SLAG IN DE JAVA-ZEE
Vijftien jaar geleden:
De geschiedenis van het
BADMINTON
ENIGE MEIS]ES
RENAULT4
Winterhoeden
CONCERT
AGENTSCHAPPEN „DE VALLEI"
Helpen wij onze gevallen naaste
fornuis
Weer nieuwe verliezen
De strijd gaat verder
Het NIEUWSTE en
het BESTE
ADIO BALLEGOIJEH
Het einde
Veiling
Amerongen
wit geëmailleerd
UW TROUWPARTIJ
in Restaurant Stuyvenberg te Eist
„PEH AVEE" Tricotbovenkleding
Schuurblaadjes
„TANTE BLANK"
Luxe 1956
flink zelfstandig
meisje
BETER
DRUKWERK
De Gelderse Vallei
levertraan en vitamines
Drogisterij „De Helm
WIJ ZIJN GEREED MET ONZE
SJAALS EN HANDSCHOENEN
Firma Van Doorn
Gevraagd BEKWAME INSTALLATEUR
of HALFWAS
of AANKOMEND MONTEUR
W. de Kruyf
Utrechtsch Stedelijk Orchest
kantoorbediende (vr.)
Voor een orgel,
A. v. ck Weerd
Advertenties en abonnementen
ADVERTEREN
TOT de meest dramatische gebeurtenis
sen tijdens de tweede wereldoorlog
behoort ongetwijfeld de slag in de Javazee
op 27 februari 1942. Deze slag, die het lot
van Nederlands-Indië definitief bezegelde,
is vooral treffend door de bijzonder
zware verliezen, die aan geallieerde zijde
werden geleden. In de middag van 27
februari stootte het eskader van Door
man op de Japanse kruisers Nachi en Ha-
guro, Naka en Jintsu, alsmede 14 tor
pedojagers. Geen grote macht weliswaar,
maar de geallieerden verkeerden in het
nadeel, dat zij niet over een luchtmacht
beschikten en hun vlootpersoneel zeer
vermoeid was.
Om 4.16 uur werd het eerste schot ge
lost en het bleek al spoedig dat de Ja
panners zeer zuiver schoten. Het Neder
landse vlaggeschip De Ruiter kreeg enige
voltreffers. Na dit gevecht voerden de
Japanners een torpedoaaval uit met
kruisers en jagers. Maar geen torpedo trof
doel. Anders was de tweede Japanse tor
pedo-aanval, die rond vijf uur werd uit
gevoerd. 68 torpedo's werden ditmaal af
gevuurd. De Britse kruiser Exeter kreeg
een voltreffer in het ketelruim, waardoor
4 ketels uitvielen. Om 5.15 uur trof een
torpedo de Nederlandse jager Kortenaer
in de machinekamer.
Zo was binnen het uur de Exeter bui
ten gevecht gesteld, evenals de Korte
naer. Toch gaf Doorman de moed niet op
en kort na het tot zinken brengen van
de Kortenaer seinde hij het telegram:
„All Ships Follow me", later door de
legende weergegeven als: „Ik val aan,
volg me".
De niet beschadigde schepen sloten zich
achter het vlaggenschip aan en door het
leggen van een rookgordijn kon de af
tocht van de Exeter worden afgedekt.
Enige ogenblikken later gelastte Doorman
zelfs het uitvoeren van een tegenaanval.
Het moment was niet gunstig, omdat een
zware rook over het water hing en het
zicht slecht maakte. De Electra en de
Encounter voeren niettemin op de Japan
se vloot af en bestookten deze met ge
schutvuur. Deze aanval leverde echter
geen succes op, integendeel, het kostte
wederom een schip: de Electra. Deze
Britse jager werd getroffen en zonk. De
commandant, May, ging met het schip ten
onder. Na dit verlies kwam de Neder
landse torpedojager Witte de With voor
het eerst in contact met de Japanse sche
pen. Dit contact werd al spoedig afge
broken, omdat de Witte de With opdracht
kreeg de gehavende kruiser Exeter naar
Soerabaja te begeleiden.
