wat haalt u
voor de
feestdagen
in huis?
FLORYN
J3ato
Paul Cammermans
met kamers
meer mans
De persoonlijke expressie in de ontwerpen
van architect Victor Lundy
9Nr
lempo
Dienstuitvoering bij P.T.T. gedurende de
Kerst- en Nieuwjaarsperiode
TWEEDE BLAD „DE VALLEI'
VRIJDAG 1 DECEMBER 1961
Nr 95
VANAF 1,98
Ant. Achterberg
JOHAN DITEWIG
RHENEN,S K.N.M.I.
Voorrang van rechts
algemene regel in België
Officiële opening van het
grootste ziekenhuis binnen
de poolcirkel
De verkoudheid in het nauw
gedreven
natuurlijk iets van
„Heden ten dage", aldus Walter Gropius, „schijnt de keus van de potentiële ele
menten voor de vormgeving van gebouwen beperkt te zijn". De geldigheid van deze
uitspraak wordt door het ene gebouw na het andere in de Verenigde Staten en
elders aangetoond, maar deze zijn zelden zo doordrenkt met de romantische, men
selijke sfeer, die men vindt in de gebouwen, die door een der oud-leerlingen van
Gropius, Victor Lundy, zijn ontworpen.
Ofschoon noorderling van geboorte en opvoeding, had Lundy zich aanvankelijk
aangesloten bij de groep architecten in Florida, van wie Paul Rudolph de intellectuele
„Stravinsky" is genoemd. Indien wij de vergelijking op Lundy zouden doortrekken,
zou hij met recht de „Ravel" genoemd kunnen worden. Elk ontwerp van Lundy is
de concretisering van één enkel impressionistisch, treffend en in de grond ro
mantisch thema.
„Waarom moeten we ons schamen voor
het ontwerpen van gebouwen die per
soonlijk en individueel zijn indien ze
hun wezen aan onze cultuur ontlenen?
vraagt Lundy. „Voor mij is scheppende
bouwkunst een alles omvattende kunst:
het is schilderen en beeldhouwen, inge
nieurswetenschappen, expressie van on-
te cultuur, schoonheid ontsproten aan het
praktisch nut, doelbewuste bouw, tech
nologie allemaal dingen waar wij mee
te maken hebben".
Lundy voegt aan deze „totale expres
sie" de flair en geestdrift toe, die aan
zijn persoonlijkheid ten grondslag liggen.
Hij heeft een prettig voorkomen, hij is
gevoelig, wat zwaartillend, geneigd een
situatie donker in te zien wanneer hij
veel aan zijn hoofd heeft en dan plot
seling, om stoom af te blazen, een vrolij
ke noot aan te slaan. Hij is gesloten voor
zover het zijn persoonlijk leven betreft,
maar als hij eenmaal over architectuur
begint weet hij niet van ophouden.
Voor het personeel op sQn beide bu
reaus is hU veeleisend, maar nog meer
eist hy van zichzelf: vaak werkt hy tot
diep in de nacht, zodat zün vrouw en
twee kinderen hem maar weinig te zien
krygen.
Hij werd in 1923 in New York geboren
en begon zij bouwkundige studie al toen
hij nog pas zestien was. Zijn vooroplei
ding sloot hij af voordat hij tijdens de
Tweede Wereldoorlog in het leger dienst
nam. Nadat hij bijna een jaar in een zie
kenhuis had gelegen om te herstellen van
in de oorlog opgelopen verwondingen, liet
hij zich inschrijven aan de Harvard Archi-
tectenschool. Hij werkte daar onder
Breuer en Gropius.
Reeds op deze school vestigde hij de
aandacht op zich en hij verwierf een reis
beurs. Dank zij deze toelage was hij in
staat met zijn vrouw gedurende twee jaar
de architectuur in Europa, Turkije, Syrië,
Libanon, Frans en Spaans Marokko, Tunis
Algerije en Egypte te bestuderen.
Tijdens deze reis werd hij zich bewust van
de richting die zijn talent zou nemen.
