G. J. H1ENSCH
De laatste maanden
hebben wij vele nieuwe
Philips artikelen ontvangen)
Nü is de nieuwe col
lectie compleet. De
winter kan komen.
En u! U bent welkom in
onze zaak. Kom nu
alvast kijken en reser
veer uw favoriete toestel.
Dan bent u straks van
snelle levering verzekerd.
DE GEBOORTE VAN EEN DORP (VI)
DOE MEER MET KAAS
CEESTELIJKE VOLKSGEZONDHEID
DERDE BLAD „DE VALLEI"
VRIJDAG 8 SEPTEMBER 1961
Nr. 71
•fo Vervlogen tijden
•fo Bestekken en aannemers
Aanbestedingen in het verleden
"R ff ENE N club "De Forel!en" het sluitingsfeest Boegsprietlopen meisjes: 1. Loes
Gemeente-ambtenaren wonnen ^'as al enip,malen Uitgesteld vanwege Haar, 4. Marijke Kompagne, 5. Fientje
ucmcenie dmoienaren wonnen de zeer siechte weersomstandigheden v. d. Oosterkamp.
met 2-1 van Zoelen aan het einde van het vorige seizoen, Boegsprietlopen jongens: 1. Gerard
VOOR DE VROUW
Al deze recepten zijn berekend voor 4 personen
de vakhandelaar voor
al uw Philips produkten:
Markt 17 - Telefoon 3486
VEENENDAAL
"Zandstraat 111 - Telefoon 2678
de met St. Jacob d.i. 25 juli en een derde
binnen acht dagen na oplevering.
Bekendmaking aanbesteding
In het krantenloze tijdperk moest de
aanbesteding worden bekend gemaakt door
bezoek aan allerlei plaatsen. De stadbode
van Rhencn bracht het bestek naar Arn
hem, Ede, Berninchem d.i. Bennekom en
Amerongen, waar het „voor de kerken
werd opgeslagen." Evenzo gebeurde in
Westbroek, St. Mertijnsdijk of Oostveen
en Tienhoven door een zekere Dirck Fant
Heynrick, een loper, werd nog eens naar
Westbroek gezonden om daar een tim-
ER IS EEN LATIJNS SPREEKWOORD LUIDEND: QUOD VOLIMUS LI-
BENTER CREDIMUS D.I. WAT WIJ WILLEN, DAT GELOVEN WIJ
GAARNE. ER IS WEL GEEN MENTALITEIT WAARVOOR DE ONDERZOEKER
VAN HET VERLEDEN ZICH MEER MOET HOEDEN, DAN VOOR DIE IN DIT
GEVLEUGELD WOORD VERTOLKT. WANT DE EERSTE EN IN FEITE DE ENIGE j merman Thijs van Sickem uit te nodigen
EIS Dl MEN AAN BEOEFENING VAN GESCHIEDENIS STELLEN MOET IS: HET op de aunbesteding der schutten te komen.
EERLIJK EN ZO OBJECTIEF MOGELIJK ZOEKEN NAAR DE W AARHEID, NA- Jan Bolck hing de bestekken uit voor
MELIJK NAAR DE JUISTE VASTSTELLING DER FEITEN EN TOESTANDEN, het stadhuis (te Rhenen?) en nam ze 's
HUN WARE TOEDRACHT EN VERLOOP. DE VERKLARING ER VAN IS VERS avonds weer in.
