10°/.
ITêGa
DE VALLEI
49 -10 geldzegels
VAN WIE IS DE SAHARA?
VEENENDAAL
Officiële
bekendmaking
SCHERPENZEEL
Voor de Jeugd
U.S.O. concerteerde in Rhenen
1 blik kostelijk tq
varkensvlees 200 gr. Ou ct
2 grote potten
appelmoes - de fijnste! 70
bulldozer-machinist
Yïletiótix ati, kxw^wjcuaA
TWEEDE BLAD „DE VALLEI''
WOENSDAG 12 APRIL 1961
Nr. 29
Olieopbrengst valt tegen
Godfried Bomans spreekt voor
Volksuniversiteit
Interessante demonstratie bij
brandweerkazerne
De medicijnboom
Een geweer voor je kleine
broertje
Het sprookje
van de
stukgedanste
schoentjes
Kijk
naar
voor het beste
programma
van de week
SPECIALE LENTE-ATTRACTIE!
3 grote Victoria-repen van 60 voor
bij 3 pakjes VéGé-margarine
ct
1 pak VéGé-lucifers
27 ct - 10 geldzegels
1 zakje VéGé-anijs- of vruchtenhagelslag
42 ct 16 geldzegels
1 fles zuivere VéGé-limonadesiroop
0.751. 170 ct - 68 geldzegels
0.6l.12Sct - 50 geldzegels
KORTING
250 gr. vanillestrips 'n werkelijk heerlijk koekje
62 -12 geldzegels
200 gr. vruchtenagar bijzonder lekker
EXTRA tieze week
samen voor %3 ct
Veel Geldzegels 1
BRUIL - EDE N.V.
J. ADMIRAAL
SARCO GLOBINE
FEUILLETON
Aan wie komt de Sahara toe? Aan Frankrijk of aan Algerie? Deze
vraag zal ongetwijfeld een van de belangrijkste problemen zijn, die
de Gaulle en Ferhat Abbas (het hoofd van de Algerijnse regering
in ballingschap) tijdens hun vredesonderhandelingen, die op zeven
april te Evian in Frankrijk begonnen zijn, hebben op te lossen.
Frankrijk meent rechten te hebben op het gebied en beweert dat
het niet bij Algerie behoort. De F.L.N. houdt vol, dat de Sahara-
woestijn niet van Algerie te scheiden is. Beiden beschouwen de
Sahara als een soort goudmijntje, waar ze niet graag afstand
van doen.
De nuchtere cijfers van de Franse mi
nister van de Sahara Robert Lecourt, sloe
gen dan ook in als een bomaanslag. Tij
dens een vergadering van de kamer van
Koophandel van Colomb-Bechar verklaar
de deze dat de opbrengsten van de Sahara-
petroleum nooit zo hoog zullen zijn als
sommige optimisten wel hopen. En zich
richtend tot de Algerijnse rebellen zonder
ze nochthans bij name te noemen vervolg
de hij: „De petroleum zal nooit het be
drag opbrengen, dat Frankrijk jaarlijks
uitbesteedt om de Sahara in stand te hou
den. De petroleuminkomsten vertegen
woordigen ongeveer een-vierde van het
Sahara budget van 1961, ofwel 12 miljard.
In 1965 mag men, als alles goed gaat en
er voldoende kapitaal ter beschikking is,
op een winst rekenen van 35 miljard, het
geen nog minder is dan het huidige Saha
ra-budget, dat in die vijf jaar tijd ook nog
zal verhogen."
Op even duidelijke wijze heeft de minis
ter de aanwezigen gewaarschuwd voor het
feit, dat het petroleumtijdperk niet eeuwig
zal zijn. De zonenergie en vooral de atoom
energie staan voor de deur. Verder roerde
Robert Lecourt de afzetmoeilijkheden voor
de Sahara-petroleum aan, die men nu
reeds op de wereldmarkten ondervindt en
in de toekomst steeds groter zullen wor
den.
In hoeverre deze conferentie van de heer
Lecourt een politieke zet was, bestemd
om de FLM de Sahara de rug te doen
toekeren, valt moeilijk uit te maken, maar
toch schuilt er veel waarheid in zijn woor
den.
