Wat ik vind
waar u op letten moet?
II.V. DRV CLEANING EXPRESS
1.60
1.90
2.50
DE MOLENAAR EN DE DOUARIÉRE
L UX O R
j
SCHRIJVER
Wist U dit al?
60 JAAR ERVARING
AUTORIJLES
0.65
0.90
1.00
1.50
2.75
ZU KOCHTEN
MIJN KIND
HARDEVELD
SYSTEEM „SOLVENT BAD"
J
Openbare aanbesteding
Van Druten's wasserijen
Op het garantiemerk van „HAVEP" in uw goed
TWEEDE BLAD „DE VALLEI"
VRIJDAG 5 FEBRUARI 1960
Nr. 10
Uit oude familiepapieren
Waar lag liet Kesseleveen?
SCHERPENZEEL
BOEIEND SPREKEN
(BINNEN 13 WEKEN I!)
Theater
Veenendaal
i
Jean Gabin - Nicole Courcel in
De glorie van
het moederschap
Anthony Steel - Laurence Harvey in
Storm over de iV(/I
Ulla Jacobsson - Folke Sundquist in
Eén zomer slechts heeft
z{j gedanst
Gemeente Ede
vrl. kantoorbediende
Alg. Ned. Metaal Bedrijfsbond ANMB
CHR. HUISHOUDSCHOOL
SPECIALE AANBIEDING
A. de Kievid
Confectie-atelier
VAN OFFEREN
borduursters
en naaisters
tï
at^'n
A. W. de H a a s
Garage firma
J. Hogendoorn Zn
BEATRIXSTB.37 TEL24I5
VEENENDAAL
Fa. Leewis
GARAGEBEDRIJF
A
N.V. TEXTIELFABRIEKEN H. VAN PUIJENBROEK - GOIRLE
monteur voor buitenwerk
Woonhuis voor zelfbewoning
DOE HET ZELF
JOH. BOS
Middellaan 89, Telefoon 3196, Veenendaal
DE BETERE REINIGING
VEENENDAAL
PRINS BERNHARDLAAN 156
Er was eens een molenaarZijn molen verhief zich op een heuveltje, naast
de landerijen van een edele VrouweAls een sprookje begint deze geschie
denis, maar terwijl een sprookje een dichterlijke schepping is, waarin de fantasie
volkomen vrij heerst, gebonden aan persoon noch tijd en alle lokale kleur
missend, is ons verhaal niets dan nuchtere realiteit, zich afspelend te Veenendaal
in 1734 en 1735. Maar geen nood. Wie geschiedenis beoefent, beseft steeds meer
de juistheid van dr. Johan Brouwers constatering: „het leven is in zijn onver
wachte wendingen en grillige, raadselachtige verwikkelingen rijker dan de
menselijke verbeelding, en daardoor is de geschiedenis boeiender dan welke
roman ook".
Een oude Veenendaalse familie stelde
ons welwillend haar archiefstukken ter
lezing en bestudering af, waaraan wij
dankbaar gegevens ontleend hebben.
Wij horen hier namen van verre voor
zaten van families, die soms nóg hier
wonen: Louw Willemse, Cornelis van
Coten, Cornelis Joosten, Geurt Wouters,
Jacob van Hien (Hiens?), Geurt Jan
sen, Aert Dirckse van der Geer (uit
Amerongen), Tij men Hendricks, Corne
lis van Barrevelt of Barnevelt, Pieter
Rees, koopman te Rotterdam, Elis Bol
derman, Andries Backer e.a. Meer dan
de juridische kwestie waarover de
jaartijden streden, interesseren ons de
bijzonderheden die ons een beeld teke
nen van mens en maatschappij in het
vroeg-achttiende-eeuwse Veenendaal.
Er was eens een molenaar die Cor
nelis van Coten heette. Zijn molen
stond op de pol aan de Molenstraat, of,
om de oude naam te gebruiken, op de
Kleine Heuvel, ongeveer op de plaats
waar tot voor kort de geheimzinnige
naam Heemsbergen op de daklijst ge
schilderd stond. Deze molen, de Sticht-
se genaamd, is heel oud, hetgeen niet
verwonderlijk is: het leven in een dorp
was namelijk ondenkbaar zonder ko
renmolen. Met aan zekerheid grenzen
de waarschijnlijkheid kunnen we aan
nemen, dat de Stichtse molen gebouwd
werd, zodra de bewoning langs de wij
ken zich geconsolideerd had. De Gel
derse molen aan de Mulderslaan is
eveneens oud, maar de molen „De
Vriendschap" nabij de Holleweg is
evenals de verdwenen rosmolen op de
hoek Holleweg-Nieuweweg 'n ros
molen heet naar het paard, dat voor de
beweging zorgde veel jonger. Op
een kaart uit 1625 staat de Stichtse
reeds getekend en wel als een standerd
molen. Ook op de kaart van de fa-
menge Nicolaes van Geelkercken uit
1655 en op een waterenkaart uit 1660
komt hij mèt de Gelderse voor.
