Nieuwsblad voor Veenendaal Omstreken
D e Wereld«
van WEEK-tot-WEEK
Brug-optocht komt ook
naar Veenendaal
Pontveer Rhenen gaat
na opening van nieuwe
Rijnbrug verdwijnen
Na défilé voor de minister
De Brillenspecialist
WAAR IS
DE VALLEI-RIKS?
Sinds 1350 de schakel tussen
Utrecht en Gelderland
KRIJGT RENSWOUDE INDUSTRIE?
WAAR BLEVEN DE 60 MILJOEN GULDEN
VAN AMSTERDAMSE REDER?
IWint U....
ELST
J
RENSWOUDE
Uitgave: „De Gelderse Vallei" Veenendaal
Verschijnt tweemaal per week in: Stichts en Gelders Veenendaal, Amerongen, Eist, Rhenen, Achterberg, Overberg, De Haar, Kade, Maanderbuurt, Ederveen, Renswoude, Scherpenzeel
Stoet van ruim 150
wagens
Sint-Nicolaasmarkt
duurt gehele dag
AGENDA
S. BOS
St. Nicolaas cadeaus?
Vorige gevonden
IN MEMORIAM
Raadsvergadering Renswoude
Duitse ruzie om Hollandse erfenis
Berta en Anna met
behoorlijk pensioen
al tevreden
31e jaargang
VRIJDAG 22 NOVEMBER 1957
No. 92
Redactie en administratie:
Parallelweg 10 Veenendaal
Telefoon K 1385-2023 - Girono. 5S3427
Redactie: W. P. ter Hoeven
Advertenties en abonnementen
kunnen ook worden opgegeven bQ
de agentschappen van „De Vallei" in
de plaatsen van verschoning
VALLEI
aDVÜSTEFITIEB
Speciale contractprijzen
Minimum per advertentie 3.u«,
Rubriek Vraag en Aanbod 110
woorden 95 cent, elk woord meer
7 cent
Familieberichten 15 cent per mm
Abonnementsprijs 1,55 p. kwartaal
Losse nummers 10 cent
Direct na de opening van de Rhe-
nense RUnbrug a.s. woensdag, door de
Minister van Verkeer en Waterstaat
Z.E. Mr. J. Algera, zal bjj de brug het
grote défilé van reclame- en bedrijfs
wagens voor de minister en vele andere
autoriteiten plaats vinden.
De route van deze optocht loopt van
de brug via de Stationsstraat, Heren
straat, Nieuwe Veenendaalseweg en de
Autoweg in Rhenen en verder over de
Provinciale weg Eist-Veenendaal, Ker-
kewyk, Hoofdstraat, Hoogstraat en het
Zwaaiplein en terug.
Verwacht wordt dat de stoet tussen
half één en één uur in Veenendaal zal
aankomen. De stoet bestaat uit ruim
150 wagens, hoofdzakelijk afkomstig
uit de plaatsen Ochten, Resteren, Rhe
nen en Veenendaal.
Evenals voorgaande jaren zal de dins-
dagmarkt van 3 december a.s. weer de
gehele dag duren.
Ook zal Sint-Nicolaas zich dan weer
regelmatig over het marktterrein be
wegen, vergezeld van enigen van zijn
zwarte knechten.
„Onder de Toradja's"
Morgen, zaterdag om half acht in ge
bouw „Eltheto" spreekt de heer A. J.
Scholten uit Putten over zijn werk onder
de Toradja's. Ds. De Lange uit Utrecht
zal het gesprokene illustreren met licht
beelden.
Deze avond is georganiseerd door de
Hervormde Jeugdraad.
TENTOONSTELLINGS-SUCCES VOOR
PLUIM VEE VERENIGING
„VEENENDAAL EN OMSTREKEN"
Op de pluimveetentoonstelling te Nij-
kerk, wisten verschillende leden van onze
plaatselijke pluimveevereniging „P.V.O.",
onderscheidingen te behalen met hun
hoenders, namelijk:
J. G. v. Dam te Ede met Rhode Islands
Reds, 3 x zzg; H. D. Heikamp Veenendaal
met New Hampshires 2 x zzg; W. v. Leeu
wen Rhenen met Holl. Kriel (patrijs) 2 x
zzg; F. J. Maatkamp, Veenendaal met
Holl. Hoen (zilverpel) 1 x zzg; B. v. Rem
merden, Veenendaal met Holl. Kriel (wit)
3 x zzg; B. v. Remmerden, Veenendaal
met Holl. Kriel (blauwpatrijs) 3 x zzg;
J. v. Vlaanderen, Veenendaal met Wyan
dotte Krielen (zwart) 1 x zzg; G. J. Voer
man, Veenendaal met Holl. Witkuif Kriel
(wit) 3 x zzg.
