Veertien jaar geleden en nu
Politie- en brandweer
burgemeester
HARTELIJKHEID
ENKELE BEELDEN
GASTHEER
DE BURGEMEESTER
EN DE UITBREIDING VAN ZIJN
GEMEENTE
Burgemeester A. Bakker:
waarlijk een burgervader
uit de ambtsperiode van
Burgemeester A. Bakker
BIJ VERTREK BURGEMEESTER A. BAKKER
TWEEDE BLAD „DE VALLEI"
VRIJDAG 23 DECEMBER 1960
Nr. 102
Tijdens de ambtsperiode van burgemeester A. Bakker is het
aantal inwoners van Veenendaal toegenomen met rond 10.500.
Bij de installatie in augustus 1946 bedroeg het aantal inwoners
ruim 13.000 en thans in december 1960 ruim 23.500. De grootste
stoot hieraan gaf de grenswijziging op 1 januari 1960, toen rond
5.500 zielen naar de gemeente Veenendaal overgingen.
„Met de bede, dat het Gode
behagen moge u te stellen
tot een rijke zegen voor ons
goede Veen en dat gij ook
persoonlijk veel voldoening
in uw nieuwe werkkring
moogt ondervinden, verklaar
ik, dat gij Albert Bakker zijt
geïnstalleerd als burgemees
ter der gemeente Veenen
daal en overhandig ik u de
tekenen uwer waardigheid,
de penning en de hamer."
Deze woorden werden ge
sproken op dinsdagmiddag
20 augustus 1946 door wijlen
wethouder A. Middelhoven,
die toen als loco-burgemees
ter in een bijzondere verga
dering van de Veenendaalse
gemeenteraad de heer A.
Bakker installeerde als bur
gemeester van Veenendaal.
Lid Gedeputeerde Staten:
EERVOLLE BENOEMING
ZEER IN HET KORT:
Het leven van burgemeester
A. BAKKER
VAN HOOGGEPLAATSTE
PERSONEN
1956
1960
1949
1946
1950
1957
De grenswijziging was de kroon op
het werk van burgemeester Bakker,
hoewel eerlijkheidshalve dient te wor
den gezegd, dat ook diens voorgangers
zich hiervoor hebben ingespannen. Met
de grenswijziging kan in één adem
worden genoemd het Julianaziekenhuis.
Niet dat de bouw en de opening van dit
ziekenhuis rechtstreeks iets met de
grenswijziging uitstaande zouden heb
ben, maar het is een bewijs van een
wens die niet helemaal in vervulling
ging. Het Julianaziekenhuis hoort bij de
plaats Veenendaal - trouwens ook het
„Bergbad" - en waarom de grens met
Rhenen dan ook niet verder kwam te
liggen zal wel altijd een raadsel blijven.
Burgemeester Bakker heeft niet nage
laten hierop bij iedere gelegenheid de
aandacht te vestigen, maar op dit punt
zonder resultaat.
De burgemeester verheelt niet, dat
nog meer verlangens, waarvoor heel
wat werk werd verzet, tot nu toe niet
in vervulling zijn gegaan.
We noemen: de omlegging van de
spoorlijn Utrecht-Arnhem over Veenen
daal (al werd dan wel de spoorverbin
ding met Veenendaal via het station
De Klomp verbeterd door een voor Vee
nendaal gunstiger dienstregeling), de
bouw van een nieuw raadhuis (wacht
nog slechts op rijksgoedkeuring) en de
sanering van de Markt en alles wat
daarmee samenhangt.
Tot de taken die de burgemeester in
het college van burgemeester en wet
houders zijn toebedeeld, behoort o.a.
het behandelen van de economische
aangelegenheden. Eén van de belang
rijkste - zij het niet het belangrijkste -
stuk, waarop Veenendaal werkt en leeft
Vele nieuwe industrieën vestigden
zich in die veertien jaar en de werk
gelegenheid werd enorm uitgebreid.
Vier buitenlandse concerns kozen Vee
nendaal voor hun Nederlandse vesti
gingen: SKF, Carolan, Hollantor en
Brooks' Instruments en daarnaast ves
tigden zich o.a. nog: Boxal, Osnopom-
pen, terwijl thans nog een vestiging op
stapel staat: Mopavi. Alle industrieves-
tigden zich o.a. nog: Boxal, Osnapom-
ge levensvatbaarheid. In de loop van
de veertien jaren kwam en verdween
slechts één klein bedrijf. Naast deze
nieuwe vestigingen hebben de bestaan
de Veenendaalse bedrijven zich belang
rijk uitgebreid.