Komende van de Geersebrug wordt
men altijd weer gefrappeerd door het
gezicht op het massief van de Kleine
Heuvel, waarop nu een rij lage en
hogere huizen staat, een bont daken-
mozaïek van rode en zwarte kleur,
doorbroken door enige oprijzende bo
men en een wirwar van schuur-tjes.
Van de Kanaalweg af ziet men duide
lijk de heuvelkam die de huisjes draagt
en die wel tot een hoogte van 10 m
plus N.A.P. oploopt.
De Molenstraat, vroeger Molenweg
genaamd, scheidde Van Cotens lande
rijen in tweeën. Aan de zijde van het
huidige Omleidingskanaal lag de reeds
genoemde Kleine Heuvel, die zich uit
strekte tot een watertje dat Kortewijk
heette en voor turfvervoer diende. Het
is mij niet bekend of van deze wijk
nog iets in het terrein is terug te vin
den. Aan de andere zijde van de Mo
lenweg lag tot aan de Grift die door de
huidige Zandstraat liep, een tweede
bezit van de molenaar, de Grote Heu
vel, waarnaar nu nog het merkwaar
dige pad Heuvel heet. Zijwaarts grens
de dit eigendom weer aan een water,
het Costverloren, ook de sloot van Elis
Bolderman genoemd, die daar ook
terreinen had liggen. Het archiefstuk
gebruikt hier de oude naam rading,
dat grens betekent. Van Coten had deze
landerijen, die hij gebruikte „hetzij met
bewijden, gras daarvan maayen off
diergelijken" in 1732 gekocht van een
zekere Pieter Rees, koopman te Rot
terdam. (Veel land te Veenendaal was
in handen van vreemdelingen.)
De edele dame-als-uit-een-sprookje
was Vrouwe Geertruyd Margaretha
van Blokland, douarière van der Hemm
van Nedersteyn. Zij en haar zoon, ba
ron van der Hemm, bezaten gronden,
die zich uitstrekten van de Cuneraweg
tot aan de Grift in de Zandstraat of
het Zand - de Grift liep daar door de
voet van de heuvel - een opstrekkend
blok zoals men destijds zei, van ruim
2'/ï kip lengte, het Kesseleveen geheten
naar de rentmeester Joannes van Kes-
sel, die de gronden, bossen, wei-, hooi
en turflanden beheerde. Uit de stukken
blijkt dat de eigendommen van de adel
lijke weduwe niet geheel tot aan de
Grift doorliepen, maar tot aan de Kor
tewijk. Bij het Costverloren lag oor
spronkelijk een brugje, dat later ver
vallen was en had plaats gemaakt voor
een dam, waarover een uitweg „met
wagen en paarden" leidde, meer dan
honderd jaren oud. Op de gronden van
Van Coten rustte namelijk een servi
tuut, een erfdienstbaarheid ten bate
van het aangrenzend erf, die hij vol
doen moest aan een zekere Andries
Backer, een jaarlijkse canon van vier
entwintig guldens.
Wat deden nu moeder en zoon? Zij
lieten een tweede dam in de Korte- of
Dwarswijk leggen, zodat zij in schuine
richting op de Molenweg konden ko
men, maarover het land van de
molenaar. De eerste uitweg lieten zij
afsluiten met een slag- of slotboom.
Van Coten liet het er niet bij: onmid
dellijk liet hij de boom verwijderen,
waarop mevrouw Van der Hemm de
molenaar aanklaagde bij het Hof van
Utrecht, dat eigendomsconflicten be
handelde. Het werd een onverkwikke
lijke strijd. Om hem te plagen laat de
molenaar zijn procureur later zeggen,
zijn de douarière en de baron „dag en
nagt op middelen bedagt om hem, ge
daagde, alle tort (d.i. schade) en on
gelijk aan te doen."
