burgemeester Bosch werd benoemd, beet deze zich als een leeuw in dit voor Rhenen zo grote levens belang vast en het resultaat is gelukkig niet uitgebleven. De dag van heden spreekt daar immers boekdelen van. Wat die geruchten betreft, daarover zou een kolom te vullen zijn. Vaak ver schenen er in de ACRO-tijd bulletins, waarin stond, dat definitief was besloten de spoorbrug te herbouwen, of dat er een besluit was gevallen om een spoor- en verkeersbrug in gecombineerde vorm te scheppen. Soms was alles in mineur gestemd, want dan kwam er helemaal niets meer van. Kortom de wens .was menigmaal de vader van de gedachte en tenslotte is het toch nog zo heel anders uitgekomen, toen de idee rijpte van de noordzuid verbinding OssAmersfoort, via een verkeersbrug in Rhenen. Hoeveel instanties er alzo aan tepas zijn gekomen, is niet bekend, maar toch in elk geval wel vele gemeentebesturen aan deze „lijn", ettelijke Kamers van Koophandel, enkele Economische Tech nologische Instituten, colleges van gede puteerde staten van drie provincies en de minister van verkeer en waterstaat, om de spoorwegen niet te vergeten, die tenslotte geen heil meer zagen in het reizigersvervoer per rail langs Rhenen en hun emplacement hebben afgebroken om ruim baan te maken voor de nieuwe weg. Ook in Straatsburg kwam de brug in Dit is het treurige beeld dat de top van de b(j een bombardement in 1945 zwaar getroffen Cuneratoren te zien gaf. prooi der vlammen en het is een wonder, dat niet de gehele stad is afgebrand. Daar in de archieven weinig of niets aan bijzonderheden was te vinden over de brand zelf, mochten wij er na lang speuren in slagen een Rhenenaar te vin den, die voor zestig jaar terug op die angstige zaterdagavond als lid van de toenmalige plichtsbrandweer de strijd met het vuur had aangebonden. En de inmiddels afgetreden en nog niet zo lang geleden gedecoreerde onder-commandant en secretaris van de Vrijwillige Brand weer Rhenen, de heer H. de Rhoter, von den wij onmiddellijk bereid, iets naders over dit gebeuren te vertellen. „Het was een vreselijk onweer, die zaterdagavond, gepaard gaande met ver schrikkelijke regenval." Hevige slagen volgden elkaar snel op en omstreeks half negen gebeurde het. We hoorden een felle slag en weinige ogenblikken daarop spatten de vonken reeds uit de toren spits. De inmiddels ter plaatse aange komen commadant van de brandweer achtte het niet uitgesloten, dat de hevige regens de brand zouden blussen, maar welk een ontsteltenis, toen die enkele vonken uitgroeiden tot een vonkenregen. Onder het luiden van de brandklok op het stadhuis begaf zich de brandweer naar het Kerkplein en honderden men sen, onweer en regen trotserend, waren op de been. Met een straaljager en pers pompen werd het dak van de kerk natge- houden, hetgeen in die tijd al een moei lijke opgave betekende voor een brand weer, daar het water door middel van handkracht moest worden aangevoerd en toren en kerk dusdanige afmetingen had den, dat slechts met grote moeite het kerkdak kon worden bespoten. De toren moest dan maar blijven branden, want tot op 90 meter hoogte kon men nu een maal nog niet spuiten. Toch moest ook hier het vuur worden aangepakt en men besloot met emmers water langs de ein deloos lijkende wenteltrap naar boven te klimmen. Halfweg aangekomen kwam er echter al een Rhenenaar naar beneden, die reeds boven was geweest, met de boodschap: „Ga onmiddellijk terug, want daar boven is het niet om uit te houden. Het kokende lood loopt in stralen naar beneden". De brand was dus toen al zover uitgebreid, dat de met lood bekleedde spits reeds be gon te smelten. Toen de omstanders dit hadden waargenomen begon men uit de in de buurt liggende woningen huisraad en vee in allerijl in veiligheid te bren gen. Voor de ogen der Rhenenaren ont spon zich een vreselijk schouwspel. De toren brandde als een fakkel. De brandweer zag wel in dat het een onbegonnen taak was geworden om de kerk en de omliggende huizen tegen de vuurzee te beschermen. De bevolking klom op de daken van de huizen en met emmers water werden de neervallende vuurklompen gedoofd. Inmiddels riep de overheid de assisten tie in van de brandweer uit het naburige Wageningen. Deze was voor die tijd spoe dig ter plaatse, doch om het water bij de Rhenen ter sprake. De centrale commis sie voor de Rijnvaart heeft op jsijn bij eenkomst in genoemde stad op 3 maart 1955 de bouw van drie projecten over de Rijn onderzocht, namelijk de bruggen bij Dusseldorp, Speijer en Rhenen en verklaard er geen bezwaren tegen te hebben. Zo kon op 5 mei 1955 met de bouw wor den begonnen, vandaag werd het laatste lid aangebracht en laat, naar we hopen, de officiële opening niet lang meer op zich wachten. Als lamgeslagen was de Rhenense RUn- brug in mei 1940, nadat het Nederlandse leger tegen de oprukkende Duitse troepen de middelste