Terwijl van laatstgenoemde een Holl.
witkuif krielhaan, het mooiste dier der
tentoonstelling was in de afdeling Krielen.
Tevens zij vermeld, dat door de heer
H. van Doorn, in de afdeling Konijnen,
met zijn „Klein zllvers" mlddenblauw
een eerste z.g. wist te behalen.
Voor onze plaatselijke vereniging was
dit een groot succes.
dat ter gelegenheid van de feeste
lijke opening der Rhenense Rijnbrug de
Cuneratoren hel verlicht is?
dat het sterke licht van de schijn
werpers zelfs in Veenendaal te zien is.
dat, ingaande 1 januari a.s. ook de
busverbinding Oss-Veenendaal wordt ge
opend?
dat deza verbinding wordt verzorgd
door de busondernemingen Zuid-Ooster
en N.B.M. gezamenlijk?
dat nu nog het wachten is op het
gereed komen van de Cuneraweg-Hoofd-
straat en Nieuweweg als laatste schakels
in de nieuwe Noordzuid-verbinding en
aansluiting op het Hazenpad?
dat het reeds gereed gekomen ge
komen gedeelte van de Nieuweweg, voor
wat betreft het verkeer, een enorme ver
betering betekent van de veiligheid van
de weggebruiker?
dat ook de voetgangers hier hun
leven heel wat zekerder voelen bij het
gaan over de veilige trottoirs?
dat de schitterende straatverlichting
een al even grote ongekende weelde voor
de Nieuweweg vormt?
dat Patrimoniums bouwvereniging
deze week de huissleutel kon afgeven aan
de bewoner van de duizendste, na de oor
log gereed gekomen, woning?
dat deze duizendste woning, Ferd.
Bolstraat 38, werd betrokken door de heer
J. van Manen?
dat deze er niet op gerekend had,
behalve de hulssleutel, ook nog een fraai
bloemstuk aangeboden te krijgen van de
secretaris-penningmeester der bouwver.?
VEENENDAAL
Heden, vrijdag 22 nov. in geb. „El
theto" 7.30 uur, ontspanningsavond
ouden van dagen. Zaterdag 23 nov.
in geb. Eikenlaan, 7.30 uur, concert
en filmvoorst. Ritmeester Mannen
koor. In geb. „Eltheto" 7,30 uur,
dhr. A. J. Scholten spreekt voor
Hervormde Jeugdraad over „Zijn
werk onder de Toradja's." Woens
dag 27 nov. in geb. ,,'t Trefpunt",
8 uur, lezing „Telepathie en helder
ziendheid" door Prof. Dr. W. H. C.
Tenhaeff voor Volksuniversiteit
Veenendaal. Donderdag 28 nov. in
geb. Eikenlaan, N.V.V.-fitm „Als
mannen kerels zijn" 's middags
kindervoorstelling „Zwaan kleef
aan". In geb. „Eltheto" 8 uur, op
voering toneelstuk Onder één dak'
door „Evata". Vrijdag 29 nov. in
geb. Eikenlaan, 7.30 uur, november-
vergaderlng Chr. Besturenbond
Veenendaal met toneelstuk „De
Herbergierster". In geb. „De Sa
menwerking" 8 uur, propaganda-
feestavond vereniging Volksonder
wijs. Lnxor theater van heden vrij
dag t/m zondag de film „Safari",
maandag t/m woensdag „Opstand
der Krokodilmensen,, en donderdag
„Begeerte en plicht".
Het lijdt geen twijfel of ook in Veenen
daal zal zeer veel belangstelling voor de
optocht bestaan, temeer waar de tijd van
aankomst hier juist in de middagpauze
valt.
In hotel „La Montagne" vindt verder
's middags nog een laatste ontvangst
plaats door de colleges van Ged. Staten
van Gelderland en Utrecht van de Minis
ter en genodigden. Hier worden ongeveer
300 personen verwacht, terwijl de Com
missaris der Koningin in de provincie
Utrecht, Mr. Th. E. Graaf van Lynden van
Sandenburg een rede zal houden.
Coöp. Boerenleenbank nu
Coöp. Raiffeissenbank
In de laatst gehouden algemene leden
vergadering werd besloten de naam Coöp.
Boerenleenbank te wijzigen In Coöp.
Raiffeisen-Bank „Veenendaal". Hiermede
wordt ten eerste eer bewezen aan F. W.
Raifelsen, de grondlegger van het systeem
van het landbouwkredietwezen, waarbij
het dienen meer op de voorgrond staat
dan het verdienen. Ten tweede wordt
door de nieuwe naam de nauwe verbon
denheid met de Coöp. Centrale Raiffeisen
Bank te Utrecht tot uitdrukking gebracht.
