HAVEP
J3€ttct
N.U. DRV CLEANING EMPRESS
1.60
1.90
2.50
n
0.65
0.90
1.00
1.50
2.75
fa. J. Hogendoorn Zn.
Voordelig
èn... heel
erg
sterk!
6.95
Staan ter dekking
WATERDICHThaken
HRRDEVELD
woning stoffeerder
fa. R. Middelhoven
Halt
voorrang
voor
Witteveen's?
kindermode!*
SYSTEEM „SOLVENT BAD"
MACHINES EN
MENSEN
n
Sarco-
n
globine t
H
1
WITTEN
SAUSEN
Vanaf 1,98
lievelings
overhemd
waarvan
u er méér
koopt!
f! f H A li l l
Inlichtingen en demonstratie bij
Coöp. Raiffeisen-Bank
„VEENENDAAL"
voor flinke meisjes
Gezond groeiende voeten met schoenen van
POOK
Flinke
verkoopster
Bata
VOOR VERZEKERINGEN
OP ELK GEBIED
FRMFUIFiN
H. KOETSIER
C. B. Rijsemus
Meisje
gevraagd
.NL'DE KAMPIOEN
Dat is pas een fiets
'n echte PHOENIX
in twee kleuren!
Phoenix
banden:
steeds
fabrikaat©
Vredestein.
Binnenkort start weer de nieuwe
mondelinge cursus voor het
KRUIDENIERSDIPLOMA
GROND-
WERKEN
Jannes Diepeveen
DE BETERE REINIGING
VEENENDAAL
PRINS BERNHARDLAAN 156
Waarom grijpt een man toch altijd
weer naar dat éne overhemd, vragen
veel vrouwen zich af. Het antwoord
is eenvoudig: dat éne lievelingsover
hemd zit prettiger en blijft langer
keurig, doordat het van het béste
materiaal gemaakt is. Tien tegen één
is het een HAVEP overhemd. Let
daarom bij het kopen altijd op het
HAVEP garantiemerk - het staat
borg voor krimpvrije kwaliteit, prima
snit en... een lang leven!
Van de draad af
tot het klare stuk
worden alle
HAVEP-artikelen in
eigen fabrieken gemaakt.
N.V. TEXTIELFABRIEKEN H. VAN PUIJENBROEK - GOIRLE
OPGERICHT IN 1865
SPINNERS - WEVERS - FINISHERS - CONFECTIONAIRS
Benzineverbruik 1 17
Nieuwewe; 155 - Tel. 2454
Telefoon 2354 - Postrekening 380265
SPAARGELDEN
(jeugdspaarwet 10% Rijkspremie)
m HYPOTHEKEN
9 VOORSCHOTTEN
m KREDIETEN in rek. crt.
AAN- EN VERKOOP EFFECTEN
(via. Coöp. Centr. Raiffeisen-Bank)
C REISDEVIEZEN
Nadere inlichtingen worden gaarne verstrekt op kan
toor Hoogstraat 13-15
Is er bij Berends Trlcotagefabrlek N.V.
in Rhenen altijd plaats,
In onze naaihal kun je meewerken aan
de afwerking van onze kleuter- en kinderkleding.
Je werkt er in een prettige, moderne omgeving,
er is muziek tijdens het werk
en er bestaat een gunstige C.A.O.
Woon je in een andere plaats?
Berends betaalt de reiskosten.
Berends doet nog meer voor |e.
Er is een aktieve personeelsvereniging,
er zijn gezellige avondjeskortom;
Bij Berends Is het prettig werkea
Kom eens met ons prataaJ
Een stevige kindersandaal
voor zomerse dagen, voor
zien van vootholtesteun,
waardoor een gezonde groei
van de voet wordt be
vorderd. Zolen en hakken
van poro-rubber, licht en
sterk! Model 71.
m.i 23-26 6,95
m.i 27-30 7,95
m.. 31-35 8,95
m.t 36-39 9,95
Een eenvoudig maar solide
kinderschoen van soepel
leder. De mediale voetholte-
steun garandeert een gezon
de groei van de voeten.
Model 51.
m.t 23-26 9,95
m.t 27-30 11,95
m.t 31-35 12,95
m.t 36-38 13,95
Een teen-ager modelletje
met vetersluiting. Uitge
voerd in beige en azalea-
rood. Modern laag hakje.
Model 66.
