Nieuwsblad voor Veenendaal Omstreken
Veenendaals volkslied
moet nog wennen
Cuneratoren voor 60 jaar
door bliksem getroffen
MULDER
Rhenen zonder brug niet denkbaar
rr n J
Massale samenzang kan regelmatig
terugkerend feest woeden
RHENEN
FOTO
PRIJSVRAAG
SCHERPENZEEL
Ook laatste oorlogswonde geneest
Mümovnm
31e jaargang
WOENSDAG 4 SEPTEMBER 1957
No. 69
Uitgave: „De Gelderse Vallei" Veenendaal
Verschijnt tweemaal per week in: Stichts en Gelders Veenendaal, Amerongen, Elst/^IÜïèneiv^Adlterberg, nOverberg, De Haar, Kade, Maanderbuurt, Ederveen, Renswoude, Scherpenzeel
Dividend Leidsche Wolspinnerij
weer 13 °/o
AGENDA
Demonstratie met politie- en
blindengeleidehonden
Veenendaler dodelijk
verongelukt
Tweede zeer ernstig gewond
Wielerwedstrijd
kampioenschap Nederland
door Veenendaal
Filmvoorstelling
C.F.A.
Doe mee aan onze
Hoe Veenendaal spaarde
Voorbereidingen „Floralia"-
tentoonstelling
Overleg bij vaststelling
verenigingsavonden
Vuurzee en vonken
regen boven Rhenen
Roode-Kruisboot naar Rhenen
- -- r»
Spaarbank van Rhenen
ASSURANTIEKANTOOR
ALLE VERZEKERINGEN
HVPOTHEKEN EN
FINANCIERINGEN
Be j aardencentrum
voorziet in behoefte
Officiële opening
speeltuin
„Wester singel"
Wageningens brandweer
snelde te hulp
Hoe de restauratie werd
bekostigd
DANSSCHOOL v
Wim Spaan - Rhenen
Club- en privélessen
Ramp over ramp
Redactie en administratie:
Parallelweg 10 Veenendaal
Telefoon K 8385-2023 - Girono. 553427
Redactie: W. F. ter Hoeven
Advertenties en abonnementen
kunnen ook worden omgegeven by
de agentschappen van „De Vallei" in
de plaatsen van verschijning
VALLEI
ADVERTENTIES
Advertentieprijs per mm 14 cent
Speciale contractprijzen op aanvraag
Minimum per advertentie 3,60
Rubriek Vraag en Aanbod 110
woorden 95 cent, elk woord meer
7 cent
Familieberichten 15 cent per mm
Abonnementsprijs 1,55 p. kwartaal
Losse nummers 10 cent
Zaterdagavond hebben we dan voor het eerst het nieuwe Veenendaalse volks
lied horen zingen als één van de belangrijkste onderdelen van een muziek- en
zangprogramma, door de Vereniging „Oranjedag" geboden op de vroegere
Koninginnedag, de verjaardag van H.K.H. Prinses Wilhelmina.
Dat hierbij het zo ruime Dr. Slotemaker de Bruïneplein door een duizend
koppige menigte werd gevuld, zal stellig voor een groot deel zijn terug te
brengen tot de nieuwsgierigheid naar hoe ons Veenendaalse volkslied het toch
wel zou doen. Zou het goed klinken?
We menen dat het, toen het eenmaal gezongen was, de toehoorders niet tegen
viel. Om niet te zeggen dat velen vooral de melodie zelfs mooi vonden. Mooier
dan „Een blij gemekker" en „Wat is je boerkool lekker" had doen verwachfèn"
Het werd kennelijk ook door koorleden en orkest met zorg gezongen. Beslist
plechtig klonk het Alweer: plechtiger dan menige zin in de tekst had doen
verwachten. De melodie vraagt dan ook om goed gezongen te worden.
Met ons zal dan ook wel menigeen niet hebben kunnen ontkomen aan -de
indruk van de tegenstellingen in dit lied. Tegenstellingen die waarschijnlijk
ontstaan zjjn als gevolg van de alleszins begrijpelijke schroom waarmee dit lied
gemaakt werd, en stellig niet vreemd aan de open vraag: welke functie dit lied
nog eens in de Veenendaalse gemeenschap zal vervullen en wat Veenendaal
ermee gaat doen.