Molenaar, heb je niets te malen?
Waarom staat je molen stil?
Op de vragen van dit kinderspeel-
liedje zou Van Coten hebben geant
woord: omdat de bomen, die mevrouw
heeft doen planten en waarmee zij da
gelijks bezig is, mij de wind ontnemen.
Hij beschuldigt haar dus van wind-
belemmering, het ergste wat een mole
naar kan overkomen. Ook liet zij zijn
land maaien, zeggend, dat dit haar
eigendom was en voegde dit bij haar
gronden door de oude scheidingsvoren
met de ploeg te laten wegnemen. Ver
zet Van Coten zich, dan dreigt zij hem
met een nieuw proces, voorgevende
„soveel duysenden te hebben als hij
guldens heeft", hetgeen ons weinig
adellijk in de oren klinkt.
DE ANTITHESE
Dan komt bij Van Coten via zijn pro
cureur het hoge woord er uit: „alle
welken vexatiën (d.i. kwellingen, pla
gerijen) enkel en alleen voortkomen uyt
een haat van religie, soals sulks ook in
gans Veenendaal bekent is". De barones
was namelijk katholiek en een nogal
militante vrouw. Was zij het niet, die
in haar jonge jaren, vijfentwintig jaar
geleden, op 29 juni 1710, bij een inval
van Rutger Buddingh, substituutschout
van Rhenen, en van Willem Lambertus
van Hardeveld, onderschout van Stichts
Veenendaal, in het achterhuis van een
huis, genaamd de Geer, deze mannen
naar de keel vloog, verontwaardigd
over het feit, dat het recht daar te ker
ken van hen gekocht was voor 30 Ca-
rolusguldens? Dat was lang geleden,
maar de antithese tussen reformatori
sche en katholieke christenen was er
niet minder op geworden, 't Is een heel
delicate kwestie. Objectief gezien, kre
gen katholieken noch mennisten (do
pers) in Veenendaal voet aan de grond,
evenals in katholiek gebleven streken
de protestanten alle vrijheid onthouden
werd. Men kende destijds nog geen
verdraagzaamheid, laat staan dat men
oecumenische gedachten koesterde, die
eerst de laatste tientallen jaren begin
nen baan te breken. En uitzondering
vormt Zevenbergen, waar reeds in 1557
de politieke tolerantie werd ingevoerd,
die op 28 mei 1563 op de rijksdag te
Torda werd bevestigd en aan katho
lieken, lutheranen, calvinisten en anti-
trinitariërs (vrijzinnigen dus) gelijke
rechten verleende.
Kerkhistorici, zowel reformatorische
als katholieke, zien thans in, dat er
zowel in als buiten de muren van Troje
is gezondigd, d.w.z. dat protestanten èn
katholieken tegen elkander misdeden
in rechtlijnige godsdienstijver, dezen
meer of minder dan genen, naar ge
lang de omstandigheden. Waarheids
getrouw moeten wij erkennen, dat het
lot der katholieken in de Nederlanden,
eeuwenlang een wijkplaats der ver
drukten, minder hard is geweest dan
elders. In 1953 getuigde de katholieke
historicus Rogier openlijk: „Beroofd
van burgerrechten, die ons in hun een
voud natuurlijk lijken, hebben de Ne
derlandse katholieken in die zeven
tiende en achttiende eeuw terdege ge
weten, dat hun lot minder hard was
dan dat van dissenters in alle andere
landen, katholieke in Engeland, pro
testante in Frankrijk".
Helaas, het leven in Veenendaal
heeft eeuwenlang gestaan in het teken
der controverse. Van Coten zinspeelde
hierop. Het Hof velde een provisioneel,
d.i. voorlopig vonnis: hij mocht de bo
men die op de uitweg stonden niet
meer snoeien, noch die op de lande
rijen van de douarière groeiden, op
straffe van 100 guldens.
(Wordt vervolgd.)
D. PHILIPS.
GESPAARD
Gedurende de maand januari 1960 werd
bij de Rijkspostspaarbank alhier ingelegd
28.468,04 en terugbetaald 27.071,90.