Niet minder belangrijk was de toe
neming van Veenendaal als handel- en
winkelcentrum. Onmogelijk is het om
op dit punt alle nieuwe vestigingen en
uitbreidingen te noemen. Wat de win
kelstand aangaat lette men slechts op
de Hoofdstraat en omgeving, Patrimo
niumlaan en Dr. Slot. de Bruïneplein.
Vele nieuwe wegen werden aange
legd (vele moeten het ook nog met een
papieren status doen, maar de plannen
zijn er dan toch) en het grootste project
hiervan was de vernieuwing Hoofd-
straat-Kerkewijk, een gigantisch werk,
dat vele maanden in beslag nam.
Waar de werkgelegenheid toeneemt
zijn meer woningen nodig. Veenendaal
lijkt wat dit betreft onverzadigbaar.
Men kon van burgemeester Bakker niet
verlangen dat hij het woningprobleem
zou oplossen en bij alle tekorten is men
geneigd hetgeen tot stand gekomen is
over het hoofd te zien. Na de oorlog
kwamen hier 50 meer woningen, het
merendeel in de nieuwe wijken: Bos-
laanplan, De Geer, Stationswijk en het
Franse Gat. Met de nieuwste woonwijk
„De Schrijvers wijk' is reeds een aan
vang gemaakt.
De volksgezondheid kwam aan haar
trekken met een nieuw Groene Kruis-
gebouw en de sociale gemeenschapszorg
werd verbeterd met een werkplaats
voor minder-validen, een ontspannings
centrum voor bejaarden, terwijl een
groot nieuw hervormd rusthuis voor
ouden van dagen in voorbereiding is.
Wellicht boekte het Veenendaalse on
derwijs de grootste vooruitgang. 15
nieuwe scholen verrezen, waaronder
een lyceum, huishoudschool en tech
nische school; de laatste weliswaar nog
niet behoorlijk gehuisvest, maar ook dat
zal niet lang meer duren.
Op het gebied van sportvoorzieningen
- het moet ons helaas van het hart -
loopt Veenendaal achter.
De vlak-né-oorlogse achterstand is op
dit punt te groot geweest om deze in
veertien jaar bij te brengen. Eén nieuw
gymnastieklokaal werd Veenendaal rij
ker. Lichtpunten zijn: de vergevorderde
voorbereidingen voor het sportcomplex
Panhuis en de plannen voor een sport
hal (als deze nog bestaan).
De zorg voor de politie en de brand
weer ressorteren in een gemeente onder
de burgemeester. Burgemeester Bakker
was - in tegenstelling tot sommige ande
re burgemeesters - in hart en nieren
„een politie- en brandweerburgemeester".
Beide corpsen lagen hem na aan het hart
en hij heeft hiervoor gedaan wat in zijn
vermogen lag.
Toen de heer Bakker zijn intrede in
Veenendaal deed beschikte, afgezien van
de sterkte van de beide korpsen, de poli
tie over geen enkel materieel (of het
mochten de rijwielen van de agenten zijn
geweest) en de brandweer over een an
tiek automobiel, dat men onder de mo
numenten kon rekenen en een tot trek
ker omgebouwde auto voor een twee
wielig motorspuitje.
Uitsluitend de behuizing laat nog te
wensen over, een zorg die de brandweer
binnenkort niet meer kent. Als de nieuwe
brandweerkazerne in gebruik is genomen
en de ladderwagen gearriveerd is be
schikt Veenendaal over een ultra-moderne
brandweer. Een brandweer, die volkomen
op peil is met een nevelspuit, motorspuit,
een afdoend alarmeringssysteem, ladder
wagen en een ideale uitruk- en oefenbe
huizing, met een vaste bemanningskern
die in de onmiddellijke nabijheid woont.
De sterkte van het politiekorps is thans
verdubbeld en geheel gereorganiseerd in
verschillende groepen, die op een bepaal
de taak zijn gespecialiseerd. Er kwam een
auto (men is reeds aan de tweede toe),
een motor met zijspan, een mobilofoon-
instalatie en de verkeersregeling werd
verbeterd; o.m. verschenen op enkele ge
vaarlijke punten verkeerslichten.