In ieder geval werd het zaterdagavond
dan officieel de toekomst van de Veenen
daalse wereld ingezonden. Officieel, dus
niet in de geest van wat eens voor Vee
nendaals volkslied moest doorgaan. Nee,
iets beters en mooiers. In zijn inleidend
woord zei de auteur, de heer Kees Stip,
het lied evenwel niet als het Wilhelmus
van Veenendaal te willen zien.
We geloven dan ook dat hij er met zijn
tekst precies tussenin heeft willen blij
ven, en ook dat hij, in deze ons inziens
juiste opzet, uitstekend is geslaagd.
Men kan vooruit niet weten waar het
met dit volkslied (om het dan zo nog
maar eens te noemen) heengroeit. Voor
alsnog kunnen wij het echter niet anders
aanvaarden dan in de geest van de tekst,
n.l. niet direct als wat we verstaan on
der een volkslied in de zin van het woord,
maar als een lied dat alleen Veenen-
dalers zingen. Het is niet nodig om er
uitgesproken gewichtig en plechtig mee
te doen. Naar onze verwachting zal het
door de Veenendalers straks heus wel uit
volle borst gezongen worden.
Wij denken ons dit uit volle borst zin
gen b.v. op meerdere openluchtzang
avonden als die van j.l. zaterdag. Zang
avonden waarbij dan de gehele saam-
gestroomde menigte een veel meer werk
zaam aandeel heeft. Werkelijke massa
zang hebben wij hier op 't oog, en dan
met een programma van zangnummers
waarvan de meeste onder leiding en met
muziekbegeleiding, door een ieder kun
nen worden meegezongen. Op dagen ais
b.v. de 31ste augustus, kon dat in de toe
komst tot evenementen en een feest op
zichzelf worden.
Zaterdagavond zongen eigenlijk alleen
de koren, met daaromheen een rumoerige
schare van pratende mensen en joelende
jeugd. Een groot deel van de muziek en
zang ging daardoor verloren. Dat was
jammer.
Wij verheugen ons dan ook over het
feit dat de plannen, om te komen tot een
plaatselijke federatie van zangverenigin
gen, o.m. beogen het in de toekomst vaker
organiseren van massale openluchtzang.
Wij onderschrijven de hartelijke dank
woorden van de voorzitter van „Oranje
dag", de heer H. M. van Schuppen, voor
de moeite welke de zangers en muzi
kanten en hun dirigenten van zaterdag
zich voor deze avond hebben getroost.
Zoals wij ook onderschrijven zijn dank
aan het adres van de heer Kees Stip en
de componist van het nieuwe lied van
Veenendaal, de heer Lex Karsemeijer, die
hij bekrachtigde met het aanbieden van
een koopbon en een kist echte Veenen
daalse sigaren, blij als spreker wag dat
Volgens het jaarverslag van de Leid
sche Wolspinnerij over 1956/1957 heeft de
omzet van dit bedrijf ten opzichte van
vorig jaar een verdere stijging onder
gaan. Een verdere verbetering van de
produktiviteit en meer efficiency zullen
het stijgende kostenpeil zoveel mogelijk
moeten opvangen.
Het exploitatiesaldo beliep 2.680.000.-
(vorig jaar 2.316.000). Een winstsaldo
resteerde van 733.000.- (vorig jaar
665.000.-). Een bedrag van 500.000.-
kon worden toegevoegd aan de reserve
(vorig jaar 250.000.-.
Over 1956/1957 wordt een onveranderd
dividend voorgesteld van 13#/o waarvan,
evenals vorig jaar, 10°/# in aandelen.
DE CJBTB IN DE PRIJZEN
Georganiseerd door de Gelderse Chr.
Jonge Boeren- en Tuindersbond werd te
Heerde een landdag gehouden met o.m.
provinciale wedstrijden in trekker-behen
digheid en veebeoordeling. De Veenen
daalse afdeling wist daarbij beslag te
leggen op een tweede prijs in het be
oordelen van jonge biggen bestemd voor
baconmesterij.
DIEVEGGE AANGEHOUDEN
Zaterdagmiddag kon een gehuwde in
woonster van Veenendaal worden aange
houden verdacht van diefstal van een
biljet van 10 gulden ten nadele van ken
nissen die enkele huizen bij haar van
daan wonen.
De vrouw bekende het ten laste ge
legde en werd daarop weer op vrije voe
ten gesteld.
VEENENDAAL
Zaterdag 7 september, in gebouw
„Eltheto", 4 uur, kinderfilmvoor
stelling „Het geheim van de
Toren" en 's avonds 8 uur film
„De Glazen Berg" van Chr. F. A.
