Wijs ze maar aan...
het zijn tien tegen één
De Gruyter's koffieklanten
1
INTERNEHUISHOUDHULP
VOORDEEL
VOORDEEL
DE KOFFIE- EN THEEZAAK
Dc Laatste Brug
vier grote goudrepen
voor 50 cent
VRAAG EN
AANBOD
V A-tje
een flinke knecht
jong vee
bloem van de
boerderij
Dat is ook geen wonder. De Gruyter heeft
altijd krakend verse koffie van de allerbeste
kwaliteit. Want al ziet U het ook direct, als
U proeft weet U zeker: in De Gruyter's
koffie is van meet af aan alles bewaard
gebleven voor een fijn kopje koffie.
En de 10% korting maakt De Gruyter's
koffie extra voordelig.
/\10 bouillonblokjes voor 15 cent
voor halve prijs
•DIVERSEN*
PLAATS EEN
Kost slechts 1,00
Groothandel
vraagt
magazijn
bediende
E. J. van Engelenhoven
De PROVINCIALE UTRECHTSE
ELEKTRICITEITS MAATSCHAPPIJ N.V.
Daarvoor ook de "bloem" van het
voer: Hendrix eiwitrijk en eiwitarm
kalverenmeel
En ter vervanging van de volle
melk: "HeFoKa" het béste dat
er op dit gebied bestaat!
*ANT|N klaa*
In de aangegeven woningen
mag de huisvrouw
gratis De Gruyter's koffie schenken.
Als zij zich bekend maakt aan De Gruyter,
Postbus 276, 's-Hertogenbosch, krijgt zij
gratis een kilo Goudmerkkoffie.
i itot en met 13 jan. 1959
Bij elke aankoop van f. 5.- De Gruyter-artikelen
Bij elk pak vermicelli of macaroni
^Elk tweede pak Custard of Choc, vlapoeder
Een va" De Gruyter's winkels te Leeuwarden
NIHilgi
590107
1,per advertentie
Lm. 10 woorden, elk
woord meer 10 cent
Te koop kinderwagen (op
vouwbaar) Emmalaan 42,
Veenendaal.
Vermist sinds 30 dec. een z.g.
lapjespoes, grijs-rood-wit.
Naam Zwicky. Gaarne inl.
fam. Heyn, Grebbeweg 39,
Rhenen.
Goed tehuis gez. voor jonge
hond. Nwe Veenendaalseweg
182, Rhenen.
Te koop z.g.a.n. ovale huis
kamerkachel ook geschikt v.
schuur of pakhuis. Tegen
spotprijs Keucheniusstraat 27
Veenendaal.
Te koop aangeboden gebr.-
radiotoestellen in pr. staat,
v.a. 35,- R. v. Laar, Radio-
handel Cuneralaan 8 Rhenen
Te koop elektr. fornuis, 2-p.
spiraal, penantkastje (maho
niehout), wandelwagentje,
fietszitje, partijtje oud hout
met 2 golfplaten. Buurtlaan-
wtst 117 (alleen 's avonds na
6 uur).
Te koop pr trapnaaimachlne,
kan ook met de hand gebr.
worden Middelbuurtseweg 58
Veenendaal.
Te koop betonnen schuur.
Panhuis 7, Veenendaal.
Zit- en slaapkamer te huur
aangeboden. Brieven onder
nr. 4266 aan het bur. van dit
blad.
Woningruil: nieuwe woning
te Renswoude voor woning
in Veenendaal. Brieven on
der nr. 4267 aan het bur. van
dit blad.
Te koop z.g.a.n. bromfiets of
motorjas prijs 60,-. W. v. d.
Weerd, Parallelweg 32, Vee
nendaal.
Te koop goudreinetten 20 kg
2,-. D. Stam, Cuneraweg
145, Achterberg.
Te koop schuur 2.85x4.00 m.
Te bevr. Pr. Bernhardlaan 29
Veenendaal.
H. A. Sol, steunzolen, breuk
banden corsetten enz. Zitting
iedere donderdag van 2-5 u.
in apotheek Zuidersma,
Hoofdstraat 53, Veenendaal.
Ter overname: Nieuwe stof
zuiger ongebruikt, sleemodel
1 jaar gar. van 135,- voor
95,-. Brieven onder nr. 4269
aan het bur. van dit blad.