Bij deze bank zijn 730 banken aange
sloten, waar per 30 september 1957 ruim
1676 miljoen aan spaargelden waren ge
deponeerd. Deze spaargelden worden door
de plaatselijke banken in de plaats zelf en
de directe omgeving bij voorkeur in de
landbouw belegd. Verder worden lenin
gen verstrekt aan particulieren voor wo
ningbouw en aan plaatselijke kerken,
scholen en Instellingen die in het alge
meen belang werkzaam zijn. De niet be
legde spaargelden worden bij de Coöp.
Centrale Raiffeisen-Bank te Utrecht be
legd. Het beheer der bank is in handen
van een bestuur. De bestuursleden wor
den door de algemene ledenvergadering
uit de leden gekozen. Evenzo de leden van
de raad van toezicht die een algemeen
toezicht op de bestuurszaken uitoefenen.
NIEUWS VAN RITMEESTER
De Ritmeester wandelvereniging en
de Frisia wandelvereniging hebben zater
dag j.l. deelgenomen aan de St.-Nicolaas-
wandeltochtten te Bussum.
Niettegenstaande het slechte weer was
de animo onder de beide groepen prima.
In totaal liepen 3000 wandelaars deze
tocht mee. Na afloop was er een gezellig
St.-Nicolaasfeest.
Maandag 25 november a.s. zal het
voor de kinderen van het Ritmeester-
personeel St.-Nicolaasfeest zijn in de zaal
van het verenigingsgebouw aan de Eiken
laan. Om kwarc over vier zal door het
Kindertheaterbure.iu Carla Flink uit Den
Haag een kinderrevue woden opgevoerd.
Voor de grotere kinderen volgt om
kwart over zes een voorstelling van het
kindercircus „Bambino".
St.-Nicolaas heeft bericht gezonden, dat
wanneer hij maar even tijd heeft ook aan
wezig hoopt te zijn.
Het Ritmeester Mannenkoor heeft be
richt ontvangen, dat het bekende Byzan-
tijnsch Koor uit Utrecht zich bereid heeft
verklaard voor de tweede maal in Vee
nendaal een concert te verzorgen. Het
bestuur heeft dit verzoek gedaan omdat
vele aanvragen binnenkwamen om dit
Byzantijnsch Koor nog eens te beluisteren.
Het Ritmeester Mannenkoor heeft een
verzoek ontvangen om een concert te
verzorgen ln de Grote Kerk te Zwolle.
Dit zal plaats vinden in de maand Jan. a.s.
Het bestuur deelt ons nog mede, dat
nog kaarten verkrijgbaar zijn voor het
concert op zaterdag 23 november in het
verenlginsgebouw aan de Eikenlaan. De
opbrengst is voor de Nederlandse Blin-
denbond. Aanvang 7.30 uur.
BAZAAR TROK VEEL
BELANGSTELLING
De bazaar, die ten bate van het comité
Pastoriefonds der Nederlands Hervormde
kerk te Eist werd gehouden, trok zeer
veel belangstelling.
Zaterdag was het zelfs zo, dat er in
„Pniël" en de oude pastorie geen plaatsje
meer vrij was. Er heerste een gezellige
sfeer. Ook de trekking van de verloting
had veel publieke belangstelling.
De hoofdprijs die op het lot no. 2868
viel, een compleet herenrijwiel, is nog
steeds niet opgehaald. De cassette viel op
lot no. 1977.
FILM TOCHT OUDEN VAN DAGEN
GOED GESLAAGD
De film, gemaakt van de jubileumreis
van de ouden van dagen, werd dinsdag
vertoond en is bij alle toeschouwers (volle
zaal) zeer in de smaak gevallen. Er is
zeer veel gelachen.
Medewerking werd verleend door de
boerenkapel „De Zwoegers"
Een grote verrassing bleek dat er een
geluidsfilm van gemaakt was en de heer
Hulsebos vertolkte dan ook ieders ge
dachte, toen hij dank bracht aan de ver
vaardiger van de film en zijn helpers, de
heren Van Erk en Slok, die er menig
uurtje voor in touw zijn geweest.
Het was een pracht avond en daarom
geloven wij dan ook dat woensdag 27 nov.
de zaal weer vol zal zijn, want dan draait
deze film andermaal.
Kaarten hiervoor zijn in voorverkoop
verkrijgbaar bij de commissieleden.
