ASPRO Jan van Schuppen jfrZiE GOED: RIJD BETER! j MELIS OPTIEK. h \I4RGKIET van GLAS Het slakken van de as op het rooster Uit bedrijfje van Deense timmerman groeide het Lego-concern De ondergang van de Zeppelin opnieuw aan de orde -r I 4 L. HEIJ Trouwrijden LEEWIS f Tweemaal aan de rand van failissement, nu een eigen vliegveld Bescherm u tegen Rillerig? Onprettig? V!ug: Miljarden steentjes Het fameuze bouwsysteem Eerste luchtpolitieagent VOOR DE VROUW St. Nicolaassurprises van de Slager wij willen de echte, wij roken wij willen de echte, wij roken wij willen de echte, wij roken half-zware half-zware half-zware Het V.G.L.O. telt 39.000 leerlingen HET BEGON AAN DE GRENS een begrip voor kwaliteit en service KNIPPEN, TRIMMEN SCHEREN en TOILETTEREN van uw hond voor Uw eigen veiligheid I en die van anderen: VOOR VAN DELFT S KINDERWAGENS NAAR GARAGE KUNSTGEBITTEN Kerkewijk 19 Telefoon 2646 Auto-schade? van Herk, *frir In het artikel van vorige kaer hebben we aandacht kunnen besteden aan het opsommen van de „Zes Gulden Regels van het Stoken" en een begin gemaakt met de uitwerking van deze punten. Deze keer willen we deze uiteenzetting be sluiten met de behandeling van de overige punten. We waren gebleven by „het vuur nooit forceren" en besloten met de zin: „We zien dus van hoeveel belang het is om een kachel of haard te kopen die de juiste capaciteit voor de te ver warmen ruimte heeft." genlijk niet voor geconstrueerd is. Het is dus zaak die afmeting brandstof te stoken die voor de betreffende haard is opgegeven door het certificaat en zich niet laten verleiden door de op merking: Natuurlijk, die afmeting kunt U er ook „gerust" in stoken Juist het verband wat er ligt tussen slakvorming en brandstofafmeting maakt duidelijk dat de haard met on- derafbrandsysteem (ook wel convec- tor) iets gemakkelijker kan slakken dan de haard met het bovenafbrandsysteem mits men in de laatste de juiste afme ting stookt. Indien er in een haard met bovenaf brandsysteem kolen van te kleine af meting" worden gestookt dan zal de Daarom is het waarschijnlijk wel in de hitteafgifte af. Deze blokkering van teressant om nu eerst aandacht te gaan de aanwezige hitte heeft tot gevolg dat besteden aan deze ruimteberekening. de temperatuur van de aslaag, waarmee Het moet o.i. mogelijk zijn een metho- het vuur in direct contact staat, snelluchttoevoer door de brandstoflaag te de van ruimteberekening op te zetten, j oploopt. Dit wordt nog extra bevorderd klein zijn. Hierdoor wordt onvoldoende die eenvoudig hanteerbaar is en waar- doordat de dikke laag van verse kolen warmte geproduceerd met als onmid- mee elke verbruiker zijn voor deel kan -i.-1 'g doen. Welke capaciteit by welke ruimte? Een betrouwbare methode om tot de juiste berekening te komen is een be trekkelijk eenvoudige transmissiebere kening, waarbij de oppervlakten glas, hout, beton enz. van een vertrek ver menigvuldigd wordt met een bepaalde coëfficiënt. Oppervlakte glas xl50 Oppervlakte beton xl20 Oppervlakte steen xlOO Oppervlakte hout x 60 - Oppervl. stucwerk x 18 Inhoud vertrek x 4'/2= ook de luchtstroom hindert, die normaal j dellijk gevolg dat we zullen trachten enigermate verkoelend voor de aslaag „op welke manier dan ook'' een grote- werkt. Het samenspel van deze twee re warmteproduktie te verkrijgen. Dit Totaal Het totaal van de gevonden waarden geeft de minimaal benodigde capaci teit aan. Het is gewenst om op deze gevon den waarde een ruime toeslag te ne men. Hiervoor kan het beste, naar de praktijk bewees, een toeslag van 30% worden genomen, zodat voor dit ver trek de netto-capaciteit van een haard ruim 10.000 kcal/h dient te bedragen. In dit verband is het belangrijk te we ten, dat sinds de VABRA-KEUR wordt toegepast