Voor de overblijvenden geallieerde
schepen was de strijd nog lang niet ge-
eidigd. Doorman was er de man niet naar
om de moed op te geven. Tegen zeven uur
ontwaardde hij, op 18 km afstand de
Japanse kruisers Nasji en Haguro, waar
op het vuur geopend werd. Slechts de
Australische kruiser Perth wist hierbij
succes te boeken door een voltreffer op
de Japanse kruiser Asaguma. Maar na
drie kwartier nam de kruiser weer aan
de strijd deel. Wederom moest worden
geconstateerd dat de geallieerden geen
succes hadden bij dit treffen.
Intussen was het onderling contact tus
sen de overblijvende schepen van Door
man uiterst gering geworden, omdat de
kortegolfzender va de Ruyter bescha
digd was. De commandanten konden el
kaar alleen nog maar bereiken met hand-
seianlampen.
Om 6.20 uur voerden 4 Amerikaanse
torpedojagers een aanval uit op de Japan
se linie. Meer dan 40 torpedo's werden
gelanceerd, doch geen trof doel. Om 3.30
uur sloten de 4 jagers zich weer bij
Doorman aan. Enkele minuten later trok
de Japanse strijdmacht zich terug omdat
de Japanse bevelhebber, Tagaki, Soera
baja in zicht kreeg en vreesde voor
vijandelijke mijnen.
Aan boord van de geallieerde schepen
merkte men de vijandelijke terugtocht,
maar men kon hiervan geen profijt trek
ken, omdat hij niet in staat was de posi
ties van de Japanse convooien te bepalen.
De vooruitzichten waren somber. De
geallieerden hadden 2 jagers verloren,
terwijl de Exeter ernstig beschadigd was.
Bovendien trokken de vier Amerikaanse
torpedoboot jagers zich terug, omdat zij
al hun torpedo's hadden verschoten,
waardoor het verenigd eskader nog ver
der geslonken was.
Het ongeluk bleef Doorman achter
volgen. Om 9.30 uur in de avond werd
de Britse jager Jupiter door een zware
ontploffing getroffen. Het was op een
mijn gelopen. De Jupiter zonk om 1.30
uur in de nacht en vele leden van de be
manning kwamen in de golven om.
Zo bleef Doorman dus over met 4 tor
pedoboot jagers en de Engelse kruiser
Encouter. Ze zetten koers naar het Noor
den.
Het was een wanhopige onderneming
de strijd wederom te beginnen, maar
Doorman had hiervoor orders ontvangen
en hij gehoorzaamde. Omstreeks elf uur
in de avond lagen Doorman en zijn sche
pen tegenover de Japanse schepen, de
Nagi en de Haguro, waarmee het gevecht
verder ging met een twintig minuten du
rend artillerievuur. Toen gingen de beide
Japanse kruisers tot een torpedoaanval
over, die aan het geallieerde eskader de
beslissende slag zou toebreneng. Door de
Nasje werden 8, door de Haguro werden
4 torpedo's afgevuurd. Het succes liet
niet op zich wachten. De Nederlandse
kruiser Java werd vlak bij de munitie
opslagplaats getroffen en raakte in brand.
De kruiser maakte snel slagzij, zodat het
schip verlaten moest worden.
Even later werd ook het vlaggeschip
De Ruyter door een Japanse torpedo ge
troffen. De commandant van De Ruyter,
kapitein-luitenant ter zee Lacomblé, gaf
order het brandend schip te verlaten.
is de radio- en televisie-serie
van 1958.
Koop geen verouderd toestel
meer nu Radio Ballegoyen u
het nieuwste biedt uit een sor
tering groter dan ooit.
Keuze uit 30 verschillende
apparaten in diverse merken
en stuk voor stuk klankrijke
staaltjes van knap vakman
schap.
Speciaalzaak voor radio en televisie
RADIO EN TELEVISIE
Molenstr. 16 Rhenen - Tel. 579
Zelf bleef hij vrijwillig tot het laatste
ogenblik het lot van zijn schip delen.
Ditzelfde geldt ook voor Karei Doorman,
die met zijn vlaggeschip ten onder ging.
Nu was de slag definitief beslist. De
twee overblijvende kruisers, Houston en
Perth, braken de strijd af en keerden te
rug naar Tandjong Priok. Bij de onder
gang van de Java kwamen ongeveer 500,
bij de ondergang van De Ruyter 350 op
varenden om het leven. Maar nutteloos
is hun offer niet geweest. Uit moreel oog
punt was het voor onze marine van veel
belang, te kunnen vaststellen, dat haar
personeel nog altijd een grote moed aan
de dag legde.