TEGELMANIAK OOK IN
SCHERPENZEEL
Het is een bekend feit dat ieder zo z'n
bepaalde wijze van werken heeft, of dit
nu een timmerman, schipper of misdadi
ger is. Aan de hand daarvan kan de po
litie bij een gepleegd misdrijf veelal be
palen wiens werk het geweest is. Dit
ondervond P. Hof die vorige week in het
westen van het land werd gearresteerd
als verdacht van het plegen van tal van
diefstallen. Hof maakte er een gewoonte
van om met een tegel een raam in te
gooien vandaar zijn bijnaam „De tegel
maniak" en wanneer dan reactie uitbleef
van de bewoners, sloeg hij zijn slag. Hof
bekende ongeveer een dertigtal inbraken
te hebben gepleegd onder andere ook die
een paar maanden geleden bij de fam.
C. van Engelenhoven aan de Utrechtse-
weg alhier, waar 25,en enkele doos
jes sigaretten werden vermist.
dringend NODIG voor IEDEREEN, reeds in
dagelijks gesprek. Thans voor IEDEREEN
ook MOGELIJK, door speciale METHODEN,
in ongelooflijk korte tijd!
vormt uw denken, geheugen, persoonlijk
heid.
is waard om er alles voor opzij te zetten:
Uw gezin, uw toekomst, staan op het spel!
U blijft cursist tot Getuigschrift is behaald!
Geen enkel risico, reeds duizenden geslaagden!
Bezoekt zonder schroom onze hoogst interes
sante DEMONSTRATIE-avonden:
DINSDAG 9 febr. a.s. in ,,'t TREFPUNT",
Veenendaal.
DONDERDAG 11 febr. REST. „MARKT-
ZICHT" te EDE.
MAANDAG 15 febr. HOTEL „WENTHOLT"
Hoogstraat, WAGENINGEN.
Toegang vrij! Geen enkele verplichting! Maar
zorg, dat u erbij komt, want ieder staat ver
steld over eigen mogelijkheden. Schrijf bij
verhindering om inlichtingen aan:
Inst. „Ned. Spreek-centrum" Zeist Tel. 3883
Het Instituut met de sprekende resultaten
Van vrijdag 5 t.e.m. zondag 7 februari
Vrijdag 7.30 uur, zaterdag 6.45 en 9 uur,
zondag 3 en 7.30 uur
Een gedurfd gegeven is op meesterlijke
wijze tot een ontroerende film geworden
Toegang 14 jaar
Van maandag 8 t.e.m. woensdag 10 febr.
Elke avond 7.30 uur
Een groots, kleurig en boeiend avontuur
Cinemascope en Technicolor
Toegang 14 jaar
Donderdag 11 februari 7.30 uur
Een film, die ieder tot het uiterste zal
boeien
Toegang 18 jaar
Rijwielstalling naast het theater
Plaatsbespreken dagelijks van 1 tot 2 uur aan
de kassa, a 10 cent, ook telefonisch: 2376
VENDELSEWEG, VEENENDAAL, TELEF. 2376
Ter secretarie kan worden geplaatst een jeug
dige mannelijke kracht in de rang van
Salaris nader overeen te komen. Ulo-diploma
vereist. De gemeente heeft een regeling voor
tegemoetkoming in studiekosten.
Sollicitaties binnen 10 dagen na het verschijnen
van dit blad aan de gemeente-secretaris, ge
meentehuis te Ede.
HOUTHANDEL EN TIMMERFABRIEK
„De Stoomhamer" N. V. i.o. Rhenen
vraagt
voor de administratie. Leeftijd 18-23 jaar. Mulo
diploma gewenst, accuraat kunnende werken,
voldoende kennis van machineschrijven. Voor
een goede kracht is er afwisselend werk. Be
loning in overeenstemming met bekwaamheden.
Schrift, sollicitaties te richten aan de directie
van de N.V., Grebbe weg 16 te Rhenen.
Afdeling Veenendaal
Wij maken onze leden erop attent, dat zij die
nog niet in het bezit zijn van een nieuwe C.A.O.-
A-GROOTMETAAL, deze alsnog kunnen ont
vangen op onze jaarvergadering d.d. 10 februari
1960 in hotel „De Korenbeurs",
Namens het afdelingsbestuur:
J. W. COBBEN, secretaris.
Stationssingel 46 - Veenendaal - tel. 08385-2632
Gelegenheid tot inschrijving voor de volgen
de cursussen:
KOKEN EENVOUDIGE GERECHTEN
(beginners) duur jaar 13,50 (cursusgeld)
KOKEN FIJNERE GERECHTEN
dilur 12 weken 11,(cursusgeld)
NAAIEN
(beginners duur Vs jaar 8,(cursusgeld)
NAAIEN
(gevorderden) duur Vi jaar 8,(cursusgeld)
PATROONTEKENEN
(beginners) duur 12 weken 5,50 (cursusgeld)
NAAIEN
(huisvrouwen) duur Vï jaar ƒ8,(cursusgeld)
Aanvang der cursussen: half februari 1960.