van alle haarden, die dit keur dragen, de netto capaciteit wordt aangegeven. gelijkmatig ontassen over het gehele roosteroppervlak Indien de as slechts plaatselijk van het rooster wordt verwijderd, of indien op verschillende plaatsen een gaatje in de aslaag wordt gepookt dan ontstaat een onregelmatige toevoer van lucht (zuurstof). Op de schone plaatsen on dervindt de lucht belangrijk minder weerstand dan op de plaatsen waar nog een dikke aslaag is achtergebleven. Dit heeft tot onmiddellijk gevolg, dat op die schone plaatsen een fellere ver branding ontstaat met een goede kans, dat daar de vuurtemperaturen sterk omhoog lopen en zelfs gemakkelijk het assmeltpunt passeren. Hierdoor zal de achtergebleven as in de onmiddelijke omgeving smelten met als onvermijde lijk gevolg bij de latere temperatuur daling een behoorlijke slak vorming. Het plaatselijk ontassen van het roos ter wordt veel toegepast in voor- en najaar als men sterk getemperd wil stoken om de warmteafgifte van de kachel of haard zoveel mogelijk wil be perken. Hierdoor ontstaan dus slakken in een periode dat echt niet fel ge stookt wordt. Een betere methode is de as over het gehele rooster te verwijde ren met behulp van een rechte pook. de haard nooit laten optrekken met geopende as- of vuurdeur factoren zorgt ervoor dat het assmelt punt gemakkelijk overschreden wordt met het zo langzamerhand bekende ge volg. Wanneer men dus gedwongen is een fel brandend vuur bij te vullen dan dient men in twee of drie keer de bedoelde hoeveelheid op te gooien. de juiste afmeting brandstof stoken Hoe kleiner de afmeting van een be paalde soort kool is des te groter is de kans dat slakvorming zal optreden. Dit is alsvolgt te verklaren. De totale op pervlakte van al de stukjes kool van kleine afmeting is veel groter dan die van een in volume even grote hoeveel heid kool van grotere afmeting. De zuurstof uit de lucht die langs deze grotere oppervlakte trekt is veel eer der verbruikt. De verbranding vindt dus in feite in een betrekkelijk dunne brandstoflaag plaats. Bij grotere brand stofafmetingen wordt de zuurstof min der snel verbruikt. Toch wordt in beide gevallen evenveel warmte ontwikkeld. Het is duidelijk dat dit voor de kleine re afmeting slechts mogelijk is bij een fellere verbranding, dus een hogere temperatuur in een dunnere brandstof laag. Hierdoor zal eerder het assmelt punt bereikt worden dan wel over schreden worden dan bij rustiger sto ken. Dit overschrijden van het as- smeltpunt zal zeker gemakkelijk plaats vinden als een afmeting (een kleinere) gestookt wordt terwijl de haard er ei- betekent altijd een forceren van het vuur. De gevolgen van het forceren van het vuur hebben we al gezien. Dus de juiste afmeting brandstof in de juiste haard of kachel. Zoals we gelezen hebben is de voor naamste oorzaak van slakvorming het op een of andere manier optreden van stookfouten. Slakvorming kan echter ook optreden door een zekere vorm van slordigheid. Indien valse luchtlekken, voorname lijk in de vuurdeur van de haard, aan wezig zijn boven het vuur dan wordt slakvorming sterk bevorderd. Door deze luchtlekken kan het vuur n.l. plaatse lijk zeer fel gaan branden, zodat ook dan weer plaatselijk het assmeltpunt overschreden zal worden. Daarom is het noodzakelijk de kachel of de haard op gezette tijden na te la ten zien. Laat dit bij voorkeur door een deskundige doen, zodat U ervan verze kerd bent, dat o.a. luchtlekken voor komen worden. Het moet duidelijk zijn geworden, dat maar heel zelden het slakken van de as het gevolg is van de kwaliteit van de kolen. Dat zou alleen maar mogelijk zijn, indien het assmeltpunt van de betrokken kool ver beneden 1100° C ligt. Dergelijke brandstoffen komen zel den of