Ben van Brabant.
Badminton, zoals wij het thans noemen
en kennen, is zeker geen pas ontdekt
spel, doch werd reeds in de 17e eeuw in
Engeland gespeeld. Het is zelfs bekend,
dat deze sport ook in andere delen van
Europa werd beoefend; want een portret
van de „jonge Prins Sulkowski" door
Adam Manyoki geschilderd, die van het
eind van de 17e tot het begin van de 18e
eeuw leefde, laat ons het jonge lid van
de koninklijke familie van Polen zien,
terwijl hij een shuttlecock en racket vast
houdt. Het portret vertoont verder een
houding die gelijk is aan die welke de
beoefenaars van deze sport tot op heden
aannemen, wanneer zij zich klaar maken
om te serveren.
Uit enkele archieven is bekend dat een
sport, gelijkend op Badminton, zelfs al
eerder werd gespeeld in China; even
eens wordt het spel in het verre verleden
van de 12e eeuw terloops genoemd in de
archieven van het koninklijk hof van
Engeland. Men schijnt ook definitief te
weten, dat het spel gespeeld werd in
India te Poona, in de jaren omstreeks
1870. Ongetwijfeld is deze sport, onder
een andere naam door Engelse leger
officieren enige tijd vóór 1870 daar inge
voerd. Er zijn echter feiten die er op wij
zen, dat het spel „Badminton" genoemd
werd, toen een groep Engelse officieren
uit India, met verlof in Engeland, het
spel in 1873 speelden te „Badminton",
het landgoed van de Hertog van Beaufort,
in Gloucestershire (Engeland).
Hoewel de Amerikaanse Badminton As
sociation pas in 1936 werd opgericht, doet
de New York Badminton Club er rechten
op gelden, dat zij de oudste vereniging
(opgericht in 1878) ter wereld is. Deze
rechten worden ondersteund door oor
spronkelijke stukken die in het New York
City Museum zijn ondergebracht; maar
tot het begin van deze eeuw was de club
meer bekend door een hoge sociale
standaard van zijn leden, dan door zijn
activiteit op badminton gebied.
In 1893 werd door een paar verenigin
gen in Engeland de „Badminton Associa
tion of Engeland" gevormd, de eerste
nationale vereniging. De „English Bad
minton Association", zoals zij heden ten
dage wordt genoemd, deed veel om het
spel ook in andere landen te bevorderen;
in 1925 maakte een Engels team een tour
nee door Canada en toen een wederom
gelijksoortig tournee in 1930 werd onder
nomen, bemerkten de Engelsen dat de
Canadezen zich ernstig op het spel had
den toegelegd en in vele steden, van kust
tot kust, had men speciale voor badmin
ton geschikte hallen gebouwd. Deze twee
bezoeken aan Canada beïnvloedden tevens
de intensivering van badminton in de
Verenigde Staten, want vele Canadezen
bezochten de nabij gelegen steden over
de grens en moedigden de Amerikanen
aan om in een vriendschappelijke compe
titie tegen elkaar uit te komen. Op gelijke
wijze bevorderde de „English Badminton
Association" de belangstelling voor het
spel in heel Europa en voornamelijk in
Denemarken.
Britten, die naar de andere landen van
het Gemenebest trokken, maakten deze
ook geestdriftig voor badminton en brach
ten deze landen tot toetreding tot de In
ternationale Badminton Federatie, een
organisatie die in 1934 is gesticht, met
Londen als hoofdkwartier. Ondanks de 2e
wereldoorlog, is de I.F.B. van zijn oor
spronkelijk aantal leden (negen) die hem
in 1934 oprichtten, uitgegroeid tot een
vereniging van 30 leden in 1954, terwijl
van verschillende landen wordt verwacht
dat zij binnenkort lid zullen worden.
