FLORYN
ASPRO
Pfl"iP0breett
Setter Set
PHI LI PS-pla.no
GENEVER MDZ 5
Het slot De Hoestlm AchterI»erg»
Raad zond condoleance-telegram aan
H.M. de Koningin
Ruwe Handen
ARAM
De
vorst
van
Suprania
SCHERPENZEEL
Een vlot
ensemble,
onmisbaar
in elke
garderobe
Kunsthandel Baars
Fa. G. J. HIENSCH
TWEEDE BLAD „DE VALLEI"
VRIJDAG 7 DECEMBER 1962
Nr. 97
Vliegen op afbetaling
goedkoper
UIT DE RAAD VAN RENSWOUDE
Kerklaantje thans voor alle verkeer gesloten
de kracht van een verkoudheid
bij Vader. Moederen Kind. mi
KLM dierensteward boekt
succes in Amerikaanse
t.v.-show
nylons
in de nieuwe
notenkleuren:
HAZELINO
CASTAGNA
WALNOTTA
Fa. L. HEY
VOOR
DE
VROUW
Een apart geschenk
komt van
SINGER
NAAIMACHINES
W. J. Veldhuizen
In een serie artikelen zullen enige schetsen worden
gegeven uit het verleden van Achterberg. Hierbij is
gebruik gemaakt van waarnemingen ter plaatse en
vanzelfsprekend van literatuur. Voor wat dit laatste
betreft, verwijzen wij belangstellende lezers naar de
publicaties van Prof. Dr. W. v. Iterson, de kenner by
uitstek van Rhenens historie. Voorts naar de „Bydra-
gen van het Instituut voor Middeleeuwse geschiedenis
der Rijksuniversiteit te Utrecht". Wij betuigen hierby
onze dank aan de conservatrice van het Streekmu
seum te Rhenen, mej. A. v. d. Bunt, voor haar mede
werking met betrekking tot het illustratie-materiaal.
Wy zullen in deze artikelen-reeks zoveel mogelyk
trachten te schetsen, hoe in vroeger tyden de gewone
bevolking hier leefde. Dit zal niet altyd doenlijk zyn.
Het is toch zo, dat veel geschiedkundige werken veel
aandacht besteden aan de hoofdpersonen, oorlogen en
geestesstromingen, maar dat de gewone man niet aan
zyn trekken komt. Dit is niet te verwonderen. De ge
wone man ging op in de massa, was in zekere zin
naamloos en men moet tussen de regels door lezen
om gewaar te worden, onder welke omstandigheden
boer en burger leefden.
Üet Kasteel ter Horst, lij Rhenen, in het voorst der lGile eeuiv.
IN DE MIDDELEEUWEN WERD HET LEVEN VAN DE PLATTELANDSBEVOLKING IN HOGE MATE BEÏNVLOED
DOOR DE FEODALE VERHOUDINGEN, IN DIT GEVAL: DE VERHOUDINGEN: ADEL-BOERENSTAND. HET KAS
TEEL EN ZIJN BEWONERS OEFENDEN EEN ALLES-BEHEERSENDE INVLOED UIT OP DE LEVENSOMSTANDIG
HEDEN VAN DE DORPELINGEN. HOE WAS IN HET ALGEMEEN DIE VERHOUDING? REGINE PERNOUD, DE
FRANSE HISTORICA, OORDEELT IN HAAR „LUMIERE DU MO YEN AGE" (HOLLANDSE VERTALING: „DE
GLANS DER MIDDELEEUWEN GUNSTIG OVER DIE VERHOUDING. ZIJ WIJST DE TEGENSTELLING MACHTS
MISBRUIK EN RIJKDOM TEGENOVER KNECHTSCHAP EN ARMOEDE BESLIST VAN DE HAND. VOLGENS
HAAR WAS DE VERHOUDING EERDER DIE VAN BESCHERMER-BESCHERMELING. DAARTEGENOVER STAAT
HET OORDEEL VAN ANDERE, NIET MINDER BEKENDE HISTORICI, DIE DE VERHOUDING ADEL-BOEREN
STAND NIET ZO IDYLLISCH AFSCHILDEREN.
In de Germaanse tijd was een aanzien
lijk deel van de boerenstand vrij geweest.
Na 700 vooral komt hierin verandering.