GEEN VOORRANG OP DE
EUROMARKT
Toen de Fransen enige jaren geleden
begonnen met het opsporen en ontginnen
van de Saharapetroleum, hoopten zij als
grootste olieproducerende mogendheid in
Europa een monopoliepositie te kunnen
innemen. Zij hebben intussen ontdekt, dat
dit onmogelijk is. Wel zijn er in de Sahara
zeer rijke en bijna onuitputtelijke bed
dingen van aardgas en petroleum, maar
die kan men ook elders op de wereld
vinden. De oliebeddingen van Lybië en
Cyrennacia zijn minstens even rijk en
hebben het voordeel dat zij op korte af
stand van de zee liggen, zodat de trans
portkosten aanzienlijk lager zijn dan in de
Sahara.
SCHOOLAVOND LYCEUM
In het Verenigingsgebouw aan de
Eikenlaan vindt morgenavond de
schoolavond plaats van het Chr. Ly
ceum Veenendaal. Voor het muzikale
gedeelte van de avond wordt gezorgd
door de Muziekclub en „The Green
Shirts'". Behalve gymnastiek staat ook
een toneelspel „Snobs" op het pro
gramma.
Als afsluiting van dit seizoen heeft
de Volksuniversiteit Veenendaal de
zeer bekende schrijver Godfried Bo
mans uitgenodigd om in Veenendaal te
komen. De causerie van Bomans is ge
titeld „Van de hak op de tak" en wordt
morgenavond (donderdag) in 't Tref
punt gehouden.
De Nederlandse schrijver Godfried
Jan Arnold Bomans is in 1913 te 's-
Gravenhage geboren als zoon van het
latere kamerlid Mr. J. B. Bomans. In
de jaren '33 - '38 studeerde hij rechten
te Amsterdam en vervolgens tot '42
psychologie te Nijmegen. Na de bevrij
ding werd hij redacteur van Elsevier's
Weekblad.
Op 17-jarige leeftijd schreef hij voor
zijn klasgenoten het parodie-drama
„Bloed en liefde" dat 700 opvoeringen
beleefde. Veel opgang maakten zijn als
strip in de Volkskrant verschenen en
later in boekvorm uitgegeven avontu
ren van Pa Pinkelman en tante Polle-
wop. Onder de humoristische schrij
vers neemt hij een aparte plaats in.
Tegenwoordig wordt de rubriek voor
radio en t.v. veel beluisterd, Hou je
aan je woord, met o.a. Godfried Bo
mans, Hella Haasse en Harry Mulisch.
Op het terrein van de brandweer
kazerne aan de Industrielaan is zater
dagmorgen, in tegenwoordigheid van
talrijke leden van de plaatselijke be
drijf sbrandw eren, een interessante
brandblusdemonstratie gehouden.
Dit „vuurtje-stoken" stond onder lei
ding van een explicateur van de Mini-
max N.V. uit Naarden, die van alle
soorten brand en de blussing ervan met
kleine blusapparatuur tekst en uitleg
gaf. Met verbazing zagen de omstan
ders dat een in felle vlam staande ben-
zinebad in twee tellen geblust werd met
een poeder-apparaat.
Na alle voorkomende typen te hebben
gedemonstreerd, volgde in de kantine
nog een samenkomst waar de brand
weerlieden alle gewenste inlichtingen
konden verkrijgen. De demonstratie
werd o.m. bijgewoond door de comman
dant van de Veenendaalse brandweer,
de heer N. Th. v. d. Veen.
Ook zal het Franse streven om aan de
olie afkomstig uit de Sahara in de lan
den van de gemeenschappelijke markt een
voorrangspositie te verlenen, niet met suc
ces bekroond worden. Want in Lybië gaan
Amerikaanse, Engelse en Nederlandse
maatschappijen aan het werk, die zich in
geen geval van de Euromarkt zullen laten
uitsluiten.
De jongste onderzoekingen hebben trou
wens uitgemaakt, dat het geheel van de
Sahara aardolieproduktie nooit meer dan
de helft van de Europeese behoeften zal
kunnen dekken. Dit standpunt werd o.a.
ingenomen door Jean Prada, tijdens het
internationaal congres der Petroleum te
Wenen.
Maar ondanks dit alles blijft de Sahara
een flinke kluif. Twintig jaar geleden zou
niemand zich druk hebben gemaakt over
dit gebied. Maar nu men heeft ontdekt
hoe groot de bodemrijkdommen van het
woestijngebied zijn, is deze wildernis de
grootste hindernis voor de Algerijnse vre-
deronderhandelingen, en ook de oorzaak
geworden van talrijke internaionale span
ningen in Afrika zelf. Want omdat het ge
bied zonder belang was werden de gren
zen van de Sahara nooit nauwkeurig ge
trokken. Nu eisen ook de omliggende lan
den hun deel van de buit op.