Hoewel sommige landen al sedert 1920
Interlandwedstrijden hebben gehouden,
was het pas in 1948—1949 dat internatio
naal badminton in competitieverband
wereldafmetingen heeft aangenomen. Het
is nu geschiedenis geworden, dat Malak-
ka (kampioen van de Pacific Zone), nadat
het de Verenigde Staten (kampioen van
de Amerikaanse Zone) in Glasgow (Schot
land) had verslagen met 63 in een bui
tengewoon spannende strijd (punten-
aantal: Malakka 272; V.S. 270) en daarna
Denemarken (kampioen Europese Zone)
met 81 versloeg, de allereerste winnaar
werd van de „Thamas Cup", een trophee,
ter beschikking gesteld door Sir George
Thomas, president van de I.F.B. sinds de
oprichting in 1934. Sir George Thomas
was tevens winnaar van meer dan negen
tig nationale kampioenschappen tussen
1903—1929.
Drie jaar later, in 1952, veroverde Ma
lakka het wereldkampioenschap voor
landen, door in de finale de Verenigde
Staten met 7—2 te verslaan.
Hoewel alle landen hun eigen jaarlijk
se nationale kampioenschappen hebben,
wordt algemeen erkend, dat de „All Eng
land Championships", die voor het eerst
in 1899 werden gehouden, de.beste zijn,
en de winnaars van een „All England"
titel worden (net zoals bij Wimbledon in
tennis) beschouwd als de beste badmin-
tonspeler of -speelster van dat jaar. Vele
beroemde spelers uit Denemarken, Ma
lakka en de Verenigde Staten tonen,
doordat zij duizenden kilometers reizen
om een „All England" titel te winnen,
niet alleen dat zij dat een buitengewone
eer vinden, maar zij bewijzen ook dat
badminton thans in de ware zin des
woords een wereldsport is geworden.
door mr. J. C. de Wit
Het moest eigenlijk niet meer nodig
zijn dat er, voorbij het midden van deze
„verlichte" eeuw, nog over reclassering
wordt gesproken en geschreven. Het be
hoorde voor ons allen, onverschillig of
dit nu op godsdienstige dan wel mense
lijkheidsoverwegingen geschiedt, iets heel
normaals volkomen vanzelfsprekend, te
zijn: Een medemens is zwak geweest, is
gestruikeld, is gevallen, of hoe men het
noemen wil, en wij, anderen, reiken hem
de helpende, de reddende hand en doen
al het mogelijke om hem in zijn mense
lijke waarde te herstellen. Dat is geen,
al dan niet sentimentele, liefdadigheid;
't is evenmin een nuchter-zakelijke over
weging: omdat onze samenleving geen
werkkrachten kan missen. Was het wèl
zo, ook het spreken en schrijven erover
zou waarschijnlijk maar weinig baten.
En toch moeten wij het blijven doen, dit
spreken zowel als het schrijven, als ware
het een getuigenis.
Omdat we nu wel weten - althans be
horen te weten - dat het „eens 'n dief
altijd een dief" van onze vaderen niet
juist is. Nooit ook juist gewéést is. Maar
dat wèl tot de laatste der dagen onver
minderd en onaantastbaar zal gelden dat
wie zonder zonde is het dan maar moet
wagen, de eerste steen te gooien. Men
kan het ook, werelds en gewoon huiselijk,
omschrijven door te vragen: Is het zo
moeilijk, naar menselijke maatstaven
„keurig" te leven, eerlijk te blijven en
zich netjes naar wet en verordening te
gedragen als men, althans materieel, niets
tekort komt en men ook verder, in veilige
geborgenheid, het leven op rolletjes voelt
lopen? Of wil men het anders zeggen: Is
het, uit een oogpunt van karaktersterkte,
van eerlijkheid of hoe men het verder
ook zou kunnen omschrijven, niet een
grotere prestatie bijvoorbeeld om met
een kwartje in de zak en verder geen
aards bezit, van eens anders eigendom af
-te blijven dan wanneer men een indruk
wekkend banksaldo het zijne kan noe
men? Laten we dus niet gauw vinden
dat we 't met ons zelf zo goed getroffen
hebben en daardoor ons ver verheven
gaan voelen boven anderen van wier
levensomstandigheden wij ons vaak geen
voorstelling kunnen, misschien ook niet
willen maken.
En 't zelfde geldt toch eigenlijk ten
aanzien van hen, die al dan niet buiten
hun schuld, in 't leven van alle dag voor
al geestelijke moeilijkheden hebben om
binnen de paden onzer samenleving te
blijven.