Op terrein v.v. „Matjan", Berg
weg 3 uur, demonstratie pol. en
blindengel. honden. Westersingel:
4 uur opening nieuwe speeltuin.
Luxor Theater, heden woensdag
en morgen donderdag de film
„Bloedige vergelding".
dit Veenendaalse produkt, evenals de wol
en de boerenkool, in het lied niet verge
ten waren. Een bijzonder woord van wel
kom richtte de heer Van Schuppen tot
de eveneens op het plein aanwezige
ouders van de heer Kees Stip.
Door het plechtig, door de duizend
koppige menigte tot besluit gezongen
Wilhelmus vooral, werden wij er eerst
goed bij bepaald dat de 31ste augustus
nog altijd een nationale feestdag is.
Ook daarom nogmaals: We hopen dat
Veenendaal in de toekomst meer van der
gelijke grootse, en zo even mogelijk, nog
grootsere zangavonden in de openlucht
zal kunnen beleven.
Zaterdagmiddag a.s. wordt op het ter
rein van de voetbalvereniging „Matjan"
op de Salamanderheide een interessante
demonstratie gegeven met politie- en
blindengeleidehonden.
Deze demonstratie is georganiseerd door
de Veenendaalse Politiehonden Vereni
ging „V.D.C." en begint om 3 uur.
Volgens de laatste berichten is de toe
stand van de nog in het ziekenhuis te
Ermelo verblijvende heer A. van Raay,
die bij het j.l. zaterdagmiddag bij Putten
plaats gevonden hebbende verkeersonge
val een schedelbasisfractuur opliep, nog
zeer ernstig.
Zoals bekend was de heer Van Raay
een van de overlevenden van dit onge
luk, waarbij de 44-jarige heer Joh. Nij-
hoff uit Veenendaal en de bestuurder
van een bromfietstandem, afkomstig uit
Amsterdam het leven lieten.
De heren Nijhoff en Van Raay kwamen
op hun scooter van de richting Harder
wijk, toen plotseling in volle vaart op
een kruispunt in Putten genoemde tan
dem op hen afkwam met als gevolg een
hevige botsing. De heer Nijhoff overleed
kort na het gebeurde.
Naar wij vernemen zullen de deel
nemers aan de clubkampioenschappen
wielrennen van Nederland ook door Vee
nendaal komen op 18 september aan
staande. De renners komen uit de rich
ting De Klomp en zullen vervolgens via
Rhenen in de richting Eist rijden.
Welke route de renners door Veenen
daal zullen nemen staat nog niet vast.
De Chr. Film-Actie opent het nieuwe
seizoen in Veenendaal op a.s. zaterdag
7 september met de vertoning in het ge
bouw „Eltheto" aan de Fluitersstraat van
de film „De Glazen Berg", terwijl 's mid
dags om 4 uur een kindervoorstelling ge
geven wordt van de film „Het geheim
van de Toren".
De reeds eerder voor deze dag aange
kondigde film „Het verloren Continent"
is dus door eerstgenoemde film vervan
gen.
In Rotterdam is het
tiende internationale
concours hippique ge
opend. Begonnen werd
met de dressuurproef,
waaraan Z.K.H. Prins
Bernhard ook deelnam
Z.K.H. Prins Bernhard
op zjjn paard Arque-
buse tydens de proef.
Na het plaatsen van de eerste
serie foto's van de in ons
vorig nummer aangekondigde
foto-wedstryd, is ons reeds
gebleken, dat deze een succes
zal worden. Althans de deel
name en het aantal puzzelaars
is zeer groot. Men schept er
een genoegen in aan deze puz
zle mee te doen en zo zichzelf
te testen in hoeverre men de
Elders
in dit nummer géVCn-mii no|
11 ns in liH li ill I rr ii opuwm
ming van de spelregels van
deze prijsvraag.
Aan het postkantoor te Veenendaal en
de daaronder ressorterende postinrichtin-
gen werd gedurende de maand augustus
1957 ontvangen 169.247,91 en uitbetaald
128.517,87.
Bij de Veenendaalse Nutsspaarbank
werd in de maand augustus ingelegd voor
een bedrag van 236.701,19 en terug
betaald 216.191,43.
De maand september nadert en daar
mee de jaarlijkse Floralia-tentoonstel-
ling. Op donderdag 26, vrijdag 27 en za
terdag 28 september zal deze weer in de
gemeentelijke eierhal worden gehouden.