Marokko, Tunesië, Mauritanië, Libyë en
het Tchaargebied menen recht te hebben
op sommige gebieden van de Sahara, waar
zich natuurlijk petroleum bevindt.
Om de knoop door te hakken hebben
sommigen er aan gedacht om van de Sa
hara een volledig onafhankelijke staat te
maken. Dit is echter niet te verwezenlij
ken als men weet dat de Franse Sahara
nog geen 600.000 zielen telt, die verspreid
zijn over 2.300.000 vierkante km. en voor
60°/o uit nomadenstammen bestaan.
Intussen schijnt Frankrijk haar ver
trouwen in de toekomst niet verloren te
hebben, want de Franse regering heeft
zopas een vijfjarenplan van 14 miljard ge
stemd, dat aan de Sahara 840 nieuwe
scholen, 5 colleges, 158 ziekenhuizen, we
gen en talrijke electriciteitsinstallaties
moet geven.
Gemeente Rhenen
De raad der gemeente Rhenen; gezien
een op 13 maart J.L ingekomen verzoek
van het bestuur der vereniging tot stich
ting en instandhouding van een school
met de Bijbel te Rhenen om beschikbaar
stelling van gelden voor de aanschaffing
van boekjes ten behoeve van het verkeers-
onderwijs in het eerste en tweede leer
jaar van de van genoemde vereniging uit
gaande school voor g.l.o. aan de Platanen-
laan;
gelet op het advies van burgemeester en
wethouders d.d. 21 maart 1961 en op art.
72 en volgende der lageronderwijswet 1920;
besluit: de gevraagde medewerking te ver
lenen.
Vastgesteld in de openbare
vergadering van 28 maart 1961
Voorzitter,
L. Bosch v. Rosenthal
Secretaris,
Th. v. d. Willik.
Gemeente Rhenen
De raad der gemeente Rhenen; gezien
het op 8 maart 1961 ingekomen verzoek
van het bestuur der vereniging tot stich
ting en instandhouding van een school
met de Bijbel te Rhenen om beschikbaar
stelling van gelden voor de aanschaffing
van nieuwe leermethoden voor de vakken
rekenen en aardrijkskunde; van leermid
delen voor het verkeersonderwijs in het
zesde leerjaar; van leer- en hulpmidde
len voor de vakken tekenen en handen
arbeid en van leermiddelen ten behoeve
van een opleidingsklas;
gelet op het advies van burgemeester en
wethouders d.d. 14 februari 1961 en op de
artikelen 72 en volgende der lager onder
wijswet 1920;
besluit: de gevraagde medewerking te ver
lenen.
Vastgesteld in de openbare
vergadering van 28 maart 1961
Voorzitter,
L. Bosch v. Rosenthal
Secretaris,
Th. v. d. Willik.
TOCHT BEJAARDEN
Tijdens een dezer dagen gehouden
vergaderingen van het bejaarden-co
mité is tot voorzitter gekozen de heer
W. Schimmel in de vacature ontstaan
door het overlijden van de heer W.
Pol. Aan het comité werd toegevoegd
de heer T. H. H. Werner.
Als voorlopige datum voor de jaar
lijkse tocht van de bejaarden is dins
dag 30 mei vastgesteld en wellicht gaat
ditmaal de tocht naar Arnhem en
Apeldoorn. De datum voor deelname
aan de tocht zal nader worden bekend
gemaakt.
V.V.V.-VERGADERING
De Vereniging ter bevordering van
het Vreemdelingen Verkeer houdt van
avond een ledenvergadering in hotel
„De Hertog van Gelre". Op het pro
gramma staat een bestuursverkiezing
en een lezing van de heer Kleuver uit
Veenendaal over het natuurreservaat
in het zuid-oosten van de provincie
Utrecht met vertoning van gedroogde
planten en allerlei soorten gesteente.
NATUURBAD OUWEHAND WEER OPEN
IJs en weder dienende zal het natuur
bad Ouwehand op de Grebbeberg op za
terdag 6 mei voor het publiek worden
open gesteld.
