J
Over
klokken en
klokkenmakers
WEER EEN JAAR VEENENDAALS
NIEUWS
ELST IN 1960
RHENEN WERD IN 1960 140 Ha. KLEINER
Jftieutojacrö &fjpm
ACHTERBERG
IN 1960
IN 1960 WAREN ER IN EDERVEEN VEEL
AKTIVITEITEN
RENSWOUDE
IN 1960
WAT BRACHT 1960 IN AMERONGEN?
BELANGRIJKE GEBEURTENISSEN IN
SCHERPENZEEL IN 1960
DERDE BLAD „DE VALLEI'
VRIJDAG 30 DECEMBER 1960
Nr. 104
MAAR HET BLEEF EEN STAD
Als het nieuwe jaar
wordt ingeluid
Verenigingsleven was afgelopen jaar weer actief
r1960 m WOORD
Ruim 5000 mensen verhuisden op de
twaalfde slag die het jaar 1060 inluidde
op een niet-alleduugse wijze naar Veenen-
daal. Het was het gevolg van de grens-
wijziging, die bij de aanvang van het
nieuwe jaar inging. Albert Bouman hoor
de nog niet bij deze 5000. Hij werd pas
twaalf uur later geboren op de grond, die
een etmaal eerder nog Gelders was. Al-
bert werd genoemd naar burgemeester
Bakker en werd diens petekind.
Zaterdagmiddag 2 januari vergaderde
de gemeenteraad en hoe kan het an
ders in een feestelijke stemming. De wet
houders Ant. de Ruiter en C. N. van Kuijk
zagen zich herkozen en de nestor van de
raad, de heer Joh. van Hardeveld werd
de derde.
De achtste - maar dan van Beethoven -
werd op 14 januari gebracht door het
U.S.O., terwijl in deze week tevens de
„Schaatsenrijderswals" van Waldteufel
op de ijsbanen weerklonk, want Koning
Winter was inmiddels aan het bewind ge
komen.
Dat de Kamer van Koophandel in
i Duitsland een gevaar zag voor de sigaren-
industrie (met een vraagteken dan) weer
hield het Veenendaalse arbeidsbureau er
niet van haar zetel te verplaatsen naar
een nieuwe behuizing, recht tegenover
de twee Veenendaalse sigarenfabrieken.
Tien jaar had de gereformeerde gemeen
te het zonder predikant gedaan toen 20
januari ds. F. Mallan zijn intrede deed.
Ook de R.K. kerk was in het nieuws, om
dat 24 januari pastoor R. Beckers afscheid
nam.
27 januari verkocht de raad grond voor
de bouw van een nieuw - Hervormd -
rusthuis aan de Kerkewijk en twee dagen
later werd pastoor R. Goes geïnstalleerd.
10 februari opende Ir. Mansholt het
nieuwe arbeidsbureau en als DOVO kam
pioen werd beloofde men een rondgang
met muziek. Welnu, de muziek speelde,
want DOVO werd kampioen en nog wel
op zaterdag, de dertiende. Om in de sport-
sfeer te blijven werd in deze week ook
gesproken over de bouw van een sport
hal door de fabrikanten, maar het raads
lid mevr. Buddingh opperde in de ver
gadering van 19 februari het plan om dat
maar niet af te wachten en het eens met
sport te proberen in de nieuwe brand
weerkazerne.
Geen muiterij ontstond er tijdens de
eerste verplichte B.B.-les op 28 februari.
Met koffie, sigaren en een gulden kon
men de noodwachters in toom houden.
Begin maart trokken b. en w. naar de
minister om meer dan 60 woningen. Toen
werden het er 90.
„Doorbraak sportaccomodatie" stond er
op 11 maart met vette letters in ons blad;
„Fabrikantenvereniging bouwt moderne
sporthal".
Daarvoor - op 9 maart - werd het bij
kantoor van de Ned. Middenstandsbank
geopend.
Om Amersfoort van de stank te verlos
sen en Veenendaal van een behoorlijke
hap geld, op 16 maart het bericht: Zuive
ringsinstallatie- aan Slaperdijk van enkeie
miljoenen.
Eind maart werd er met een begrotings
tekort van ruim 3 ton in de ruimte gesla
gen, hetgeen G.V.V.V. niet in de benen
tg zitten, want deze kampioenen lieten
zich op zaterdag 2 april geducht felici
teren.
22 april werd in Amsterdam de nieuwe
Veenendaalse Carolanfabriek geopend en
een ander Veenendaals bedrijf, de Pan
ter Sigarenfabriek herdacht op 29 april
op eigen bodem het veertig jarig bestaan.
Koninginnedag en de bevrijding werden
eind april en begin mei gevierd met een
afwisselend program. Veenendaal was een
poosje garnizoensplaats. Het leger kwam
hier zijn zaken tentoonstellen en krijgs
haftige dingen doen. Heldhaftig waren ook
de autocrossers, die „Oranjedag" voor de
sensatie lieten zorgen. Enfin, degenen
wier koppen te verhit waren geworden
door dit gewaagde gedoe konden op 7 mei
terecht in „Bergbad", dat de winterslaap
geslapen had.