TWEE. VOLDOET DE SCHRIJVER AAN DEZE EIS, OF TRACHT HIJ HET, DAN Qp 23 mei begaven de gecommitteerden
ZAL HIJ UITERAARD EN NOODGEDWONGEN HET KOME GELEGEN OF ON- zich wagen van Utrecht naar Rhenen
GELEGEN EEN ONTLUISTERAAR OF VERSTOORDER VAN VELE DIERBARE
ILLUSIES EN OVERLEVERINGEN ZIJN, WAARVAN VOORAL DE PLAATSELIJ
KE GESCHIEDENIS WEMELT EN DIE SLECHTS TOT HET RIJK DER VER
DICHTSELEN BEHOREN. TEGENOVER DEZE OVERLEVERINGEN ZAL HIJ BIJ
INTUÏTIE WANTROUWEND STAAN, AL BEVATTEN ZIJ VAAK EEN KERN VAN
WAARHEID. BRONNEN WAARUIT HIJ MEER ZEKERHEID KN PUTTEN, ZIJN
DE BEVINDINGEN DER BODEMONDERZOEKERS EN BOVENAL DE OUDE AR
CHIEFSTUKKEN, AL MOET HIJ OOK HIER WAAKZAAM BLIJVEN.
In de mondeling overgebleven geschie
denis van Veenendaal ontmoeten wij ook
dingen, die het daglicht van het onder
zoek niet kunnen verdragen. De opvat
ting bijvoorbeeld, dat het graven van de
Grift een grootscheepse onderneming ge
weest zou zijn, blijkt niet houdbaar. Even
min de tegengestelde mening dat het te
vergelijken zou zijn met het spel van kin
deren aan het strand De waarheid ligt
ook hier in het midden. En is het ware
verleden niet rijker en boeiender dan de
menselijke fantasiebeelden? Is het wezen
lijke niet verre verheven boven de schijn,
de zekerheid boven de illusie? Alleen het
onthullen van de werkelijke gebeurtenis
sen, de tekening van de ware toestanden
voldoet aan de onweerstaanbare drang in
de mens naar waarheid.
Oud Veenendaal
Wil het verleden levend zijn, wil het
zin en begrip wekken, dan moet het steu
nen op gegevens, die niet betwijfeld kun
nen worden. Vooral voor Veenendaal,
waar met uitzondering van de oude kerk
aan de Markt, geen monumenten het ver
leden weerspiegelen, afgezien van het
veenkoloniale karakter dat de plattegrond
nog verraadt, vooral voor onze plaats,
wier sfeer meer bepaald wordt door het
leven, is het van belang de vervlogen tij
den ten teven te wekken door onderzoek,
opdat zij ook richtlijnen zullen kunnen
geven voor de toekomstige ontwikkeling.
Want het verleden bepaalt het leven.
Bestekken
stek heeft gegraven, moet betwijfeld wor
den: in de cameraarsrekening, ontbreekt
elk bedrag aan hem daarvoor betaald.
Op 28 mei 1546 volgt de aanbesteding
van de bouw van bruggen en schutten.
Er moeten twee bruggen geslagen worden
de eerste bij de Grebbe, de tweede aan de
Santfoort d.i. nabij de buidige Rauweveld-
se brug. Driesluizen moeten gesteld wor
den, namelijk bij de Leygraaf, bij de
Pickersgraaf, beide op de hoogte van
Achterberg, en de derde ben Santfoort,
het Santfoortse of Merry Mesenschut. (La
ter volgde nog het Kleine Schutje ter
hoogte van de huidige Valleistraat en een
sluisje bij de Horncolck).
Er moet goed eikehout gebruikt worden
geen Noors of Luiks, dat vrij is van roodt-
olm, ratelschellich, spint, vuur en „onre
delijke" noesten, alle vijf vijanden van
het hout. Elsevier's Boomkundige Ency-
clodedie licht ons in over deze houtziek-
ten. Rode olm of rode rot wordt veroor
zaakt door schimmels, behorend tot de
hogere zwammen, die miljoenen sporen
verspreiden en het hout besmetten. De
kleur verandert, wordt lichter of donker
der van het gezonde hout. Er is witte en
bruine of rode rot. Ook ontstaan er krimp-
scheuren in het hout. Ratelschellich of zo
als men nu zegt, ratelscheurigheid is het
verschijnsel dat zich aan de top van een
gevelde boom een scheur in de vorm van
een ring vertoont, die niet geheel door-
Al is het hergraven van de Grift dan loopt. Spint of spek is een nog niet ver
maar een werk van geweestelijk belang
geweest, al heeft het jaren geduurd
netgeen ook geweten moet worden aan het
lage arbeidstempo, het langzame ademen
dier tijden, toch werd het project dege
lijk opgezet en voorbereid. De vijf be
stekken die wij in de registers en reke
ningen terugvonden, bevestigen dit.