Verschijnt als bijlage van
het streekblad „De Vallei"
onder redactie v. tante Jos
Correspondentie te richten
aan tante Jos, per adres:
Parallelweg 10 Veenendaal
GESLAAGDEN VAN AVONDNIJVER
HEIDSSCHOOL WAGENINGEN
3-jarige cursus A.
Smeden-macinebankwerken: Veenendaal,
H. Nagel; Sanitairtechniek: Veenendaal,
S.Kleuver; Schilderen: Rhenen, N. Mol;
2-jarige cursus B.
Smeden-machinebankwerken: Eist (U.), A.
v. Blitterswijk; Rhenen, C. van Laar; Au
totechniek: Rhenen, H. Laros; Elektro
techniek: Veenendaal, H. H. Bruxvoort;
Meubelmaken: Veenendaal, D. A. Ott;
Timmeren: Rhenen, H. J. W. Keijman, J.
W. Snijders en Chr. Rense.
Op 7 april j.l. vond het jaarlijks concert van het U.S.O. plaats in gebouw Irene.
Dirigent was Frits Knol, solist Marius Ruysink, fluit. Eerder in dit blad werd
een uitvoerige uiteenzetting gegeven van de uit te voeren stukken, zodat we
thans kunnen volstaan met een kort verslag.
Over het algemeen had dit concert
een romantische inslag, zelfs de Sin-
fonia in Bes gr.t., waarvan men weet,
dat deze eigenlijk als ouverture ge
componeerd werd. De klarinetsolo
werd uitstekend gespeeld.
Ook het fluitconcert van Mozart
past in de romantische sfeer. Solist en
orkest musiceren in zeer bijzondere
harmonie, al zette de fluittist in 't be
gin wellicht iets te laag in. Het zange
rige en luchtige van Mozart's muziek
kwam hierbij speciaal tot uiting.
Na de pauze volgden variaties en
fuga op een thema van Johann Kuh-
nau, een voorloper van Bach, gecom
poneerd door H. Andriessen. Een der
variaties maakte een enigszins bezeten
spookachtige indruk, terwijl andere
weer meer melodieus klonken.
Het laatste stuk, de 5e symfonie in
Bes gr.t. van Schubert, was wel de
climax in dit zeer geslaagde en ent
housiast gespeelde concert. Het wel
luidende motief van het Andante, dat
men later ook weer in de menuet te
rugvindt, kwam heel mooi uit en uit
het langdurige, geestdriftige applaus
bleek wel, dat het publiek - jammer
SCHOLIER „NAM" FOUTIEF
VERKEERSZUIL
Zaterdagavond omstreeks negen uur
kwam de automobilist V. te Rhenen on
deraan de Nieuwe Veenendaalseweg in
botsing met de Rhenense scholier J. v. d.
V., die met zijn fiets zonder licht vanuit
de tegenovergestelde richting kwam en
langs de verkeerde kant van de daar
staande verkeerszuil reed.
De bumper van de nieuwe wagen van
de heer V. was beschadigd, terwijl het
nummerbord in twee stukken was gebro
ken. De fietser liep geen letsel op. Hij
kwam met de schrikt vrij. De politie
maakte proces-verbaal op.
NUTSSPAARBANK RHENEN
Aan de Nutsspaarbank te Rhenen werd
over de maand maart ingelegd een bedrag
van 77.938,78 en terugbetaald 62.037,54.
Het aantal nieuwe boekjes over deze
maand bedroeg 57.
EMMABLOEM COLLECTE
De jaarlijkse Emmabloemcollecte wordt
in Rhenen, Eist en Achterberg gehouden
in de periode van 17 tot en met 23 april.
De opbrengst komt geheel ten goede aan
de tuberculosebestrijding in de gemeente
Rhenen en de bijbehorende dorpen en
buurtschappen.
De organisatie is zoals gebruikelijk in
handen van de vereniging „Ziekenzorg".
Deze sympathieke collecte is elk jaar
een succes. Het behoeft nauwelijks ge
vraagd te worden: „Geeft met milde hand"
„MADJOE"-RHENEN BEHAALDE
DUBBELE ZEGE
De Rhenense Judoclub „Madjoe'-Rhenen
speelde zaterdagavond een wedstrijd te
gen „U-Ka-Ju" uit Utrecht.
De Rhenenaren behaalden een dubbele
zege. Het A-team van „Madjoe" won met
3-2 en het B-team met 4-1.
genoeg, minder talrijk dan vorige ja
ren - zeer heeft genoten.