30-35 9,95
Wi
urne
Kindersokken
aanbieding:
Ronald stretch nylon
sokken. In moderne des
sins voor jongens en
meisjes: 1,95 Derby
nylon sokken t 2 paar
vanaf 2,25
W|
ESr is een. Betta,-filiaal -vlalctoij 1
1. de Stamboek- en premiehengst
Stuurman 1129 L Gldt
Vosbles en vier witte benen
Vader Luitenant
2. de 3-jarige goedgekeurde hengst
Wachter 1291 vb Gldt
Voskol en snuit a w been
Vader Nelson
Stuurman komt van half april tot augustus.
Dinsdag en vrijdag in Opheusden bij G. v. Brenk,
Hamsestraat, tel. 364, de andere dagen zijn de
hengsten alle twee thuis bij D. van Dam, De
Veluwe, IJzendoorn, tel. 234
De hengsten worden gemonsterd za
terdag 9 april 's avonds om 7 uur in
IJzendoorn
mj/ajMhrnektye/if
daxAtyJEmmm
STOMERU
BERTRIXSTR 37 TEL 24I5
VEENENDAAL
gevraagd
Hoofdstraat 10, Veenendaal
Telefoon 2352
A».AA»UAMTQQB
Veenendaal - Ingang tijdelijk achterom
in de Groen van Prinstererstraat
Kerkewijk 110 - Tel. 0 8385-2252
Gevraagd een vakkundig
vast werk.
WONINGINRICHTING
Grotestraat 102 Ede Tel. 8552
Repareren van plafonds en
muren
STUCADOORSBEDRIJF
Dennenlaan 18, Veenendaal
tegen 1 mei
voor hele dagen
Niet te jong
Mevr. J. E. Jansen-
v. d. Westerengh
Zandstraat 7, Veenendaal
T|
RECHTSTREEKS VRNRF
FRBRIEK NRflR GEBRUIKER
MET 20% KORTINGEN
DESGENENST CREDIETSERVICE
TEL. O 8385 2137
H00FDSTR 39 VEENENDDflL
Wilt u nu eens wat aparts, iets anders? Wel
loop dan even bij uw PHOENIX-dealer aan en
vraag naar de nieuwste PHOENIX in dual-
tinten! Net als de moderne auto - twee kleuren:
zwart met wit, blauw met wit, brunette met
wit...! Prachtige combinaties - werkelijk het
nieuwste van het nieuwste!
Ook wanneer u het
hij één kleur houdt,
is de nieuwe
Phoenix-collectie
zeer interessant!
Wenst u een versnelling
Dan Sturmey-Archer'.
Hoogstraat 22 - Veenendaal
Alle inlichtingen bij de heer A. Atsma, docent Pit-
manschool, Kapelweg 55, Amersfoort, of bij de heer
Van Geerenstein, Nieuweweg 133, Veenendaal.
VOOR UW
NAAR
BUURTLAAN OOST 77
VEENENDAAL
Petticoat van*
schuimplastic
In geel,1
groen, rose.
Met bambi
figuren opgewerkt.
J, tlm li jaar.
Vanaf Jf.90
tot 6.90
Terlenka
11 1 rokje
1 \Plooihoudend}
'kreukvrij
en makkelijk
wasbaar.
3 tlm 10 jaar.
Vanaf 8.75
tot 16.50
AM9TKRDAM ROTTERDAM EINDHOVEN HAARLEM UTRECHT NIJMEGEN AMERSFOORT MAASTRICHT AMSTERDAM ROTTERDAM EINDHO
N AMERSFOORT MAASTRICHT
ten
verkrijgbaar bij:
ZANDSTRAAT 84
In moderne tinten, 1e keus
SHIRT SERVICE
OVERHEMDEN
ROKKEN. TRUIEN
VESTEN. BLOUSES
PANTALONS
KOLBERTS
JAPGNNPN vanaf
MANTELS
*Obruuns
REGENJASSEN
(incl. waterdicht)
FEUILLETON
DOOR WESSEL SMITTER
17
„Ik vind het me toch nog raar in de
oren klinken."
„En ik vind toch nog, dat het er geen
snars toe doet, wat jij vindt."
„Maar wat maakt, dat ze niet bre
ken, dat ze niet afslijten?"
„Nou, een beetje koper in het staal
maakt het taai; een beetje koolstof
maakt het hard. Maar hoeveel er in
moet, zou ik je niet durven verklap
pen."