Spreekuren direktrice: dinsdag 2-4 uur; donderdag
7-8 uur.
De direkteur van gemeentewerken Rhenen zal namens
het gemeentebestuur van Rhenen op donderdag 18
februari 1960 des voormiddags 10 uur in het openbaar
aanbesteden:
HET BOUWEN VAN EEN GARAGE TEN
ZUIDEN VAN DE BRANDWEERKAZERNE
AAN DE KERKSTRAAT TE RHENEN
Bestek en tekening vanaf heden verkrijgbaar op bureau
gemeentewerken Rhenen 15,
Restitutie 5,-, uitsluitend op de dag van aanbesteding.
Dat van Druten's Wasserijen, met meer dan
nu ook in Kerkewijk 35 een filiaal voor het laten reinigen
van Uw kleding of witwas heeft?
JAPONf 1,60
COSTUUM2,50
MANTEL1,90
MANTELPAK - 2,50
PANTALON- 1,00
TOPPERf 2,25
COLBERTJAS 1,50
REGENJAS incl. waterdicht 2,75
ROK- 0,90
JUMPER of VEST 0,90
Deze prijzen gelden alleen voor brengen en halen. U krijgt hiervoor een vol
komen perfecte behandeling en dus geen snel- of spoelbad.
Laat Uw kleding TRIPLONEREN, zeer geschikt voor dit
jaargetij.
Denkt U aan onze SPECIALE OVERHEMDENSERVICE
3 brengen; 2 betalen a 65 ct.
Kerkewijk 35, Veenendaal. telefoon 3232.
Fabrieken te Wageningen
Voor al uw
VERZEKERINGEN
FINANCIERINGEN EN
HYPOTHEKEN
Dr. De Visserstraat 37
Veenendaal
Telefoon 3136
vraagt enige
of meisjes die hier
voor opgeleid willen
worden.
Aanm.: Leinweberstraat 57,
Veenendaal (tijdens kan
tooruren).
VOOR UW
met auto's zijn wij
SPECIAAL ingericht
4-8 pers. auto's disponibel
Tevens inlichtingen ver
krijgbaar (ook 's avonds)
Dr. Colijnstraat 47 en
J. P. C. Leinweberstraat 79
N.V. v/h Fa. Wed.
Kerkewijk 91, Telef. 2845
VEENENDAAL
Voor
naar
Telefoon 2454
Nieuweweg 151-155
STOMEPU
Veenendaal, Nieuweweg 41
Telefoon 2535
Lykauto en begrafenis rijden
Dealer v. d. Wartburg
Taxi en autortfles
Bruidsauto èn trouwr(jden
.w, v».
JU_ „1
Volle etalages met handdoeken,
lakens, slopen, overhemden, enz. wekken
de begeerte op van haast elke vrouw...
Maar als textiel gaat kopen, denk dan na
en vraag uitdrukkelijk naar HAVEP-
artikelen! De naam „HAVEP" is uw garantie
voor perfecte coupe en pasvorm, moderne
afwerking! Voor schoonheid in uw linnenkast
en voor duurzame kwaliteit tegen
lage prijs! Let daarom in de winkel goed
op het HAVEP-garantiemerk.
Van de draad af tot het klare stuk worden
alle HAVEP-artikelen in eigen fabrieken ge
maakt. Vandaar die lage prijs! Vandaar die
constante, uitstekende kwaliteit! Vandaar de
garantie, die u wordt gegeven op alles wat
van HAVEP komt:
overhemden
■weekenders
overalls
stofjassen
werkbroeken
werkhemden
spijkerbroeken
kinderoveralls
lakens
slopen
handdoeken
luiers
verpleegstersschorten
OPGERICHT IN 1865
SPINNERS - WEVERS - FINISHERS - CONFECTIONAIRS
MACHINEFABRIEK
WIENER Co. N.V.
Candialaan 4 - Rhenen
vraagt
Aanmelden aan de fabriek:
Candialaan 4, Rhenen
TE KOOP GEVRAAGD:
een niet te groot
gelegen aan de hoofdweg tussen Eist en De Grebbe
te Rhenen.