overspanning had stuk geschoten. plaats van bestemmlg te krijgen moest zij met haar pompen naar de Rijn, wat een grote afstand was en dus een enorm drukverlies betekende, want ook de Wa- geningse spuitgasten moesten met hand pompen werken. Overhaast was men begonnen met het ontruimen van de kerk, daar geen red den meer mogelijk was en zo werden stapels bijbels en andere waardevolle voorwerpen naar veiliger oorden ge bracht. Het schitterende kerkorgel, het welk bijna geheel in de toren was ge bouwd, werd blootgesteld aan het val lende vuur en al spoedig stond het ge heel in lichter laaie. Intussen had de Wageningse brandweer de slangen uitgelegd en daar waren heel wat meters voor nodig, doch er werd tevergeefs op water gewacht. Hoe kon het ook anders, want toen men ging onderzoeken waar de fout schuilde bleek, dat de slangen waren doorgesne den. Hier kwam waarschijnlijk de rivaliteit tussen de bevolkingsgroepen uit Rhenen en Wageningen om een hoekje kijken. De Rhenenaren hadden misschien zelf de brand willen blussen om daardoor de eer aan zichzelf te houden, hoe het ook zij, dit voorval kwam het blussingswerk niet bepaald ten goede en de enorme vuurzee die inmiddels was ontstaan kende geen grenzen meer. Toen het vuur, alles wat maar branden wilde, had verslonden, was wel het ge vaar geweken, doch de toren was het slachtoffer geworden. Reeds een maand later besloot de ge meenteraad van Rhenen een verzoek in te dienen bij de Koningin-Weduwe Regentes ter verkrijging van geldelijke steun voor de restauratie van het verwoeste monu ment, daar de geldmiddelen van de ge meente het niet toelieten de herstelling op eigen kosten te doen geschieden. Deze werden geraamd op 47.657.- (in 1897!) en het stadsbestuur stelde voor 50°/i hier van voor eigen rekening te nemen. De toenmalige minister van binnen landse zaken zond bericht, dat hiertegen bij de regering geen bezwaren bestonden. Maar aan de subsidietoezegging van de regering waren eisen verbonden en van één daarvan is vermelding wel de moeite waard. „Ten raadhuize bevindt zich een oud schilderij, een plundering voorstellende, welke voor de kunstgeschiedenis niet zonder belang, doch deerlijk verwaar loosd en gehavend is. Teneinde dit stuk voor een verder verval te behoeden en behoorlijk te doen restaureren wens ik nog steeds aldus de minister dat het ten behoeve van het Rijksmuseum te Am sterdam worde afgestaan". Het zal de gemeenteraad wel aan zijn hart zijn gegaan, dat hij dit schilderij moest afstaan Tech werd het besluit, ge nomen, wilde de restauratie doorgaan, doch de tegenvoorwaarde werd gesteld, dat een getrouwe kopie ervoor in de plaats moest komen. Het betreft hier het schilderij „De inneeminghe van Reenen door de Hertog van Kleef in 1499". Tot op de huidige dag hangt het origi neel in het Rijksmuseum en de kopie in de raadzaal van het Rhenense stadhuis! De raad had wel voorgesteld 50%> van de restauratiekosten voor zijn rekening te nemen, doch men wist nog niet hoe men dit zou financieren. Om het geld bijeen te krijgen ging men sparrebomen verkopen, wat een bedrag opleverde van 24.081.- Maar dat alleen was niet voldoende, men ging daar in Rhenen nog iets anders doen, men deed ook het metaal van de naar beneden gestortte klokken van de hand. De prijs was bepaald op 73,50 per 100 kg en in de gemeenteraadsverga dering van 25 april 1899 deelde de voor zitter mede, dat plm. 6000 kg oude klok ken waren verkocht voor een totaal be drag van 4350,46. Hiermee was het geld voor de restau ratie bijeen en konden kerk en toren weer in oude gedaante worden herscha pen, doch de inwoners van Rhenen heb ben altijd nog d» bijnaam van „Klokken- verkopers". Hoge bomen vangen veel wind. Zou daarom misschien de Cuneratoren na de rampspoed van 1897 nog zovele malen zijn getroffen? In 1934 stond het monument opnieuw in brand, nu tengevolge van herstelwerken en ook de kerk werd toen vernield. Toen in 1944 de toren bijna geheel was gerestaureerd, gooiden ge allieerde vliegtuigen juist een paar da gen vóór de capitulatie in mei 1945 en kele voltreffers, waardoor opnieuw enor me schade ontstond. Thans is het bovenste gedeelte weer geheel gereed en deze open achtkant wacht nu op het aanbrengen van een nieuw klokkenspel, waarvoor Rhenens burgerij aan het sparen is. Het zal niet lang meer duren, of de klokken kunnen worden aangekocht. In de kerk staat een prachtig concertorgel gereed om officieel ingebruik te worden genomen. De toren wordt bovendien voorzien van een mo derne sprenkler-installatie met een auto matisch alarmsysteem. Moge het monu ment voor de toekomst een gunstiger lot zijn beschoren! WIJZE WOORDEN GEEN VREES MEER Zowel wanhoop als zelfvertrouwen verbannen de vrees. (William Alexander) Hoofdstr. 51, tel. 3184, Veenendaal

Digitale periodieken - Gemeentearchief Veenendaal

De Vallei | 1957 | | pagina 1