De militairen hadden de aftocht goed
en wel geblazen of Veenendaal kreeg een
andere bezetting. Wel van een paar maten
kleiner, want het waren lilliputters. De
burgemeester der reuzen, de heer Bak
ker opende de Lilliputstad van burge
meestertje Blase.
De raad verbaasde zich er maandag 23
mei over, dat men in Veenendaal op zon
dag met ijsjes mag venten
De opening van het visseizoen op 1 juni
betekende tevens het eind van de voor-
jaarswinkelweek. De winkeliers lieten
weer vele prijswinnaars naar Duitsland
toeren.
Het bedrijfsleven nam weer toe met de
opening van het Ostara-bedrijf op 28 mei.
Het gehele volk - oud en jong - werd
geteld op 31 mei; als u overgeslagen bent
hoort u er vanzelfsprekend niet meer bij.
Oud-leerlingen defileerden op 1 juni
voor meester Vaartjes, die er 40 jaar bij
het onderwijs op had zitten.
„De streekwerkplaats wordt hoogst
waarschijnlijk eens zo groot", werd op 15
juni aangekondigd, „maar" stond erbij,
„voorlopig nog geen afdeling voor vrou
wen". Het arbeidsbureau gaf die service
wel en stelde een aparte afdeling voor
vrouwenbemiddeling in.
Een „zilveren" dominee Van Enk kreeg
.er receptie een onafgebroken stroom han
den te schudden. Het schudden kon ook
die wilde bromfietsknaap, die op 18 juni
niet stopte voor de politie, die hem die
zelfde nacht tussen de lakens vandaan
haalde.
22 juni: Veenendaal krijgt Italianen.
Niet om opera's te zingen, maar om het
arbeidstekort enigszins te verlichten.
De dankbaarheid overstemde alles bij
de opening van de ultra-moderne Petra-
kerk op diezelfde datum.
Op 30 juni vroegen de grenswijziging
en de - pas ingebruik genomen - ver
keerslichten op de Kerkewijk offers. De
eerste financiële en de tweede dito, om
dat de politie niet meer „corrigerend" op
trad. De raad riep op diezelfde dag om
het hardst om bouwrijpe grond De
Frisia trok zich van al die euvelen niets
aan en bestond 50 jaar. En het regende
maar want de schoolsportdag werd
voor de zoveelste keer uitgesteld en ten
einde raad tot 1961. De kappers en krui
deniers waren nog vol goede moed; zij
brachten de vakantieregeling in de raad.
Al die regen kon de zware brand in de
Veenendaalse IJzerindustrie op 7 juli niet
blussen en ook het vuur waarmee de
Veenendaalse zwemclub op 16 juli de Rit
meesterbeker definitief inrekende niet.
20 juli werd de streekwerkplaats voor
minder-validen geopend en de vrijdag
daarop stroomde Veenendaal leeg: vakan
tie en er waren nog meer stromen
regen. Op 9 augustus zoveel, dat de
Kerkewijk een binnenwatertje werd. De
avond van diezelfde dag kon de gemeente
raad een „papieren" raadhuis van 3Vs
miljoen welkom heten, waarvan dit jaar
nog geen steen werd verwacht.
De boeren tegen de bergrand gingen in
mobilisatie op 17 augustus en verklaarden
de vos de oorlog; de snoodaard vermoord
de in één nacht 40 kippen.
Om in de stijl te blijven vond op 29
aug. de „regenwaterige" opening plaats
van het nieuwe kantoor van de Veenen
daalse waterleidingmij., maar de ouden
van dagen troffen het op 31 aug. beter
op hun jaarlijkse tocht.
De poorten van het winkeliersfestijn,
de vierde Vewibeto gingen open op 9
sept. en een dag later ging wethouder
Joh. van Hardeveld „in de hoogte"; hij
was 25 jaar raadslid.
Lampegietersavond 1960 - op 19 sept. -
had alleen dit met „gieten" gemeen, dat
het werkelijk goot Zo hevig, dat er
een maand lang geen noemenswaardig
nieuws was tot het er op 13 oktober Ame
rikaans aan toe ging. De Amerikaanse
heer Brooks kwam naar Veenendaal, be
sloot en begon een goede week later een
instrumentenfabriek te bouwen.
De Hervormde gemeente had op 22 ok
tober een jubilerende godsdienstonderwij
zer, in de persoon van de heer J. Gaas
beek en een dag later een nieuwe predi
kant, in de persoon van ds. P. de Jong,
die de plaats van ds. K. v. d. Pol innam.
Mej. C. H. Arnoldussen, als onderwijze
res „tante Cor", was in het nieuws op. 29
okt. en nog iedere dag voor de klas als
75-jarige! Een andere mej. Cor, n.l. Corry
Brokken was twee dagen daarvoor de ster
van een muzikale show-avond in Veenen
daal.
2 november op de voorpagina van ons
blad: „De omlegging van de spoorlijn
Arnhem - Utrecht over Veenendaal gaat
definitief door" en op pag. 2: „een ver
gissing: gaat definitief niet door". Die
rectificatie bleek achteraf niet eens no
dig; iedereen had toch niet meer op die
spoorlijn gerekend En ook niet zo
snel op het sportcomplex „Panhuis", maar
Patr. Bouwvereniging sprong in de bres,
leende drie ton en er zal haast worden
gemaakt met de aanleg.
