Veertien jaar geleden en nu Politie- en brandweer burgemeester HARTELIJKHEID ENKELE BEELDEN GASTHEER DE BURGEMEESTER EN DE UITBREIDING VAN ZIJN GEMEENTE Burgemeester A. Bakker: waarlijk een burgervader uit de ambtsperiode van Burgemeester A. Bakker BIJ VERTREK BURGEMEESTER A. BAKKER TWEEDE BLAD „DE VALLEI" VRIJDAG 23 DECEMBER 1960 Nr. 102 Tijdens de ambtsperiode van burgemeester A. Bakker is het aantal inwoners van Veenendaal toegenomen met rond 10.500. Bij de installatie in augustus 1946 bedroeg het aantal inwoners ruim 13.000 en thans in december 1960 ruim 23.500. De grootste stoot hieraan gaf de grenswijziging op 1 januari 1960, toen rond 5.500 zielen naar de gemeente Veenendaal overgingen. „Met de bede, dat het Gode behagen moge u te stellen tot een rijke zegen voor ons goede Veen en dat gij ook persoonlijk veel voldoening in uw nieuwe werkkring moogt ondervinden, verklaar ik, dat gij Albert Bakker zijt geïnstalleerd als burgemees ter der gemeente Veenen daal en overhandig ik u de tekenen uwer waardigheid, de penning en de hamer." Deze woorden werden ge sproken op dinsdagmiddag 20 augustus 1946 door wijlen wethouder A. Middelhoven, die toen als loco-burgemees ter in een bijzondere verga dering van de Veenendaalse gemeenteraad de heer A. Bakker installeerde als bur gemeester van Veenendaal. Lid Gedeputeerde Staten: EERVOLLE BENOEMING ZEER IN HET KORT: Het leven van burgemeester A. BAKKER VAN HOOGGEPLAATSTE PERSONEN 1956 1960 1949 1946 1950 1957 De grenswijziging was de kroon op het werk van burgemeester Bakker, hoewel eerlijkheidshalve dient te wor den gezegd, dat ook diens voorgangers zich hiervoor hebben ingespannen. Met de grenswijziging kan in één adem worden genoemd het Julianaziekenhuis. Niet dat de bouw en de opening van dit ziekenhuis rechtstreeks iets met de grenswijziging uitstaande zouden heb ben, maar het is een bewijs van een wens die niet helemaal in vervulling ging. Het Julianaziekenhuis hoort bij de plaats Veenendaal - trouwens ook het „Bergbad" - en waarom de grens met Rhenen dan ook niet verder kwam te liggen zal wel altijd een raadsel blijven. Burgemeester Bakker heeft niet nage laten hierop bij iedere gelegenheid de aandacht te vestigen, maar op dit punt zonder resultaat. De burgemeester verheelt niet, dat nog meer verlangens, waarvoor heel wat werk werd verzet, tot nu toe niet in vervulling zijn gegaan. We noemen: de omlegging van de spoorlijn Utrecht-Arnhem over Veenen daal (al werd dan wel de spoorverbin ding met Veenendaal via het station De Klomp verbeterd door een voor Vee nendaal gunstiger dienstregeling), de bouw van een nieuw raadhuis (wacht nog slechts op rijksgoedkeuring) en de sanering van de Markt en alles wat daarmee samenhangt. Tot de taken die de burgemeester in het college van burgemeester en wet houders zijn toebedeeld, behoort o.a. het behandelen van de economische aangelegenheden. Eén van de belang rijkste - zij het niet het belangrijkste - stuk, waarop Veenendaal werkt en leeft Vele nieuwe industrieën vestigden zich in die veertien jaar en de werk gelegenheid werd enorm uitgebreid. Vier buitenlandse concerns kozen Vee nendaal voor hun Nederlandse vesti gingen: SKF, Carolan, Hollantor en Brooks' Instruments en daarnaast ves tigden zich o.a. nog: Boxal, Osnopom- pen, terwijl thans nog een vestiging op stapel staat: Mopavi. Alle industrieves- tigden zich o.a. nog: Boxal, Osnapom- ge levensvatbaarheid. In de loop van de veertien jaren kwam en verdween slechts één klein bedrijf. Naast deze nieuwe vestigingen hebben de bestaan de Veenendaalse bedrijven zich belang rijk uitgebreid. Niet minder belangrijk was de toe neming van Veenendaal als handel- en winkelcentrum. Onmogelijk is het om op dit punt alle nieuwe vestigingen en uitbreidingen te noemen. Wat de win kelstand aangaat lette men slechts op de Hoofdstraat en omgeving, Patrimo niumlaan en Dr. Slot. de