Dit is alweer ruim veertien jaar geleden. Op zichzelf
bezien een lange tijd, doch op de vier eeuwen die Vee
nendaal nu ruim bestaat slechts een fractie van tijd. En
toch is in deze veertien jaar in Veenendaal het meest
veranderd. In deze periode - de ambtsperiode van bur
gemeester Bakker - heeft zich in Veenendaal de grootste
uitbreiding voltrokken.Zeker.de na-oorlogse jaren waarin
in meer gemeenten de ontwikkeling de grootste sprong
heeft gemaakt zullen hieraan niet vreemd zijn geweest,
maar toch hangt veel hiervan ook af van de persoon, die
als eerste burger van de gemeente aan dit alles vorm moet
geven en het geheel in een bepaalde richting moet stuwen.
Burgemeester Bakker zag zich vlak na de oorlog geplaatst
voor deze moeilijke taak. Dat was hij zich reeds bij zijn
installatie bewust.
,,De gemeente maakt nu voor het eerst kennis met haar
nieuwe burgemeester. Wat mag ze van hem verwachten
En zou hij een man zijn, die zijn ambt met ere zal ver
vullen tot welzijn van de gemeente en haar bevolking?
Deze en meerdere vragen zullen bij velen rijzen. Voor
mij brengt de dag van heden de intrede in een nieuwe
gemeente en ook aan mijn zijde komen tal van vragen
op. Vele zaken zullen hier geheel anders zijn dan in mijn
vorige gemeente. Waren daar landbouw en veeteelt
hoofdbronnen van inkomen, hier vindt een grote meer
derheid der bevolking haar bestaan in handel en indu
strie. Alleen reeds dit feit geeft een andere geestelijke
instelling aan de bevolking." Aldus woordelijk burge
meester Bakker bij zijn installatie. De burgemeester, die
een specifieke plattelandsgemeente ruilde voor een plaats
waar de industrie verre in de meerderheid was.
Ook wijlen wethouder Middelhoven doelde hier toen op.
Hij zei o.m.: „Wij zijn dan ook dankbaar, dat in U een
burgemeester is benoemd, die al verscheidene jaren prak
tijk achter de rug heeft en uit ervaring weet wat er in
een gemeentehuishouding omgaat. Toch zullen de vraag
stukken waarvoor u zich hier gesteld zult zien in veel
opzichten van andere aard zijn dan in uw vorige gemeen
ten. Dragen deze een overwegend agrarisch karakter,
onze gemeente is hoofdzakelijk een industriegemeente.
En wij willen dat ook graag zijn. Het geraas der machi
nes, de gil van stoomfluit en sirene, het denderen van de
motorische voertuigen, die goederen af- en aanvoeren
naar- en van alle windstreken, zijn geluiden die in an
dere plaatsen vaak hinderlijk worden gevonden en zoveel
mogelijk worden geweerd, maar die ons Veenendalers als
muziek in de oren klinken. Omdat wij weten, dat indu
strie en handel de peilers zijn, waarop ons economische
leven rust. De behartiging van de belangen van industrie
en handel is dan ook de voortdurende zorg geweest van
de opvolgende gemeentebesturen en zal ook uw aandacht
herhaaldelijk in beslag nemen."
Wijlen wethouder Middelhoven sprak toentertijd van een
speciaal industrieterrein, dat in het nieuwe uitbreidings
plan was geprojecteerd, aanleg van wegen, problemen
van volkshuisvesting, die' de snelle uitbreiding van de
gemeente opriep, de achterstand op onderwijsgebied, de
sociale gemeenschapszorg, volksgezondheid en de be
langen van de landbouw.
Dat was veertien jaar geleden, maar als men een verge
lijking trekt tussen het Veenendaal van toen en het Vee
nendaal van heden, dan zal men zich verbaasd afvragen
hoe het mogelijk is geweest dat dit alles zich in een der
gelijke korte tijd heeft voltrokken. En nog is de uitbrei
ding in volle gang, voltrekt zich nog vlugger dan enkele
jaren geleden. Het verlanglijstje is afgewerkt, als men
kijkt naar de verlangens, die in de installatie-vergadering
ter tafel werden gebracht, maar inmiddels zijn er weer
nieuwe verlangens en andere problemen.
Burgemeester Bakker gaat weg, maar het leven in Vee
nendaal gaat doorHet drukke, bedrijvige leven in
een industrie- en handelsgemeente
Niet Iedere burgemeester is een burgervader. De burgemeester is de
hoogste door de Kroon benoemde autoriteit in de gemeente, die tevens
wanneer dat nodig is als vertegenwoordiger van de Koningin optreedt.
De burgemeester als hoge functionaris van de overheid. Daarmee is een
burgemeester nog niet een burgervader, al wordt in deze zin dikwijls
- en te onpas - gesproken. Wil men een burgervader zijn dan moet in de
burgemeester toch in de eerste plaats de mens op de voorgrond treden,
die de ambtelijke functionaris overschaduwt.