Lundy werkte korte tijd met een com
pagnon in Florida en begon daarna, in
1953 uitsluitend voor eigen rekening te
werken. Zijn eerste bouwwerk, dat hem
i Verfijnd
elegante kous™
Maximale
f levensduur
f Gegarandeerd
foutloze kwaliteit
I Zie het kleuren-
s: assortiment
KOUSENHUIS
Zandstraat 84
Veenendaal
Dr. Slot. de Bruïneplein 23
Veenendaal-Zuid
TEXTIELHUIS
Franseweg 3 - Eist
een prijs bezorgde van het Amerikaanse
Intituut voor Bouwkunde, lovende artike
len in Italiaanse en Argentijnse vaktijd
schriften opleverde en aan zijn naam al
gemene bekendheid verleende was een
„drive-in" kerk in Florida, een gebouw
dat herinneringen aan de gothiek op
roept. Hier paste hij voor het eerst goed
zichtbare gelamelleerde houten dakspan
ten toe en het patroon der gepunte bogen
vond een herhaling in de beplanking aan
de buitenzijde.
Sindsdien heeft hij tal van prijzen ge
wonnen en zijn daken werden nu eens
„stoutmoedig" dan weer „levendig" ge
noemd. De oorspronkelijkheid en durf van
zijn bouwwerken, waarvan de daken vaak
de blikvanger vormen, en de gelamelleer
de houten spanten, die de charme van
een beeldhouwwerk vertonen, verlenen
Lundy een aparte plaats in de bouw
wereld. Hij heeft verscheidene kerken in
Florida gebouwd, maar daar tussendoor
ontwierp hij woningen, kantoorgebouwen,
een toerinstencentrum en een school-uit-
breiding, waarvan een foto op het om
slag van het tijdschrift Architectural Re
cord werd opgenomen.
In 1959 opende hij een tweede bureau
in de stad New York, teneinde de op
drachten te behandelen, die hem vanuit
het noorden bereiken tot de eersten
behoorden een kerk en een schóól. In 1960
werd hem door de Commissie voor Atoom
energie opgedragen een demonteerbaar ge
bouw te ontwerpen dat een reizende ten
toonstelling en een filmtheater kan her
bergen teneinde in vier Zuidamerikaanse
landen demonstraties te geven over de
vreedzame toepassingen van de kern
energie. Lundy moest daarvoor een bouw
werk ontwerpen dat niet uit de toon
mocht vallen, verplaatsbaar en betrekke
lijk goedkoop moest zijn. Het resultaat
van vele besprekingen met de Commissie
was een „gebouw", opgetrokken uit twee
lagen met plastic bedekt nylon en met
een dak dat per vierkante meter nog geen
25 kg weegt; het heeft een silhouet van
twee grote bogen. Het bleek zeer prak
tisch in het gebruikt te zijn. Reeds aan de
ingang bemerkt men die speciale, aan
Lundy eigen trekjes: als een portiek van
een Romaanse kerk welven zich 12 met
lucht gevulde, gebogen kokers in een hal
ve cirkel van de ene naar de andere kant.
In 1960 bereikte hem van de zijde van
het State Department de opdracht een
ambassadegebouw te ontwerpen voor Co
lombo. Het ontwerp is nog niet gereed,
maar men mag veilig aannemen dat Lundy
ook aan dit gebouw een persoonlijke
sfeer zal geven. „Er is niets gekunstelds
in mijn ontwerpen", aldus Lundy. „Ze
zijn stoutmoedig en onverhuld. Als ik er
niet in slaag iets goeds te maken, ligt dit
voor een ieder open een bloot".
Tot dusver schijnen echter al zijn wer
ken geslaagd te zijn.
Wie in Rhenen woont, heeft nooit
lgedacht
Dat 't weerbericht van 's morgens acht
Eens op de tweede plaats zou komen
Voor hen, die thans in Rhenen wonen
Want 'smorgens half acht kan men
[horen
Of het in Rhenen heeft gevroren
Dit geval is landelijk wel uniek
Is dat nu service aan 't publiek?