Horlogerie
Briletuis
Barometers
Thermometers
Hygrometers
Loupes
Leesglazen
Prismalcijkars
Veld- en Toneelkijkers
Fa. J. F. TAK
Hoofdstraat 100, Telefoon 2570
Zoals w(j in ons vorig nummer reeds
konden berichten werd de Vallei-riks
van de vorige week gevonden. De
waarde van de nieuwe riks is hierdoor
gekomen op v(jf galden. Deze nieuwe
riks is dezelfde van de vorige keer en
het nummer is dus weer:
1 AA 252528
Dit nummer is dus ook weer rood.
Indien u hem vindt en voor a.s. don
derdagmiddag 12 uur aan het bureau
van „De Vallei" kunt tonen, ontvangt
u direct de vinderspremie, welke nu
dus 2,50 bedraagt.
De gierpont „Stad Rhenen", zoals de officiële naam luidt, zal na de opening van
de brug komende woensdag, in de vaart blijven. Met ingang van die dag breekt
er een nieuwe pachttyd aan. Enige maanden geleden nam de gemeenteraad dit
besluit, doch met de restrictie erby, dat de nieuwe pachter met de exploitatie
mag staken, zodra na een maand kan worden aangetoond, dat het ovcrzetmiddel
niet meer rendabel is. Men behoeft nu niet bepaald een helderziende te zyn om
reeds nu te kunnen vaststellen, dat het veer ongetwijfeld een snelle dood zal
sterven.
Wanneer een belangrijk persoon is heengegaan, verschijnen er grote stukken
over hem. Er staat dan in de regel boven „In memoriam".
Nu is de pont geen belangrijk persoon, en die pont is op het moment dat we
dit schrijven ook nog niet dood, maar toch willen we er een „In memoriam" aan
wagen, want het staat toch als een paal boven water, dat deze pont in elk geval
een héél belangrijk „ding" is geweest. En welk een lang leven is deze „dwars
drijver" niet ten deel gevallen.
Dinsdagavond was de raad van Rens
woude in vergadering bijeen.
De woningen Dorpsstraat 8 en 10 en de
daarbij behorende bedrijfsruimte werden
wederom voor een jaar verhuurd aan
respectievelijk T. Lagerweij en J. D. Over-
eem voor achtereenvolgens 9,85; 13,70
en 7,85 per week.
Het bestuur vr.n de R.K.-school aan de
Nieuweweg had verzocht de vergoeding
voor het vakonderwijs vast te stellen op
498,-, vermeerderd met de sociale
lasten.
De heer Hardeman vond deze vergoe
ding tamelijk hoog, doch veronderstelde,
dat hieraan wel niets te doen zou zijn,
hetgeen de voorzitter bevestigend beant
woordde. De raad besloot daarna de ge
vraagde vergoeding te verlenen en stelde
het totale bedrag vast op 646,16.
Daarna kwam aan de orde de vaststel
ling van een verordening, houdende be
palingen betreffende het vastleggen van
honden. De Nederlandse vereniging tot
bescherming van dieren had de vaststel-
De grote trots van de Ritmeester sigaren
fabrieken vormt ongetwijfeld de dezer
dagen in gebruik genomen nieuwgebouw
de en zeer modern ingerichte ringerij.
De afdeling dns waar tenslotte alle si
garen terecht komen om, meestal machi
naal, te worden geringd en verpakt. Al
leen al In deze afdeling vinden niet
minder dan 70 mensen werk.
ling van een dergelijke verordening ver
zocht, zulks ter bescherming van weak
en kettinghonden.
In de verordening worden tientallen
voorwaarden gesteld, waaraan moet wor
den voldaan. Zo zijn voorschriften vast
gesteld, waaraan een ketting, de halsband,
het hok en de ren moeten voldoen.
Ibe heer Hardemi. was van oordeel,
dat er in de gemeente niet veel vastlig
gende honden meer zijn, hetgeen de voor
zitter beaamde. Doch enkele tientallen
zijn er ongetwijfeld nog. De heer Zweers
vond de eisen die worden gesteld wel
bijzonder zwaar. Zo moet een hok bestaan
uit een voorportaal en een „slaapkamer."
Volgens spreker ontbreekt hieraan alleen
nog verlichting en een kraamkamer. Deze
opmerking ontlokte vanzelfsprekend de
nodige bijval, evenals het antwoord „Dan
maar naar de kliniek". De verordening
werd daarna overeenkomstig het voorstel
vastgesteld.
Na de vaststelling van de derde wijzi
ging van de begroting voor het dienstjaar
1957 werd vervolgens een besluit genomen
waarbij wordt bepaald, dat de vaststelling
van een plan van uitbreiding voor het ge
deelte der gemeente, grenzende aan de
gemeente Scherpenzeel wordt voorbereid.
Krachtens dit besluit geldt er voor ge
noemd gedeelte van de gemeente Rens
woude «en algemeen bouwverbod.
