Nieuwsblad voor Veenendaal Omstreken
Voor de
KANTONRECHTER
mm% oPTiifii
MULDER
Zes partijen bij komende gemeenteraads
verkiezingen
Willem V - na anderhalve eeuw - rust in het
vaderland
ZEISS
PUNKTRI
32e jaargang
WOENSDAG 23 APRIL 1958
Nr. 31
Uitgave: „De Gelderse Vallei"-Veenendaal
Verschijnt tweemaal per week in: Stichts en Gelders Veenendaal, Amerongen, Eist, Rhenen, Achterberg, Overberg, De Haar, Kade, Maanderbuurt, Ederveen, Renswoude, Scherpenzeel
Nieuwe directeur PTT
in dienst
interkerkelijke jeugd
jubilerende Dovo
Vliegerwedstrijd op
Koninginnedag
ASSURANTIEKANTOOR
ALLE VERZEKERINGEN
HyPOTHEKEN EN
FINANCIERINGEN
Nationale wedstrijd
„Fotografeer Veilig Verkeer"
RHENEN
de resten van Willem V, Prins van Oranje en Stadhouder van
Holland, uit Brunswijk worden teruggebracht en bijgezet in het
graf der Oranjes in de Nieuwe Kerk te Delft.
Tachtig Zeeuwse patiënten
in Rhenen voor de wal
De patriotten
Apen op apegapen
Prinses Willemijn
In ballingschap
I
Redactie en administratie:
Parallelweg 10 Veenendaal
Telefoon K 8385-2023 - Girono. 563427
Redactie: W. F. ter Hoeven
Advertenties en abonnementen
kunnen ook worden opgegeven by
de agentschappen van „De Vallei" ln
de plaatsen van versohyning
DE VALLEI
ADVERTENTIES
Advertentieprys per mm 15 cent
Speciale contractpryzen op aanvraag
Minimum per advertentie 3,60
Rubriek Vraag en Aanbod 1-10
woorden 95 cent, elk woord meer
7 cent
Abonnementsprys 1,65 per kwartaal
Losse nummers 10 cent
De zes grote partijen, n.I. A.R., C.H.U.,
K.V.P., P.v.d.A., S.G.P. en V.V.D., zul
len deelnemen aan de komende ver
kiezing voor de leden van de Veenen-
daalse gemeenteraad. De kandidaten-
1 ij sten zyn inmiddels - op de dag van
de kandidaatstelling: 15 april j.l. - bü
de voorzitter van het hoofdstembureau
burgemeester A. Bakker, ingeleverd.
Het hoofdstembureau heeft de tysteD
onderzocht en in de vergaderingen van
18 april j.l. geldig verklaard.
De lijsten zijn als volgt:
Staatkundig Gereformeerde Party:
1. G. J. van Deelen, 2. G. Vos, 3. T. M.
van Beek, 4. E. Valkenburg, 5. H. Leusink
6. C. van Woudenberg, 7. A. Hardeman.
Party van de Arbeid:
1. Joh. van Hardeveld, 2. T. Verkuijl,
3. J. H. H. Jansen, 4. J. van Eden, 5. H. J.
van der Woerd, 6. Joh. Kempen, 7. J. van
den Dikkenberg, 8 mevr. P. J. B. Scholte-
Bleuel, 9. W. van de Craats, 10. S. van
Veenendaal, 11. B. van Remmmerden, 12.
G. Muller, 13. L. Weijers, 14. G. van Bar-
neveld, 15. A. J. Beckerman.
Katholieke Volksparty:
1. F. P. Stal, 2. A. W. Brekelmans, 3.
J. P. van Bommel, 4. A. H. J. de Zwart,
5. W. A. Pas.
Anti-Revolutionaire Party:
1. C. N. van Kuijk, 2. S. Kroesbergen,
3. E. C. Diepeveen, 4. Jac. Slok, 5. C. van
de Loosdrecht, 6. P. Scholts, 7. J. F. van
Kooten, 8. H. de Gooijer, 9. A. van Doorn,
V.V.D.:
1. mevr. H. Buddingh-de Vries Lentsch,
2. H. G. A. van Os, 3. A. C. Harting, 4.
G. Janssen, 5. P. J. van Wakeren.
Op zaterdag 26 april a.s. zullen in een
zitting van het hoofdstembureau de lijs
ten worden genummerd.