De leerlingen van de drie lagere scholen
hebben 1 of 2 plantjes gekweekt, naar
keuze uit zes soorten: geraniums, coleus,
afrikanen, fuchsia en rode en rose be
gonia.
Ook onder de ingezetenen zijn er die
enkele planten hebben aangeschaft om
mee te dingen naar verschillende prijzen.
Het bestuur van Floralia doet een drin
gend beroep op alle dorpsbewoners om
mooie planten, die op de een of andere
manier de bewondering waard zijn, in te
zenden. Dit verhoogt de aantrekkelijk
heid van het bezoek. Ook hiervoor wor
den prijzen toegekend. De idee voor prij
zen voor de mooist? of grootste collectie
is in overweging
men. De winkelie
"ieo|e\i'prkinfr door
prijzen, o.a. een
plaatselijke kweke
men met een stan
lijkheid zal doen toenemen.
Alle inwoners warden verzocht, op
welke manier dan ook, mede te werken
om deze vierde Floralia-tentoonstelling
te doen slagen.
het bestuur geno-
vereniging verleent
enning van extra
isselbeker. Ook de
zullen weer uitko-
wat de aantrekke-
De lange avonden zijn weer op komst
en daarmee het seizoen van vergaderin
gen. Jammer genoeg vallen zo vaak ver
schillende vergaderingen op één avond.
Toch is dat te voorkomen. Reeds jaren
ligt een verenigingsboek bij de boek
handel Hardeveld kosteloos ter inzage.
Zo gauw een datum voor een vergade
ring is vastgesteld kan een bestuurslid
daarvan aantekening doen in bedoeld
boek. Staat reeds een vergadering op
diezelfde datum vermeld, later dan de
besturen contact met elkander opnemen
of men verzetten kan, daarmede doet
men anderen vaak groot genoegen want
niemand kan twee vergaderingen tege
lijk bezoeken. Laat men niet redeneren,
dat avonden ten koste van andere ver
enigingen, wel door kunnen gaan. Samen
werking is in deze tijd meer dan nodig.
Men komt aldus tegemoet aan het ver
langen van vele dorpsgenoten.
STEILE GREBBEBERG SCHRIK
VAN AMBONNEZEN
Vijf ambonnezen, afkomstig uit 's-Her-
togenbosch, waren zaterdagavond op be
zoek geweest in Barneveld met een ge
huurde Volkswagen. Zondagochtend gin
gen de heren weer huiswaarts, doch ze
zijn niet verder gekomen dan onderaan
de Grebbeberg in Rhenen, waar hun
wagen enkele malen in de rondte tolde,
vervolgens door het hek van hotel De
Grebbe reed, een fundering eruit gooide
en zwaar beschadigd tot stilstand kwam.
De heer Van Londen, de gerant van
het hotel, hoorde een enorme klap en
stoof zijn bed uit om de helpende hand
te bieden. Na de wagen te hebben open
gebroken konden de heren er uit kruipen.
Het was toen omstreeks kwart voor zeven
in de ochtend.
Vermoedelijk hebben de heren met te
grote snelheid gereden.
De Cuneratoren werd op zaterdag 4
september 1897 vandaag 60 jaar gele
den 's avonds om half negen, toen een
hevig onweer boven de Grebbeberg was
losgebarsten door de bliksem getroffen,
waardoor de spits van het bouwwerk in
brand geraakte. Al spoedig greep de
vuurzee om zich heen met het gevolg,
dat de gehele toren uitbrandde. De
Cunerakerk vatte vlam, waarvan het dak
en het prachtige orgel werden vernield.
Ook drie woningen in de directe nabij
heid van de machtige toren werden een
De Kasteel „Staverden" hoopt met
chronische patiënten in Roode Kruis ver
band op 26 september Rhenen aan te
doen. De afdeling zal weer voor een har
telijke ontvangst zorgen, terwijl tevens
het jeugd Roode Kruis acte de présence
hoopt te geven. De patiënten zijn afkom
stig uit de provincie Zuid-Holland, voor
het merendeel uit de plaatsen Den Haag
en Delft.
„REINTJE" TE SLIM AF
De jachtopziener E. J. v. d. Klift te
Rhenen, heeft op het landgoed „Kwin-
telooijen" onder Rhenen, een rekelvos
geschoten.
Aan het postkantoor werd gedurende
de maand augustus ten behoeve van de
Rijkspostspaarbank ingelegd door de
Rhenenaren 51.809,77 en terugbetaald
28.838,31.