Persoonlijk ben ik er mee gebaqt
Zoals dat, ouder wordend, gaat
Als ik 't carillon half acht niet hoor
Pit ik nog fijn een poosje door
Heeft 't K.N.M.I. het soms eens mis
Eén ding is er, wat zeker is
't Carillon reageert heel erg secuur
De bewezen service is niet duur
Want 't kost de Rhenenaar geen cent
Al zijn we met 't carillon verwend
Wanneer 't niet speelt, vinden velen
l't fijn
Vooral als 't zaterdag mocht zijn
Draait men zich nog eens lekker om
Want bij vorst zwijgt het, carillon
Maar komt de zon Cunera warmen
(Hoe fijn men ook rust in Morpheüs
[armen)
Dan weet men, 't ts de hoogste tijd
Hoe erg dat velen soms ook spijt
Wel is het zo, met eventueel los weer
Hoort men geen weerberichten meer
Wel uit De Biltdoch niet uit Rhenen
Uit is het dan met service verlenen.
J. M.
Het interieur van de St. Paul's kerk in Florida naar een ontwerp van Victor Lundy.
Aangezien Eerste Kerstdag en Nieuwjaarsdag op een maandag vallen,
zullen ten einde een zo goed mogelykc uitvoering van de PTT-dien-
stcn te bereiken enige byzondere maatregelen moeten worden ge
nomen. Hieronder geven wy daarvan een overzicht.
Postdienst zaterdagen 23 en 30 de
cember
In het algemeen zal de dienst worden
uitgevoerd als op normale zaterdagen.
Echter zullen ook aangetekende stukken,
briefpakjes en (zoveel mogelijk) massa
drukwerken worden besteld. Tevens zal
een pakketpostbestelling plaatsvinden.
Aan busrechthouders zal gelegenheid wor
den gegeven naast de gewone correspon
dentie ook de voor hen bestemde aange
tekende stukken en postpakketten af te
halen.
Zondag 24 t.e.m. dinsdag 26 de
cember, zondag 31 december en
maandag 1 januari
De dienst zal worden uitgevoerd als op
normale zondagen. Ten einde vol raken
van brievenbussen te voorkomen zullen
op deze dagen zo nodig extra buslichtin
gen plaatsvinden.
Woensdag 27 december
De bestelling zal plaatsvinden als op
maandag. Zo nodig zullen op de kanto
ren extra-maatregelen worden getroffen
om te bereiken dat alle tijdens de feest
dagen geposte correspondentie uiterlijk
met het dagnet wordt verzonden. In ver
band met de te verwachten extra drukte
aan de loketten zal op deze dag op de
postinrichtingen, waar de behandeling
van sommige geldzaken tot 15.00 uur
plaatsvindt, ook na dit tijdstip, tot het
normale sluitingsuuigelegenheid bestaan
tot het verrichten van alle geld
zaken.
Donderdag 28 december
De dienstuitvoering is als op andere
donderdagen, behoudens dat voor het
verrichten van geldzaken hetzelfde geldt
als voor woensdag 27 december.
TELEVISIE NU VIA DE DRAAD
Als uitvloeisel van een order voor tele
visie distributie apparatuur die de Ne
derlandse PTT bij een Britse firma heeft
geplaatst zal een speciale kabel met een
lengte van meer dan vijftien mijl televisie
en VHF radio programma's in meer dan
5000 huizen in Den Haag brengen. Het
signaal van dit systeem maakt antennes
overbodig. Wanneer er nieuwe program
ma's bij komen zijn geen nieuwe antennes
of omvormers nodig, ook al worden de
programma's op andere golfbanden uitge
zonden. Draad televisie-apparatuur wordt
in Groot Brittannië reeds veelvuldig ge
bruikt. Behalve dat het de weinig fraaie
antennes op de daken van huizen over
bodig maakt, heeft het systeem ook het
voordeel dat er in de randgebieden een
beter signaal wordt ontvangen; daar kan
dan de distributiekabel uit het beste ont-
vang-centrum naar het televisietoestel
van de bewoners worden geleid.