Het is een bijzonder voorrecht, dat
een zo bekend en uitstekend orkest
als het Utrechts Stedelijk Orkest elk
jaar in Rhenen een concert geeft,
waarvan de Rhenenaren, die graag
klassieke muziek horen, ten volle kun
nen genieten en daarom past hier een
woord van speciale dank aan het co
mité, dat dit elk jaar weer mogelijk
maakt.
POLO-PLOEGEN „FORELLEN" OP
TWEEDE PLAATS
Voor het eerst in het driejarig bestaan
van de Rhenense Zwem- en Poloclub „De
Forellen" nemen twee teams, heren en
dames, deel aan de wintercompetitie van
de kring midden van Nederland van de
KNZB. Hoewel de zwemsters en zwem
mers behoorlijk hebben moeten wennen
aan de omgeving waarin zij moesten uit
komen, bovendien nog meestal tegen teams
die gewend zijn in overdekte baden te
zwemmen, brachten zowel de dames als
de heren het er tot nu toe zeer behoorlijk
af. Beide teams staan momenteel met
twee punten uit twee wedstrijden op de
tweede plaats. Hier volgen de standen:
Dames C
D.W.K. 1 (Barneveld) 3 6 154
Forellen 1 (Rhenen) 2 2 84
Woestduin 1 (Doorn) 2 0 013
Sedna 2 (Amersfoort) 1 0 13
Heren G
Laga 2 (Zeist) 2 4 9—1
Forellen 1 (Rhenen) 2 2 74
Sedna 3 (Amersfoort) 1 2 140
Poseidon 1 (Scherpenzeel) 3 0 0—25
WIE ZIJN DE JARIGEN VAN
DEZE WEEK?
12 april Gerhard Knot
12
12
13
13
13
14
14
14
17
18
18
Gerrie van Dijk
Eefje de Kruyf
Adrie van Wakeren
Tiny de Roos
Johnie van de Klift
Hermien Bruselot
Hermina Breeschoten
Henny Strübe
Beppie de Ruiter
Nellie van Schuppen
Emma van Schuppen
ZILVERPAPIER EN CAPSULES
Jongens, wat hebben we deze week
weer veel zilverpapier gekregen, 't
Lijkt wel of iedereen extra z'n best
heeft gedaan. Jullie doen toch ook al
lemaal mee, hè? Dan krijgen we vol
gende week vast nog veel meer. Deze
keer kregen we het van: Trix van
Eden, Anneke Baars, Bartje de Nooy,
Jur Rijksen, Jannie Dorgelo en Cees
van Ginkel. Fijn hoor, dank je wel en
tot de volgende keer.
Tante Jos
Figuur a:
Gedurende bijna 4000 jaren heeft de
bevolking van China, India en Pakistan
verscheidene soorten medicijnen ge
maakt van een boom, die „Amla" ge
noemd wordt. De boom is van middel
matige hoogte en de bladeren gelijken
op veren. Hij heeft kleine groengele
bloemen.
De vruchten, die vlezig zijn, worden
gebruikt als geneesmiddel tegen typhus
en maagkrampen. Zij worden geperst
en het sap heeft een goede invloed op
de hersenen en het hart. Maar zij kun
nen ook worden gebruikt bij de ver
vaardiging van een olie, die uitwendig
gebruikt wordt bij de genezing van
slechte zenuwen. Tenslotte kan het ge
droogde fruit wordeji gebruikt als haar
wasmiddel.
Een aftreksel van de bladeren van
de „Amla" is medicijn tegen dysentrie
en wordt ook gebruikt als oogwater.
Van de wortels van de boom maakt
men een middel tegen geelzucht en
buikpijn, terwijl een aftreksel van de
zaden wordt aanbevolen tegen lever
aandoeningen of suikerziekte en ver-
Pakistan het Staatslaboratorium in La-
lamming. Onlangs heeft de regering van
hore verzocht deze wonderbaarlijke ge
neeskrachtige boom eens wetenschap
pelijk te onderzoeken en de resultaten
toonden in waarheid aan, dat verschil
lende delen van de boom vele van de
kwaliteiten hebben, welke het volk
deze door de eeuwen heen gegeven
heeft. Onder andere bevat het sap van
de vruchten 20 maal zoveel vitamine C
als sinaasappelsap en door de een of
andere onbekende oorzaak blijft het vi
tamine C in de vruchten zelf, zelfs als
zij worden gedroogd, geconserveerd of
aan buitengewone hitte blootgesteld.