Raaigruppelen
Het oudste dateert van 23 mei 1546 en
regelt de aanleg van twee raaigreppels,
die het tracé van de toekomstige verlen
gingen van de toen verlamde Bisschop
Davidsgrift zullen afbakenen. De eerste
zal van de Grift uit naar het westen
gaan en 430 roeden d.i.: ongeveer 1620 m.
lang zijn (de Rijnlandse roede bedroeg
3,767 m), volgend de huidige Hoogstraat en
Zandstraat tot het einde van het Pan
ter aanbesteding. Te Doorn werd gerust
en een vertering gemaakt. Te Rhenen
werd vertoefd in de herberg De Grebbe
bij de waard Jan Jansz. Schoonhaer, een
overoude herberg, waarvan in 1551 Tonis
Gijsbertsz en om een grote tijdsprong
te nemen in 1710 Dirk van Pothuijsen
waard was. Er werd menig rondje gege
ven: de aannemers dronken zelfs een ton
bier leeg! De gecommitteerden aten en
dronken ook in een andere herberg n.l.
bij Jan de Keijzer, waar tevens overnacht
werd en in nog drie andere logeergele-
Bruggen en schutten j genheden. Op de terugreis werd weer in
Doorn aangelegd. Mr. Adriaen Nicolaï liet
zich weer door de karman naar Arnhem
rijden en de Heer van Renswoude, Jan
van Culenborch werd door Cornelis Pe-
tesz, een voerman, die dagen gereden.
Mr. N. Mem van Diemen liet zich door
Dirck Jansz naar de werken brengen. De
andere veengenoten maakten ook gebruik
van reiswagens van en naar huis o.a. die
van voerman Dirck Weijers.
Het maken van bruggen en schutten
werd gegund aan „een borger t'Utrecht"
Meertcn Peetersz tegen een som van 425
Carolusguldens. Jan Louffs of Loeffs stel
de zich borg. Aan mijngeld ontving Pee
tersz. 6 pond 7 stuivers en 6 penningen.
Hij zette spoed achter het werk, zodat
alle houtwerk reeds begin juli door twee
beëdigde timmerlieden Cornelis Heynricxs
enHeynrick van Wijck kon worden ge
visiteerd. een tocht van vier dagen. Op
kosten van de gecommitteerden verteer
den zij in de herberg De Grebbe 24 stui
vers. Zij overnachtten in de herberg Ds
Swaen in de stad Rhenen gelegen. In een
met paarden bespannen wagen werden
de bezoekers, vergezld van de cameraar
Jan van Leeuwen en een veengeërfde Jan
Bol naar het houtwerk gereden, en weer
thuisgebracht door Gijs, alias hopman
Gijs, vermoedelijk een populaire voer
man, die ook in manden het ijzerwerk
voor de schutten naar Rhenen bracht.
Een ruime week later zag men wederom
reiswagens zich op de wegen naar Rhe
nen spoeden, weer ter visitatie. Jan van
Culemborch verliet zijn kasteel te Rens
woude. De andere bezoekers reisden van
Utrecht uit. Het waren Frans van Nijen-
rode en Jan van Cuijck. Op heen- en te
rugreis werd weer in Doorn gerust. Corn.
Petersz. reed Jan van Culemborch, hop
man Gijs Frans van Nijenrode met Jan
van Cuijck en Adriaen Vuijst nog ande
re belangstellenden. De reis duurde twee
dagen.