VOOR WONINGBOUW
ONTEIGENING NOODZAKELIJK
De begroting voor het gemeentelijk
woningbouwbedrijf voor het dienstjaar
1958 gaf verschillende leden aanleiding
tot het maken van opmerkingen inzake
de bestaande bouwplannen voor het ko
mende jaar.
De heer Zweers informeerde of er in
derdaad reeds definitieve plannen in deze
richting bestaanen, zo ja, dan achtte hij
het noodzakelijk, dat daarbij tevens aan
dacht wordt geschonken aan de huisves
ting van bejaarden, speciaal diegenen,
die nu nog een onbewoonbaar verklaarde
woning bewonen.
De voorzitter gaf hierop ten antwoord,
dat inderdaad in 1958 weer zal worden
overgegaan tot de bouw van woningwet
woningen. De grote moeilijkheid is daar
bij echter, dat de eigenaressen van de
grond, gelegen ten zuiden van de Taets
van Amerongenweg niet genegen zijn
deze voor de aangeboden prijs te ver
kopen. Derhalve zal moeten worden over
gegaan tot onteigening in het belang van
(Zie verder pagina 2.)
Woensdag bracht H.M. de Koningin een
niet-officieel bezoek aan Leeuwarden.
H.M. tijdens de bezichtiging van de
Coöperatieve Condensfabriek „Friesland"
b(j een flessenvulmachine. Naast H.M. de
hoofddirecteur Ir. J. B. Ritzema van Ikema
VERKIEZING NOTABELEN
Woensdagavond j.l. werd in de consis
torie van de Neïfc Herv. kerk te Rens
woude de verkiezing gehouden van een
tweetal notabelen, zulks wegens perio
dieke aftreding.
Toen de uitslag van de stemming werd
opgemaakt, bleek dat de heer A. Verbeek
was herkozen en dat in de vacature van
de heer Harten was gekozen de heer A.
van Mourik. Beide heren hebben inmid
dels de benoeming aangenomen.
Volgens Prof. W. van Iterson, wordt
reeds in een oorkonde van 25 september
1350 van een veer over de Rijn even
ten westen van Rhenen gerept. Dit zou
echter niet een veer geweest zijn, zoals
wij het nu kennen. Het zal vermoedelijk
een zogenaamd voetveer zijn geweest
Het volledige Rhenense veer zou stammen
uit het midden der veertiende eeuw. Uit
een studie van Prof. Van Iterson - oud
Rhenenaar - blijkt, dat volgens de door
hem gedane nasporingen het veer bijzon
der veel eigenaren heeft gehad in de loop
der jaren. Eén van die eigenaren was de
Bisschop van Utrecht (1463). Het werd
door het Karthuizer Klooster bij Utrecht
in leen gehouden. Het terrein, waar de
veerstoep aan de Rhenense zijde lag
werd door het klooster in de zestiende
eeuw tot tweemaal toe uitgebreid. Het
veer werd niet door de Karthuizers zelf
geëxploiteerd, doch de uitoefening ervan
alsmede de erbij behorende percelen ver
huurden zij. Sinds wanneer de stad Rhe
nen regelmatig huurster van het veer
is geworden is niet bekend. Zeer waar
schijnlijk zal dit tegen het einde van de
zestiende of in het begin van de zeven
tiende eeuw geweest zijn. Er was toen
een speciale regeling voor burgers en
ingezetenen van Rhenen, die van het
veer gebruik wensten te maken. Van Iter
son schrijft hierover dat er slechts een
luttel veergeld behoefde te worden be
taald, dat in de vorm van een vaste hef
fing werd omgeslagen over alle huizen
die vuur en licht hadden, d.w.z. die be-
BIJZONDERE ZANGAVOND
De Bijbel-Kiosk-Vereniging organiseert
op woensdagavond 27 november a.s. in de
Ned. Herv. kerk een bijzondere zang
avond, waarbij onder meer de bekende
bariton Kees Deenik verschillende gees
telijke liederen zal zingen en ook de
samenzang zal leiden.
Tevens verlenen de Chr. gemengde
zangverenigingen „Con Amore" uit Vee
nendaal en „Jeduthum" uit Barneveld
onder leiding van de heer C. Budding hun
medewerking, terwijl de heer Leo van
Stempvoort uit Veenendaal voor de bege
leiding zorgt.
In verband met de ziekte van Ds L. v
de Peut, zal de consulent Ds D. Zinkstok
van Maarsbergen de meditatie verzorgen
terwijl voorts Ds D. G. Molenaar eveneens
het woord zal voeren.
De dienst begint om 7.30 uur en in ver
band met het interkerkelijk karakter van
deze avond, zijn de zitplaatsen vrij.