Bijverdienen: Dit is de op
lossing. Ieder die zich onze
supersnelle, eenvoudig te be
dienen „Orion"-breimachine
aanschaft, kan thuis gemak
kelijk een zeer behoorlijk in
komen verdienen. Wij geven
gratis onderricht leveren wol
rechtstreeks van fabriek, te
gen zeer gereduceerde priis
enGaranderen u afname
tot een aanzienlijk bedrag
van door u op deze machine
vervaardigde artikelen. Ook
leverbaar op gemakkelijke
betalingsvoorw. Vraagt alle
gewenste inlichtingen bij: M.
P. Roos. Machinehandel,
Prinsengracht 1117, Amster
dam-C. Aanvragen worden
in volgorde van binnenkomst
behandeld.
Te koop gegalv. golfplaten.
Div. lengtes tegen verlaagde
prijs. Dr. Colijnstraat 107,
Veenendaal.
Te koop fornuiskachel, merk
„Woeste", Pelikaanstraat 33,
Veenendaal.
Te koop Vicky bromfiets. Te
bevr. bij: N. Drost, Rijks
straatweg 45, Eist (U.)
Te koop z.g.a.n. kinderwagen
De Sav. Lohmanstraat 14,
Veenendaal.
Meisje gevraagd v.d.e.n. me
vrouw Stegeman, Herenstr.
69, Rhenen.
Levensmiddelenbedr .vraagt,
net winkelmeisje leeft. ong.
16 jaar. Brieven onder nr.
4268 aan het bur. van dit
blad.
Werkster gevraagd voor hal
ve dag per week. Dr. Slot. de
Bruïneplein 25, tel. 2390.
Wie heeft mijn groene auto
ped gevonden. Omgev. Ferd.
Bolstraat 25. Bartje van der
Pol, Veenendaal.
t.m. tien woorden
Leeftijd tot 30 jaar
Brieven onder nr. 4260 aan het bur. v. d. blad
25 jaar of ouder, voor klein internaat waar
enige debiele en spastische jongens worden ver
pleegd.
Veluwezoom - prachtige omgeving.
Sollicitaties met opgave van referenties en verlangd
salaris etc. onder nr. 4265 a. h. bureau van dit blad.
Gevraagd voor April, wegens dienstplicht zoon,
voor bromfietsen en landbouwmotoren
RIJWIELEN, MOTOREN EN TAXIBEDRIJF
Eindseweg 11 - Overberg - Telefoon K 3431-333
maakt hiermede aan haar afnemers bekend, dat de
kolentoeslag voor de z.g. openbare tarieven, die voor
het vierde kwartaal 1958 0.4 cent per kWh bedroeg, op
grond van de prijs van de in het vierde kwartaal aan
gevoerde kolen voor het eerste kwartaal 1959 op 0.2
cent per kWh is vastgesteld.
FEUILLETON
door
NORBERT KUNZE
(14)
Ons land." Ginds, op de stenen helling
aan de overzeide, weidden schapen.
Iemand die scherpe ogen had, kon hun
kleine lichamen nog juist onderschei
den.
Een zeer ijle, hoge stem overwon
echter de grote ruimte en drong tot
hen door. Een herdersjongen had de
colonne ontdekt en jubelde: „Parti
zaaaniii! (Verzetsmannen) - Partizaaa-
niii!"
De schapen stoven uiteen, toen hij
schreeuwend en zwaaiend met zijn pet
dwars door de kudde heen liep, de sol
daten tegemoet.
„Pocitelj", zei Boro. „Wij zijn er.
Iedere weg is eenmaal ten einde."
Heel het dorp was op de been om de
verzetsstrijders in te halen. Overal
stonden mensen die handen wilden
drukken en wijn schonken, koele rode
wijn.
De nestor van het dorp trad waardig
op Sawa toe om hem te begroeten.
De andere groep echter, die zij hier
zouden ontmoeten, was er nog niet. Er
was ook geen bericht binnengekomen.
Misschien zou er des nachts een bood
schap komen.
De gewonden werden naar de moskee
gebracht, het was de enige grote ruim
te, die zij hadden en het was daar koel
en rustig.