Toen de eerste schuqtten en bruggen
gereed waren, ontvingen de timmerlui
een premie. Een nog gedenkwaardiger dag
moet 20 juni 1546 geweest zijn, nog vóór
de Grift aanbesteed was, toen de eerste
turf gestoken werd en de turfgravers ook
een premie ontvingen.
harde laag onder de schors.
Vuur in het hout wijst op ontstekingen
en noesten zijn, zoals bekend, kwasten
waar takken uit de stam ontsproten zijn.
Uit dit bestek blijkt dat men vier eeuwen
geleden reeds goed bekend was met ge
breken en ziekten van het hout.
Bij gunning moest de aannemer het
houtwerk voor de bruggen en schutten
binnen acht weken op het land in elkaar
zetten, waarna het gecontroleerd zou wor
den.
Met Martini d.i. het feest van St. Maar
ten in de winter op 11 november moest
alles gereed zijn. Destijds en zelfs nog
tot in de 18de eeuw waren opleverings
data, betaaldagen van pacht, huur cijns
e.d. in onze omgeving gewoonlijk heili
gendagen als St. Maarten in de zomer en
in de winter resp. 4 juli en 11 november,
Petri ad Cathedram 22 februari, Sinte
huis.' De tweede liep naar het noorden en -
was 640 roeden - 2410 m. lang, het huidi- j °«rten of_G«rtrui 7 maarten CedBen-
ge Boveneind tot het begin van Ederveen.
Dwarsgreppels moeten op een onderliü-
ge afstand van 8Vt m. met nog een kruis-
greppel er tussen gegraven worden, 5 roe
den lang dus 19 meter, vermoedelijk om
de venen te doen afwateren en bereik
baar te maken.
De aannemer moet een borg stellen, al
vorens loon te ontvangen. Hij moet het
werk terstond beginnen en in elke Grift
minstens zes werklieden zetten. Heeft hij
geen borg, dan ontvangt hij wekelijks
het halve loon en bij oplevering van het
werk de rest. Aan het einde van de week
van 23 mei moet hij beginnen.
Het werk werd aan Mee us Jacobs wo
nende te Tienhoven gegund of zoals men
destijds zei: hem „werd den slach
g e g e v e n". Aan myn- of trekgeld, een
premie voor hem, die het hoogste of laag
ste bod deed, thans strijk- of plukgeld
genoemd, ontving Meeuws (Bartholomeus)
2 pond, 5 stuivers en 9 penningen.
Of hij de raaigreppels volgens het be-
Z AKEN VLIEGTUIGEN IN HET
STRAALTIJDPERK
Het aantal zakenvliegtuigen met
straalaandrijving in de V.S. (ca. 28.000
stuks) is thans groter dan het aantal
Amerikaanse en Russische militaire
straalvliegtuigen bij elkaar.
De groei van het aantal zakenvlieg
tuigen is te danken aan het feit dat
deze toestellen niet langer worden be
schouwd als een luxe of als „speel
goed" voor directeuren van grote maat
schappijen, maar vooral als een mid
del om snel en efficiënt zaken te kun
nen doen en om mensen en materiaal
op voor auto's en schepen onbereikba
re plaatsen te brengen. De vliegtuigen
worden het meest gebruikt door mid
delgrote of keine ondernemingen; ook
doktoren, boeren en aannemers maken
er intensief gebruik van.
Het maandblad PM meldt in het sep
tembernummer dat volgens globale be
rekeningen het aantal zakenvliegtuigen
over tien jaar verdrievoudigd zal zijn.