Tijdens de dienst zal een collecte wor
den gehouden ten behoeve van de Bijbel-
Kiosk-Vereniging.
BONN, november. „U begrypt toch
wel, dames, dat nw eis onmogeiyk is.
In 1728 bedroeg de erfenis 60 miljoen
Hollandse guldens. Dit bedrag, ver
meerderd met de samengestelde inte
rest vertegenwoordigt een kapitaal, dat
de hele bondsrepubliek voor een bank
roet zou plaatsen..." Aldus de advokaat.
Anna en Berta keken elkaar toen
eens aan. De eerste antwoordde gevat:
„Dat begrijpen w(j. Maar wy eisen
ook niet de hele erfenis. We willen dat
de staat Beieren erkent onze voor
ouders te hebben bedrogen. Wat het
financiële gedeelte betreft z(jn we te
vreden met een behoorlijk pensioen..."
On 21 november komt dit sensatio
nele miljoenenproces voor het Land-
gerecht in München. Niemand betwij-
WIE EN WAT? Wat acht
u het meest noodzakelijk om
mee te voeren wanneer u per
Spoetnik van de aarde ver
trok? heeft het Franse blad
„Arts" aan enige geleerden
gevraagd. Drie mannen, ze
ven vrouwen en micro-films,
antwoordde een schrijver. Een
ontdekkingsreiziger zei ech
ter: in de eerste plaats de
meest noodzakelijke gereed
schappen; hij dacht boven
dien dat de elders te vormen
gemeenschap matriarchaal zou
worden. Een geoloog wilde op
de sterren allereerst de land
bouw organiseren en dus za
den meenemen; een ethnoloog:
vooral geen moderne machi
nes; een medicus: Uebermen-
schen van 22 jaar (Fons van
Wissen?); een andere medi
cus: een cocktail van rassen,
geïsoleerd vanaf de geboorte.
Tenslotte vond een econoom:
in de eerste plaats een stel
wetenschappelijk experimen
tele hersens!
KARDINAAL. De Engelse
lord Graham (71) vindt echter
dat wanneer de kerk een
Spoetnik zou lanceren met
een kardinaal erin, dit een
prachtige propaganda voor het
geloof zou kunnen zijn. In de
vergadering van kerkelijke
hoogwaardigheidsbekleders
waar hij dit verkondigde, vlo
gen allen als één man als een
Spoetnik van hun stoelen om
hoog...
UIT- EN INWERPSEL.
Maar wat zullen we eten on
derweg? heeft professor Ross
zich afgevraagd. Voor een
reisje naar de maan levert dat
probleem geen moeilijkheden
op. Maar wanneer we meer
dan twee jaar onderweg zou
den zijn naar Mars, dan zullen
we per persoon 11 kg zeewier
in 200 liter water moeten
meevoeren. Dit zou het kool
zuur opnemen en zuurstof te
rugleveren en als voedsel voor
de passagiers kunnen dienen.
We zouden het zeewier voe
den met onze uitwerpselen,
die binnen 24 uur volledig
verteerd zouden zijn, waarna
het wier direct voor con
sumptie geschikt is.
VREDE. In Frankrijk
doet het volgende gedichtje de
ronde:
Laten wij smeken om veel
kinderen
voor onze dunbevolkte
huizen,
ja, laten we onze haard
steden dicht bevolken,
want tegen de oorlogsluizen,
want om de oorlog zelf
te weren,
want om de vrede te
vertolken,
moet men levens creëren.
BOYCOT. In hun angst
niet genoeg anti-Palestijns te
lijken, verkondigen de Jor
daanse bladen de wonderlijk
ste dingen. Lees maar: „Geen
enkele Arabier kan zich ver
staan met een volk dat zelfs
door de microben wordt ge
meden, want zelfs die kun
nen Palestina niet als een
deel van het Middenoosten
erkennen. Het feit dat de mi
croben van de Aziatische
griep Palestina hebben ge
boycot, heeft een diepe bete
kenis: het bewijst dat aan dit
volk geen plaats tussen de
Arabische volken toekomt.
De Engelse journalist, die
dit bericht doorseinde, teken
de er bij aan dat hijzelf in
Israël wel degelijk de griep
had gehad.
GELD. Juliette Gréco,
de Franse chanconière, treedt
in het Paryse theater Olym-
pia op voor 2000 gulden per
avond. Dat is niet veel: haar
voorganger, Frankie Laine,
toucheerde er 9000 gulden per
voorstelling.
INCARNATIE. Winston
Churchill heeft bepaald dat
gedurende de eerstvolgende
twintig jaar alleen Charles
Laughton op het toneel of
voor de film Churchill in
beeld mag brengen.