Figuur b:
Dit mooie geweer kun je heel gauw
maken van een stok, waartegen je een
wasknijper vastmaakt met behulp van
een beetje dun touw. Je schroeft twee
oogjes in de loop, waarin je de „riem"
(een stuk touw) kunt vastmaken.
Figuur d:
„Alsjeblieft jongedame, hier is een
aardbeienijsje, dat jongedame op de an
dere hoek je aanbiedt."
door de
Gebr. Grimm
(9) „Hier is Uw wijn", zei de prinses en de soldaat nam
de beker van haar aan, dankte haar en bracht de beker
naar zijn mond. Maar hij had een grote spons onder zijn
kin verborgen, daar waar deze rustte op zijn hoge boord.
Nu liet hij alle wijn in de spons terecht komen in plaats
van in zijn mond. Doordat de prinses zo gehaast was om
bij haar zusters terug te komen, merkte zij niet op wat
er gebeurde en spoedig daarna, toen de prinsessen de ka
mer van de soldaat binnen keken, lag hij in zijn bed en
snurkte luidop, waarna zij allen om hem lachten.
(10) De oudste prinses zei: „Ook hij, die arme man, zal
zijn leven voor ons moeten verliezen!" en toen begonnen
zij en de andere prinsessen haar kasten en laden open te
trekken. Zij deden prachtige kleren en schoenen aan en
neurieden allerlei wijsjes toen zij zich kleedden en ook
maakten zij danspassen en verheugden zich bij voorbaat
op wat er zou komen. Maar de jongste zei: „Ik begrijp
niet wat mij scheelt, maar ik heb zo het gevoel, dat er
iets verkeerd zal gaan!"
(wordt vervolgd)
wmmM
M
■Jk
B 813204
vraagt voor direkt een
Persoonlijk melden bij onze Chef Technische
Dienst, Opslagterrein Schaapsweg te Ede of
schriftelijk aan ons kantoor, Stationsweg 60,
Ede.
Gevraagd een
winkeljuffrouw
Brood- en Banketbakkerij
Telefoonweg 53 - Ede
na 6 uur 27c.
Tel. 9782.
,DE VALLEI'
UW BLAD
KLEUR OP DE WANGEN MET
het bloedvormend
krachttonicum. Uw kind
weer levensblij en ge
zond omdat Sarco Glo-
bine alle stoffen bevat
die voor een goede op
bouw van het bloed
noodzakelijk zijn.
Voor klndoron tot 12 Jaar
alleen In vloelbara vorm
DUTIM N.V. - OEGSTGEEST
GOEDKOPERE TELEVISIE CAMERA IN
BRUSSEL
Een nieuwe camera voor televisie over
een gesloten kring, die een dergelijk tele
visie stelsel binnen het bereik van beschei
den budgets brengt, is door twee jonge
Britse ingenieurs op het gebied van de
electronica ontwikkeld en is thans op de
Electronische Tentoonstelling te Brussel
te zien. De camera die zonder lenzen
125 kost wordt als de goedkoopste ter
wereld beschouwd.
Scherpenzeel
VRAATZUCHTIGE HOND
Zaterdagmorgen zag de vrouw van
W. van Ginkel te Ruwinkel een haar
onbekende hond in de omgeving van
hun kippeschuur verdacht rondlopen
Daar reeds eerder enige tijd geleden
van dezelfde eigenaar negentig fok-
hanen waren doodgebeten, vertrouwde
de boerin een en ander niet en ging
hulp halen bij haar familie. Bij haar
terugkomst bleek bedoelde hond in dat
kleine tijdsbestek twaalf jonge hennen
te hebben doodgebeten. Was de boerin
met de hulp wat langer weggebleven,
was evenals de vorige maal de slachting
onder de kippen niet te overzien ge
weest.
Nog steeds was echter de eigenaar
van de hond niet bekend. Op advies van
de rijkspolitie nam de heer Van Ginkel
de bromfiets en reed hiermede de weg
in en uit om te zien of hij de hond mis
schien ergens terug zag. Het geluk was
met hem en op de Utrechtseweg zag hij
dezelfde hond lopen. Deze hond, die
overigens zeer mak was, werd door hem
medegenomen naar de boerderij in af
wachting dat er een eigenaar zou komen
opdagen. Nog diezelfde dag kwam de
eigenaar Joh. v. d. W. zijn hondje halen
en de politie zoekt de zaak verder uit.