„Waarom gooien ze de machine weg?"
„Die is verouderd, zei ik toch al. An
dere fabrieken mogen dan ouderwetse
werktuigen gebruiken, wij kunnen ons
dat niet permitteren."
„Maar waarom wordt ze dan niet
verkocht?"
„Omdat de Holt Motorenfabrieken
N.V. zich niet met de handel in oud
roest ophouden."
Johnson trok zijn jas aan. „Maak
maar voort", zei hij, „ze zullen wel al
aan het sluiten zijn."
Toen ging hij weg.
Ik moest me nog wassen en toen ik
terugkwam op de werkplaats was Russ
bezig met de bak. Hij had een vod in
z'n hand - te klein om er iets mee te
kunnen beginnen - en hij deed net of
hij aflapte.
„Schiet eens op", zei ik, „we moeten
weg. Ze zullen gesloten zijn, vóór we
bij de poort komen, als we niet voort
maken. Langzaam kwam hij eraf en we
gingen weg. We hadden een flink stuk
gelopen en bij de smelterij bleven we
even stilstaan en spraken met een van
de bazen; we vroegen of het waar was,
dat de krukassen voor de nieuwe mo
toren nu gegoten werden. Hij zei dat
het zo was en wees ons een afdeling in
het gebouw, die speciaal voor dat werk
werd gebruikt. Hier werkten alleen
negers en de nachtploeg was aan de
gang; ze waren bezig te gieten. Het was
handwerk; een continubedrijf, dat dag
en nacht voortging. De vormen stonden
recht overeind op L-vormige transport
banden en elk kreeg een lading gloei
end metaal, wanneer ze langs de oven
gingen. Er werd geen geheim van ge
maakt, zei de man; het gebruikte me
taal was een hooggehaltig koolstof-
kopersilchroom staal; koolstof 1,5 pet.;
koper 1,75 pet.; chroom 0,5 pet. en man
gaan 0,7 pet. Het maakte zóveel ver
schil uit, dat ze nu elke krukas ruim
zeven kilo lichter konden maken, dan
toen ze werden gesmeed en de machi
nale bewerkingen waren van zestig op
vijftig teruggebracht.
Toen we het gebouw uitgingen, zei
Russ: „We zijn niet de enigen. Heel
wat goede werktuigkundigen kregen
gedaan of werden overgeplaatst, toen
dat zoodje katoenplukkers aan die band
aan 't werk gingen."
Bij de overplaatsing maakten ze al
voorbereidingen om te sluiten. Een kan
toorbediende nam onze briefjes en be
keek ze.
„Zeg maats", zei hij, „weten jullie
niet, dat we om vijf uur sluiten?"
„Hoe lang heb je daarvoor dan no
dig?" vroeg ik. Hij gaf geen antwoord
- het was nog geen kwart voor vijf. Hij
ging naar de karthotheken, bekeek een
stuk of wat kaarten en kwam terug.
„Wat heb je voor ons?" vroeg ik.
„Motormontage", gaf hij ten ant
woord, terwijl hij een paar kaarten be
gon in te vullen. „Jullie zullen je in
signes moeten inleveren. Morgen krij
gen jullie nieuwe."
„Luister es", zei ik, „deze vent hier
is een specialist op het gebied van alles,
wat maar wielen heeft. Heb je niet iets
meer in zijn lijn?
Hij hield op met schrijven en bleef
met een verveelde uitdrukking naar de
punt van zijn potlood staren.
„Hoor es, kameraad", zei hij, „ik heb
geen tijd om de hele avond met je te
staan debateren. We sluiten om vijf
uur. Je hoeft het niet te nemen - maar
zeg, wat je dan wilt."
„Ach, wat heb je eraan om met die
man te staan bekvechten", zei Russ,
„als hij wat anders heeft en 't niet wil
geven, wat hebben we daar dan nog
aan?"
De klerk was klaar met het invullen
en we gingen weg. Het was later dan
anders, toen we de poort uitgingen.
„Per slot van rekening", zei ik, „zijn
we niet bij de „blauwe massa" ge
plaatst - dat is tenminste iets. Bij de
montage kan een flinke vent het uit
houden. Tenslotte moet een zekere
hoeveelheid werk uit je handen ko
men."
De montage werkte slechts vier da
gen per week. Er gingen geruchten
over een verdere stillegging tot drie
dagen. Daarom hadden we afslag ge
kregen tot vijf dollar per dag, maar
zelfs dat is beter dan drie-vijftig.