Dinsdag 2 januari
Ten aanzien van de briefpostbestelling
en -verzending geldt hetzelfde als voor
woensdag 27 december. De loket-open-
stelling is als normaal op dinsdag.
Nieuwsbladen, periodieken c.d.
Met de uitgevers van nieuwsbladen en
andere periodieken zal door de postdi-
recties zoveel mogelijk contact worden op
genomen omtrent een zeer tijdige ter
postbezorging van hun bladen.
Hierbij kan als richtlijn dienen dat pe
riodieken, welke voor Kerstmis resp.
Nieuwjaar moeten worden besteld, op
donderdag 21 december resp. donderdag
28 december a.s. uiterlijk te 18.00 uur
moeten zijn ter post bezorgd.
Telegraaf- en Telefoondienst
Op beide Kerstdagen en op Nieuwjaars
dag wordt de dienst op de hoofd-, bij- en
hulpkantoren en stations uitgevoerd als
op zondag.
Met ingang van 1 december 1961 zal
als basisregel voor de voorrang van
rechts het volgende gelden: in de stad
zowel als buiten dient de doorgang te
worden vrijgelaten voor alle bestuur
ders die van rechts komen, of het nu
fietsers, motorrijders of automobilisten
zijn. De trollybussen en autobussen
zijn aan dezelfde voorschriften onder
worpen. Nochtans dient te worden ge
let op:
1. voor de spoorvoertuigen,
deze blijven in elk geval voorrang
behouden;
2. voor de verkeerstekens,
a de omgekeerde driehoek of het
STOP-teken verplichten tot het
verlenen van voorrang aan alle
bestuurders, zelfs al komen zij van
links;
b de rechtstaande driehoek met bre
de zwarte pijl verleent (op dat
kruispunt) voorrang op alle voer
tuigen, al komen die ook van
rechts;
3. Iemand die van een pad op een open
bare weg met een 'rijbaan komt,
moet op de kruising eveneens de
doorgang vrijlaten.
Dit zijn de enige uitzonderingen: Er
mag echter niet uit het oog worden ver
loren dat de bestuurder die stopt, zijn
voorrang verliest.
Washington. Op 30 november zal het
grootste gebouw onder één dak dat zich
binnen de poolcirkel bevindt officieel
worden geopend. Het is een ziekenhuis
met 50 bedden dat in Kotzebue in de
staat Alaska werd gebouwd, 40 km ten
noorden van de poolcirkel en op 240
km afstand van de Bering Straat.
Het ziekenhuis biedt medische ver
zorging aan de 7500 inwoners van Alas
ka, meest Eskimo's, die in een gebied
van rond 200.000 vierkante km wonen.
Het ziekenhuis is intussen reeds in ge
bruik genomen.
Weersomstandigheden en terreinmoei
lijkheden hebben de bouwers van het
ziekenhuis voor talloze problemen ge
plaatst. Allereerst waren er de moei
lijkheden bij de aanvoer der materialen.
Aangezien Kotzebue slechts eens per
i jaar door een vrachtschip wordt aange-
daan, moesten, toen het ijs begin juli
1959 begon te smelten extra schepen
worden ingeschakeld. Daar er in dat
gebied geen diepe havens zijn, moesten
de bouwmaterialen met lichters naar
j de kust worden gebracht, waarbij zwa-
re stormen aanzienlijke vertraging ver
oorzaakten. Bij de inval van de winter
moest alle arbeid worden gestopt. Eerst
in de volgende zomer kon het werk, dat
nog weinig gevorderd was, worden her
vat.
Grote moeilijkheden werden ook on
dervonden door de permafrost - de
eeuwig bevroren bodem - die zich in
die streek tot op grote diepte uitstrekt.
Ter plaatse is deze samengesteld uit
twee delen water en een deel slib; bij
dooi veranderde het terrein in een grote
modderpoel, zodat het graven van de
fundatiesleuven in de winter moest ge
beuren, waarbij de permafrost met
stoomslangen tot ontdooiing werd ge
bracht.