nooit op de Nederlandse huis- brandmarkt. Door deze stookadviezen in acht te nemen zal het mogelijk wor den in een gezellig huis als gezellig mens te profiteren van het gezellig sto ken met vaste brandstoffen. Timmerman Ole Kirk Christiansen uit Jutland was in het begin van de dertiger jaren ten einde raad. De arme heidestreek rondom z'n woonplaats Billund was 7waar getroffen door de crisis. Allerwegen was werkloosheid en armoede. Niemand had geld om een huis te bouwen en zelfs voor zeer noodzakelijke reparaties waren er geen middelen. De timmerman was er de man niet naar om stil te zitten. Om zich toch inkomsten te verschaffen, begon hij maar speelgoed van hout te maken. Wanneer de tijden beter worden vat ik m'n normale werk weer op, dacht hij. Op een goede dag kwam een groothan delaar in timmermanswerkplaats, bekeek de houten eendjes, karretjes en autootjes, werd enthousiast over de kwaliteit en deed een fikse bestelling. Timmerman Christiansen ging fluitend aan de slag. Zonder geluk vaart niemand wel, be- Men heeft wel eens de gewoonte om j peinsde hij tevreden. Hij zaagde, poetste het optrekken van kachel of haard en polijste en becijferde ondertussen hoe- sneller te doen verlopen door de as- of j veel geld hij zou verdienen, vuurdeur open te zetten. Men bereikt j Juist op het moment, dat de bestelling inderdaad dat een grote hoeveelheidgereed was, kwam het bericht, dat de lucht kan binnenstromen. Deze lucht groothandelaar failliet was gegaan. De zal echter de kortste weg kiezen, wat inhoudt, dat deze weg via de spleetga- ten tussen de tanden van de vuurkorf of via de openingen in het voordraai- rooster van de kachel. Hierdoor ontstaat op die plaatsen een zeer felle verbran ding, die tot overschrijding van het as smeltpunt leidt. In feite wordt het vuur plaatselijk geforceerd, zodat eigenlijk dezelfde situatie ontstaat als bij het on regelmatig en slechts plaatselijk ver wijderen van de as. haarden met bovenafbrandsy steem niet vullen by fel bran dend vuur Indien een grote hoeveelheid verse kolen op een fel brandend vuur wordt geworpen dan sluit men als het ware Griep PRESIDENT MAKARIOS IN INDIA President Makarios van Cyprus brengt op het ogenblik een tweeweeks officieel bezoek aan India. De aartsbisschop/presi dent werd b(j z(jn aankomst op het vlieg veld van New Delhi, Palam, verwelkomd door het Indiase staatshoofd, president Radhakrishna (1.) en premier Nehru (r.). timmerman van Billund zat niet lang in zak en as en ging zelf op pad om het speelgoed aan de man te brengen. Hij trok door een wijd gebied rondom Bil lund, maar vond weinig kopers. „Uw speelgoed is prachtig, maar we hebben geen geld", zeiden de mensen. Om toch de magen van z'n vrouw, vier opgroeiende zoons en zichzelf te kunnen vullen, ruilde de timmerman het speel goed voor levensmiddelen zoals rozijnen, meel en sago. Langzamerhand vond hij ook kopers, die met geld konden betalen. Zo maakte hij duizenden jojo's, die goed van de hand gingen. De crisis was echter nog niet voorbij en Ole Christiansen had, ondanks kleine successen, de grootste moeite om de eindjes aan elkaar te kno pen. Hij zou zeker failliet zijn gegaan, wanneer de crediteuren niet zoveel ver trouwen in z'n vakmanschap hadden en hem uitstel van betaling toestonden. De Deense timmerman was een door zetter. Langzamerhand breidde het be drijf zich uit, werden machines aange schaft en konden steeds meer werkloze handwerkslieden in het bedrijf worden opgenomen. In 1942 werd de Deen voor de tweede maal aan de rand van het faillissement gebracht, door een brand, waarvan de schade maar ten dele door de verzekering werd gedekt. De diepge lovige Christiansen, wiens levensspreuk was: „Ora et labora" - „Bid en werk", bouwde een