OPSTEL. Een leraar
aan een Parijse school gaf zijn
leerlingen het volgende on
derwerp op voor een opstel:
Denk je in dat een dierbaar
familielid is overleden en ver
tel de indrukken die je bij de
begrafenis op het kerkhof op
doet
VLIEG. Drie weken na
dat ze iets in haar oor had
voelen kriebelen ging een
Italiaanse vrouw naar de dok
ter omdat ze volslagen doof
was geworden. De dokter ging
opereren en haalde een vlieg
uit het oor. De vlieg leeft nog
en de vrouw hoort weer.
BOKSER. De Zuidafri-
kaanse bokser-dominee Willy
Toweel is uit Londen naar
zyn geboorteland teruggekeerd
na de ex-wereldkampioen
lichtgewicht Jimmy Carter te
hebben verslagen. Maar meer
dan op deze overwinning ver
klaarde Toweel by zyn ver
trek uit Engeland trots te zyn
op zyn bekeringen. Hy be
keerde drie dominees tot de
bokssport en een bokser tot
de kerk.
SUPPORTER. De Noorse
voetbalbond heeft een me
daille uitgereikt aan Ulf
Overli als trouwste supporter
van het land, omdat hij ge
durende dertig jaar alle wed
strijden van zijn club had bij
gewoond. Uitgezonderd drie,
maar dat was wegens ziekte.
SOUVENIR. Mariano
Marini, die zyn souvenirs gaat
schryven, zegt: „Wanneer een
vrouw van je houdt, toont zy
dat zo erg, dat de andere
vrouwen willen weten waar
om. Dat geeft iemand op de
duur de reputatie een verlei
der te zyn; een reputatie die
het gevolg is van een proces
dat zich ontwikkelt als de be
kende sneeuwbal".
feit nog de rechten van Anna en Berta
En aangezien ze respectievelyk al 67
en 59 jaren oud zyn gelooft men wel
dat ze hun pensioentje krygen.
De zaak gaat terug tot 19 augustus
1728 en begint in het toen steenrijke
Amsterdam. De reder Georg Pongratz
verwisselde daar op een ongelegen
ogenblik het tijdelijke voor het eeuwi
ge. Hij liet het lieve kapitaaltje achter
van zestig miljoen gulden. Pas 22 jaar
later meldden zich de eerste erfgena
men. De toentertijd zuinige Hollanders
voelden er evenwel weinig voor om een
dergelijk knap bedrag het land te laten
uitgaan en stelden de uitbetaling steeds
maar weer uit. De erfgenamen deden
tenslotte een beroep op de Keurvorst
Karl Theodor. Deze schreef een dreig
brief naar Willem van Oranje, waarin
woordelijk stond: „Het zou ons onaan
genaam zijn het recht onzer onder
danen te moeten bepleiten met ver
geldingsmaatregelen, die op Neder
lands bezit in onze Reinstaten kunnen
worden toegepast..."
De actie had succes: in 1788 werden
er zestig miljoen gulden overgemaakt
op een bank in Augsburg, waar het
spoorloos verdween. Geen cent kwam
er van in bezit der erfgenamen. Hoe
wel de documenten ontbreken, nam
men later toch aan, dat de Keurvorst
erin geslaagd moet zijn dit hele bedrag
over te hevelen in eigen beurs. Berta
en Anna zitten nu zonder marken en
zonder guldens in hun eenvoudige wo
ning te München over een stapel kran
tenknipsels en vergeelde documenten
gebogen. Hieronder bevindt zich een
belastend stuk, getekend door de
Beierse Keurvorst Max Josef I, waarin
woordelijk staat geschreven: „Ik be
veel hierby, dat alle zich in handen
van de erfgenamen bevindende docu
menten moeten worden in beslag ge
nomen. Men moet de erfgenamen ver
plichten zich niet meer met de kwestie
bezig te houden. Ik verklaar deze kwes
tie hiermee voor altijd gesloten." Aan
houdingen, huiszoekingen, bedreigingen
met een vreselekij dood en kerkerstraf
hebben het werk voltooid. De voor
ouders van Berta en Anna hebben het
niet gemakkelijk gehad, hetgeen de
beide oude jonge juffers nu vastge
steld willen zien.
In 1870 begon het eerste proces om
de verdwenen miljoenen van de reder;
een tweede duurde van 1932 tot 1937 en
eindigde met een zware Gestapo-actie.
Drie erfgenamen werden gearresteerd
en opnieuw werden de documenten in
beslag genomen. De beide zusters Rei-
ter zijn in 1947 opnieuw op onderzoek
uitgegaan. Viermaal waren ze daartoe
in Nederland. Ze ontdekten wederom de
destijds door de Gestapo in beslag ge
nomen papieren.
woond waren. Dit was een oud-Germaan
se uitdrukking, die op één lijn is te stel
len met termen als huizen, die vuur en
rook hebben of huizen, waaruit rook gaat.