TWEE GEZINSVERZORGSTERS
IN RHENEN
Met ingang van 1 september heeft
Rhenen twee gezinsverzorgsters. Door de
commissie is als zodanig benoemd mej.
G. Hoolhorst. Dit betekent een aanmer
kelijke verruiming en meer gelegenheid
om in nood verkerende gezinnen bijstand
te verlenen.
Aanvragen om hulp dienen te worden
gericht aan mevrouw J. A. Wiebosch-
Bovenschen, Roghairweg 18 te Rhenen.
KERKEWIJK 167 •T6L.3000 VEENENDAAL
Voor het j.l. maandag heropende be
jaardencentrum gevestigd in het gebouw
„Eltheto" bestond van de zijde der Vee
nendaalse Bejaarden een flinke belang
stelling.
Velen hebben weer van de gelegen
heid gebruik gemaakt om er enige ver
pozing te vinden.
Aan deze heropening werd een enigs
zins feestelijke tintje gegeven in de vorm
van een traktatie, hetgeen door de aan
wezigen zeer op prijs werd gesteld.
Van de biljards en overige spelen werd
druk gebruik gemaakt en in een goede
sfeer was men gezellig bijeen.
Uit alles blijkt dat dit Centrum, dat
op werkdagen (behalve zaterdags) van
13.45 uur tot 17.00 uur geopend is, in een
dringende behoefte voorziet.
Na vele maanden hard werken door de
leden van de buurtveren. „Westersingel",
zal dan a.s. zaterdagmiddag om 4 uur de
schitterende speeltuin van deze vereni
ging officieel door burgemeester A. Bak
ker in gebruik worden genomen.
Deze prachtige speeltuin met niet min
der dan tien verschillende toestellen, is
het resultaat niet alleen van doorzetten
bij een eenmaal voor ogen gesteld doel,
maar ook van hard werken met de han
den. De speeltuin is namelijk geheel met
eigen krachten uit de vereniging ge
bouwd. Men heeft dus op de kosten aan
merkelijk kunnen besparen. Hiertoe is
men tevens in de gelegenheid gesteld
doordat de heren Van de Bosch van de
houthandel hiervoor belangeloos een deel
van hun gebouwen aan de Geerseweg in
gebruik gaven en eveneens zorgden voor
het vervoer van de materialen van de
Geerseweg naar de Westersingel per
vrachtauto.
Al met al kan gezegd worden dat hier
met beperkte middelen, ook financieel,
werkelijk iets moois tot stand kwam.
Wanneer deze krant voor U ligt, kan
de nieuwe verkeersbrug over de Rijn
één geheel zijn geworden, want vandaag
(woensdag 4 september) zou toch het laat
ste deel worden ingevaren met vier grote
bokken. „Kan", schrijven we, want op het
moment, dat we dit noteren, is er altUd
nog die onzekere factor van het weer
en het pechduiveltje. Maar laten we aan
nemen, dat hedenochtend het zware ex
periment is gelukt, dan hebben geduren
de vijf minuten de klokken in de Cunera
toren feestelijk geluid, is Rhenen in de
vaderlandse driekleur „gehuld" en mar
cheren vanavond de drie muziekkorpsen
door de stad om uiting te geven aan de
alom heersende vreugde rond dit histo
risch gebeuren.
Het gesprek van de dag in Rhenen is
inmiddels gewijzigd. Nu is de vraag: wan
neer zal de brug officieel geopend wor
den, op ieders lippen. Niemand kan het
nog zeggen, zelfs het comité Rijnbrug
feesten staat nog met de mond vol tan
den. Dat is een grote handicap, want mei
de plannen kan men niet opschieten en
wordt het tijdstip van opening zoveel la
ter in de t(jd, dan wordt het weer slech
ter en kan er zelfs van feesten in de
openlucht niet veel meer komen.
De brug over de Rijn behoort sinds
1886 bij Rhenen. In dat jaar werd de
vroegere spoorbrug geopend, die drie
grote bogen bevatte. Heeft het met de
totstandkoming van de huidige verkeers
verbinding geduurd vanaf 1945, met die
spoorbrug van weleer is het ook niet
zo vlot gegaan. Magr dank zij de vast
houdendheid van de toenmalige ge
meentebestuurders, we denken aan de
heren Roghair, Sandbrink en Jhr. Schim-
melpenninck (burgemeester) werd Rhe
nen tenslotte toch aan de „spoor" ver
bonden en viste de gemeente Wageningen
achter het net. Er was namelijk eerst
sprake van, dat deze naburige gemeente
de spoorbrug zou krijgen, doch in de
staten-generaal pleitten baron Mackay
en Rappard en Van Nispen Heydenrijk
krachtig voor de verbinding over Rhenen
en met grote meerderheid werd er toe
besloten, nadat de afgevaardigde Stiel
tjes nog had aangetoond, dat de spoor
lijn niet vóór maar achter de Grebbelinie
moest liggen.