Ook Helga die de steile weg naar
het dorp struikelend afdaalde, kreeg
eten aangeboden. Men gaf het haar
evenals aan de anderen, maar zij be
dankte. Zij was te moe om te eten.
„Moeten, dokter", zei Boro. „Beter zo,
is vriendelijk."
Maar zij kon onmogelijk. Haar tong lag,
dik opgezet, als een vreemd ding in haar
mond en haar voeten brandden als vuur.
Zij kon niet eens spreken zoals de an
deren die al te midden van de dorpe
lingen stonden of zaten en praatten en
lachten. De grote mars was voorbij.
Men zou zelfs weer in een bed kunnen
slapen.
Toen kwam een oude vrouw die nog
niemand onderdak had gebracht, op
Helga toe en wilde haar met zich mee
naar huis nemen.
„Je bent een nieuweling", zei zij. „Nie
mand kent je. Ga maar met mij mee,
bij mij kun je eten, mijn duifje!"
Helga had niet begrepen wat de
vrouw zei, maar Miliza had meegeluis
terd en maakte een afwijzend gebaar:
„Zij is een Duitse", verklaarde zij op
kille toon. „Zij begrijpt je niet" Daar
was het weer, dit woord: Njematzka!
En Helga moest het dragen, zoals de
zweren van melaatsheid, waarvoor een
ieder terugwijkt. Ook de oude vrouw
wilde haar nu vermijden en niets meer
met deze Njematzka te maken hebben.
Hoe was toch deze haat in de wereld
gekomen, die deed vergeten, dat ook in
een Duits lichaam een menselijk hart
sloeg. De gebeurtenissen moesten een
antwoord geven op deze vraag. Boro
greep echter weer in. Boro, met zijn
donkere, zachte stem: „Ja, zij is een
Duitse", zei hij, „maar zij werkt voor
ons. Zij is arts."
De oude vrouw scheen echt voldaan
te zijn door deze verklaring. Zij had
medelijden met Helga. Zij had al lang
gezien dat zij alleen nog met de uiterste
inspanning op de been kon blijven en
nu, onder het patronaat van Boro, greep
zij haar eenvoudig bij de hand en trok
haar met zich mee: „Komen eten, dok-
terr!" zei zij met een merkwaardig ver
ouderd Oostenrijks accent. „Ik spreek
nog een beetje Njematzki, van heel
vroeger. K. en KA) begrijp? niks
veel, maar beetje, genoeg!"
Helga ging met haar mee. Zij zaten
op de binnenplaats, terwijl het oudje
in de keuken bezig was.
„Njematzka! Het klinkt als een scheld
woord", zei Helga voor zich heen, maar
toch verstaanbaar.
„Het is een scheldwoord", antwoord
de Miliza. „Sedert een paar jaar."
Helga keek op. Miliza had heel zuiver
Duits gesproken. Zij droeg een uniform
net als de mannen. De hare was zelfs
beter dan die van de meeste soldaten.
Ook onder de kepi beheersten haar
grote, vurige ogen het hele gezicht. Een
merkwaardig gezicht, een zeldzaam ge
zicht, het was niet te benaderen. Het
hielp niets dat zij beiden vrouwen
waren.
De oude vrouw kwam met twee dam
pende schotels soep aan. Voor haar zelf
was er niets, maar zij kon immers mor
gen weer eten, wanneer wij weer alleen
was. Het is niet zo belangrijk.
Van het begin af had zij sympathie
voor Helga gehad. Zij ging nog niet zo
ver, dat zij haar voerde als een klein
kind, maar terwijl ze toekeek hoe zij at,
mompelde zij: Goed eten, dokterr, veel
kracht, ghebab heten, begrijp? goed
weglopen Njematzki weermacht. Beter
bij ons. Goed zo, Njematzka, bravo!"
Helga wilde haar het geval uitleggen,
maar wat moest zij zeggen? De oude
vrouw had zich haar geschiedenis nu
eenmaal in een bepaalde vorm voorge
steld en daarbij dacht zij ook te blij
ven. Zij nam de lege schotels mee en,
naar Helga's schoenen kijkend, die al
een poos geleden haar aandacht hadden
getrokken, zei zij op verontwaardigde
toon:
„Niks goed voor berg lopen, slech
te schoenen!", waarna zij in het huis
verdween.