Burgemeester Bakker opende het - ach
ter het oude verscholen - nieuwe hotel
„De Korenbeurs" op 18 november. Het
Leger des Heils herdacht op 21 november
het 25-jarig jubileum van het Veenendaal
se korps.
28 november trad burgemeester Bakker
weer in functie na een ziekte van ruim
twee maanden.
Zonder burgemeester Bakker hield de
raad op 24 november een verhoging van
het watertarief tegen, maar Sinterklaas
liet iedereen vanzelfsprekend op 26 nov.
gaan tijdens zijn intocht. De winkeliers
vierden zijn verjaardag met een actie,
waarbij ook de polio-patiëntjes baat had
den.
„Zie de maan voor de laatste keer schij
nen door de bomen van de Veenendaalse
straatweg" konden we eind november zin
gen, want de provinciale waterstaat maak
te toen bekend om de bomen, die de ver
keersweg van Eist naar Veenendaal tot
één der mooiste lanen van Nederland
maken, van het leven te beroven. Velen
kwamen in het geweer tegen dit moord
lustige plan
Provinciale Waterstaat had het op 7
dec. weer gedaan. De benedeneind-bewo
ners riepen: Wij willen de brug terug!
Woensdag 21 dec. werd burgemeester
Bakker door de prov. staten van Utrecht
benoemd tot lid van gedeputeerde staten
van deze provincie, hetgeen tevens het
aftreden als burgemeester van Veenen
daal inhield. Op dezelfde datum opende
de Amsterdamse Bank haar gloednieuwe
Veenendaalse kantoor.
Tenslotte ziet het personeel van ge
meentewerken haar directeur, de heer Tj.
Jarings in 1961 niet terug. Hij ging met
pensioen.
4 febr.: PvdA besprak gemeentepolitiek
in Eist - zonder riolering geen huizen.
24.febr.: tot ieders geruststelling het be
richt van de Luchtmacht: geen startbanen
in Eist.
9 april: 1000 wandelaars bij Stuijven-
bergoptocht.
13 april: middenstandsvereniging opge
richt.
5 mei: bevrijdingsfeesten.
10 juni: de schoolkinderen van Eist kre
gen weer schoolmelk.
24 juni: er werd een actie op poten ge
zet om „Crescendo" aan uniformen te hel
pen. Op 2 juli was er een grote muziek-
show ten bate van dit doel.
7 juli: de ouden van dagen gingen op
stap.
9 juli gaf Oranje Wit de jaarlijkse gym-
uitvoering.
23 t.m. 30 juli: De Elsterse midden
standsvereniging presenteerde zich ge
weldig met een winkelweek met o.a. bal
lonopstijging, zweefvliegen e.d. Dorpsom
roeper Nagel werd gehuldigd.
5 sept.: de torenklok liep weer.
8 okt.: Crescendo bestaat 30 jaar.
22 okt.: Eist won de brandweerwedstrij
den in Rhenen.
24 nov.: In hotel Stuyvenberg werd een
bloemschikwedstrijd gehouden.
Nog enkele uren en het jaar 1960 is
voorbij. Het is voor Rhenen in één op
zicht een wel zeer historisch jaar ge
worden. Op 1 januari namelijk werd
de grenswijziging van kracht. Na tien
tallen jaren hiertegen te hebben „ge
vochten" slaagde het gemeentebestuur
erin het allergrootste gevaar af te wen
den en ging er tenslotte slechts 140 ha.
territoir verloren. De grootste moot
ging naar Veenendaal en op de grens
met Wageningen werd hier en daar een
correctie aangebracht.
Hoewel we het voorbije jaar dus zou
den kunnen betitelen als het jaar van
de grenswijziging, deed de winkelstand
van Rhenen dat niet. In een nieuw
jaarsboodschap kondigde de „Winke
liers Vereniging Rhenen" namelijk aan,
dat 1960 het jaar van de Rhenense Mid
denstand zou worden. Maar toen de
cember was aangebroken was de her
eniging nog steeds geen feit en gingen
er in de Sinterklaastijd zelfs minstens
drie winkeliersacties, méér dan ooit te
voren.
Voorlopig houden we het dus maar op
die grenswijziging, waarover nogal wat
mopjes werden getapt. Een inwoner
van Veenendaal schreef aan een Rhe-*
nenaar op de achterkant van de enve
loppe als plaats van afzending: Groot-
Veenendaal. De Rhenenaar antwoordde
op de adreszijde van zijn enveloppe met
Groot-Veenendaal bij Rhenen!
De wilde staking bij de NBM was
geen mopje. Het vervoerspersoneel
kreeg loonsverhoging.
Half februari speelde het nieuwe ca
rillon in de Cuneratoren voor het eerst
op het hele en halve uur automatisch
bekende wijsjes. Een ander muzikaal
gebeuren was de omzetting van de boe-
renkapel van „Ons Genoegen" in een
Tiroler kapel. En héél veel geld bracht
de teenagershow op voor de hulp aan
de vluchtelingen.