Karei de Grote vooral heeft in de enorme
gebieden, die hij onder zijn bestuur
bracht, de meeste grond óf tot domeinen
verklaard, óf in leen gegeven aan de hof-
en militaire adel, óf aan kloosters ge
schonken. Veel gemeenschappelijke gron
den, voorheen bij vrije boeren in gebruik,
werden nu het eigendom van de vofst of
diens dienstmannen en van de geestelijk
heid. Nog meer werd dit proces bevorderd
door de invallen van de Noormannen,
toen de grote onveiligheid veel vrije boe
ren er toe dwong hun eigendom aan de
adel af te staan om het als leen terug te
ontvangen, teneinde zo verzekerd te zijn
van bescherming.
Voor het bisdom Utrecht is één van die
Noormannentochten fataal geweest. Het
werd door de bewoners verlaten en dit
zal nadien de onvrijheid hebben doen toe
nemen. De boer wordt dus onvrije. Men
moet evenwel voorzichtig zijn in dit geval
het woord slaaf te gebruiken. Zeker wa
ren die er ook, maar hun aantal zal in
deze streken waarschijnlijk niet zo groot
zijn geweest.
Wel kan men zeggen, dat de meeste boe
ren horigen waren. Zij hadden huis en
land van de edelman in gebruik en moch
ten die niet verlaten. Als vergoeding
brachten zij allerlei goederen op. Deze
Het vliegen op afbetaling zal goed
koper worden. Per 1 dec. a.s. zal de
rentevergoeding over het te verstrekken
krediet voor vliegreizen van 9 op 5°/o
per jaar worden gebracht Het mini
mum restant bedrag - d.i. het bedrag
dat overblijft nadat de aanbetaling is
geschied - wordt 400 gulden tegen vroe
ger 175 gulden. De aanbetaling zelf zal
tenminste 20 van het passagetarief
plus alle eventuele toeslagen moeten
bedragen. De minimum aflossingster
mijn zal zes maanden worden, vroeger
drie, terwijl het gehele krediet in maxi
maal 12 maanden moet worden afge
lost.
De aanvrager van het „vliegkrediet"
zoals deze kredietverstrekking zal gaan
heten, dient meerderjarig te zijn, de
Nederlandse nationaliteit te bezitten en
in Nederland te wonen. In sommige ge
vallen kan ook aan niet-Nederlanders
met voldoende binding met Nederland,
een dergelijk krediet worden verstrekt.
Aanvragen voor een vliegkrediet kun
nen worden gedaan bij elk KLM-pas-
sagekantoor of -agentschap, dat deze
aanvragen ter behandeling doorstuurt
naar de Amsterdamse Financierings
Maatschappij Mahuko N.V., die deze
kredietverstrekking per 1 dec. a.s. zal
overnemen van de Internationale Fi
nancierings Maatschappij voor Verkeer
en Handel N.V.
Sinds de KLM het vliegen op afbe
taling einde 1955 mogelijk maakte, is
duidelijk gebleken, dat deze krediet
service in een bestaande behoefte voor
ziet. De omzet die de KLM via deze
kredietverlening behaalt, neemt jaar
lijks met 30 a 40 °/o toe.
Bescherm u tegen
Griep
Rillerig? Onprettig? Vlug:
verplichtingen wareh de l.g. tinsen of
tienden. Nu bestonden er allerlei vormen
van horigheid en talloze manieren van
dienstbaarheid. De opdrachten konden be
staan in koren, zuivelprodukten, vee, enz.
Voor zover het de tienden betrof, kan een
„pacht" van 10#/« van de bruto-opbrengst
niet als buitensporig hoog beschouwd wor
den wanneer het daarbij was gebleven.
Met de inning was de z.g. meier belast.
Hij hield ook toezicht. Voor onze omge
ving zijn „Broekhoven", de „Luitjeskamp"
en waarschijnlijk „Oud-Stuivenest" plaat
sen geweest, waar meiers woonden.
Het bleef meestal evenwel niet bij
tinsen of tienden. Er bestonden talloze
vormen van dienstbaarheid. Zo kon de
horige boer worden opgeroepen tot ver
vulling van de herendiensten. Deze waren
eindeloos gevariëerd: bewerking van
grond, vervoer van materialen (hand- en
spandiensten) vervoer van vee, visserij,
onderhoud van wegen, turfsteken enz. enz.