„Waarom helpt u mij niet? Leg haar
toch uit hoe de werkelijke toedracht is!"
zei Helga.
Miliza haalde haar schouders op:
„Waarom? Zij spreekt zoals zij het be
grijpt."
Na een poos zei Helga: „Hoe komt het,
dat u zo goed Duits spreekt? Juist u?
„Ik heb in Wenen gestudeerd. Ger
maanse filologie."
„Wat attent", zei Helga. „Een gevan
genbewaarder met wie men een gesprek
kan voeren."
„Niemand dwingt u er toe, daar ge
bruik van te maken", klonk het bits uit
Milizas mond.
Helga zei: „Ik zou u echter niettemin
nog iets willen vragen. Hebt u eigenlijk
bevel gekregen, op mij te schieten, wan
neer ik zou proberen te vluchten?'
„Mijn bevelen gaan u niets aan", zei
Miliza.
Helga zweeg. Neen, hier was geen
toenadering mogelijk. De moeilijke tijd
had in de vrouw bronnen dichtgestort
en afgronden geopend. Dit zou ook ver
der doorwerken wanneer de oorlog
voorbij was.
De oude Mara kwam, bevend van
plechtigheid, uit het huis. In haar schort
had zij een heel bijzonder geschenk: een
paar rijgschoenen, maar zij glommen,
waren goed onderhouden en in goede
staat.
„Hier, Njematzka, nemen!" zei zij
losjes weg, om niet te laten merken hoe
moeilijk haar het afscheid daarvan viel.
„Betere schoenen, voor lopen op berg!"
Plotseling echter had zij tranen in
haar ogen. Zij moest de schoenen voor
Helga op de grond zetten, en met de
schort over haar natte gezicht vegen.
Haar uitgeteerde lichaam schudde van
het snikken.
„Zeg haar, duifje, dat zij van mijn
kleinzoon zijn. Van Jossip, die door de
Oestasji is gedood. Hij was een goed
kind", verzocht zij Miliza en drukte
Helga, door haar tranen heen glim
lachend, de schoenen in de schoot.
„Zij zijn van haar kleinzoon", ver
tolkte Miliza. „Uw mannen hebben hem
omgebracht. Hij was een goed franc-
tireur."
Miliza was opgestaan en had zich om
gedraaid.
Ook haar was het plotseling te mach
tig geworden. Mara en Helga. Zij spra
ken langs elkaar heen of wilden ten
minste spreken en begrepen elkaar niet
en begrepen elkaar toch en bedoelden
beiden iets anders en toch hetzelfde.
Helga was niet bij machte zich te
verweren. Hoe kon zij deze stroom stui
ten, Mara doen begrijpen, dat zij in ver
schillende kampen waren, terwijl zij
toch naast elkaar zaten en niets anders
wilden zijn dan mensen. Opnieuw deze
griezelige macht die de mensen uit
elkaar dreef, die hen wilde dwingen,
elkaar te haten. Het was de haat in
eigen persoon, die zich, bijna een per
soonlijke macht geworden, aan Helga
openbaarde.
„Alstublieft" zei Helga. „Alstublieft
Miliza, u moet het haar uiteenzetten!"
De schoenen en de hele binnenplaats
draaiden voor haar natte ogen. Miliza
sprak vlug, zij wilde niet door de oude
vrouw worden begrepen: „Hoe moet zij
het begrijpen? Zij geeft met haar hart.
Zoiets mag men niet weigeren!" En zij
voegde er aan toe: „Ook als men het
niet verdient."
Miliza beet op haar lippen. Zij voel
de, dat het harde pantser dat zij voor
zich had gesmeed, niet meer stand hield.
Zij was toch zo eenvoudig geweest, deze
wet. Men moest de ander, de vijand,
alleen maar haten, men moest hem im
mers haten, hij dwong je er toe!
Keizerlijk en Koninklijk: keizer
Frans-Jozef was keizer van Oostenrijk
en koning van Hongarije. Tot zijn ge
bied behoorde toen ook de streek waar
deze roman speelt.
(Wordt vervolgd.)
ONDER WETENSCHAPPELIJKE LEIDING IN EIGEN
LABORATORIA EN OP DE PROEFBEDRIJVEN TE BOXMEER.
HOFLEVERANCIER VAN Z.K.H. DE PRINS DER NEDERLANDEN