Die Grebbelinie heeft tussen twee
haakjes heel wat op zijn geweten. In de
mei-dagen van 1940 zagen de Nederland
se militairen zich genoopt de middelste
boog van de brug in puin te schieten.
Direct na de oorlog werd de boog van de
Rhenense oever verschoven naar de
plaats waar de vernielde had gelegen en
zetten de bruggenbouwers een oude
draaibrug op de plaats van de verscho
ven boog.
Tijdens die eerste vernieling was Rhe-
nens bevolking geëvacueerd, maar de
tweede maal, dat de brug werd vernield,
ditmaal door geallieerde bommenwerpers,
was heel Rhenen er getuige van. Tot
tweemaal toe kwamen de vliegtuigen te
rug, na eerst mis te hebben gegooid. Er
was geen redden meer aan en door de
desolate toestand waarin we verkeerden,
we schreven toen eind 1944, zijn de puin
hopen blijven liggen tot na de oorlog.
De brug was zodanig verwoest, dat al
leen de schrothoop uitkomst kon bren
gen.
Doch voordat al dat oud roest was op
geruimd, er was aan de oude spoorbrug
maar liefst 33.000.000 kg staal verwerkt,
zou er nog heel wat Rijnwater overheen
zijn gespoeld.
Het werd een tijd van de wildste ge
ruchten. Inmiddels was er in het bur-
gemeesterloze tijdperk van de na
oorlogse jaren in Rhenen een Actie Co
mité „Rhenen Opwaarts" opgericht, want
er moest toch wat gedaan worden.
En dat Actie Comité, onder de voort
varende leiding van de vroegere Rhene-
naar C. C. P. Wolff, heeft de eerste stoot
gegeven tot de nieuwe brug.
Toen al spoedig burgemeester Bosch
werd benoemd, beet deze zich als een
leeuw in dit voor Rhenen zo grote levens
belang vast en het resultaat is gelukkig
niet uitgebleven. De dag van heden
spreekt daar immers boekdelen van.
Wat die geruchten betreft, daarover
zou een kolom te vullen zijn. Vaak ver
schenen er in de ACRO-tijd bulletins,
waarin stond, dat definitief was besloten
de spoorbrug te herbouwen, of dat er
een besluit was gevallen om een spoor-
en verkeersbrug in gecombineerde vorm
te scheppen. Soms was alles in mineur
gestemd, want dan kwam er helemaal
niets meer van. Kortom de wens .was
menigmaal de vader van de gedachte en
tenslotte is het toch nog zo heel anders
uitgekomen, toen de idee rijpte van de
noordzuid verbinding OssAmersfoort,
via een verkeersbrug in Rhenen.
Hoeveel instanties er alzo aan tepas
zijn gekomen, is niet bekend, maar toch
in elk geval wel vele gemeentebesturen
aan deze „lijn", ettelijke Kamers van
Koophandel, enkele Economische Tech
nologische Instituten, colleges van gede
puteerde staten van drie provincies en
de minister van verkeer en waterstaat,
om de spoorwegen niet te vergeten, die
tenslotte geen heil meer zagen in het
reizigersvervoer per rail langs Rhenen
en hun emplacement hebben afgebroken
om ruim baan te maken voor de nieuwe
weg.
Ook in Straatsburg kwam de brug in
Dit is het treurige beeld dat de top van
de b(j een bombardement in 1945 zwaar
getroffen Cuneratoren te zien gaf.
prooi der vlammen en het is een wonder,
dat niet de gehele stad is afgebrand.
Daar in de archieven weinig of niets
aan bijzonderheden was te vinden over
de brand zelf, mochten wij er na lang
speuren in slagen een Rhenenaar te vin
den, die voor zestig jaar terug op die
angstige zaterdagavond als lid van de
toenmalige plichtsbrandweer de strijd
met het vuur had aangebonden. En de
inmiddels afgetreden en nog niet zo lang
geleden gedecoreerde onder-commandant
en secretaris van de Vrijwillige Brand
weer Rhenen, de heer H. de Rhoter, von
den wij onmiddellijk bereid, iets naders
over dit gebeuren te vertellen.