Na een korte maar hevige vliegen
plaag in en bij de Cuneratoren, waar
aan gifspuiters tepas moesten komen,
vierden de padvinders het 50-jarig be
staan, de textielarbeiders het 40-jarig
bestaan en het Streekmuseum ook het
50 jarig bestaan.
Grote paasdrukte kondigde voor Rhe
nen weer het begin van een nieuw toe
ristenseizoen aan, de Grebbe-motorcross
trok als vanouds duizenden bezoekers
en op 25 mei was de dag aangebroken,
dat wethouder. Boelhouder met een
zeer druk bezochte receptie zijn 12V«
jarig ambtsjubileum vierde. Reeds op
15 oktober, vijf maanden later, werd hij
na een kort ziekbed uit ons midden
weggenomen.
De rijkspolitie kwam van de hel in
de hemel, door het betrekken van een
nieuw en modern ingericht bureau aan
de Stationsweg.
Voor het eerst sedert de van stapel-
van de redakteur, drucker en uijtgeever van
„DE VALLEI"
opt eynde van tjaer onses Heeren MCMLX
Weer vloodt een Jaer daer heen, soo snel alsset maer kon.
Soms isset ons, als of het gisteren begon.
Het belicht ons allen, hoe wy op de Lente wagtten
en aen de Zomer en vacantieplannen dagten.
Dat is al weer voorby, dat is al weer gheweest,
voor by is Sinter claes en oock het Heylich Feest
varuKerstmis. 't Oude Jaer, met geur van olybollen,
\ns veels te snel, al weeder nader rollen.
reeden tot verwonderingh mach geeven
iS dal wy.tuTydt noch in Tyd van Vreede leeven.
De Oorlogh is noch koudt, al woedt hy staadich door,
doch 't kryghsrumoer bereickt noch niet des Burghers oor.
Bij 't leesen der Courant, in kleuren ende geuren
ver haaiend, dagten wy: Nu sal 't wel haest gaen 'beuren;
toen Kroestsjov,dicke Baas van heel het Russisch Ryck,
niet met syn teegenstander kwam tot verghelyck;
vondt dat Amerikaa's Landtsvaader op moest crassen
en voortaen maer op cleyne kindertjens gaen passen,
dan dagten wij: O wee! die ruzie tusschen Baazen!
vóór wy het weeten, sal het Oorlogh syn gheblaasen!
Men strydt noch immer door, maer immer noch met woorden;
men is nog steeds niet toe aen 't vegten en aen 't moorden.
En ai heeft Kroeslsjov er syn schoen by uijt ghetrocken,
dat is soo bitter nietdat is noch langh gheen knocken!
In 't swarte weereldt-deel, in 't duijster Afrikaa
daer stondt een ander op, de swarte Loemoemba.
Een elck, waer oock verspreijdt in onse cleijne Natie,
die kent van uijt de krant dat Heer syn duijstre facie.
Het gingh in Kongo mis, de menschen werden dol,
-y lu':tf$jjiet paerdjen los en 't beestjen sloeg op hol.
mÊ&fftc een goede Les voor die idealisten,
die het (van af hun stoel) soo dickwerf beeter wisten;
wat schoon schynt op papier blyckt dickwerf seer te laecken;
een Mensch moet leeren, sich syn Vrijheijdt waert te maecken!
Hoe gingh het ondertusschen in ons eijghen Landt?
Terwyl het buskruijt opgehoopt werdt voor een Weereldbrandt
hadden wij bijnaa de Rhegeering weer verhoren;
van 't Tolo-praetlawijt suysten ons beyde O oren.
Geluckig 't landt, waer als de boel op springhen staet,
in 's Landts Vergadersaal men van de Toto praet!
Doch terwyl in de weereldt alles verder raest,
is yeder onser toch altydt sichself het naest.
Ons eygen lief en leed blyft ons het meest naa by,
de sorg om 't andere schuyven we liefst op sy.
Dat eygen Lief en Leed, van dorp, van streeck, van stadt,
dat hebt Ghy telckens weer in Uw Courant gehadt.
Die toefde dan wel niet in 't woeligh Afrikaa,
maer liep de marekten en vergaaderinghen naa,
het Ghouden Egtpaer, en de silvren Jubilaaris;
wij druckten al wat goedt, en oock wel eens wat naer is.
Uw Inghesonden stuck saegt Ghy daer figureer en,
socht Ghy een Knegt of Meydt, by ons kondt g'adverteeren.
So hoopen wy 't te doen, oock in het koomend Jaer,
de Krant staet dan oock weer voor al haer Leesers claer.
Sy is steeds tot Uw dienst, soo heeden als voor dee sen,
en hoopt, dat Ghy se in gesondheyt steeds moocht leesen.
Sy u.nscht U een goedt Jaer en booven al Godts Zee gen,
want daeraen immers weeten wy is 't al gheleegen.
Jean Bard.
loop deed het nieuwe Roode Kruis hos
pitaalschip de „Henri Dunant" Rhenen
aan. De oudjes gingen weer een gezel
lig dagje uit en de heer E. P. van Dijk
vierde zijn 35 jarig ambtsjubileum als
lid van de gemeenteraad.
Begin september werd de nieuwe chr.
ulo-school, de „Bergschool" geopend op
het uitbreidingsplan „Domineesberg",
dat in de loop van het jaar weer wat
meer vorm kreeg.