C ALEX WEISSBERG
(28)
Nathan Schwalb, een van de weini
ge zionistische gedelegeerden die in
Zwitserland was gebleven, schreef ons
in het Hebreeuws, dat wij ons met de
Hongaarse oppositie, de liberalen en
sociaal-democraten moesten verbinden
en een gemeenschappelijke opstandsbe
weging in het leven roepen. Wij moes
ten partisanengroepen vormen en af
leidingsacties in de rug van de vijand
organiseren. Hij stuurde ons een lijst
van Hongaarse politici, die betrouwbaar
waren. Indien wij aan deze opdracht
zouden voldoen, kon hij ons geld van
de Geallieerden in onbeperkte hoeveel
heden zenden.
Hij noemde geen enkel adres dat wij
niet reeds kenden. Een groot deel van
de mensen, over wie hij schreef, was op
de dag van de Duitse intocht gearres
teerd. De overigen leefden illegaal in
woningen, die wij hun bezorgd hadden.
Nathan Schwalb had geen idee van wat
er in Budapest gebeurde, hoewel wij
tientallen volledige rapporten naar het
buitenland hadden gestuurd. Hij geloof
de, dat wij door zijn bemiddeling bij
de genoemde Hongaarse politici hulp
zouden kunnen verkrijgen. In werke
lijkheid kwamen die politici naar ons
toe en vroegen ons hen te helpen.
Wij wisten nog niet hoe deze brieven
in Eichmanns bezit waren gekomen.
Eichmann had ze ons tegelijk met een
bedrag van meer dan 120.000 dollar
overhandigd. Was dat een valstrik?
Wilde hij ons op de proef stellen? Had
hij de brieven tevoren gelezen? Wan
neer hij ze niet gelezen had, kon hij er
fotocopieën van hebben laten maken
om achteraf de strategische raadgevin
gen van Nathan Schwalb te bestuderen.
Ik durfde er eenvoudig niet aan te den
ken.
Er was ook een brief bij van Sally
Mayer. Hij schreef ongeveer, gedateerd men. Eindelijk werd het raadsel opge-
4 mei 1944: Jullie verwijten inzake de
kwestie Wisliceny hebben me niet bang
gemaaktDe Duitsers moeten eerst
duidelijke bewijzen leveren, dat zij zich
op de weg der beterschap bevinden
Wij grepen vertwijfeld in ons haar.
Leefden deze mensen op de maan? Wis
ten zij niet in welk doodsgevaar wij
verkeerden? Wisten zij niet dat inmid
dels reeds vijf miljoen joden de weg
waren gegaan waarvan men niet terug
keert? Wij hadden geen tijd ons daar
mee bezig te houden.
De berichten uit de provincie waren
inderdaad ernstig. Terwijl wij onder
handelden, gingen onze mensen daar
te gronde. Wij besloten de bouw van de
bunkers te versnellen en gaven grote
hoeveelheden Arische papieren uit. Wij
bereidden aan de Hongaarse grenzen
vluchtmogelijkheden voor naar Slowa
kije en Roemenië. Hongarije kwam
thans in het brandpunt van de Duitse
belangstelling te staan. Nu was de si
tuatie in de omringende landen gunsti
ger en de vluchtelingen dachten reeds
aan een terugkeer.
Wij braken ons nachten het hoofd
over de vraag, hoe Eichmann in het be
zit van ons geldpakket kon zijn geko-
lost. Bandi Grosz was een hele nacht bij
de Gestapo geweest - daar had hij het
pakket overhandigd - ik geloof aan
Obersturmbannfiihrer Von Klages. Hij
wilde daarmee aan de Gestapo bewij
zen, welke fantastische relaties hij met
onze centrales in het buitenland had.
Een paar dagen daarna kwam Laufer
in café Biarritz naar mij toe.
Herr Brand, ik moet u een ver
trouwelijke mededeling doen. De zaak
is rond. Schmidt en zijn mensen worden
vandaag gearresteerd. U zult daar geen
last door ondervinden. In werkelijk
heid is het een stelletje misdadigers, die
u en de uwen enkel maar hebben uitge
buit. Niemand van u zal ook maar het
geringste overkomen. Kastner alleen
wordt voor één dag in bewaring geno
men. Ik was nog zelden zo boos ge
weest als nu.