Het grote gezin, dat de naam Veenendaal draagt heeft zich veertien jaar
lang gelukkig mogen prijzen met een vader, de vader der Veenendaalse
burgers, in de persoon van burgemeester A. Bakker.
Het zou ons niet passen, nu het afscheid nadert, over de heer Bakker als
burgemeester van Veenendaal een oordeel te vellen. Wel durven wij in
alle bescheidenheid enkele punten te noemen, die bij de persoon van bur
gemeester Bakker hoorden en die bij iedere kennismaking met hem weer
opvielen. Daarvoor behoeft men slechts zijn oor te laten registreren, het
geen in deze dagen onder de Veenendaalse bevolking leeft en waarover
men achtenswaardig en met weemoed spreekt.
Burgemeester Bakker is ons in al die jaren onvoorstelbaar geweest als
de „eenzame autoriteit op de hoge post", zoals men soms over een burge
meester pleegt te spreken. Niet de eerste burger en dan een tiental treden
lager de volgende.
Neen, de hoogstaande mens in burgemeester Bakker verwierf zich de
naam van eerste burger. Niet door het afstand bewaren, maar het ver
kleinen van de afstand, omdat hij klaar stond voor de hoogsten en de
laagsten in de gemeente. Altijd bereid om iemand te ontvangen, niet strikt
ambtelijk uitsluitend op een daarvoor vastgesteld tijdstip, maar als de
tijd het hem toeliet op ieder moment van de dag. En hij bezat de gave een
gesprek van mens tot mens met één van de eenvoudigsten onder de ge
meentenaren te laten volgen op een onderhoud op hoog niveau. Meer
malen kon men hem zo maar langs de weg een levendig gesprek zien
voeren met een aantal ouden van dagen, die dit als een welkome onder
breking van het dagelijkse wandelingetje beschouwden.
Dan burgemeester Bakker als redenaar. Vele van zijn briljante toe
spraken hebben wij in ons blad mogen publiceren. Ook op dit punt ver
toonde onze burgemeester geen clichéwerk. Nog meer: zelden hoorde men
iemand met zoveel gevoel zijn gehoor toespreken.
Een burgemeester met een warm hart, die vreugde en leed met zijn ge
meentenaren als een vader deelde
Weinigen zullen tevergeefs een beroep op hem hebben gedaan als het ging
om de verdediging van hun belangen of het geven van een bepaald cachet
aan de één of andere gebeurtenis door de aanwezigheid van de burge
meester persoonlijk. Al was de vereniging of het bedrijf dan nog zo klein.
De Veenendaalse periode van burgemeester Bakker bewoog zich langs
een streng principiële lijn, doch altijd met diep respect voor de mening
van een ander, al stond deze dan lijnrecht tegenover de zijne. Alleen al
zijn leiderschap van de gemeenteraad getuigt hiervan. Op vlotte - soms
haast benijdenswaardige - wijze wist hij de verschillende partijen tot
elkaar te brengen.
De heer Bakker was geen „showburgemeester"; hij ging in elk facet van
de omvangrijke taak waarvoor hij zich geplaatst zag zonder franje te
werk. Juist in dat gewone schuilde zijn kracht en dit maakte hem tot
een hoogstaande persoonlijkheid in heel Veenendaal:
tot „burgervader" van onze plaatselijke gemeenschap.
(Redactie)
De benoeming van de heer A. Bakker,
burgemeester van Veenendaal, tot lid van
de gedeputeerde staten van de provincie
Utrecht mag worden gezien als een bij
zonder eervolle afsluiting van diens amb
telijke loopbaan.
Hij is thans gekozen in het dagelijks
bestuur van de provincie en al zitten er
Als een burgervader deelde burgemeester Bak
ker in de feestvreugde, die de overhand had in
Veenendaal, toen het in september 1949 het
400-jarig bestaan vierde. De burgemeester leef
de met de bevolking mee en gaf leiding en fleur
aan de feestelijkheden, overal waar hij kon.
Omgekeerd leefde de gehele Veenendaalse be
volking mee met burgemeester Bakker tijdens
diens enige maanden durende ziekte, waarvan
hij nog maar sinds kort hersteld is.
Twee totaal verschillende fasen uit het burge
meestersleven, die toch één ding gemeen heb
ben: zich van harte geven en hartelijkheid
ontvangen
De heer Albert Bakker werd op 1 mei 18S8 te Hoogeveen gebo
ren. H(j studeerde na zjjn middelbare schoolopleiding Engelse
taal en letteren en was voor zjjn studie enige maanden in Enge
land, maar veranderde van richting en deed z(jn intrede in de
gemeente-administratie als volontair op de gemeentesecretarie
van Ede.