De onlangs benoemde directeur van
P.T.T. te Veenendaal, de heer M. L. Stuf-
kens, is woensdag op het Veenendaalse
postkantoor in dienst getreden.
De heer Stufkens was voordien direc
teur van het postkantoor te Leerdam en
is benoemd in de plaats van de heer C.
A. van Stempvoort, die op 1 maart j.l. met
pensioen ging.
Met groot materieel wordt het werk in de Hoofdstraat aangepakt
io. w. van Braak, ïi. p. w. Maris, 12. e. Ds. Jac. Vermaas spreekt voor Talrijke gelukwensen voor het
van Hal, 13. W. van de Weerd, 14. D. J.
Bouman, 15. K. Rebergen, 16. C. van Ame
rongen.
Christelijke Historische Unie:
1. W. van Galen, 2. Ant. de Ruiter, 3.
M. Bastmeijer, 4. J. Scholten, 5. P. G. van
Ojik, 6. C. van Genderen, 7. e. Hasselaar,
8. H. G. van Schuppen, 9. H. van Gee-
renstein, 10. e. J. van de Hoef, 11. G. Da-
velaar, 12. Joh. Slok, 13. Jac. van Ame
rongen, 14. J. C. van Rijswijk, 15. D. J.
van Hunnik, 16. D. de Gooijer, 17. G. C.
Muller.
In deftig zwart, maar met de muziek
De laatste interkerkelijke jeugdbijeen- van een draaiorgel, dat vrolijke wijsjes
komst in dit seizoen zal worden inge- over de Markt strooide op de achter-
leid door de Ned. Herv. predikant ds. gr0nd, recipieerde zaterdagmiddag het
Jac. "Vermaas, met het onderwerp: „De bestuur van de Veenendaalse voetbal-
llllllllllllilllillililllll
I I! 11 f iiinniitI nil) Hli™ Hl
OPA VAN DE KRAATS WEER THUIS
Vorige week vrijdag is de heer Van
de Kraats, die op kosten van een da
mesweekblad zijn geëmigreerde zoon in
Canada heeft bezocht, na een verblijf
van bijna vier maanden in dat land
weer veilig en wel in zijn woning aan
de Wilhelminastraat teruggekeerd.
De heer Van de Kraats was een van
de gelukkigen, die bij een ledenwerf
actie van het weekblad „Eva" een vlieg
tuigticket Amsterdam-Montreal vice
versa won.
Zijn zoon, die een farm bezit in de
buurt van Edmonton, heeft de heer Van
de Kraats niet veel van het uitgestrek
te Canada kunnen laten zien, omdat de
Canadese winter de wegen onbegaan
baar maakt. De omgeving van Edmon
ton heeft de krasse zeventiger goed in
zich op kunnen nemen, en wat hem
vooral frappeerde was, dat er in deze
omgeving zoveel Hollanders, vooral
Friezen wonen. Opvallend vond hij ook
de prachtige winkels, waar letterlijk
alles is te krijgen tegen prijzen, die ver
onder het Nederlandse niveau liggen.
Waar de heenreis zeer vlot verliep,
heeft de terugreis nogal enige voeten
in de aarde gehad: het vliegtuig had
ruim 24 uur vertraging. Vol lof was
opa Van de Kraats tenslotte over de
prettige wijze waarop het K.L.M.-per-
soneel hem op zijn gemak wist te stel
len: tenslotte was het voor hem een
hele gebeurtenis, deze eerste vliegtocht
in zijn leven.
Op het programma van de vereniging
„Oranjedag" voor de Koninginnedag
viering staat o.a. een vliegerwedstrijd
voor meisjes en jongens. Waar deze
wedstrijd zal plaats vinden en waar
men zich kan opgeven voor deelneming,
wordt nog nader bekendgemaakt.
Wel is bekend, dat de wedstrijd des
middags zal worden gehouden op een
terrein te Gelders-Veenendaal.
De vliegers zullen op verschillende
kwaliteiten worden beoordeeld door een
deskundige jury (o.a. op schoonheid,
originaliteit, „staan", enz.).
In ieder geval kunnen de meisjes en
jongens, die op Koninginnedag willen
meedoen, thans reeds aan het maken
van een vlieger beginnen.
En doe je best, want er zijn leuke
prijzen beschikbaar.
BEDANKT VOOR BEROEP
Ds. P. C. Lam, Ned. Herv. predikant te
Poortvliet (Zeeland) heeft bedankt voor
het beroep, dat de Centrale Kerkeraad
der Ned. Herv. alhier, ter voorziening
in de vacature van de vijfde predikants
plaats, op hem had uitgebracht.