Herr Laufer, ik wil van al deze
dingen niets weten. Dit alles gaat mij
niets aan. Ik kan verder ook geen enke
le relatie met u onderhouden.
Ik liet hem eenvoudig staan en
ging naar een telefooncel om Kastner
te waarschuwen. Laufer liep mij ach
terna en terwijl ik het nummer draaide,
zei hij tegen mij dat het te laat was.
Ik zou Kastner niet meer kunnen be
reiken. Kastner meldde zich desondanks
ogenblikkelijk. Ik waarschuwde hem,
maar hij stelde mij gerust. Er waren
juist detectives bij hem die hem echter
hadden verzekerd, dat hij heel gauw
weer terug zou zijn. Ik nam een taxi en
reed naar Kastners woning. Hij was al
weg.
Weer volgde Laufer mij op de voet.
Herr Brand, u windt u op voor
niets. Er zal met Kastner niets gebeu
ren. Ik heb daar met Herr Von Klages
over gesproken. Wij willen alleen niet
dat hij naar de Hongaren loopt, terwijl
de actie tegen de groep Schmidt wordt
uitgevoerd.
Doodmoe reed ik naar huis. Een paar
minuten later verscheen Bandi Grosz.
Toen kwamen Winniger en Scholz naar
boven, die door Grosz kennelijk bij mij
waren uitgenodigd. In aanwezigheid
van Bandi kon ik hen niet waarschu
wen. Perez Revész posteerde zich buiten
op straat om te voorkomen, dat leden
van de Waada mijn woning zouden bin
nengaan. Bandi Grosz verkeerde in een
uitstekende stemming. Hij schonk de
glazen juist vol cognac toen er gebeld
werd. Ik deed open en op hetzelfde
ogenblik drukte een burger mij een re
volver tegen de borst. Meer dan een do
zijn gewapende mannen stormden de
kamer binnen.
Handen omhoog!
Winniger liet zijn glas vallen. Allen
sprongen overeind.
Wij zijn Duitse Kriminalbeambten.
Hier zijn onze Ausweise, verklaarden
beide agenten van de contraspionage.
Het hielp hun niets. Hun wapens wer
den uit hun zak getrokken. Toen brach
ten ze ons allemaal in vier gereedstaan
de auto's naar hotel Pannonia. Winni
ger, Scholz en Bandi Grosz werden door
de SS-detectives meteen meegenomen.
Mijn vrouw en ik moesten enkele mi
nuten onder bewaking wachten. Daarna
liet men ons gaan. Ik kreeg opdracht
mij de volgende morgen om 10 uur te
melden bij Obersturmbannfiihrer Von
Klages. In de nacht daarop werden ook
dr. Schmidt, Sedlacek en enkele andere
contraspionage-agenten gearresteerd.
Bandi Grosz werd spoedig losgelaten en
kwam stralend naar mij toe.
Ik heb de regie in deze zaak ge
voerd. Het klopte alles fantastisch.
Heb je wel overwogen, wat dit
voor ons betekent, Bandi? Wie zal nu
onze brieven naar het buitenland bren
gen? Die lui zijn weliswaar schooiers,
maar zij hebben ons geholpen. Jij be
hoorde je niet met dat soort dingen in
te laten.
Aan de groep Schmidt heb je niets
meer. Die lui krijgen ook geen visum
meer voor het buitenland. Van nu af
aan zal alles veel beter marcheren. Jul
lie kunt je op mij verlaten. Ik zit thans
direct aan de bron.
Ik liet hem staan en ging slapen. Ik
sliep die nacht als een blok. Het was al
laat, toen ik wakker schrok. Ik moest
direct naar Von Klages. De taxi bracht
mij de Schwabenberg op. In de voor
kamer van Klages ontmoette ik Bandi
Grosz. Ik begon een gesprek, toen een
Feldwebel van de SS tegen me snauwde
Bek houden! Wat denk je wel? Het
is hier geen naaikransje! De moed ont
zonk mij. Nu ben ik gearresteerd, dacht
ik. Na tien minuten bracht men mij bij
de chef.
De leider van de Sicherheitsdienst,
Obersturmbannfiihrer Von Klages, was
een statige, lange man met een vriende
lijk gezicht. Ik herkende hem nu weer.
Hij had naast Eichmann gestaan, toen
deze mij het geld uit Zwitserland over
handigde. Over deze Herr Von Klages
deden de vreemdste geruchten de ronde.
(Wordt vervolgd)