nieuwe fabriek. Wanneer Godtfred Kirk Christiansen, directeur van het internationale Lego- concern, per vliegtuig terugkeert op het eigen vliegveld in Billund en vanuit de lucht de fabriek ziet, waar miljarden plastic bouwsteentjes worden gemaakt voor IJslandse, Deense, Portugese en mil joenen andere Europese kinderen, ziet hij in z'n herinnering wel eens vader Ole Kirk met het eenvoudige wagentje met speelgoed door de straten gaan. Godtfred, die in een smaakvolle bun galow vlak bij de fabriek woont, be treurt het bijzonder, dat zijn in 1958 over leden vader de groei van het bedrijf maar ten dele heeft kunnen meemaken. „Ik kwam als twaalf-jarige jongen vanaf de dorpsschool in het bedrijf bij vader en mij werd vanaf de allereerste dag inge prent, dat al de geleverde produkten van de allerbeste kwaliteit moesten zijn", ver telde hij. G. K. C., zoals hij op de fabriek in Bil lund wordt aangeduid, weet zich verder te herinneren, dat hij eens een ernstige schrobbering van z'n vader kreeg, omdat hij meende, dat een bepaalde partij speel goed voor een nieuwe klant, best één maal, inplaats van tweemaal kon worden gelakt. Het speelgoed was al op de wagen geladen om naar het station te worden gebracht, toen vader Ole Kirk Christian sen langs kwam, een autootje in de hand nam en zei: „Alles terug. Het moet nog een keer gelakt worden. We leveren al leen het allerbeste." Al in 1947 kreeg Lego de eerste plastic machine, maar het zou nog enkele jaren duren, voor Godtfred het fameuze bouw systeem ontwierp. „Het idee is toevallig ontstaan. Ik was op reis en had met ie mand een gesprek over speelgoed. Mijn gesprekspartner zei: „Speelgoed is eigen lijk een vreemde branche. Er zit geen systeem in en daarom moet je elke dag met wat anders komen." G. K. C. had na dat gesprek rust noch duur. Hij vertelde: „Hoe zou ik een sys teem kunnen bedenken, dat zou blijven bestaan. Ik overwoog, dat mijn speel goed onbreekbaar zou moeten zijn en dat de kinderen er hun fantasie in zouden moeten kunnen uitleven. Na twee jaar proberen vonden we de Lego-bouwsteen tjes met de vele knoppen. Later kwamen daar de cylinders bij, die de steentjes de sterkte en elasticiteit geven." Lego werd vanaf het eerste moment een geweldig succes en stormenderhand veroverde het Denemarken en daarna half Europa. Ook de jonge Amerikanen en Canadezen, die in 1961 met de steen tjes kennis maakten, raakten in vuur en vlam. Terwijl Engeland en Amerika eigen fabrieken hebben, verzorgt het bedrijf in Billund de verdere markt. In het klei ne Jutlandse dorp met z'n twaalfhonderd inwoners, dat het inwonertal met de groei van Lego zag verzesvoudigen, is het bijna dagelijks een komen en gaan van zakenrelaties uit vele verre landen. Godtfred Christiansen, die na de Bil- lundse dorpsschool geen bijzonder onder wijs meer volgde, is nu omringd door knappe architecten, ingenieurs, modellen bouwers en deskundigen op nog vele an dere gebieden. Hij zegt zelf heel beschei den: „Ik heb het geluk gehad goede me dewerkers te vinden, mensen die knap per zijn dan ik." De uitvinder beperkt zich nu tot dat terrein waar z'n grote kracht ligt, de verdere uitbouw van het systeem. Het laatste woord over Lego is namelijk nog lang niet gesproken. Godtfred Christiansen is ondanks z'n zakelijke successen heel eenvoudig ge bleven. Hij wordt door al zijn medewer kers - van hoog tot laag - getutoyeerd. Het gezegde in Jutland luidt immers, dat een man werkelijk heel slecht moet zijn, wanneer men hem niet met jij en jou kan aanspreken. Groot-Brittannië's eerste luchtpoli- tie-agent begint deze week zijn dienst. Hij zal van een hefschroefvliegtuig uit bccdschappen seinen aan wegpatrouil- les om het verkeer in goede banen te leiden en vanuit de