Bruïneplein. Vele nieuwe wegen werden aange legd (vele moeten het ook nog met een papieren status doen, maar de plannen zijn er dan toch) en het grootste project hiervan was de vernieuwing Hoofd- straat-Kerkewijk, een gigantisch werk, dat vele maanden in beslag nam. Waar de werkgelegenheid toeneemt zijn meer woningen nodig. Veenendaal lijkt wat dit betreft onverzadigbaar. Men kon van burgemeester Bakker niet verlangen dat hij het woningprobleem zou oplossen en bij alle tekorten is men geneigd hetgeen tot stand gekomen is over het hoofd te zien. Na de oorlog kwamen hier 50 meer woningen, het merendeel in de nieuwe wijken: Bos- laanplan, De Geer, Stationswijk en het Franse Gat. Met de nieuwste woonwijk „De Schrijvers wijk' is reeds een aan vang gemaakt. De volksgezondheid kwam aan haar trekken met een nieuw Groene Kruis- gebouw en de sociale gemeenschapszorg werd verbeterd met een werkplaats voor minder-validen, een ontspannings centrum voor bejaarden, terwijl een groot nieuw hervormd rusthuis voor ouden van dagen in voorbereiding is. Wellicht boekte het Veenendaalse on derwijs de grootste vooruitgang. 15 nieuwe scholen verrezen, waaronder een lyceum, huishoudschool en tech nische school; de laatste weliswaar nog niet behoorlijk gehuisvest, maar ook dat zal niet lang meer duren. Op het gebied van sportvoorzieningen - het moet ons helaas van het hart - loopt Veenendaal achter. De vlak-né-oorlogse achterstand is op dit punt te groot geweest om deze in veertien jaar bij te brengen. Eén nieuw gymnastieklokaal werd Veenendaal rij ker. Lichtpunten zijn: de vergevorderde voorbereidingen voor het sportcomplex Panhuis en de plannen voor een sport hal (als deze nog bestaan). De zorg voor de politie en de brand weer ressorteren in een gemeente onder de burgemeester. Burgemeester Bakker was - in tegenstelling tot sommige ande re burgemeesters - in hart en nieren „een politie- en brandweerburgemeester". Beide corpsen lagen hem na aan het hart en hij heeft hiervoor gedaan wat in zijn vermogen lag. Toen de heer Bakker zijn intrede in Veenendaal deed beschikte, afgezien van de sterkte van de beide korpsen, de poli tie over geen enkel materieel (of het mochten de rijwielen van de agenten zijn geweest) en de brandweer over een an tiek automobiel, dat men onder de mo numenten kon rekenen en een tot trek ker omgebouwde auto voor een twee wielig motorspuitje. Uitsluitend de behuizing laat nog te wensen over, een zorg die de brandweer binnenkort niet meer kent. Als de nieuwe brandweerkazerne in gebruik is genomen en de ladderwagen gearriveerd is be schikt Veenendaal over een ultra-moderne brandweer. Een brandweer, die volkomen op peil is met een nevelspuit, motorspuit, een afdoend alarmeringssysteem, ladder wagen en een ideale uitruk- en oefenbe huizing, met een vaste bemanningskern die in de onmiddellijke nabijheid woont. De sterkte van het politiekorps is thans verdubbeld en geheel gereorganiseerd in verschillende groepen, die op een bepaal de taak zijn gespecialiseerd. Er kwam een auto (men is reeds aan de tweede toe), een motor met zijspan, een mobilofoon- instalatie en de verkeersregeling werd verbeterd; o.m. verschenen op enkele ge vaarlijke punten verkeerslichten. Dit is alweer ruim veertien jaar geleden. Op zichzelf bezien een lange tijd, doch op de vier eeuwen die Vee nendaal nu ruim bestaat slechts een fractie van tijd. En toch is in deze veertien jaar in Veenendaal het meest veranderd. In deze periode - de ambtsperiode van bur gemeester Bakker - heeft zich in Veenendaal de grootste uitbreiding voltrokken.Zeker.de na-oorlogse jaren waarin in meer gemeenten de ontwikkeling de grootste sprong heeft gemaakt zullen hieraan niet vreemd zijn geweest, maar toch hangt veel hiervan ook af van de persoon, die als eerste burger van de gemeente aan dit alles vorm moet geven en het geheel in een bepaalde richting