Ds. Lam heeft het beroep van de Ned.
Herv. kerk te Lunteren aangenomen.
KERKEWIJK 167 -TEL.SOOO-VEENENDAAL
Gevolmachtigde van de Insurance
Company of North America
betekenis van de Ned. Geloofsbelijde
nis".
Over dit onderwerp zal in groepen
worden gediscussieerd en kunnen vra
gen worden gesteld.
Verder staan op het programma: so
lozang en declamatie.
De bijeenkomst vindt plaats op don
derdagavond a.s. (morgenavond) in het
verenigingsgebouw achter de Vredes-
kerk.
Het verbond voor Veilig Verkeer en
haar afdeling (waaronder ook Veenen
daal) organiseren van 7 mei tot en met
2 juni a.s. een landelijke fotowedstrijd,
met als onderwerp: „Veilig Verkeer".
De foto's kunnen zowel goede als fou
tieve verkeerssituaties uitbeelden; het
correct en het slecht deelnemen aan het
verkeer door voetgangers of met welk
vervoermiddel dan ook. De wedstrijd is
uitsluitend bedoeld voor amateur-fotogra
fen.
Er zijn twee groepen, n.I. A en B. De
eerste voor amateurs van 11 tot en met
club „Dovo".
De gymnastiekvereniging „Sparta",
welke met behulp van een pierement
de nodige gelden voor uitzending naar
de bondsfeesten bijeen trachtte te bren
gen, zette hiermee bijzondere luister bij
aan het dubbele feest van Dovo.
Inderdaad een dubbel feest. En het
gedenken waard. Dovo bestaat 25 jaar
en zowel het eerste als het tweede elf
tal sleepten een kampioenschap uit de
bovenste K.N.V.B.-regionen weg.
Ook een feest, dat het gelukwensen
waard is. Anderhalf uur hebben de be
stuursleden, de heren P. Hiensch, voor
zitter, J. Ph. Wijnberger, secretaris, G.
H. van de Pol, secretaris, P. van Wa
keren, A. G. van den Berg, M. H. Vink
en W. Kroesbergen, een ongewone
sportzaterdagmiddag gehad. Het was
„opgeprikt" zitten en vele handen
schudden. O.a. van het voltallige col
lege van burgemeester en wethouders,
bestuursleden van de K.N.V.B. en tal
rijke afgevaardigden van Veenendaalse
verenigingen, rivalen van Dovo uit an
dere plaatsen en spelers en oud-spelers
van Dovo.
Namens de K.N.V.B. en de sectiebe-
sturen van het zaterdagvoetbal bood de
heer R. Molemaker de bondsplaquette
17 jaar en de tweede voor alle oudere en een bai aan jk z^ ZQ zej de heer
amateurs. De prijzen voor groep A: 250,-
100,-, 50,-, twintig prijzen van 10,-
en een schoolprijs van 400,- (voor de
school, waarvan één der leerlingen de
eerste prijs wint).
Voor groep B zijn de prijzen: 1000,-,
500,-, 250,-, vijf prijzen van 50,-,
vijf prijzen van 25,-, twintig prijzen van
10,- en veertig prijzen van 5,-.
Voor de beste verkeersfoto (fototech-
nisch bezien) is een premie van 500,-
(in contanten) uigeloofd. De overige prij
zen bestaan alle uit waardebonnen.
Enkele tips voor adspirant-deelnemers
aan deze wedstrijd: Zoek een hoger
standpunt, omdat men vandaar een mooie
kijk heeft op bepaalde verkeerssituaties.
Natuurlijk kan vanaf de begane grond
ook een leuke situatie in beeld worden
gebracht, b.v. het voetgangersverkeer.
Men kan ook bepaalde situaties zelf
scheppen. Zoek enkele vrienden en een
autobezitter en iedere verkeerssituatie is
in scene te zetten.
Tenslotte: het snelle verkeer eist kor
tere sluitersnelheden en een zeer snel
reactievermogen.