In 1927 volgde de benoeming tot byrgemeester van Koudekerke
in Zeeland, welke gemeente hij op 1 november 1934 verliet om
het burgemeesterschap van Oldebroek te aanvaarden.
Vóór de oorlog was burgemeester Bakker reserve-officier bij
het garde-regiment Jagers en maakte hij zich zeer verdienstelijk
in enkele functies bij de Gewestelijke Landstorm.
Tijdens de Duitse bezetting gaf de heer Bakker zijn liefde voor
het vaderland niet prijs en hij saboteerde waar hij maar kon
als een goede Nederlandse burgemeester. Het gevolg was dat
hij moest onderduiken.
Onmiddellijk na de bevrijding kon hij zijn taak als burgemeester
van Oldebroek weer opnemen en kort daarna volgde zijn be
noeming tot burgemeester van Veenendaal.
In vergelijking tot Koudekerke en Oldebroek is de heer Bak
ker het langst burgemeester in Veenendaal geweest. Aanvan
kelijk woonde de burgemeester met zijn gezin enige jaren in
de ambtswoning op de Markt. Daarna verhuisde het burge
meestersgezin naar de ambtswoning aan de Kcrkewijk, waar
de heer en mevrouw Bakker thans nog wonen.
Inmiddels zijn de twee dochters van de heer en mevrouw. Bak
ker gehuwd; de oudste dochter bleef in Veenendaal wonen en
de jongste woont thans met haar gezin in Huizen (N.H.). Beide
dochters hebben twee kinderen.
dan ook uiteraard zeer vele minder pret
tige kanten aan, ook Veenendaal kan het
zich tot een eer rekenen, dat haar eerste
burger op deze hoge post in de provincie
is gesteld.
De gedeputeerde staten vormen een be
langrijk - zij het niet het belangrijkste -
college in de provincie, dat te vergelijken
is met dat van burgemeester en wethou
ders in provincie, terwijl een vergelijking
met de regering (met name: de ministers)
ook enigszins, zij het dan niet geheel, op
gaat.
De zes gedeputeerden vormen samen
met de Commissaris der Koningin het da
gelijks bestuur van de provincie. Aan dit
college is het overgrote deel van het be
stuur van de provincie overgelaten. Meer
dan aan burgemeester en wethouders, ten
opzichte van de gemeenteraad. Het laatst
genoemde lichaam vergadert namelijk
met een veel grotere frequentie dan de
provinciale staten, die slechts enkele ma
len per jaar in vergadering bijeen komen,
een nieuwe burgemeester hebben.
Burgemeester Bakker mocht in de loop
der jaren verschillende malen hoogge
plaatste personen in Veenendaal begroe
ten.
H.M. de Koningin bracht hier een werk
bezoek en Haar Gemaal, Z.K.H. Prins
Bernhard was in Veenendaal ter bezich
tiging van de Hollandia Wolfabrieken en
in gezelschap van Z.K.H. Prins Berthil
van Zweden, ter gelegenheid van de ope
ning van het Veenendaalse bedrijf van het
wereldconcern der SKF.
Bovendien was onze burgemeester de
gastheer namens de Veenendaalse bevol
king tijdens werkbezoeken van de ambas
sadrice van Pakistan en de ambassadeur
van Zuid-Afrika.
In juni spreekt
Prof. Mr.
P. S. Gerbrandy
voor de A.R. Kies
vereniging Veenen
daal. Burgemeester
Bakker heeft de
leiding van deze
avond.
De eerste officiële
daad welke
burgemeester Bakker
na zfjn ziekte
verricht, is de
opening van het
nieuwe hotel
„De Korenbeurs"
in november van
dit jaar.
Veenendaal viert zijn
400-jarig bestaan.
Burgemeester Bakker
brengt een bezoek
aan de
Oud-Hollandse
markt in tegen
woordigheid van
Schout en Schepenen
Dinsdag 20 augustus wordt de nieuwe burgemeester van
Veenendaal met zijn familie aan de grens van de gemeente
verwelkomd.
Vrijdag 9 juni,
half zes, biedt
burgemeester Bakker
H.M. de Koningin
op doorreis, onder
aan de Markt een
bloemenhulde aan.
Dinsdag 22 mei, 3 uur, brengt de Begum Rana Liaquatt All
Khan, ambassadrice van Pakistan, een officieel bezoek aan
de Koninklijke Scheepjeswolfabrieken.