„Het was een vreselijk onweer, die
zaterdagavond, gepaard gaande met ver
schrikkelijke regenval." Hevige slagen
volgden elkaar snel op en omstreeks half
negen gebeurde het. We hoorden een
felle slag en weinige ogenblikken daarop
spatten de vonken reeds uit de toren
spits. De inmiddels ter plaatse aange
komen commadant van de brandweer
achtte het niet uitgesloten, dat de hevige
regens de brand zouden blussen, maar
welk een ontsteltenis, toen die enkele
vonken uitgroeiden tot een vonkenregen.
Onder het luiden van de brandklok op
het stadhuis begaf zich de brandweer
naar het Kerkplein en honderden men
sen, onweer en regen trotserend, waren
op de been. Met een straaljager en pers
pompen werd het dak van de kerk natge-
houden, hetgeen in die tijd al een moei
lijke opgave betekende voor een brand
weer, daar het water door middel van
handkracht moest worden aangevoerd en
toren en kerk dusdanige afmetingen had
den, dat slechts met grote moeite het
kerkdak kon worden bespoten. De toren
moest dan maar blijven branden, want
tot op 90 meter hoogte kon men nu een
maal nog niet spuiten. Toch moest ook
hier het vuur worden aangepakt en men
besloot met emmers water langs de ein
deloos lijkende wenteltrap naar boven te
klimmen.
Halfweg aangekomen kwam er echter
al een Rhenenaar naar beneden, die reeds
boven was geweest, met de boodschap:
„Ga onmiddellijk terug, want daar boven
is het niet om uit te houden. Het kokende
lood loopt in stralen naar beneden". De
brand was dus toen al zover uitgebreid,
dat de met lood bekleedde spits reeds be
gon te smelten. Toen de omstanders dit
hadden waargenomen begon men uit de
in de buurt liggende woningen huisraad
en vee in allerijl in veiligheid te bren
gen. Voor de ogen der Rhenenaren ont
spon zich een vreselijk schouwspel. De
toren brandde als een fakkel.
De brandweer zag wel in dat het een
onbegonnen taak was geworden om de
kerk en de omliggende huizen tegen de
vuurzee te beschermen. De bevolking
klom op de daken van de huizen en met
emmers water werden de neervallende
vuurklompen gedoofd.
Inmiddels riep de overheid de assisten
tie in van de brandweer uit het naburige
Wageningen. Deze was voor die tijd spoe
dig ter plaatse, doch om het water bij de
Rhenen ter sprake. De centrale commis
sie voor de Rijnvaart heeft op jsijn bij
eenkomst in genoemde stad op 3 maart
1955 de bouw van drie projecten over de
Rijn onderzocht, namelijk de bruggen
bij Dusseldorp, Speijer en Rhenen en
verklaard er geen bezwaren tegen te
hebben.
Zo kon op 5 mei 1955 met de bouw wor
den begonnen, vandaag werd het laatste
lid aangebracht en laat, naar we hopen,
de officiële opening niet lang meer op
zich wachten.
Als lamgeslagen was de Rhenense RUn-
brug in mei 1940, nadat het Nederlandse
leger tegen de oprukkende Duitse troepen
de middelste overspanning had stuk
geschoten.
plaats van bestemmlg te krijgen moest zij
met haar pompen naar de Rijn, wat een
grote afstand was en dus een enorm
drukverlies betekende, want ook de Wa-
geningse spuitgasten moesten met hand
pompen werken.
Overhaast was men begonnen met het
ontruimen van de kerk, daar geen red
den meer mogelijk was en zo werden
stapels bijbels en andere waardevolle
voorwerpen naar veiliger oorden ge
bracht. Het schitterende kerkorgel, het
welk bijna geheel in de toren was ge
bouwd, werd blootgesteld aan het val
lende vuur en al spoedig stond het ge
heel in lichter laaie.
Intussen had de Wageningse brandweer
de slangen uitgelegd en daar waren heel
wat meters voor nodig, doch er werd
tevergeefs op water gewacht.
Hoe kon het ook anders, want toen men
ging onderzoeken waar de fout schuilde
bleek, dat de slangen waren doorgesne
den.
Hier kwam waarschijnlijk de rivaliteit
tussen de bevolkingsgroepen uit Rhenen
en Wageningen om een hoekje kijken.