OPENBARE LESSEN VAN DE
LANDBOUWHUISHOUDSCHOOL
Ter propagering van het betreffende
onderwijs worden op woensdag 23 april
van 3-5 en van 7-9 uur openbare lessen Winds anderhalve eeuw rust het stoffelijk overschot van een on-
eeeeven aan de landbouwhuishoud- zer Oranjevorsten in vreemde bodem. Maar binnenkort zullen
gegeven aan de landbouwhuishoud
school aan de Nieuwe Veenendaalse-
weg. Hier kan men dan de leerlingen
bezig zien met het werk in naaien,
koken en het algemeen vormend onder
wijs. In één der lokalen is gelegenheid
tot het drinken van een kopje thee.
Een aardig idee om een bepaalde tak
van onderwij» naar voren te brengen.
De Roode-Kruis salonboot „Kasteel „Sta-
verden" arriveerde woensdagavond in
alle kilte aan de gemeentelijke loswal in
Rhenen met aan boord niet minder dan
bijna tachtig chronische zieken, afkom
stig uit de provincie Zeeland.
De tocht begon in de Zeeuwse wateren
en ging via het Hollands Diep naar het Corsicaan zijn broer op de troon van een
Op een sombere januari-avond van het
jaar 1795 zag een man aan boord van een
Scheveninger visserschuit de Nederland
se kust langzaam verdwijnen in de neve
lige duisternis. Op dat ogenblik werd een
tijdperk afgesloten.een tijdperk in de
geschiedenis van Nederland en in de ge
schiedenis van het Oranjehuis. Van nu af
zou het gaan „door de diepte omhoog",
maar de man op de visserspink kon dat
nog niet bevroeden. Hij zou zijn land niet
weerzien in den vreemde, in Brunswijk
zou hij de laatste adem uitblazen, in het
zelfde jaar waarin een hem onbekende
centrum van Nederland langs de Maas,
door het Maaswaalkanaal, over Millingen
en Arnhem.
De burgemeester van Rhenen bracht in
gezelschap van zijn echtgenote een be
zoek aan boord van het schip. Daarbij
waren ook tegenwoordig talrijke be
stuursleden van de afdeling Rhenen van
het Nederlandse Roode Kruis met ette
lijke helpsters en helpers. De gasten wer
den op de meest hartelijke wijze ontvan
gen door de scheepsarts Dr. Stumphius.
De burgemeester sprak een kort wel
komstwoord, waarbij hij herinnerde aan
de lotsverbondenheid van de Zeeuwen
met de Rhenenaren, de eersten door de
watersnood, de laatsten door de oorlogs
gesel. De burgemeester vergat daarbij
niet Rhenen in de bijzondere aandacht
aan te bevelen door te wijzen op de schit
terende omgeving en de typische struc
tuur van ons stadje.
De voorzitter van de afdeling Rhenen,
de heer N. Souwerbren, sprak namens de
kringcommissaris van provincie Utrecht.
Hij wenste de opvarenden een spoedig al
geheel herstel toe, waarbij hij de hoop
uitsprak dat de patiënten, eenmaal ge
nezen, Rhenen dan ook eens vanuit een
andere hoek zouden mogen komen be
kijken.
Het Rhenense gezelschap bezocht hier
na de verpleegden en er ontstond een
levendig contact, waarbij door de afde
ling Rhenen bakjes met fruit werden
aangeboden en door Ouwehands Dieren
park mapjes met prachtige fotokaarten.
Het jeugd Rode Kruis van Rhenen, dat
onder leiding staat van het actieve be
stuurslid G. v. d. Steeg, liet zich evenmin
onbetuigd. Drie meisjes met accordeon en
Jan Ophof met zijn gitaar vermaakten
het „gehele schip" met muziek en liedjes.
Dit verstrooiingsprogramma viel bijzon
der in de smaak.
Dr. Stumphius, de scheepsarts, vertelde
ons nog dat de stemming aan boord weer
prima was, opnieuw een bewijs, dat deze
boottochten van een week, die nu al acht
jaar worden gemaakt, in een grote be
hoefte voorzien.
Donderdag ging de reis verder naar
Gouda en vrijdag zullen de opvarenden
nieuw gecreëerd „Koninkrijk Holland"
zal plaatsec.
Een zwak vorst in de draaikolk van
een omwenteling, dat is de positie van
Willem V, erfstadhouder der Verenigde
Nederlanden, geweest. Zijn vader stierf
toen hij drie jaar oud was, zijn moeder
prinses Anna, regeerde als „gouvernante"
maar de werkelijke machthebber is een
beroepssoldaat, een buitenlander, de her
tog van Brunswijk, spottenderwijs „de
dikke hertog" genoemd. Willem V loopt
geheel aan de leiband van deze raadge
ver, die echter op zijn beurt ondervindt
dat hij wordt uitverkoren als zondebok
voor alle fouten van het regime.