lucht ook het oog houden op verkeersovertredingen. Sergeant George Blair is voor deze nieuwe funktie uitgezocht en hij zal opereren boven het Graafschap Dur ham in Noord-Oost-Engeland. Hoofdinspekteur David Gidley, hoofd van de politieresearch afdeling van het Graafschap heeft verklaard dat Ser geant Blair een verrekijker bij zich zal hebben, zodat hij de nummerplaten van auto's zal kunnen lezen. Wanneer een geparkeerde auto in de weg staat zal Sergeant Blair een dienstdoende poli tieman op de grond per radio opdracht geven deze te verwijderen. Hij zal ook helpen bij het ontwarren van verkeers opstoppingen, het opsporen van zoek geraakte kinderen e.d. Sergeant Blair, die instrukteur is aan een politieschool, was tijdens de oorlog vlieger bij de Royal Air Force. Nog slechts enkele weken scheiden ons van het oude familiefeest, dat on danks T.V. en ruimtevaart zijn beko ring nog niet heeft verloren n.l. St. Nicolaas. De bakkers zijn al begonnen hun etalages te versieren met de vele zoete lekkernijen, die onafscheidelijk met het St. Nicolaasfeest zijn verbonden. Straks zullen oud en jong zich weer te goed gaan doen aan chocoladeletters, banketstaven en marsepein. Bent u echter tegen St. Nicolaas wel eens een kijkje gaan nemen bij uw slager? Deze man verkoopt uiteraard geen zoetig heden maar wel een aantal artikelen die niet alleen als hartige hapjes tegen het eind van het feest kunnen worden gepresenteerd doch ook kunnen dienen om er aardige surprises van te maken. Bovendien zijn er bij vele slagers tegen St. Nicolaas (en ook voor de Kerst dagen) aardig verpakte schaaltjes te koop met allerlei soorten worstjes en vleeswaren in blik. Wanneer u uw sla ger vraagt zo'n schaaltje leuk voor u op te maken kunt u dit bij de andere cadeautjes aan de vleesliefhebbers van het gezin geven. Dit soort St. Nicolaas surprises zullen ongetwijfeld door uw huisgenoten op prijs worden gesteld temeer daar zij - na het nuttigen van grote hoeveelheden zoetigheid - iets hartigs best zullen kunnen gebruiken. Brengt u dit jaar dus eens wat variatie in uw St. Nicolaasfeest door behalve bij de bakker ook bij uw slager inko pen te doen. Ouderen herinneren zich de ramp van het 245 meter lange trotse luchtschip de Zeppelin op 7 mei 1937. By de landing te Lakehurst vloog plotseling het lucht schip in brand, viel brandend op de landingsmast en ging te gronde. Er kwamen 36 mensen by om. Jarenlang hield men zich bezig met het naspeuren van de oor zaak zonder deze te kunnen vaststellen. Men dacht aan elektrische luchtexplosies, aan elmsvuur, kortsluiting aan boord van het schip zelf, onderzocht ook de mo gelijkheid van een sabotageaanslag, maar kon tot geen conclusie komen. Een Amerikaanse onderzoekingscommissie besloot tenslotte te verklaren, dat de cata strofe aan onbekende natuurlijke oorzaken moest worden toegeschreven en borg het geval, dat door Wenher von Braun een van de meest mysterieuze catastrofen van vóór de tweede wereldoorlog werd genoemd, in de archieven. Thans echter werd aan de historie nieuw leven ingeblazen en wel door het werk van een Amerikaanse detec tive, die jarenlang onderzoek aan de ramp besteedde en in een boek het resultaat publiceerde (A. A. Hoehling, Who destroyed the Hindenburg, Bos ton, 244 blz.) De schrijver levert naar zijn oordeel het sluitende bewijs, dat het lucht schip werd vernietigd door een sabo tagedaad. Hij vond het volgende: De Duitse politie had bij het vertrek wèl de post en de bagage van de passagiers geinspecteerd (ook doorgelicht), maar dit verzuimd bij de bemanning. Onder deze bevond zich namelijk een foto graaf Eric Spehl, die trouw in obscure kringen verkeerde en wiens vriendin op opvallende wijze tijdens de reis van het luchtschip