Er was in die tijd nog een jubileum.
De heer J. Huisman was 40 jaar bij de
PTT. En op -1 oktober vierde mej. F.
Glastra haar 40 jarig jubileum in dienst
van het openbaar lager onderwijs.
Nadat de gemeenteraad 150.000,had
gefourneerd voor een gemoderniseerd
wijkgebouw werd de oud-voorzitter en
oprichter van „Ziekenzorg" Dr. W. Wal
ler benoemd tot ere-lid van deze ver
eniging.
De rode haan heeft zich knap rustig
gehouden. Maarop 7 december sloeg hij
toch nog toe met een fikse uitslaande
brand in de Boerenbond.
Het oudejaa^bpmAK>r Rhenen over
het algemeen^Pi^ori. een rustig jaar.
In het begin van 1960 kreeg de vrijwil
lige brandweer de beschikking over een
nieuwe brandweergarage. De open brand
weer auto werd omgebouwd tot een dich
te wagen.
De textielzaak van de firma E. v. Hun-
nik Zn. werd belangrijk uitgebreid. Er
kwam een nieuw pand bij voor textiel-
en woninginrichting.
6 april herdacht de gymnastiekvereni
ging Excelsior haar 10-jarig bestaan. Ter
gelegenheid van dit feit, organiseerde de
jubilerende vereniging grote gymnastiek-
demonstraties, waaraan door meer dan
duizend gymnasten werd deelgenomen.
In dec. kwamen er 6 nieuwe woning
wetwoningen gereed, die inmiddels al door
de gelukkigen zijn bewoond. Met deze zes
woningen meegeteld, zijn er nu in Ach
terberg sinds 1945 twaalf woningwetwo
ningen gereed gekomen.
„Het onrust van de tijt
rust nimmermeer
De tijt verkeert maar
nimmer keert hy weer"
Niemand zal de waarheid van
bovengenoemde regels in twij
fel trekken, al staat men niet
elk ogenblik stil bij deze woor
den. Maar op oudejaarsavond
zal ieder van ons de betekenis
ervan weer eens extra aanvoe
len. Oudejaarsavonddeze
laatste uren van het jaar heb
ben altijd iets weemoedigs.
Hebt u wel eens gemerkt, dat
op deze avond van de 31e de
cember de mensen elkaar op
zoeken Dat er ver van te
voren al plannen worden ge
maakt: Waar zullen we „oud
en nieuw" vieren Oliebol
len een glaasje ingre
diënten, die onze weemoedige
stemming moeten camoufle
ren
Maar op het laatst, zo tegen
twaalf uur, wordt het toch stil.
Dan, opeens de klokken
De spanning is gebroken. Het
nieuwe jaar is ingeluid. En
terwijl we elkaar gelukwensen
zijn er alweer enkele minuten
van de eerste januari ver
streken
„Het onrust van de tijt
rust nimmermeer
De tijt verkeert maar
nimmer keert hij weer
Is het een wonder, dat deze
woorden het randschrift vor
men van een grote luidklok?
BEROEMDE
KLOKKENGIETERS
De overgang van „oud en
nieuw" gaat altijd gepaard
met het nodige lawaai: sirenes,
stoomfluiten, voetzoekers ,don-
der'-bussen, allemaal midde
len waarvan oud of jong zich
bedient om aan te kondigen,
dat we een nieuw jaartal gaan
schrijven. Maar het jaar in
luiden dat doen de twaalf
slagen van de klok.
Klokken hebben steeds een
belangrijke rol gespeeld in de
geschiedenis van de mensheid.
Klokken riepen op ten strijde,
klokken kondigden de vrede
aan, klokken meldden een
ramp, klokken luidden bij een
oogstfeest. Het gebeier der
klokken begeleidden een rouw
stoet, onder de klokkentonen
werd een koning gekroond
Het beroep van klokkengie
ter is een oud en eerbiedwaar
dig bedrijf. Bij de oude Grie
ken en Romeinen, de Egypte-
naren en de Israëlieten was de
gegoten klok al een voornaam
instrument. Ook in ons land
kende men al vroeg de toren
met de luidklok. In de middel
eeuwen goten monniken de
klokken. Zij deden dat zonder
gebruik van een vaste werk
plaats. De slechte^ toestand van
de wegen in die tijd bemoei
lijkte het vervoer van de on
handig zware bronzen gevaar
ten zeer en daarom werd elk
nieuw exemplaar op de plaats
van bestemming gegoten. De
eerste gevestigde klokkengie
terij was die van Peeter van
den Ghein. Hij vestigde in 1533
zijn bedrijf in Mechelen. Later
verhuisde hij naar St. Truiden
en weer later ging hij naar
Tienen.
Nu nog bekend is de gieterij
te Aarle-Rixtel. De naam van
de Petits en Fritsen wordt
door vele klokken zowat de
wereld rondgedragen. Want
niet alleen in de meeste Euro
pese landen, maar ook in
China, Afrika, Zuid-Amerika
en Indonesië hangen klokken,
afkomstig uit Noord-Brabant.