moet stuwen. Burgemeester Bakker zag zich vlak na de oorlog geplaatst voor deze moeilijke taak. Dat was hij zich reeds bij zijn installatie bewust. ,,De gemeente maakt nu voor het eerst kennis met haar nieuwe burgemeester. Wat mag ze van hem verwachten En zou hij een man zijn, die zijn ambt met ere zal ver vullen tot welzijn van de gemeente en haar bevolking? Deze en meerdere vragen zullen bij velen rijzen. Voor mij brengt de dag van heden de intrede in een nieuwe gemeente en ook aan mijn zijde komen tal van vragen op. Vele zaken zullen hier geheel anders zijn dan in mijn vorige gemeente. Waren daar landbouw en veeteelt hoofdbronnen van inkomen, hier vindt een grote meer derheid der bevolking haar bestaan in handel en indu strie. Alleen reeds dit feit geeft een andere geestelijke instelling aan de bevolking." Aldus woordelijk burge meester Bakker bij zijn installatie. De burgemeester, die een specifieke plattelandsgemeente ruilde voor een plaats waar de industrie verre in de meerderheid was. Ook wijlen wethouder Middelhoven doelde hier toen op. Hij zei o.m.: „Wij zijn dan ook dankbaar, dat in U een burgemeester is benoemd, die al verscheidene jaren prak tijk achter de rug heeft en uit ervaring weet wat er in een gemeentehuishouding omgaat. Toch zullen de vraag stukken waarvoor u zich hier gesteld zult zien in veel opzichten van andere aard zijn dan in uw vorige gemeen ten. Dragen deze een overwegend agrarisch karakter, onze gemeente is hoofdzakelijk een industriegemeente. En wij willen dat ook graag zijn. Het geraas der machi nes, de gil van stoomfluit en sirene, het denderen van de motorische voertuigen, die goederen af- en aanvoeren naar- en van alle windstreken, zijn geluiden die in an dere plaatsen vaak hinderlijk worden gevonden en zoveel mogelijk worden geweerd, maar die ons Veenendalers als muziek in de oren klinken. Omdat wij weten, dat indu strie en handel de peilers zijn, waarop ons economische leven rust. De behartiging van de belangen van industrie en handel is dan ook de voortdurende zorg geweest van de opvolgende gemeentebesturen en zal ook uw aandacht herhaaldelijk in beslag nemen." Wijlen wethouder Middelhoven sprak toentertijd van een speciaal industrieterrein, dat in het nieuwe uitbreidings plan was geprojecteerd, aanleg van wegen, problemen van volkshuisvesting, die' de snelle uitbreiding van de gemeente opriep, de achterstand op onderwijsgebied, de sociale gemeenschapszorg, volksgezondheid en de be langen van de landbouw. Dat was veertien jaar geleden, maar als men een verge lijking trekt tussen het Veenendaal van toen en het Vee nendaal van heden, dan zal men zich verbaasd afvragen hoe het mogelijk is geweest dat dit alles zich in een der gelijke korte tijd heeft voltrokken. En nog is de uitbrei ding in volle gang, voltrekt zich nog vlugger dan enkele jaren geleden. Het verlanglijstje is afgewerkt, als men kijkt naar de verlangens, die in de installatie-vergadering ter tafel werden gebracht, maar inmiddels zijn er weer nieuwe verlangens en andere problemen. Burgemeester Bakker gaat weg, maar het leven in Vee nendaal gaat doorHet drukke, bedrijvige leven in een industrie- en handelsgemeente Niet Iedere burgemeester is een burgervader. De burgemeester is de hoogste door de Kroon benoemde autoriteit in de gemeente, die tevens wanneer dat nodig is als vertegenwoordiger van de Koningin optreedt. De burgemeester als hoge functionaris van de overheid. Daarmee is een burgemeester nog niet een burgervader, al wordt in deze zin dikwijls - en te onpas - gesproken. Wil men een burgervader zijn dan moet in de burgemeester toch in de eerste plaats de mens op de voorgrond treden, die de ambtelijke functionaris overschaduwt. Het grote gezin, dat de naam Veenendaal draagt heeft zich veertien jaar lang gelukkig mogen prijzen met een vader, de vader der Veenendaalse burgers, in de