Watervoorziening en riolering dien
den eveneens aan de uitzonderlijke om
standigheden te worden aangepast.
Aangezien op geen voldoende aanvoer
van zoet water onder alle omstandig
heden kan worden gerekend, wordt het
benodigde zoet water verkregen door
distillatie van zeewater.
Door de afgelopen ligging van de
meeste der 28 dorpen in dat gebied en
het vervoer over sneeuw en ijs zeer be
zwaarlijk is, wordt een groot deel der
lichtere gevallen via de ether behan
deld. Elke avond om zes uur vindt van
uit Kotzebue een radio-uitzending
plaats, waarbij een arts de diagnose
stelt en de behandelingsvoorschriften
der zieken doorgeeft aan de school
meester van het dorp.
Wanneer specialistische hulp nood
zakelijk is worden de patiënten per
vliegtuig naar het ziekenhuis in Ancho
rage overgebracht. Dit gebeurde nog
dezer dagen toen een 86-jarige Eskimo
door een val op het ijs zijn heup had
gebroken en met een 3-jarig meisje dat
lijdt aan ruggemergtuberculose. Voor
het meisje werden maatregelen getrof
fen om haar onder behandeling te
plaatsen van een specialist in Iowa.
Britse geleerden onder leiding van
Sir Christopher Andrewes hebben een
grote stap vooruit gedaan naar een ver-
koudheidsvaccin. Het is een van de
boeiendste klopjachten uit de geschie
denis van de geneeskunde, zo betoogt
J. D. Ratcliff in het decembernummer
van het maandblad „Het Beste".
Wellicht is het nu mogelijk dat er
een einde komt aan de snuffel- en
proestmisère die miljoenen mensen
teistert.
Het komt er op neer dat de geleer
den de ziekte in een reageerbuis heb
ben gestopt om haar diepgaand te be
studeren. Ze hebben een stof geprodu
ceerd, die wel eens de grootste me
dische doorbraak sedert de penicilline
kon blijken. Maar in tegenstelling tot
penicilline en andere antibiotica, die
voornamelijk werkzaam zijn tegen bac
teriën, bevecht de nieuwe stof - „inter
feron" geheten - virussen.
OUDE- EN JONGE GENEVER
N.V. DISTILLEERDERIJ - M. DIRKZWAGER Az - SCHIEDAM
Daarachter, gescheiden door Venetiaanse blinden, heeft
hy een eenvoudige slaapkamer gesitueerd.
Graag had hij het allemaal zelf getimmerd en geschil
derd. Maar de tijd ontbreekt ten ene male. In gedachten
ziet hij de maskers, die hij tijdens een toernee in Congo
kadoo kreeg, al aan zijn muren hangen. Hij wil ook nog
enkele kleine antieke meubeltjes kopen. „Maar het moet
vooral gezellig zijn. De meubels die straks uit Antwerpen
komen, zijn wel modern Zweeds, maar zij hebben toch
iets. Voor mij moet „modern" niet „koud" zijn. En dat kan
heus wel. Kom maar eens kijken als alles ingericht is."
'a Avonds zal Paul Cammermans niet vaak van zijn nieuwe
huis kunnen genieten. „De Getatoueerde Roos" houdt
vermoedelijk nog maandenlang programma. Maar als hij
geen repetitie heeft zal hij achter zijn bureautje zitten
en nieuwe televisie-programma's gestalte geven. Als hem
bij het afscheid op de trap gevraagd wordt, hoe hij eigen
lijk aan dit flatje gekomen is, klinkt het luid lachend
door het kale trappenhuis: „Och, dat is unne kwestie van
unne goeie makelaar. De mijne heette Ank van der Moer".
DOOR HENK HERMANS
„lek gheloof dat er unne roelement kapot ies", zingt
Paul Cammermans boven het zoemen van zijn hel
rode Porche uit. Achter in de motor bonkt er iets.