Revolutie in Frankrijk, vrijheidsoorlog
in Amerikaen in Nederland begint
ook de roep om vrijheid en gelijkheid te
klinken. Willem ziet zijn positie bedreigd
een kijkje kunnen nemen in de Rotter
damse havens, waarna de terugtocht naar
de Zeeuwse wateren weer in het ver
schiet ligt.
Bijna tachtig zeer dankbare Zeeuwen,
met als jongste opvarende een 11-jarige
knaap, zullen dan nog lange tijd napra
ten over deze mooie ontspanningsreis, die
zo'n aangename afwisseling was in hun
eenzaam leven.
Bijna alle apen in Ouwehands Dieren
park zitten lusteloos in hun hokken. Vele
dieren hebben zelfs te kampen met pijn
in de maag. Dit is een gevolg van de te
grote hoeveelheden suikerklontjes en
snoepjes, die zij tijdens de Paasdagen van
bezoekers ontvingen.
Elk voorjaar weer moeten de dieren
wennen aan de overgang van hun nor
male porties voedsel naar het snoepfes-
tijn, dat hen vooral door de jeugd wordt
bereid. Het zal zeker wel een week 10
dagen duren vóór de ingewand-stoornis
sen door de apenkolonie overwonnen zul
len zijn. Voorlopig schijnen echter de apen
op apegapen te liggen.
Molemaker, een receptie dikwijl» als
een plicht, maar deze keer ben ik er
zeer zeker voor mijn genoegen. Hij
doelde hierbij op de oude banden met
Dovo. De heer Molemaker noemde Do
vo verder een strijdbare vereniging, zo
wel op het veld als achtter de groene
tafel. Maar dan altijd met open vizier,
voegde hij eraan toe.
Ook namens de afdeling Utrecht werd
een plaquette aangeboden en wel bij
monde van de heer A. P. Kerstens, die
hulde bracht aan de ijverige werkers,
die 25 jaar geleden de moed hadden
om de thans jubilerende vereniging op
te richten.
Er waren verder vele gelukwensen en
talrijke bloemstukken. Daarnaast kwa
men uit alle delen van het land telegra
fische gelukwensen.
We doen een greep uit de vele felici
taties: Sportclub Genemuiden; voetbal
vereniging „Veenendaal"; N. S. V. S.;
S.D.V.B., Barneveld; D.T.S., Ede; Theo-
le; Veenendaalse Z wemclubSparta;
E.H.B.O. en alle Veenendaalse zater
dagvoetbalclubs.
De heer Molenmaker biedt, namens de K.N.V.B., voorzitter P. Hiensch een
voetbal voor het jubilerende Dovo aan
D. de B., sigarenmaker te Veenendaal,
had in oktober, november en december
zijn veertienjarig en dus nog leerplich
tig dochtertje herhaalde malen van de
huishoudschool thuisgehouden.
Ik heb negen kinderen en de
vrouw is vaak ziek, zo betoogde De B.
vrijdag voor het Wageningse kanton
gerecht. Het ging heus niet anders en
voor een dergelyke situatie moet u toch zins was zijn zoontje t de pokken
begrip hebben. Dat ik met lieg kan u te Jaten inenten. De inenting zelf stelt
blijken uit een doktersverklaring die ik de wet namelijk niet verplicht, maar
biji me heb. wej dient men kenbaar te maken, waar-
?eC^ter„ T,ddens ™nd tet, feit .op om men er bezwaar tegen heeft,
zichzelf alleszins ernstig. Schoolverzuim i Het was die dag juist markt en ik
is volgens de wet een overtreding, maar had daardoor weinig tijd, zei Van H.
eigenlijk is het een soort diefstal, want vrjjdag voor het Wageningse kanton-
het onthoudt een kind onderricht, dat gerecht 0mdat de dokter toch al ge-
het later inde maatschappij hard no- zegd had dat m>n zoonje niet ingeënt
dig zal hebben. Opzettelijk schoolver- mQcht worden, heb ik het maar laten
zuim ontsteelt de leerplichtige een stuk iopen
va,^ ZT ,°Pv^fdi^^' li i- i- Waarom zond u dan niet even een
Verdachte De B. schrok er een beetje bericbtje van verhindering, informeer-
van maar even later haalde hij weer de de officier. Dat was niet Z0 moeilijk
opgelucht adem, want het gerecht bleek en het was we, zo beleefd geweest,
inderdaad rekening te houden met de Qok daarvoor bleek Van H. het
omstandigheden, waarin hij verkeerd
had.