De Rhenenaren hadden misschien zelf de
brand willen blussen om daardoor de eer
aan zichzelf te houden, hoe het ook zij,
dit voorval kwam het blussingswerk niet
bepaald ten goede en de enorme vuurzee
die inmiddels was ontstaan kende geen
grenzen meer.
Toen het vuur, alles wat maar branden
wilde, had verslonden, was wel het ge
vaar geweken, doch de toren was het
slachtoffer geworden.
Reeds een maand later besloot de ge
meenteraad van Rhenen een verzoek in te
dienen bij de Koningin-Weduwe Regentes
ter verkrijging van geldelijke steun voor
de restauratie van het verwoeste monu
ment, daar de geldmiddelen van de ge
meente het niet toelieten de herstelling
op eigen kosten te doen geschieden. Deze
werden geraamd op 47.657.- (in 1897!)
en het stadsbestuur stelde voor 50°/i hier
van voor eigen rekening te nemen.
De toenmalige minister van binnen
landse zaken zond bericht, dat hiertegen
bij de regering geen bezwaren bestonden.
Maar aan de subsidietoezegging van de
regering waren eisen verbonden en van
één daarvan is vermelding wel de moeite
waard.
„Ten raadhuize bevindt zich een oud
schilderij, een plundering voorstellende,
welke voor de kunstgeschiedenis niet
zonder belang, doch deerlijk verwaar
loosd en gehavend is. Teneinde dit stuk
voor een verder verval te behoeden en
behoorlijk te doen restaureren wens ik
nog steeds aldus de minister dat het
ten behoeve van het Rijksmuseum te Am
sterdam worde afgestaan".
Het zal de gemeenteraad wel aan zijn
hart zijn gegaan, dat hij dit schilderij
moest afstaan Tech werd het besluit, ge
nomen, wilde de restauratie doorgaan,
doch de tegenvoorwaarde werd gesteld,
dat een getrouwe kopie ervoor in de
plaats moest komen. Het betreft hier het
schilderij „De inneeminghe van Reenen
door de Hertog van Kleef in 1499".
Tot op de huidige dag hangt het origi
neel in het Rijksmuseum en de kopie in
de raadzaal van het Rhenense stadhuis!
De raad had wel voorgesteld 50%> van
de restauratiekosten voor zijn rekening
te nemen, doch men wist nog niet hoe
men dit zou financieren. Om het geld
bijeen te krijgen ging men sparrebomen
verkopen, wat een bedrag opleverde van
24.081.-
Maar dat alleen was niet voldoende,
men ging daar in Rhenen nog iets anders
doen, men deed ook het metaal van de
naar beneden gestortte klokken van de
hand. De prijs was bepaald op 73,50
per 100 kg en in de gemeenteraadsverga
dering van 25 april 1899 deelde de voor
zitter mede, dat plm. 6000 kg oude klok
ken waren verkocht voor een totaal be
drag van 4350,46.
Hiermee was het geld voor de restau
ratie bijeen en konden kerk en toren
weer in oude gedaante worden herscha
pen, doch de inwoners van Rhenen heb
ben altijd nog d» bijnaam van „Klokken-
verkopers".
Hoge bomen vangen veel wind. Zou
daarom misschien de Cuneratoren na de
rampspoed van 1897 nog zovele malen zijn
getroffen? In 1934 stond het monument
opnieuw in brand, nu tengevolge van
herstelwerken en ook de kerk werd toen
vernield. Toen in 1944 de toren bijna
geheel was gerestaureerd, gooiden ge
allieerde vliegtuigen juist een paar da
gen vóór de capitulatie in mei 1945 en
kele voltreffers, waardoor opnieuw enor
me schade ontstond.
Thans is het bovenste gedeelte weer
geheel gereed en deze open achtkant
wacht nu op het aanbrengen van een
nieuw klokkenspel, waarvoor Rhenens
burgerij aan het sparen is. Het zal niet
lang meer duren, of de klokken kunnen
worden aangekocht. In de kerk staat een
prachtig concertorgel gereed om officieel
ingebruik te worden genomen. De toren
wordt bovendien voorzien van een mo
derne sprenkler-installatie met een auto
matisch alarmsysteem. Moge het monu
ment voor de toekomst een gunstiger lot
zijn beschoren!
WIJZE WOORDEN
GEEN VREES MEER
Zowel wanhoop als zelfvertrouwen
verbannen de vrees.
(William Alexander)
Hoofdstr. 51, tel. 3184, Veenendaal