Eventueel als ruilobject aanwezig een prima ruim
woonhuis (huurhuis) gelegen op goede stand in
rustige laan te Rhenen.
Brieven onder nr. 665 Boekhandel Stolk, Rhenen.
VERLAAG UW UITGAVEN! ONS MOTTO IS:
MET MATERIALEN VAN
KLEIN HOUTWERK: sjoelschyven en speelfoedwie-
len, gereedschapstelen, hechten en handvatten.
DAKBEDEKKING: rubberold, asfalt, daklak, bitume,
dum-dum voor sponningdichting enz. enz.
KLEURENCARBOLINEUM (mat en glans), bruine
carbolineum, koolteer, bruine teer, vruchtboomcarbo-
lineum, paraffine (zwart en bruin), silolak. Buitenbyta
mat en glans in div. kleuren, houtbjjts, waterbyts in
versch. kleuren. Verder hebben wij alle soorten l(jm
voor hout, board, plastic, steen, textiel, rubber, enz.
IJZERWAREN: spijkers, schroeven, scharnieren,
draad. enz.
RONDHOUT: zaaghout, steigermasten, kortelingen,
stempels, slieten, palen, klaverruiters, bonestaken.
HEKWERKEN In verschillende modellen kunt u b(j
ons zeer voordelig terecht.
KOMT ZELF EENS KIJKEN
wij dienen u gaarne van advies
SHIRT SERVICE-
OVERHEMDEN
ROKKEN, TRUIEN
VESTEN. BLOUSES
PANTALONS
KOLBERTS
JAPONNEN vanaf
MANTELS
KOSTUUMS
REGENJASSEN
(incl. waterdicht)
FEUILLETON DOOR HANOL SPOOR
(42)
„Denk er om, alles heel kalm en be
daard en alleen vrolijke berichten."
De laatste woorden deden Walter
weer ineenkrimpen. Zacht, op zijn te
nen, sloop hij de kamer binnen. Jane
trok zich bescheiden terug en sloot de
deur achter zich. Walter was met Iris
alleen en bijna verlegen keek hij in
haar donkere glanzende ogen. Zijn hart
sprong op van vreugde, toen hij daarin
iets van de warme gloed meende te be
speuren, die hij al zo lang had gemist.
Hij liet zich op de rand van het bed
zakken en greep haar fijngevormde
blanke handen.
Iris, mijn lieveling, kun je me ver
geven?" Hij keek haar smekend in de
ogen en evenals voorheen, ontdekte hij
nu weer, dat er zo weinig woorden no
dig waren, om een volledig begrip tus
sen hen te doen openbloeien.
„Moet ik jou vergeven?" klonk haar
stem heel zacht als vanuit de verte,
maar de strelende klank van weleer
was daarin weer terug. „Oh, Walter, jij
moet mij zoveel vergeven. Uren van
verkeerde lelijke gedachten. Hoe heb
ik toch zo over mijn Walter kunnen
denken? Ik wist toch hoe ik je kon ver
trouwen. Dat je me nooit op zo'n lage
gemene manier zou bedriegen. Wat heb
ik mezelf gemarteld en gepijnigd en
allemaal voor niets."
„Niet helemaal voor niets, Iris", zei
Walter met fel bonzend hart. „Er was
al die tijd toch iets, dat ik voor je ver
borgen hield. Dat moet je hebben aan
gevoeld en daarom begon je aan mij te
twijfelen. Je zocht echter in de verkeer
de richting."
Man en vrouw keken elkaar aan.
Boordevol liefde waren hun harten. De
een leefde voor de ander en met iedere
vezel van hun lichaam waren ze aan
elkaar verbonden. Hoe goed en mooi
was het tussen hen. Opeens dacht Wal
ter hoe dom en kortzichtig hij was ge
weest, om te denken dat Iris hem met
andere ogen zou beschouwen, om iets
waar hij zelf geen schuld aan had. Het
doktersrapport had hij beleefd als een
veroordeling, terwijl het alleen een
vaststelling van feiten was. Hij was
toch oud en wijs genoeg om zijn
minderwaardigheidscomplex voorgoed
vaarwel te zeggen. Iris was toch wel
het laatste persoontje, waarvan je
liefde kon verwachten, die uitsluitend
was gebaseerd op lichamelijk schoon
of andere materiële dingen. Geest,
verstand en een zuivere levenshouding
kwamen bij haar op de eerste plaats.