persoon van burgemeester A. Bakker. Het zou ons niet passen, nu het afscheid nadert, over de heer Bakker als burgemeester van Veenendaal een oordeel te vellen. Wel durven wij in alle bescheidenheid enkele punten te noemen, die bij de persoon van bur gemeester Bakker hoorden en die bij iedere kennismaking met hem weer opvielen. Daarvoor behoeft men slechts zijn oor te laten registreren, het geen in deze dagen onder de Veenendaalse bevolking leeft en waarover men achtenswaardig en met weemoed spreekt. Burgemeester Bakker is ons in al die jaren onvoorstelbaar geweest als de „eenzame autoriteit op de hoge post", zoals men soms over een burge meester pleegt te spreken. Niet de eerste burger en dan een tiental treden lager de volgende. Neen, de hoogstaande mens in burgemeester Bakker verwierf zich de naam van eerste burger. Niet door het afstand bewaren, maar het ver kleinen van de afstand, omdat hij klaar stond voor de hoogsten en de laagsten in de gemeente. Altijd bereid om iemand te ontvangen, niet strikt ambtelijk uitsluitend op een daarvoor vastgesteld tijdstip, maar als de tijd het hem toeliet op ieder moment van de dag. En hij bezat de gave een gesprek van mens tot mens met één van de eenvoudigsten onder de ge meentenaren te laten volgen op een onderhoud op hoog niveau. Meer malen kon men hem zo maar langs de weg een levendig gesprek zien voeren met een aantal ouden van dagen, die dit als een welkome onder breking van het dagelijkse wandelingetje beschouwden. Dan burgemeester Bakker als redenaar. Vele van zijn briljante toe spraken hebben wij in ons blad mogen publiceren. Ook op dit punt ver toonde onze burgemeester geen clichéwerk. Nog meer: zelden hoorde men iemand met zoveel gevoel zijn gehoor toespreken. Een burgemeester met een warm hart, die vreugde en leed met zijn ge meentenaren als een vader deelde Weinigen zullen tevergeefs een beroep op hem hebben gedaan als het ging om de verdediging van hun belangen of het geven van een bepaald cachet aan de één of andere gebeurtenis door de aanwezigheid van de burge meester persoonlijk. Al was de vereniging of het bedrijf dan nog zo klein. De Veenendaalse periode van burgemeester Bakker bewoog zich langs een streng principiële lijn, doch altijd met diep respect voor de mening van een ander, al stond deze dan lijnrecht tegenover de zijne. Alleen al zijn leiderschap van de gemeenteraad getuigt hiervan. Op vlotte - soms haast benijdenswaardige - wijze wist hij de verschillende partijen tot elkaar te brengen. De heer Bakker was geen „showburgemeester"; hij ging in elk facet van de omvangrijke taak waarvoor hij zich geplaatst zag zonder franje te werk. Juist in dat gewone schuilde zijn kracht en dit maakte hem tot een hoogstaande persoonlijkheid in heel Veenendaal: tot „burgervader" van onze plaatselijke gemeenschap. (Redactie) De benoeming van de heer A. Bakker, burgemeester van Veenendaal, tot lid van de gedeputeerde staten van de provincie Utrecht mag worden gezien als een bij zonder eervolle afsluiting van diens amb telijke loopbaan. Hij is thans gekozen in het dagelijks bestuur van de provincie en al zitten er Als een burgervader deelde burgemeester Bak ker in de feestvreugde, die de overhand had in Veenendaal, toen het in september 1949 het 400-jarig bestaan vierde. De burgemeester leef de met de bevolking mee en gaf leiding en fleur aan de feestelijkheden, overal waar hij kon. Omgekeerd leefde de gehele Veenendaalse be volking mee met burgemeester Bakker tijdens diens enige maanden durende ziekte, waarvan hij nog maar sinds kort hersteld is. Twee totaal verschillende fasen uit het burge meestersleven, die toch één ding gemeen heb ben: zich van harte geven en hartelijkheid ontvangen De heer Albert Bakker werd op 1 mei 18S8 te Hoogeveen gebo ren. H(j studeerde na zjjn middelbare schoolopleiding Engelse taal en letteren en was voor zjjn studie