De officier van justitie wilde het, na
de opmerking, dat verdachte beter een
verzoek tot vrijstelling van de leer-
te
druk gehad te hebben.
Eis en vonnis 4,of 1 dag.
By het naderen van een voorrangs
plicht had kunnen indienen, laten bij i^uising met de Schaapsweg te Ede, die
een schuldigverklaring zonder toepas- op de gebruikelijke wijze was aange-
sir?g en bij die milde eis sloot duid met het ronde witte bord met de
rode rand en het woord „stop" erop,
had W. J. B., landarbeider te Arnhem,
ook rechter Tiddens zich aan.
J. van H., marktkoopman te Veenen
daal, was niet ter gemeentesecretarie
verschenen om na een ontvangen op
roep te verklaren, waarom hij niet van
op 10 november van het vorige jaar
verzuimd zijn fiets voor de witte streep
tot stilstand te brengen. Hij was met
vrijwel onverminderde snelheid door
gereden en die overtreding had hem
Tegenover de politie hebt u an
ders verklaard, dat u de bocht wél klei
ner had kunnen nemen, las rechter
Tiddens in het proces-verbaal, doch dat
moest volgens verdachte beslist op een
misverstand berusten.
Ik had juist verschil van mening
met de verbalisant over het eventueel
teveel links rijden en daarom hebben
een proces-verbaal bezorgd. we het hele geval nog eens gerecon-
Ik had het bord niet goed gezien, strueerd. Toen bleek dat ik weer niet
want het was donker en het licht van uiterst rechts kon blijven met m'n wa
de straatlantaarns scheen er niet op, gen, net als bij de aanrijding het geval
zei B. vrijdag voor het Wageningse
kantongerecht. Ik meende, dat het al
leen voor auto's gold en dat ik met mijn
fiets niet hoefde te stoppen.
Een verkeerde en riskante ge
dachte, vond rechter Tiddens, die B.
vervolgens conform de eis veroordeelde
tot 5,of 2 dagen met het advies
voortaan beter op te letten met welk
bord hij te maken had.
K. K., vertegenwoordiger te Veenen
daal, werd ten laste gelegd niet vol
doende rechts te hebben gehouden toen
hij op 12 november met zijn personen
auto van de Kastanjelaan in zijn woon
plaats de Kanaalweg inzwenkte, waar
door hij in botsing was gekomen met
een als tegenligger naderende vracht
auto.
Ik had die bocht onmogelijk klei
ner kunnen nemen dan ik deed, zo ver
dedigde verdachte zich vrijdag voor het
Wageningse kantongerecht. De weg is
er niet al te breed en enige speling heb
je altyd in een bocht.
geweest was. Het viel niet te voorko
men, dat ik iets op de linker weghelft
kwam.
De werd aangehouden om een
volgende maal de verbalisant ook te
horen.
T. B. te Lunteren, doch nu in mili
taire dienst te Vught, was op 25 oktober
met zyn motor in botsing gekomen met
een op de weg staande handkar, hetgeen
schade aan beide voertuigen had op
geleverd. Voor het Wageningse kanton
gerecht werd B. verweten, dat hij op
dusdanige manier had gereden, dat het
verkeer in gevaar gebracht was, maar
daarmede was verdachte het gans niet
eens.
Het was donker en de handkar
was niet verlicht, zei hij. Bovendien
naderde een auto als tegenligger en
diens koplampen verblindden me zo,
dat ik de toch al moeilijk op te merken
handkar helemaal niet meer kon zien.
Op het moment, dat u werd ver-
(Zie verder pagina 2.)
door de opkomst der Patriotten. Hij weet
zich zwak en is er juist daarom te meer
op gesteld, een schijn van kracht te hand
haven, waarom hij zijn voortvarende en
doortastende echtgenote „Prinses Wille-
mijn" zorgvuldig buiten de staatszaken
houdt.
Het politieke beeld is verwarrend en
Willem kan ook niet verder zien dan de
oppervlakte. Hij onderscheidt de stro
mingen in de Patriotten-beweging: de
strijd om volksinvloed enerzijds, de puur-
politieke manoeuvres anderzijds van een
regentenkaste die eigen prerogatieven wil
behouden en minstens zo conservatief is
als de Orangisten die zij bestrijdt.