Over dit alles valt natuurlijk veel
meer minder zwart-wit te zeggen,
maar dat is al zo vaak, door velerlei we
tenschapsmensen ook, elk op zijn terrein,
geschied. Hier moge echter nog wel even
geconstateerd worden dat men er dus
niet meer mee is, hem of haar die tegen
Goddelijk of menselijk gebod gezondigd
heeft en die, met alle mogelijke rechts
waarborgen omgeven, veroordeeld is, op
te sluiten en dan, als zijn, al dan niet
verkorte, tijd om is, weer op straat te
zetten. Of, na hem een boete te hebben
doen betalen, ook maar weer aan zijn lot
over te laten. Evenals wij geesteszieken
proberen te genezen en niet meer alleen
opsluiten om dan „die gekken" op zon
dag in het dolhuis tegen betaling te la
ten bezichtigen, evenzeer hebben wij de
plicht, hen die, door welke oorzaak dan
ook, met politie en justitie in aanraking
zijn gekomen, te helpen, op te voeden, te
steunen, maatschappelijk weer op te van
gen. Als 't even kan en dat is nog veel
mooier moeten we al 't mogelijke doen
om te voorkomen dat een medemens de
celdeur achter zich hoort dichtslaan, dat
hij voelt, door de samenleving te zijn af
gesloten van een leven als vrij en vol
waardig schepsel.
Aan dit alles wordt reeds veel gedaan,
kan misschien, neen: ongetwijfeld, nog
veel méér worden gedaan. Niet van van
daag op morgen en ook niet op 'n koopje.
Daarom wordt elk jaar om deze tijd van
ons allen een bijdrage voor het reclas-
seringswerk waarbij voorkomen ook
beter is dan genezen! gevraagd.
Alweer: men kan dit alles op verschil
lende manieren omschrijven. Aan de man
(en vrouw) brengen, als u 't zo wilt noe
men. Laten wij het ditmaal eens zo mo
gen zeggen: Beschouwt u de bijdrage die
straks van u gevraagd wordt als een of
fer van dankbaarheid. Omdat het u ge
geven is geweest, eerlijk te zijn en ook
verder uit de handen te blijven van po
litie en justitie.
SPECIAAL
in
BRILLEN
Hoofditraat 51
Veenendaal
Notaris D. S. Vink te Ame
rongen, zal donderdag 19
september 1957, ^e 11 uur,
te Amerongen, in hotel
„Buitenlust" voor de heer
S. Reede openbaar ver
kopen:
HET WOONHUIS
met achterhuis en tuin
te Amerongen, Burg. v. d.
Boschstraat 30, en strek
kende tot Zandvoort, groot
10.90 are. Grondbel. 12,80
straatbel., 7,17. Bezicht.:
di. en do. van 2-4 uur. Be
taling: uiterlijk 1 novem
ber 1957. Verhuurd aan C.
Brienesse voor 486,— p.
j. die voornemens is het
pand binnen afzienbare tijd
te verlaten.
Bewoningsvergunning ge
garandeerd voorzover de
a.s. bewoner ingezetene der
gemeente Amerongen is.
TE KOOP, I. G. ST. Z.
G. VAN VELDHOVEN
Achterbergsestraat
Achterberg
Voor onze CONFECTIE-ATELIERS kunnen
wij plaatsen
Leeftijd 17 jaar en ouder.
•Ruime inwerkperiode met gunstige loon
regeling.
Rustige, nette en ordelijke werksfeer.
Eventuele buskosten worden vergoed.
Aanmelden:
tijdens de kantooruren Vijgendam 13, Veenendaal
schuren de fornuisplaat
- direct spiegelblank
AANGEBODEN:
extra Koni verwarming,
schuifdak, enz.
GARAGE VAN SILFHOUT
Bennekom
Wegens huwelijk gevraagd
voor de dag of dag en nacht
MEVR. DE NOOY
Hoofdstraat 32, Telef. 3005
VOOR
NAAR DRUKKERIJ
Parallelweg 10, Veenendaal
HAAL ZONNESCHIJN IN HUIS MET
o.a.
LOVITRAN. De echte Noorse stoomlevertraan
SANOSTOL, SINATRAN. Met sinaasappelsmaak
en verhoogd vitaminegehalte
HALITRAN. Levertraan in druppelvorm en cap
sules. Geheel smakeloos en makkelijk in
te nemen
DAVITAMON 10. De dragees die de onmisbare
vitamines bevatten
Verkrijgbaar bij
Drogist - Apoth.ass.