telkens naar het mo ment van aankomst informeerde. De fotograaf Spehl had toegang tot de luchtcel 4 ,waar de explosie plaatsvond, maar had zich vóór de landing laten indelen bij de mannen van cel 16, zo ver mogelijk van cel 4 verwijderd. Hij viel aan boord op door zijn vreemd, nerveus gedrag. Hij kon zelf een tijd bom vervaardigen uit materiaal, dat hem als fotograaf ter beschikking stond, voldoende om de 200.000 kubieke meter waterstofgas van de Zeppelin tot ontbranding te brengen en volgens de overlevenden was alleen de ontplof fing van een tijdbom als oorzaak waar schijnlijk of zelfs mogelijk. De tijdbom moest gesteld zijn op een uurtje na de landing. Maar de dader maakte een fout; hij rekende niet op de vertraging van het luchtschip en kon de laatste uren niet meer bij de plaats komen, waar het helse werktuig door hem was verborgen, daar de toegang hierheen toen verboden was aan bemannings leden van andere cellen dan die van 4. Zodoende kwam Spehl in de vlammen om. Alvorens echter deze verdenking tot een beschuldiging te kunnen maken, moest Hoehling nu nog ontdekken, of geen sporen van enige met fotografisch materiaal gemaakte bom in de puin hopen van het schip waren gevonden. Hij vond dit. De chemische afdeling van de Newyorkse politie had na de ramp een restant te onderzoeken ge kregen, waarvan zij vaststelde, dat het een soort instrument was, zoals een fotograaf het maken kan en explosies kan veroorzaken. Men had er toen geen acht op geslagen, omdat men aan nam, dat de Duitse politie met haar bekende grondigheid wel goed genoeg zou hebben gezocht (wat niet het ge val was). Thans sloot de ring en kon de heer Hoehling zijn boek publiceren. Het trekt opnieuw velen, die zich de enorme sensatie over de ramp nog herinneren en voorts ook velen, die de wegen van de sabotage willen volgen en hierin willen ontdekken, hoe voor rampen door dergelijke saboteurs be hoort te worden gewaakt. Volgens een enquête van het Cen traal Bureau voor de Statistiek bedroeg het aantal leerlingen dat op 16 septem ber j.l. het voortgezet gewoon lager onderwijs volgde 14.700 jongens en 24.400 meisjes, in totaal 39.100 leerlin gen. Bij het openbaar onderwijs betekent dit een teruggang van 5%, bij het prot. christelijk en rooms-katholiek onder wijs resp. 10 en 5%. In totaal werden 23.860 leerlingen (10.880 jongens en 12.980 meisjes in de periode 17 januari - 16 september 1962 voor het eerst toegelaten; in de over eenkomstige periode van 1961 bedroeg de toelating 26.390 leerlingen. presenteert: met Tony Britton, Silvia Syms en Jack Watling. Regie; Pat Jackson Op zaterdag 10 november a.s. in gebouw ..Eltheto". aanvang 20.00 u., toegang 14 j. Kaartverkoop en plaatsbespr. op de dag der voorstelling van 15 tot 16 uur en vanaf 19.00 uur aan de zaal WIE ZEI DAT? „Ik hou niet van de jacht omdat ik er niet van houd dieren te doden. Dat is barbaars. Dat was goed voor de holen- mens die moest jagen om zich te voeden. Heden ten dage bestaan er sportgenoe gens genoeg dan dat men zichzelf zou mogen veroorloven louter voor het ple zier te doden." Hoofdstraat 90 - Telefoon 2163 Veenendaal HONDENPENSION Zandheuvelweg 3 (einde Bergweg) Tel. 08385-2692 laat uw gezichtsvermogen testen HOOFDSTRAAT 51 - TELEF. 3184 - VEENENDAAL Hoofdstraat 43-45 Veenendaal Groots assortiment in: VOUWWAGENS KINDERWAGENS WANDELWAGENS Moderne Bruidsauto 6 en 8 persoons auto's Nieuweweg 41 Veenendaal, Tel. 2535 REPARATIES Sneller, beter en goedkoper! A. VAN MANEN Rijksstraatweg 61a, Eist (Utr.) - Tel. 08377-288. IN IEDERE DIKTE, VOOR ELK DOEL SPECIAALZAAK In GLAS,VERF en BEHANG Uitdeuken-lassen Dorpsstraat 8 - Rcnswoude Tel. 08387-502

Digitale periodieken - Gemeentearchief Veenendaal

De Vallei | 1962 | | pagina 4