BEETGENOMEN
Een paar honderd Italiaanse journa
listen en persfotografen zijn woedend
omdat zij als figuranten zullen optre
den in de nieuwe film van Brigitte Bar
dot „Vie privée". Zodra zij hoorden dat
B.B. in Spoleto was gearriveerd voor
het maken van opnamen waren zij als
een troepje hongerige bijen op haar ho
tel af gezwermd. B.B. liet zich echter
niet zien. Waarop er een reusachtig tu
mult ontstond. Om daar een eind aan te
maken verzocht de regisseur van de
film B.B. naar buiten te gaan en twin
tig minuten aan de persmensen te be
steden. Van deze gelegenheid maakte
hij echter gebruik om van de opgewon
den scènes zelf opnamen te maken, die
hij voor de film kon gebruiken. In hun
opwinding over hun „buitenkansje" be
merkten de verslaggevers en fotografen
dat pas toen het te laat was. Zij dien
den daarop een stormachtig protest in
en dreigen de film te zullen laten ver
bieden wanneer de scène niet wordt
weggelaten.
NIEUWE GRASMAT VOOR
WIMBLEDON
Voor 't eerst in 35 jaar zal Wimble
don van een nieuwe grasmat worden
voorzien. De beslissing hiervoor is ge
nomen door Edwin Fuller, die verant
woordelijk is sinds de eerste wereld
oorlog. Al de speelvelden zullen voor
zien worden van zoden, die men in de
omgeving van Wimbledon zal steken.
Bovendien zullen de velden opnieuw
worden ingezaaid.
dach 22 november. Zou de aannemer
het houtwerk te laat klaar krijgen, dan
kwam hem dit op een boete van 3 pond
of gulden daags te staan.
De betaling werd als volgt geregeld:
een derde zou de aannemer binnen acht
dagen na borgstelling ontvangen, een der-
Het grote werk begint
Op 27 mei 's morgens om acht uur kwa
men de veengenoten in vergadering bij
een ten huize van Heer Frans van Nijen
rode om een „beveelhebber" te kiezen,
die toezicht zou houden op d ewerklie-
den en gravers van de Grift. Jacob Lam
werd gekozen „omme te wesen
ordineerder des werek s", die
geregeld van Utrecht naar de venen
zou reizen. Maar er moest ook iemand
aangewezen worden die permanent het
werk zou leiden.
„Ende Jacob die Eedel is
geordonneert omme aldair ge-
stadelicken te bliven ende
tselve werek te dirigeren en
de die administratie te hebben
van der weecklicxe oncost en."
De laatste moest de werklieden op zon
dag annemen om 's maandags te begin
nen men kende toen vreemde gewoon
ten op de rust dag Hij mocht ze aan
nemen bij daghure of bij de roede „i n t
groff ofte cleyn, soe hem dat
totter gemeen prouffijt best-
duncken zal 1." Hij mocht hun ook
„o i r 1 o f f" geven, dus ontslaan. De zon
dag was ook betaaldag, zodat van heili
ging van die dag niet veel zal zijn terecht
gekomen. Dan ontvingen de werklieden te
Rhenen hun loon in aanwezigheid van de
controleur Johan die Keijser en onder
signatuur van de stadssecretaris Goosen
van Lijenden.
Ook de aannemer mocht wekelijks iets
ontvangen, maar slechts nadat zijn graaf
werk was gevisiteerd.
We lopen echter vooruit: de hergraving
van de oude Bisschop Davidsgrift moest
nog worden aanbesteed. Daarvan een vol
gend maal.
D. Philips
gegeven van dit zomorseizoen. Het feest Meijer, 2. Lucie Visch, 3. Jannie v. d.
Op het gemeentelijk sportpark „Can- to?? men fr een openingsfeest van had
J K H willen maken. Het was nu uitstekend
dia" speelde een voetbalelftal van de
gemeente Rhenen, samengesteld uit ^eer en de animo onder de jongeren
gemeente-ambtenaren en onderwijzend f 1Jzo-lclt 1 g-oot. Lr werden lucht-
personeel een wedstrijd tegen een ge- .beddenracesgehouden, boegsprietlopen
lijksoortige formatie uit Zoelen. 3^5 m; sprmgkuil en schotel-
Direct na aftrap zette het Rhenens tje duikem De uitslagen waren als volg
elftal een offensief in. De verdediging fn^f mei^Jes- 1. Riek
van Zoelen kreeg het zwaar te verdu- Bc-ars. 2. Riek Willemse, 3. Carla Brons-
ren, doch deze was goed gesloten, zodat Y°ort. 4" Sunny R^ema, 5. Koos Ouwe-
doelpunten achterwege bleven. Na een aT
kwartier spelen kwam er een door- IjUchtueddenrace jongens: 1. Bertus
braak van Zoelen en dat betekende Baarsl 2' Georg Jansen, 3. Tonny Vol-
0-1. Rhenen hield moedig vol en 2 mer' 4" Gerard Baars, 5. Kees Roos.