enige maanden in Enge land, maar veranderde van richting en deed z(jn intrede in de gemeente-administratie als volontair op de gemeentesecretarie van Ede. In 1927 volgde de benoeming tot byrgemeester van Koudekerke in Zeeland, welke gemeente hij op 1 november 1934 verliet om het burgemeesterschap van Oldebroek te aanvaarden. Vóór de oorlog was burgemeester Bakker reserve-officier bij het garde-regiment Jagers en maakte hij zich zeer verdienstelijk in enkele functies bij de Gewestelijke Landstorm. Tijdens de Duitse bezetting gaf de heer Bakker zijn liefde voor het vaderland niet prijs en hij saboteerde waar hij maar kon als een goede Nederlandse burgemeester. Het gevolg was dat hij moest onderduiken. Onmiddellijk na de bevrijding kon hij zijn taak als burgemeester van Oldebroek weer opnemen en kort daarna volgde zijn be noeming tot burgemeester van Veenendaal. In vergelijking tot Koudekerke en Oldebroek is de heer Bak ker het langst burgemeester in Veenendaal geweest. Aanvan kelijk woonde de burgemeester met zijn gezin enige jaren in de ambtswoning op de Markt. Daarna verhuisde het burge meestersgezin naar de ambtswoning aan de Kcrkewijk, waar de heer en mevrouw Bakker thans nog wonen. Inmiddels zijn de twee dochters van de heer en mevrouw. Bak ker gehuwd; de oudste dochter bleef in Veenendaal wonen en de jongste woont thans met haar gezin in Huizen (N.H.). Beide dochters hebben twee kinderen. dan ook uiteraard zeer vele minder pret tige kanten aan, ook Veenendaal kan het zich tot een eer rekenen, dat haar eerste burger op deze hoge post in de provincie is gesteld. De gedeputeerde staten vormen een be langrijk - zij het niet het belangrijkste - college in de provincie, dat te vergelijken is met dat van burgemeester en wethou ders in provincie, terwijl een vergelijking met de regering (met name: de ministers) ook enigszins, zij het dan niet geheel, op gaat. De zes gedeputeerden vormen samen met de Commissaris der Koningin het da gelijks bestuur van de provincie. Aan dit college is het overgrote deel van het be stuur van de provincie overgelaten. Meer dan aan burgemeester en wethouders, ten opzichte van de gemeenteraad. Het laatst genoemde lichaam vergadert namelijk met een veel grotere frequentie dan de provinciale staten, die slechts enkele ma len per jaar in vergadering bijeen komen, een nieuwe burgemeester hebben. Burgemeester Bakker mocht in de loop der jaren verschillende malen hoogge plaatste personen in Veenendaal begroe ten. H.M. de Koningin bracht hier een werk bezoek en Haar Gemaal, Z.K.H. Prins Bernhard was in Veenendaal ter bezich tiging van de Hollandia Wolfabrieken en in gezelschap van Z.K.H. Prins Berthil van Zweden, ter gelegenheid van de ope ning van het Veenendaalse bedrijf van het wereldconcern der SKF. Bovendien was onze burgemeester de gastheer namens de Veenendaalse bevol king tijdens werkbezoeken van de ambas sadrice van Pakistan en de ambassadeur van Zuid-Afrika. In juni spreekt Prof. Mr. P. S. Gerbrandy voor de A.R. Kies vereniging Veenen daal. Burgemeester Bakker heeft de leiding van deze avond. De eerste officiële daad welke burgemeester Bakker na zfjn ziekte verricht, is de opening van het nieuwe hotel „De Korenbeurs" in november van dit jaar. Veenendaal viert zijn 400-jarig bestaan. Burgemeester Bakker brengt een bezoek aan de Oud-Hollandse markt in tegen woordigheid van Schout en Schepenen Dinsdag 20 augustus wordt de nieuwe burgemeester van Veenendaal met zijn familie aan de grens van de gemeente verwelkomd. Vrijdag 9 juni, half zes, biedt burgemeester Bakker H.M. de Koningin op doorreis, onder aan de Markt een bloemenhulde aan. Dinsdag 22 mei, 3 uur, brengt de Begum Rana Liaquatt All Khan, ambassadrice van Pakistan, een officieel bezoek aan de Koninklijke Scheepjeswolfabrieken.

Digitale periodieken - Gemeentearchief Veenendaal

De Vallei | 1960 | | pagina 3