Ma-ar in vele torens van ons
land hangen ook klokken van
de gebroeders Hemony. Pierre
en Frangois Hemony kwamen
oorspronkelijk uit Lotharingen
In 1640 vestigden zij zich ech
ter in Zutfen in een voormalig
klooster. Al spoedig maakten
zij naam. De kundigheid van
de gebroeders werden wijd en
zijd bekend. Amersfoort, Delft,
Enkhuizen, Gouda, noem maar
op, in tal van plaatsen bevon
den zich zo langzamerhand
carillons, gegoten in de Zut-
fense gieterij. Toen dan ook
het nieuwe raadhuis - thans
het koninklijk paleis - op de
Dam bijna klaar was, n.l. op
het klokkenspel en nog enkele
versieringen na, nodigde de
vroedschap van de Amstelstad
dc Hemony's uit voor het vol
tooien van het bouwwerk.
Trouwens in Amsterdam lag
nog meer werk op de klokken
gieters te wachten, de carillons
van de Oude-, van de Wester
en van de Zuiderkerk moesten
nodip vernieuwd worden. De
_to>era namen geen halve
.Ben. Zij verplaatsten
meteen maar naar de
wCoidstad. En wie op de Dam
een blik omhoog werpt en op
het paleis „Atlas met de We
reld" ziet, bewondert op dat
moment een van de kunst
stukken van de veelzijdig be
gaafde klokkengieters. Zij
maakten n.l. niet alleen het
carillon, maar goten ook al de
beelden, die nu nog staan te
prijken op het zo overbekende
gebouw van Jacob van Cam-
pen.
RANDSCHRIFTEN
Het beroep van klokkengieter
ging meestal gepaard met dat
van wapenfabrikant. Want be
halve klokken werden in deze
gieterij ook kanonnen ge
maakt. In tijd van vrede gin
gen de klokken voor, maar in
tijd van oorlog Niet voor
niets klaagt Pierre Hemony in
1665: „Wij gieten geen klok
ken, daar wij op dit ogenblik
de handen te vol hebben met
het geschut". De Republiek
der Nederlanden zat toen mid
den in de „Engelse" oorlogen.
Beter klinkt dan ook het
randschrift van een oude luid
klok:
„Van een kanon ben ick
gegooten,
En heb ook menig mensch
doot geschoten,
Maar nu doe ick een
beter werek:
Ik roep de menschen
naar de kerk."
De meeste klokken dragen La
tijnse spreuken, maar er zijn
ook Nederlandse randschriften
zoals de van levenswijsheid
getuigde woorden van de klok
in Breda's toren:
„Die tot Breda in vreucht
wil leven,
Die moet de vrouwen
de overhant geven".
Van ernstiger aard is het op
schrift:
De tijd is kort, de dood
is snel,
Wacht u van zonden;
zoo doet gij wel".
Soms is het randschrift van
elke poëzie ontbloot, zoals bij
de klokken van het paleis op
de Dam, die als eenvoudig op
schrift hebben:
„Hemony heeft mij
gegoten voor de stad
Amsterdam in 1664".
Laten we dit artikeltje eindi
gen met de versregels, voor
komende op de klok van de St.
Janstoren te Gouda. Het is
een - voor deze tijd - zeer pas
sende wens. En we wensen het
mét de klok mee:
„Och mocht ick eens
met min geschal
Verkondigen een oprechte
vrede overal".
Het betrekkelijk kleine dorp Eder-
veen heeft ook in het afgelopen jaar
getoond niet te willen behoren tot een
„achtergebleven gebied", maar heeft
zich ook in 1960 weer vooruitstrevend
ontwikkeld. De voornaamste punten die
in het oog springen zijn wel de opening
van een zeer moderne bijzondere school
en het feit dat een groot deel van het
dorp op de waterleiding werd aange
sloten, waarvoor een pompstation werd
geopend. Ook kwamen weer een aantal
nieuwe woningen gereed en breidde de
middenstand zich uit met enkele
nieuwe zaken. Een droeviger balans
levert ook in dit rustige dorp het aan
tal verkeersongelukken op. Een inwo
ner van Ederveen werd gedood, vier
andere vrij zwaar gewond en een zes
tiental licht gewond. Bij de meeste on
gevallen waren bromfietsen betrokken.
5 jan. Opening van de nieuwe Herv.
Kon. Julianaschool.
25 febr. Eerste nieuwe woningen aan
Hootsenplein betrokken.
10 maart. De heer G. Hardeman 40 jaar
werkzaam bij de A.K.U.
26 maart. Echtparen Hendriksen-Nab
en van Egdom-v. d. Weyden waren 50
jaar getrouwd.
4 mei. Felle brand bij Sigarenmaga
zijn Stomphorst aan de Nieuweweg.
12 mei. Ederveen kreeg waterleiding.
Nieuw pompstation aan de Hoofdweg in
gebruik gesteld door de Wethouder van
bedrijven, de heer Jansen.
27 mei. Aan 27 leerlingen van School
met den Bijbel werd verkeersdiploma
uitgereikt.
10 juni. Vier bromfietsongevallen in
een week.
17 juni. Werkzaamheden aan riool
zuiveringsinstallatie aan de Schras be
gonnen.
6 juli. Jaarvergadering Groene Kruis.
Plannen nieuw wijkgebouw wachten op
ministeriële goedkeuring.