„En dan is er nog iets", zei ik, „bij
de montage ken ik de opzichters. Ik
heb er al eens gewerkt. Misschien zul
len ze me weer als helper aanstellen.
Dat is een baantje, dat je vlak onder
de opzichters stelt. Het is niet hetzelfde
als helper bij de smederij. Je werkt
nieuwe mensen in, lost kerels af, enz.
Maar je kunt er niets van zeggen, wat
ze jou zullen geven, 't Kan zijn, dat je
een baantje krijgt als b.v. het splijten
van splitpennen. Je hebt dan niets an
ders te doen dan met een tangetje in
je handen te staan en de splitpennen
open te splijten - geen verantwoorde
lijkheid, geen last, niks niemendal.
De hele tijd liep hij naast me alsof
hij me niet hoorde.
„Er zullen wel enkele dingen zijn, die
je bij de montage minder goed zullen
bevallen," begon ik weer, „maar je zult
er wel aan wennen. Er staan meer dan
1800 man op iedere halve hectare. In
de smederij hadden we het rijk alleen.
Bij de montage zul je je eigen plekje
krijgen, je zult op je ellebogen moeten
letten. Machines overal om je heen,
vijftig, misschien honderd, die alle
maal hetzelfde doen, hetzelfde geraas
maken, hetzelfde aantal omwentelingen
per seconde. Wanneer er zo'n bende
zijn, wanneer ze allemaal even hard
draaien, dan krijg je zo'n beetje pim-
peleseinen, totdat je eraan gewend ge
raakt bent. Na een tijdje dringen de
trillingen in je body - onder je vel.
Eerst moet je er niets van hebben - je
weert je ertegen. Zo ging het mij ook,
maar na een poosje richt je je naar het
ritme van het geraas en houd je je er
aan, net als de anderen. Het is niet zo
erg, als je maar weet, hoe de zaak aan
te pakken. Laat je d'r maar door op
sleeptouw nemen. Niet proberen de
gang van zaken te beïnvloeden.
Hij gaf nog geen kik.
„Dit is geen baantje, het is een
braakmiddel"
Het was zoals ik de volgende och
tend tegen Russ zei, toen we op de
controleur wachtten, die ons de insig
nes zou geven en onze kaarten zou in
vullen.
„Je hebt nooit echt in een autofabriek
gewerkt, als je niet aan de band hebt
gestaan en weet wat het is, om je in de
fabrikage met anderen te meten."
„Het komt mij voor", zei hij, „dat
iedereen dat wel kan. Deze mensen zijn
niet van hetzelfde slag als die in de
smederij. De meesten zijn nog kinderen
en de rest heeft bierbuiken. Alleen de
SLAP FN FUTLOOS
Gebruik
en u bent spoedig weer 1
geheel op krachten 1
In vloeibare- en
drageevorm
DUTIM N.V. - OEGSTGEEST
negers hier zijn mannen. Wat zou je
met zo'n zoodje in de bossen kunnen
beginnen? Spaanders oprapen, dat is
het enige, waarvoor ze te gebruiken
zijn."
„Misschien wel", zei ik, „maar je zult
meer respect voor hen hebben, als je
naar hun samenspel hebt gekeken. Dan
zul je zien, dat ze het werk klaar krij
gen. Er zijn hier mensen, voor wie als
ze afgelost moeten worden, vier man
nen als jij het werk niet kunnen doen
zonder achterop te raken."
Het was weer prettig om terug te
komen waar leven in de brouwerij
was, waar ik de mensen kende en
waar ik niet bang behoefde te zijn, dat
iemand een stuk metaal op mijn hoofd
liet vallen. De doodgraversploeg had
zich afgemeld; de dagploeg was aan de
gang en het lawaai gaf je een gevoel
van aan de slag te willen gaan. Aan de
ene kant van het gebouw stonden de
automatische machines, die cylinder-
blokken maakten, boorden, sneden,
wetten en maalden. Aan het andere
eind, ongeveer een tweehonderd meter
lang, was de montage-band, een be
wegend transportsysteem, honderden
kleine wagentjes op vier wielen, die
langzaam voortgetrokken werden door
een eindeloze ketting, aangezet door
elektrische motoren, op een spoor, dat
ongeveer vijfenveertig centimeter bo
ven de grond liep. (Wordt vervolgd)