Willem is er de man niet naar, de ge
zonde, levenskrachtige elementen uit de
ze nieuwe beweging te halen, er zich mee
te verbinden, bouwend op de nog immer
bestaande liefde van het volk voor Oran
je, en een nieuw tijdperk in het staats
bestel in te luiden. Hij ziet alleen zijn
positie bedreigd en beseft niet dat hij op
zijn medestanders niet kan bouwen.
Zijn vrouw ziet met ergernis hoe de te
genstanders van de stadhouder veld win
nen en hem de ene vernedering na de
andere bereiden. Als hem het commando
over het garnizoen van Den Haag wordt
ontnomen en hij tenslotte een landedel-
mansbestaan moet leiden op Het Loo, ver
draagt zij het niet langer. Zij is ervan
overtuigd dat, wanneer de stadhouder
zich stelt aan het hoofd van het volk,
Oranje een krachtiger positie dan ooit zal
innemen en zij besluit zelf naar Den Haag
te gaan om deze omwenteling voor te be
reiden. Maar de organisatie van deze ma
noeuvre is te dilletantisch, de Patriotten
zijn op de hoogte en bij Goejanverwelle-
sluis wijst de burgercommandant van een
„vrijkorps" de prinses beleefd maar be
slist terug.
Dat is teveelook voor de dynastieke
gevoelens van Frederik van Pruisen, die
besluit deze smaad te wreken en zijn sol
daten over Hollands grenzen zendt. De
weerstand der Patriotten is praktisch ni
hil, de stadhouder wordt in al zijn rech
ten hersteld, de „restauratie" is een feit.
Restauratie, waar nieuwbouw nodig was!
Het betekent alleen maar uitstel van exe
cutie. Willem zet de zaak op dezelfde
voet voort, aanpappend met de tot ver
dwijnen gedoemde regentenkaste, onver
zoenlijk jegens de Patriotten, waarvan de
leiders over de zuidgrens vluchten... een
haard van onrust en agitatie vormend,
wachtend op hun kans.
Die krijgen ze als de troepen van de
Franse Republiek, de sansculottes, over
de bevroren rivieren Nederland binnen
rukken. De regering onderhandelt... over
de positie van de stadhouder wordt met
geen woord gerept. En Willem begrijpt,
met de herinnernig aan Lodewijk de XVI
en Marie Antoinette vers in zijn geheu
gen, dat hij beter doet te gaan. Aan da
onverwoestbare Oranjetrouw der Sche-
veningse vissers vertrouwt hij zichzelf en
zijn gezin toe.
Vanuit Engeland vertrekt hij naar
Duitsland. Engeland en Pruisen zorgen er
voor dat hij vergoeding krijgt voor de be
zittingen die hem zijn ontnomen. Nog
immer hoopt hij op de mogelijkheid van
een restauratie in de geest van het oude
regiem, maar ook die hoop wordt de bo
dem ingeslagen, wanneer de landing van
de Engelsen en Russen in Noord-Holland
mislukt. En het volk heeft zich niet ge
roerd... de proclamatie van de stadhouder
zei hun niets.
Wanneer een Fransman aan het hoofd
komt van een Hollands koninkrijk bij de
gratie van Napoleon, is alles voorbij. Wil
lem V sterft als balling en wordt begra
ven in vreemde grond. Hij heeft Neder
land nooit weergezien.
Prinses Wilhelmina mocht de Oranje
vlaggen weer zien waaien van Nederland
se torens, en haar zoon, de erfprins, inge
huldigd zien als eerste souvereine vorst
van een nieuw Koninkrijk der Nederlan
den.
Sindsdien bleven Oranje en Nederland
één, ook in de meest bewogen jaren. En
straks zal ook Willem V, Oranje in bal
lingschap, rusten in de grond van het
land, dat hij moest besturen in een tijd
die hij niet begreep, dat hem tenslotte
uitstiet en dat hij desondanks tot het
laatst heeft liefgehad.
(Nadruk verboden.)
WIJZE FOORDEN
STUDIE
Het is nodiger de mensen te be
studeren dan de boeken.
(La Rochefoucauld)
LET OP DE
Juiste glazen
Laat uw ogen
regelmatig
controleren.
ZIEKENFONDS LEVERANCIER
Hoofdstr 51, tel. 31 84, Veenendael