en
minuten voor rust was het de heer
Litz die voor de gelijkmaker zorgde.
Na de pauze hetzelfde beeld als voor
de rust. Een steeds aanvallend Rhenen,
doch het wilde in de voorhoede niet
lukken. Inmiddels werd al gespeeld met
een witte bal. Het was bijna 2-1 voor j
Zoelen geweest, doch Verkerk redde
vanaf de doellijn. Vijf minuten voor het i
einde kwam het winnende doelpunt,
gescoord door J. van Rijn. Een uitge-
kookt boogballetje net onder de krui-
sing van de lat. Even voor het einde
werd door Zoelen nog gedoelpunt, doch 1
dit werd wegens buitenspel afgekeurd.
Na afloop van de wedstrijd gingen
beide elftallen naar het hotel „Het
Wapen van Rhenen".
„Forellen" besloot zomerseizoen
Maandagavond werd voor de jongere
leden van de Rhenense zwem- en polo-
Schotelduiken: 1. Janny Capelleveen,
2. Koos Ouwehand, 3. Ina Klaassen, 4.
Sunny Radema, 5. L. v. d. Berg, 6. Riek
v. d. Burg.
Baars, 2. Johan van Laar, 3. Wietse
Prins, 4. Beno Radema, 5. Henk Boven-
schen.
Na afloop reikte de voorzitter van
„De Forellen" in het Bad-Paviljoen de
prijzen uit.
Het natuurbad Ouwehand zal waar
schijnlijk komende zondag voor het
laatst voor het publiek geopend zijn,
tenzij er een nieuwe hittegolf op komst
is.
NUTSSPAARBANK RIIENEN
Aan de Nutsspaarbank te Rhenen werd
over augustus ingelegd 116.098.01 en te
rugbetaald 54.114,28. Het aantal nieuw
geopende rekeningen bedroeg 47.
WARME KAASHAPJES
KAASSOESJES. Voor het soezen-
deeg: 1 dl water met 40 gr boter en iets
zout aan de kook brengen, er 50 gr
bloem in strooien en de massa goed glad
roeren. Van het vuur af er zorgvuldig
één heel ei doormengen. Met 2 thee
lepels kleine bergjes deeg met een tus
senruimte van 3 cm op een beboterd
bakblik leggen en in een hete oven
10 minuten gaar en goudbruin bakken.
De soesjes laten afkoelen, open knip
pen en met wat kaasboter vullen. De
bovenkant met wat kaas en boter be
strijken en er geraspte kaas en desge
wenst paprikapoeder op strooien.
KAASBALLETJES. 1 ei losklop
pen met 1 theelepel aroma of worces-
tersaus en met 75 gr paneermeel en 50
gr geraspte kaas tot een dikke massa
vermengen. Hiervan balletjes rollen en
deze in heet frituurvet bakken.
KAASFRITTERS. Een deeg maken
van 50 gr bloem, 15 gr boter, 40 gr ge
raspte kaas, 1 ei en 1 dl melk. Met een
theelepeltje iets van dit deeg in niet te
heet frituurvet laten vallen en in onge
veer 10 minuten gaar en goudbruin
bakken. Met cocktailprikkers serveren.