Dr. Slotemaker de Bruïneplein 25 - Telefoon 2390
•)->
Zeer grote sortering
en bijzonder lage prijzen
Goed op de hoogte met kabelwerk
strekt tot aanbeveling
ELEKTRO-TECHNISCH BEDRIJF
Zuivelstraat 5, Veenendaal
Dirigent: Paul Hupperts
op donderdag 26 september 1957, des avonds 8 uur, in
het Verenigingsgebouw aan de Eikenlaan te Veenen
daal. Voor het programma wordt verwezen naar de
raambiljetten. Toegangsbewijzen a 1,(zaal) en
1,50 (balkon) verkrijgbaar bij de boek- en muziek
handel, bij het bureau voor V.V.V. en aan de zaal.
Plaatsbespreken, uitsluitend op vertoon van toegangs
bewijs: dinsdag 24 september 1957, des avonds van
7-8 uur aan de zaal. Plaatsbespreken 0,10. Het comité.
Op fabriekskantoor te Veenendaal is plaats voor
Leeftijd tot 18 jaar, bij voorkeur geheel, desnoods
gedeeltelijk mulo-school doorlopen hebbend en
tevens in het bezit van diploma typen.
Brieven onder nr. 3522 a. h. bureau v. d. blad.
Hoofdstraat 13
Veenendaal
Telefoon 2037
tevens voor schoonmaken
en repareren
naar het vanouds bekende
adres
Muziekhandel
Beatrixstraat 60, Telefoon 2102
Veenendaal
knnnen worden opgegeven bij de onderstaande adressen:
RHENEN: Boekhandel C. Waiboer, Herenstraat, telefoon 478. Recl.bur.
J. Baars, Fred. v. d. Paltshof, telef. 377, W. van Noort, Roghairweg 10
SCHERPENZEEL: Sigarenmagazijn W. Pol, Dorpsstraat 151 en J. Dave-
laar, Nieuwstraat 45
EDERVEEN: M. G. Donkelaar, Leesonweg 10
RENSWOUDE: J.Meijer, T. van Amerongenweg 40, J. Stoer, Taets van
Amerongenweg 63, telefoon 397, en G. Barten, Barneveldsestraat 33
ELST: F. Roks, Houweg 28. Joh. van Kooten, Rijksstraatweg 233, tel. 204,
en bij Van Viegen, Rijksstraatweg 37
ACHTERBERG: R. Rijkse, Dijk 8
AMERONGEN: Boekhandel Visser, Overstraat B 354, telefoon 386
OVERBERG: H. van de Brandhof, Haarweg 6
WOUDENBERG: H. A. G. Bijker, Stationsweg 144, telefoon 310
VEENENDAAL: bij het hulppostkantoor en sigarenmagazijn „Zuid", Dr.
Slotemaker de Bruïneplein, telefoon 2613
Sigarenmagazijn „De Vallei", P. van Barneveld, Prins Bernhard-
laan 199, telefoon 2983
Sigarenmagazijn Jac. Budding, Nieuwe weg 66
En bij de bezorgers van „De Vallei"
MAG GEEN GOKJE
ZIJN!
Volg de zekere weg. Via
De Vallei bereikt U een
kopend publiek, dat zijn
krant leest met de inten
se belangstelling waar
mee streekbladen gele
zen worden.
In dit nummer is dan het laatste gedeelte opge
nomen van de 152 winkels en gebouwen welke dan
in ons blad zijn afgedrukt.
Zoals reeds bekend dient men achter de fotonum
mers de naam van de zaak welke in het betreffende
pand is gevestigd te vermelden, en wel iedere serie
op een apart vel papier onder elkaar geschreven,
met boven aan het vel de bon van iedere serie
geplakt. De bon van deze laatste serie, dus van
serie 4, treft men weer hieronder aan.
Om te kunnen meedingen naar de beschikbaar
gestelde geldprijzen dienen de inzendingen uiterlijk
op a.s. woensdag 18 september in het bezit te zijn
van de administratie van ,De Vallei', Parallelweg 10
Veenendaal.
(Uitknippen en boven vel met oplossing plakken)
Deze bon behoort bij prijsvraag serie
Naam:
Adres:
Woonplaats:
149
150
151
152