De stad heeft het veer geregeld opnieuw
ingehuurd om het vervolgens weer onder
te verhuren. Aanvankelijk was de huur
termijn een zesjarige. De pachtprijs was
nogal schommelend. Over de periode van
1 mei 1614 tot 1 mei 1620 beliep deze
135,-. Later werd de huurtijd achttien
jaar. Op 16 augustus 1642 verzochten de
bestuurders van Rhenen om voor 18 jaar
te mogen inhuren in verband met hun
kosten aan pont, schuiten enz. Dit ver
zoek werd ingewilligd.
Tenslotte wist het gemeentebestuur van
Rhenen het veer met toebehoren in
eeuwigdurende erfpacht te verkrijgen.
Dit geschiedde bij akte van 25 augustus
1665. Er was een jaarijlkse canon voor
verschuldigd van tachtig Caroli guldens,
te voldoen op 22 februari. Overdracht van
dit recht was niet geoorloofd, wel mocht
het veer worden onderverhuurd.
Achtereenvolgens was het eigendom
geweest van de bisschop van Utrecht, van
Karei V, de Bataafse Republiek, het Ko
ninkrijk Holland, het Franse Keizerrijk
en tenslotte de Staat der Nederlanden.
Het recht van eeuwigdurende erfpacht
was intussen intact gebleven.
Een veerhuis was er toen ook al, doch
dit moet ongeveer 300 meter stroomaf
waarts hebben gelegen, gerekend vanaf
de tegenwoordige plaats. Het werd in
1672 deerlijk door de Fransen gehavend.
De herstelkosten bedroegen 716,-, een
heleboel geld voor die tijd.
Er waren in de oudheid ook al moei
lijkheden met het veer. Bij hoog water
kon aan de Rhenense kant niet worden
aangelegd. In 1665 kwam een nieuwe
veerdam tot stand aan de Betuwse kant.
Daar het veer eigendom is van de ge
meente Rhenen, zal men zich onwille
keurig afvragen, wanneer en op welke
wijze die eigendom door Rhenen is ver
kregen.
Nog steeds volgens Professor Van Iter
son, werd Rhenen op 24 september 1842
in de gelegenheid gesteld de erfpacht af
te kopen. Uit de stadsrekening van 1842 is
te zien, dat deze afkoop inderdaad in dit
jaar plaats vond. Aan de agent der do
meinen te Utrecht werd 1984,87 betaald
en dientengevolge was de stad toen vol
komen eigenares.
Reeds tien jaar daarvoor werd de veer-
weg verlegd naar de huidige plaats. Uit
de raadsnotulen van 2 januari 1833 kan
men lezen, dat het raadslid Sandbrink
werd belast met de leiding, nodig bij de
werkzaamheden.
Er stond in die dagen bij het veer een
planken loods. In 1850 besloot de stads
raad tot aanbesteding van een stenen
veerhuis. In 1944 was het zodanig door
de oorlog beschadigd, dat het door het
huidige moest worden vervangen.
Ook in de vorige en in deze eeuw is de
gemeente Rhenen voortgegaan de uit
oefening van het recht van veer te ver
pachten. Enige cijfers mogen aantonen
hoezeer de opbrengst in de loop der tij
den is gestegen. Tussen 1781 en 1855
schommelde de jaarlijkse huursom tus
sen 500,- en 780,-. In 1925 beliep deze
2400,- en in 1934 werd de pacht gebracht
op 7500,-. Over de jaren 1944-1947 en
1947-1950 waren de bedragen respectieve
lijk 12.366,- en 15.500,-. Voor het tijd
vak vanaf 1950 tot heden bedraagt de
jaarlijkse pachtsom 24.645,-.
Dit bedrag komt te vervallen, waar
tegenover de nieuwe brug staat. Niemand
zou de pont terug willen hebben. Ook het
gemeentebestuur van Rhenen niet, al
kost het de gemeentekas dan ook 24 mille
per jaar, al zullen de vroede vaderen
zich over deze belangrijke inkomsten
derving wel eens achter hun oor gekrabt
hebben.
De gierpont „Stad-Rhenen", vroeger
.Zeldenrust" geheten, is opnieuw ver
pacht, voor slechts een luttel bedrag. Er
is grote concurrentie op komst.
Alle verzekeringen
Hypotheken
Verkoop vaste goederen
Woningbeheer
Taxaties
Assurantie-, Hypotheek- en
Woningbureau BROUWER,
beëdigd als makelaar en taxateur
Veenendaal - Kanaalweg 2 - Tel. 2918