20 juli. Muziekvereniging „Irene" be
stond 12'/2 jaar.
22 juli. Imkersvereniging schreef 150e
lid in.
3 augustus. Sloten aan Nieuweweg en
Leesonweg werden gedempt. Hootsen
plein en van Wamelenweg kregen trot
toirs.
28 augustus. Schitterend marscon
cours van Edese muziekfederatie op de
Schras.
6 sept. Opening nieuwe kapsalon Jaap
Slotboom.
14 sept. Ederveense bejaarden maak
ten gezellige tocht naar Overijsel.
27, 28 sept. Tweejaarlijkse bazar van
vrouwenver. „Dorkas" zeer druk be
zocht.
5 okt. Met bouw van 13 nieuwe wo
ningen begonnen.
21 okt. Straatverlichting aangebracht
in nieuwe wijk.
28 okt. Eerste contact voor oprichting
afdeling Chr. Plattelandsvrouwenbond.
23 nov. Pseudo onderwijzer stond 14
dagen voor de klas.
26 nov. Nieuwe Chr. Plattelandsbond
koos bestuur.
28 nov. Imkers hadden druk bezochte
vergadering. Aansluiting bij Landbouw
schap besproken.
2 dec. Echtpaar Geytenbeek-v. d. Pol
5 jaar getrouwd.
14 dec. Gemeenteraad verleent goed
keuring aan bouw Groene Kruisgebouw
annex politiepost.
14 januari: veel „hoge" belangstelling
was er bij de eerste oplevering van de
Barneveldsestraat.
24 januari gingen honden op de schape-
jacht en een dag daarna vergaderde de
raad met slechts vier leden.
8 februari: Renswoude kreeg een toe
zegging voor vier woningen.
26 februari: twee nieuwe raadsleden
werden geïnstalleerd en de heer Joh. van
den Brandhof gekozen tot wethouder.
19 maart heerste er een schijnbare nood
toestand in Renswoude: de reserve-rijks-
politie hield een grootscheepse oefening.
2 april was er een leerzame avond van
Veilig Verkeer.
1 mei: De heer J. A. Hosang 12'/2 jaar
burgemeester van Renswoude. Hij werd
een dag daarvoor - op Koninginnedag -
op grootse wijze gehuldigd.
2e Pinksterdag: 3 eerste prijzen voor de
muziekvereniging „Ons Genoegen".
14 juli: de zangvereniging „Con Amore"
boekte successen.
26 september werd in Renswoude lam
pegietersavond gevierd.
17 oktober: de brandweer kreeg nieuw
materiaal.
26 november: De toneelvereniging Tip
bracht: Glory for me.
Zoals gebruikelijk willen we U enkele
feiten welke in 1960 in Amerongen pas
seerden ook nu niet onthouden. Het is
slechts een bescheiden greep uit het vele
dat wekelijks een jaar lang als Amerongs
nieuws in ons blad werd geplaatst. Alleen
al met de opsomming van verenigings
activiteiten zou een hele pagina gevuld
kunnen worden. We moeten ons wat dit
laatste betreft dus tot het zeer belangrijke
beperken.
Januari begon niet zo best. De instuif
van de Ncd. Hervormde gemeente moest
wegens de grote baldadigheid van de be
zoekende jeugd stop gezet worden. De
promotie-wedstrijd van de damvereniging
tegen Maarssen werd door Amerongen niet
gewonnen, waarmee de dammers de plaats
in de hoofdklasse voor de neus voorbij
ging. Per 1 januari werd ook een nieuwe
grenswijziging van kracht. In verband met
de bouw van een stuwcomplex bij de Rijn,
moest Amerongen 166 ha uiterwaarden
missen. Voor de leden van de Ned. Prot.
Bond was 19 januari een belangrijke dag.
De eerste steen voor een nieuw kerkge
bouw werd op die dag gelegd.
In februari vond een algehele doorlich
ting plaats van de bevolking. Dit in ver
band met een aantal tuberculose-gevallen
welke in korte tijd aan het licht kwamen.
De ideeënbus welke door het gemeente
bestuur in maart geplaatst werd heeft tot
nu toe weinig resultaat gehad. Eind maart
presenteerden zich voor het eerst offi
cieel in het openbaar de beide jeugdkoren
van Asaf in een uitvoering in het Club
huis.
De gemeenteraad stelde tijdens een ver
gadering in april een bedrag beschikbaar
ter voorbereiding van een te stichten na
tuurbad. Dit wilde niet zeggen dat er al
plannen waren. Men wilde alleen een be
drag ter beschikking hebben als het eens
zo ver kwam. Het was overigens maar
een bescheiden bedrag. Door middel van
het plaatselijke Nutsdepartement kon men
op 11 april kennis maken met de verschil
lende industrieën welke op het industrie
terrein waren verrezen. Een excursie die
grote belangstelling trok. In deze maand
kwam ook de waterleiding aan de Lek
dijk ter sprake. De bewoners langs de
Lekdijk konden het niet eens zijn met het
bedrag van bijna 500 gulden dat zij zelf
bij moesten dragen.