SCAMPI. 50 gr bloem en iets zout
in een kom zeven en 1 losgeklopte ei
dooier, 25 gr kaas en Va dl melk erdoor
roeren. Het eiwit stijf slaan en er voor
zichtig doorheen scheppen. 100 gr grote
garnalen stuk voor stuk in dit deeg on
derdompelen en in heet frituurvet bak
ken. Met cocktailprikkers serveren.
KAASCROQUETTEN. Van 30 gr
boter, 40 gr bloem, 2 dl melk en 175 gr
graspte kaas een dikke gladde saus ma
ken en deze met wat zout en peper op
smaak afmaken. Op een natgemaakt
bord uitgestreken goed koud laten wor
den, er daarna langwerpige croquetten
van vormen; deze door losgeklopt ei,
paneermeel en nog eenmaal door ei en
paneermeel rollen, in dampend heet
frituurvet bakken en warm opdienen.
GEBAKKEN KAASBLOKJES. Wit
brood in kleine blokjes snijden en on
derdompelen in een met wat melk los
geklopt ei. De blokjes dan door geraspte
kaas wentelen en in een matig hete
oven lichtbruin bakken.
KAASCROUTONS. Sneetjes be
boterd brood naast elkaar op het bak
blik leggen, dik met geraspte kaas be
strooien en in de oven gratineren. Daar
na in vierkantjes of reepjes snijden.
Desgewenst met paprikapoeder be
strooien.
KAASSTAAFJES CéLéRI. 50 gr
boter door 50 gr bloem mengen, 50 gr
paneermeel, 50 gr geraspte kaas, iets
zout en cayennepeper erbij doen. Daar
na 1 theelepel geraspte selderij knol er
door kneden tot een stevig deeg is ver
kregen. Dit tot een l/t cm dikke lap uit
rollen, er smalle reepjes van snijden,
op een beboterd bakblik leggen en on
geveer 10-15 minuten in een matig hete
oven bakken. Ze kunnen warm of koud
worden gegeten.
(Wordt vervolgd)
I
Onlangs is er over de televisie een uitzending geweest over het werk
van de psychiater in het algemeen en over een nieuw geneesmiddel, het
L.S.D., in het bijzonder. Velen van de lezers van deze rubriek zullen deze
documentaire wel gezien hebben. Bij deze uitzending aansluitend, is het
misschien wel nuttig hier het een en ander nog eens met u te bespreken.
In die uitzending kwamen verscheidene psychiaters aan het woord, die
met veel toewijding over hun vak en hun patiënten spraken. Dit was om
te beginnen al heel nuttig; zij bereikten op die avond een groot deel van
ons volk, dat van geestelijke ziekten uiteraard weinig weet. Dat is hele
maal niet zo erg zolang dat een neutraal niet weten is, maar nog al te
vaak is het niet alleen onwetendheid van de leek, die hem fout doet oor
delen, er komt veel eigen angst voor dit vreemde lijden bij.
In die televisie-uitzending hebt u kunnen zien hoe ongegrond dit is.
Hier uiaren vakmensen aan het woord, die rustig uiteenzetten hoe ver
drongen, bijna vergeten gebeurtenissen uit vroeger jaren zulk een invloed
op het handelen van nu kunnen hebben, dat men er zich ziek en geremd
door kan gevoelen, terwijl van zulke niet-verwerkte en met angst beladen
herinneringen een even reëel ziekmakend vermogen kan uitgaan als van
een bacterie. Het lijkt mij uiterst belangrijk, dat elke leek dit weet: dat
een geestelijk lijden niet zo geheimzinnig behoeft te worden gezien en
zeker niet als iets minderwaardigs of gênants voor de patiënt of zijn
familie.
Nu zijn er natuurlijk zeer veel verschillende soorten geestelijke ziekten
enlang niet alle worden veroorzaakt door spanningen die een mens in een
bepaalde periode niet heeft kunnen verwerken. Maar deze groep van
ziekten werd in de uitzending het meest belicht, omdat die groep patiën
ten het meest gebaat is met dat nieuwe geneesmiddel L.S.D.