Natuurlijk had ze hem bewonderd om
zijn robuste gestalte en zijn gezondheid,
maar verder zou haar verering nooit
zijn gegaan, als ze ook niet andere
eigenschappen bij hem had ontdekt.
Een van die eigenschappen was zijn
eerlijkheid en juist daarin had hij nu
een flinke deuk aangebracht. Hoe eer
der hij daarmee in het reine kwam hoe
beter. Alsof ze hem de les las, zo dui
delijk zag hij de dingen voor zich. Een
golf van geluk overspoelde hem. Hij
was toch een bevoorrecht wezen, dat
deze vrouw zijn echtgenote had willen
worden en na al de gebeurtenissen nog
steeds van hem hield.
„Iris, ik moet je wat bekennen", sta
melde hij.
„Ja, toe maar", zei ze met een teer
glimlachje. „Ik zie dat het je zal op
luchten."
„Iriszou je minder goed nieuws
kunnen verdragen?"
„Wanneer je me zo blijft aankijken
als nu, kan ik alles verdragen", zei ze
met iets van haar vroegere vleiende
toon, waardoor hij haar altijd onweer
staanbaar vond. Walter tilde Iris voor
zichtig een weinig op en drukte haar
hoofdje tegen zich aan.
„Iris, je weet hoe we dokter na dok
ter bezochten, omdat jij zo graag een
kindje wilde hebben."
Iris maakte zich even los, alsof ze
iets terug wilde zeggen, maar dan be
dacht ze zich en nestelde zich opnieuw
dicht tegen hem aan.
„Bij de laatste keer", vertelde Walter
verder, „voelde ik mij bijzonder op mijn
gemak en later ging ik nog eens naar
die dokter toe. Want hoewel wij het
vanzelfsprekend vonden, dat jouw tere
gestel de oorzaak van ons kinderloos
huwelijk was, begon ik steeds meer het
gevoel te krijgen, dat we deze zaak te
eenzijdig bekeken."
Weer maakte Iris een beweging, nu
van verbazing.
„Ja kindje, dat we toch nooit eerder
op dat idee gekomen waren. Het had
ons achteraf misschien veel leed kun
nen besparen. De dokter vond het he
lemaal niet vreemd, dat ik kwam. Ik
vraag me zelf trouwens af, of er van
hem destijds geen stille wenk werd ge
geven.
De uitslag van het onderzoek
liefstewas negatief. De wereld zag
er zwart en donker voor me uit Niet,
omdat ik zo graag nakomelingen wilde
hebben, maar ik dacht aan jouw ver
langens. Ik voelde me doodongelukkig,
omdat ik niet in staat was, op normale
manier je liefste wens in vervulling te
laten gaan. Niet jij, maar ik vormde de
belemmering. Iris, ik was zo bang, je
te verliezen, daaromzette ik die
scène met Jane in elkaar. Dat kind van
Jane zou aan je voorwaarden voldoen,
maar de manier waarop ik haar dwong
het kind aan ons af te staan was alles
behalve elegant. Ik heb jou en Jane
op verschillende manieren een rad voor
de ogen gedraaid. Ik dacht buiten
gewoon slim te zijn, maar ik maakte
mijn eigen lieve vrouwtje ongelukkig
en ik ben ook de onmiddellijke oorzaak
dat er een huwelijk stuk ging, al geloof
ik, dat ik mij over dat laatste nu niet
meer ongerust hoef te maken."
Met een diepe zucht sloot hij zijn be
kentenis af. Heel stil lag Iris in zijn
armen. Grote tranen drupten over haar
gezicht. Walter schrok hevig.
„Liefste, ik had je moeten sparen.
Maak je toch in vredesnaam niet zo
van streek!"
Iris snikte geluidloos en Walter zei
wanhopig: „Wijwij zullen Jane's
kindje wel moeten afstaan, maar wees
daar niet zo verdrietig om schat
We zullen niet rusten voordat we weer
een lieve baby geadopteerd hebben.
Een kindje, waar je rustig je hele hart
aan kunt geven."
„Maar ik wil helemaal geen kind",
lachte Iris door haar tranen heen.
Met angst op zijn gezicht keek Wal
ter haar aan, alsof hij bang was, dat
haar geest lichtelijk gestoord was.
(Wordt vervolgd)