Het bevrijdingsfeest werd in mei een
succes, 's Morgens vroeg werd het ge
opend met kanonschoten, terwijl er tot
besluit gedanst werd op de Hof. In mei
werd tevens begonnen met de bouw van
het bejaardencentrum op dc hoek Holle-
weg-Kon. Wilhelminaweg. Op het con
sultatiebureau van dr. A. C. Kars werd
de duizendste baby ingeschreven.
Op 15 juni brachten de Amerongse be
jaarden een bezoek aan Elten.
De brandweer kreeg op vrijdag 1 juli
een splinternieuwe manschappenwagen,
die 's avonds door de raadsleden en ge
meentenaren bewonderd werd. De Sticht-
se Heuvelrugwandeltocht gehouden op za
terdag 2 juli moest het ditmaal met een
groot aantal wandelaars minder doen. De
schimmel Blue Mold die zich voor het
tweede achtereenvolgende jaar in de ta
bak openbaarde, bracht voor de planters
grote schade met zich mee.
De lichtweek in augustus door de Ame
rongse winkeliersvereniging georganiseerd
werd weer een groot succes, evenals de
kilometertocht in de Rijn die meer dan
honderd deelnemers trok. In augustus be
gon de Boerenleenbank met de bouw van
een nieuw bankgebouw.
De wielerronde welke op 10 september
voor de tweede maal gehouden werd deed
het weer goed, en telde onder de deel
nemers zelfs een Olympische wielrenner.
Het huwelijk van de jongste zoon van
mevr. E. von Ilsemann-geb. gravin Ben-
tinck bracht op een mooie zaterdagoch
tend in oktober vele Amerongers op de
been.
De raad besloot op 8 november een ge
deelte van het industrieterrein te verko
pen aan een pianofabriek uit Amsterdam,
waarmede het aantal industrieën op dit
terrein tot acht zal stijgen. De E.H.B.O.
was goed op dreef en won op 12 novem
ber definitief de Vallei Wisselbeker. De
door het Nut op 26 november georgani
seerde eerste jeugdruilbeurs werd meteen
al een flink succes.
In december werd besloten het bejaar
dencentrum de naam Ridderhof \e geven.
Belangrijk was de lezing op 14 december
over het Stuwcomplex dat In de Rijn ver
rijzen zal.
2 januari werden de leden van de ge
meenteraad beëdigd en wethouders ge
kozen zulks in verband met de plaats
gehad hebbende grenswijziging.
19 januari werd mej. Joh. P. Schoe-
maker van de Holevoctschool gehuldigd
in verband met het feit dat zij 40 jaren
bij het onderwijs werkzaam was.
25 januari werd door de NBM bus
chauffeurs één dag gestaakt.
27 januari kwam plotseling te over
lijden de bekende Scherpenzeelse huis
arts dr. H. G. J. Wensink.
17 februari werd op de wekelijkse
eieren- en biggenmarkt met een hef
fing van marktgelden begonnen.
25 maart werd door de ATS een uit
voering gegeven in verband met haar
10-jarig bestaan.
31 maart herdenking 40-jarig bestaan
van de Avondnijverheidsschool en hul
diging van de heer Westerhuis.
28 april nam het hoofd van de Hole-
voetschool afscheid in verband met de
pensioengerechtigde leeftijd en na 47
jaar bij het onderwijs werkzaam te zijn
geweest.
5 mei de postkoetsreis met „eerste
bloembol" van Instanboel naar Floriade
Rotterdam, komt door Scherpenzeel en
pleistert bij de „Witte Holevoet".
23 mei recipieerde het bestuur van de
schietvereniging Scherpenzeel' in hotel
Schimmel in verband met haar 60-jarig
bestaan.
22 juli. Zestig deelnemers aan de
„muggenronde" overnachten te Scher
penzeel en vertrekken de andere dag
voor de laatste etappe naar Haarlem.
2 augustus neemt de directeur van de
lagere landbouwschool, de heer K. van
Laar, wegens het bereiken van de pen
sioengerechtigde leeftijd en 30 jaren
dienst bij het landbouwonderwijs, af
scheid.
3 september vierde de mondaccor-
deonvereniging „Bravo" haar 30-jarig
bestaan met een feest in de gemeente
lijke eierhal.
3 september. De 17-jarige Han Over-
eem viel de eer te beurt, door tussen
komst van de A.F.S., een jaar aan een
Amerikaanse „highschool" te studeren
en vertrekt per Waterman.
17 september hield zr. Smit receptie
in verband met haar 25-jarig jubileum
als wijkverpleegster.
26 september recipieerde .het bestuur
van de winkeliersvereniging E.M.M., in
verband met haar 25-jarig bestaan.
12 november vertrok burgemeester
mr. C. P. Hoytema van Konijnenburg
van Schiphol naar Israël, om deel te
nemen aan het jaarlijks congres van de
Internationale Union of Local Autho
rities.
16 november herdacht de Scherpen
zeelse V.V.V. haar 60-jarig bestaan met
een feestavond in Marktzicht.
29 november herdacht de heer Roest
de dag dat hij 40 jaar geleden te Scher
penzeel bij het Godsdienstonderwijs
kwam.
6 december herdacht de heer Reedijk,
groepscommandant bij de rijkspolitie,
de dag dat hij 25 jaar geleden bij de
politiedienst in dienst trad.