Dit middel kan lang verdrongen belevenissen gemakkelijker „naar
boven" doen komen en dit heeft een genezende werking. Alles wat we
met ons bewustzijn kunnen ontleden is minder angstig en kunnen we
makkelijker baas. Dit bemerkt u al in het gewone dagelijkse leven. U
hoort een ontzettend lawaai, u schrikt en bent angstig. Onmiddellijk pro
beert uw verstand dit geluid „thuis" te brengen. O, het is de buitendeur
die zo hard dicht sloeg, en de angst is weg. Ons bewustzijn probeert zo
de natuurlijke angst uit te bannen. Als er nu, vooral in de vroege jeugd,
zulke angsten geweest zijn, die niet door ons verstand begrepen konden
worden, een onharmonisch ouderlijk huis of een andere ellendige erva
ring, dan kan die ellende in de ziel, al is dat ook onbewust, juist daardoor
blijven doorvreten. Net als een etterende verzwering, die niet naar buiten
doorbreekt maar wel in de diepte doorwoekert. En dan moet op een ge
geven ogenblik het mes er in.
Waarom vond ik die uitzending nu zo belangrijkOmdat deskundigen
een tipje van de sluier oplichtten en vertelden hoe ze het mes erin zetten?
Neen, dat was volstrekt voor u 'het belangrijkste niet, dat is voor iemand,
die dat een uurtje ziet, misschien interessant, maar misschien vond u
het wel „poppenkast". U weet te weinig van de achtergronden om dat
werkelijk op zijn verdiensten te beoordelen.
Wat echter wel heel belangrijk is, is dat u van een deskundige nog eens
hebt kunnen horen hoe verstrekkend uw invloed is op uw omgeving. Hoe
belangrijk het is, dat een kind, een opgroeiend mens, thuis kan praten.
En niet alleen praten, maar werkelijk met de anderen leven.
Er werd een paar keer gezegddat de psychiater zijn patiënt accep
teerde, zoals deze zich aan hem voordeed en dat dat al helend werkte.
Wat denkt u, zouden een vader en moeder, die van nu af aan weten, dat
eenzaam doorworsteld verdriet een kind, tot zelfs op latere leeftijd, kan
doen bezwijken onder de levenslast, hun kind niet anders tegemoet
treden
Als dit bereikt is met deze uitzending, dan zou ik dat een enorme winst
vinden. Natuurlijk is het nuttig en aardig om de eigen horizon eens wat
te verruimen, maar erg diep en ver gaat dat toch niet op één avondje.
Maar nogmaals, als dit alles aanleiding is om de hand in eigen boezem
te steken, dan is dat prachtig. Uit mijn praktijk weet ik hoe uiterst be
langrijk .le invloed is op het kind in de vroege jeugd, en hoe vaak moe
ders het gebrek van hun kind erger maken, doordat zijzelf gegeneerd zijn
of zichzelf tekort gedaan voelen in de ziekte of het gebrek van hun kind.
Een gewaarschuwd mens telt voor twee en u bent, al was dat in die uit
zending slechts zijdelings, gewaarschuwd. Als u dit ter harte neemt,
werkt u ook op uw plaats aan de geestelijke volksgezondheid.
ARTS.
(Nadruk verboden).
DE NIEUWE SERE IS BINNEN!
Philips plano radio in moderne stijl niet FM. f 298.-
Leuk toestel
voor de slaapkamer, f 83.- Kleine
radio met FM.' f 138.-
Modern
toestel in houten kast f 228.
Het nieuwste Philips apparaat met 48 cm beeld, f 745.-
Het populaire Philips
toestel met 43 cm beeld
Lage prijs, f 645.-
Philips super
met 53 cm beeld.
Volautomatisch, f 895.
Moderne stijl.
Volautomatisch.
59 cm beeld, f 995.-