„Morgen ga iek naar den garagiest. lek heb er ghe-
woon gheen tijd voor. Het toneel, den t.v., den nieuwe
produkties en nu dat nieuwe huisTies eighenlik
teveel. Maar iek ben er ghelukkieg meemee m'n
werk en vooral mee dat nieuwe huis."
Paul Cammermans, sinds januari 1961 in Amsterdam,
heeft eindelijk een woning gevonden. Tot dusverre had
hij bij vriendelijke vrienden een zijkamer bewoond in
Zuid, onder de rook van de Wolkenkrabber. Tien
maanden lang heeft hij lopen zoeken. En met een ze
ker heimwee gedacht aan zijn kleine, gerieflijke flatje
op de Handschoenmarkt in Antwerpen, vlak tegen
over de Kathedraal.
Nog steeds bonkend stopt de rode Porsche op de Stad
houderskade. Aan de overkant klimt de hoge muur
van het Huis van Bewaring uit het grachtwater. Links
raast het verkeer van het Leidsebosje langs het Von
delpark naar de Hobbemastraat.
Op dit stukje Stadhouderskade heerst nog een zekere
rust. Op de eerste etage van een herenhuis dat ge
doemd is over 5 of 6 jaar gesloopt te worden, is de
timmerman nog bezig.
„Tja, iek heb het toch maar ghenomen", haalt Paul
zijn schouders op, „het creatieve werk ben iek ghe-
woon thuis te doen. Iek moet er een zekere rust en
sfeer voor hebben. Over 5 jaar zien wij wel weer
Paul Cammermans weet al precies hoe zijn nieuwe
home er uit gaat zien. Het gestucte plafond in de zij
kamer laat hij zo. Het, krijgt alleen een vers sausje.
De ouderwetse zwarte schoorsteenmantel wordt weg
gewerkt achter prachtig getekend hout. De muren aan
weerszijden hiervan heeft hij al af laten bikken en zul
len hun eerlijke bakstenen laten zien. Zijn schildersezel
krijgt een mooi plaatsje bij het linker raam. „Misschien
krijgh iek den tijd om weer eens wat te schilderen." De
kersenhouten ronde tafel krijgt een plaatsje bij het rech
ter raam. Vier zwarte stoelen komen er omheen.
„De meeste meubelen heb ik al. Die staan nog in Ant
werpen. Maar verschillende dingen moet ik nog bijkopen.
Zo is het vaste tapijt, dat in mijn vorige kamer lag, te
klein voor deze ruimte. Het is antracietgrijs. Ik heb het
idee om er stroken van een andere kleur bij te kopen,
hard rood of zoiets".
Tegen de lange muur zal het kersenhouten dressoir, dat
lager is dan wij gewend zijn, geplaatst worden.
De suitedeuren tussen de beide kamers heeft Paul weg
laten halen. Hij sluit de beide ruimten nu af met een
meubel, dat enerzijds bureau, aan de andere kant bar is.
Daarachter komt een kleine „kitchenette", een bescheiden
kookgelegenheid.
Geen winterse kou die
u nog deert! Zwarte
i suède laars met hoge
rits, stevige zool
en kou-werende
ja voering.
Mod. 20:11.95
Na gedane
arbeid lekker
rusten! Dit is
vaders pantoffel van
geruit kameelhaar die
warme voeten garandeert,
soepele zool
Mod 10:3.95
Heerlijk voor in (en om)
huis! Elegant pantoffelschoentje
van effen fluweel met
goudgarnering. Stevige
zool. Mod 64;4.95
Comfortabele
kraagpantoffel van
geruit kameelhaar. Vrolijke
pompoen-versiering en
prettig-stroeve
zool. Mod 20<6.50
Droge en
warme voetjes,
de hele winter! Kinder
laarsje van leer met
bontvoering, sterke
zool, veters met
haaksluiting. Mod 65: v.a. 11.95
Kies bij Bata modieuze nylons,
warme maillots, herenanklets
en leuke kindersokjes uit een
verrassend rijke sortering.
DOOR SINT „WARM'' AANBEVOLEN