In sommige gevallen mocht de edelman uit
de nalatenschap van de horige het beste
stuk opeisen en voor het huwelijk van
een horige had die de toestemming van
de landheer nodig. Verplicht gebruik van
molen en brouwketel van de heer was vrij
algemeen. Bij dit alles dient men te be
denken, dat de rechtspraak dikwijls, al
thans voor geringe vergrijpen, berustte bij
de edelman. Dit kon licht tot machtsmis
bruik leiden. Het is ook heden ten dage
och altijd zo, dat het uitoefenen van on
beperkte macht, leidt tot onderdrukking.
Geen wonder, dat het onder de land
lieden, vooral in tijden v-u schaarste door
misoogst, tot uitbarstingen kwam, die
meestal bloedig werden onderdrukt. Geen
wonder ook, dat graven van Holland als
Willem de Goede en Floris V, die, al was
het dan niet altijd uit menslievende over
wegingen, zich te weer stelden tegen de
knevelarijen van de adel, een grote po
pulariteit genoten onder het landvolk.
Samenvattend kan men zeggen, dat in
de vroegere middeleeuwen de toestand
van de boer gekenmerkt werd door dienst
baarheid. Hij was de „kerel", die men
ten eigen bate kon gebruiken en om wie
men zich vermaakte. Voegt men hierbij
de oorlogen, waarvan altijd de boer de
dupe werd. (Verwoesting van het platte
land was een kwestie van tactiek). Ziek
ten, waartegen geen kruid was gewassen
en snelle veroudering door overmatige ar
beid, dan kan men zich een denkbeeld
vormen van het leven van de Middel
eeuwse boer.
Toch zou men verkeerd doen zich deze
„kerels" als permanent-hongerlijdende
slaven voor te stellen. Zij konden zich,
uitgezonderd in tijden van misoogst, be
hoorlijk voeden, terwijl de natuurlijke se
lectie door de hoge kindersterfte, hoe
droevig ook, het weerstandsvermogen
gunstig beinvloedde.
Het slot „De Horst", het enige, dat ver
schillende eeuwen lang in Achterberg
heeft gestaan, moest dus door zijn be
woners ook invloed hebben uitgeoefend
op de omgeving.
In de openbare raadsvergadering van dinsdagavond heeft de raad van
Renswoude het overlijden herdacht van H.K.H. Prinses Wilhelmina.
Aan het begin van de vergadering sprak burgemeester Hosang de
raadsleden toe, waarbij hij o.m. betoogde: „Diepe bewogenheid ver
vult ons bij het verscheiden van onze Koninklijke Moeder en onze
gevoelens van oprecht medeleven gaan uit naar onze Koningin Juliana
en Haar huis. Het leven van Prinses Wilhelmina heeft zich geken
merkt door de bijzondere aandacht, de grote toewijding en de mede
levende trouw en diepe plichtsbetrachting die Zij aan Haar volk heeft
willen geven." Na de toespraak werd een korte stilte in acht genomen
en las de voorzitter de tekst voor van het condoleance-telegram aan
H.M. de Koningin.
De agenda voor deze vergadering be
helsde voornamelijk goedkeuringen van
jaarrekeningen en begrotingswijzigingen.
Ook de grondverkopen en toekenningen
van subsidies gingen vlot onder de ha
mer door.
Alle raadsleden gingen volledig ac-
coord met het voorstel om het pre
sentiegeld van één vergadering ter
beschikking te stellen van de actie
„Open het dorp".
Het Kerklaantje
Over het voorstel het Kerklaantje voor
alle verkeer te sluiten werd uitvoeriger
gedebatteerd.
De heer H. Ver
meulen (AR) wilde
wel graag weten of
of dat ook zou gel
den voor rijwielen.
Hij zei de voorge
schiedenis niet te
weten en vroeg zo
doende of hiervan
overlast werd on
dervonden.
De voorzitter ant
woordde dat, wilde I
men verdere ver-I
nielingen en hinder I
tijdens kerkdiensten ook fietsen?
vermijden, deze H. Vermeulen (A.R.)
voorgestelde rege
ling noodzakelijk was. „In het verleden
w
heeft men veel overlast gehad van bal
dadige jongelui het is bovendien storend
tijdens de diensten het verkeer langs de
kerk te horen".
Het voorstel werd goedgekeurd met dien
verstande dat de plaatsing van de be
treffende verkeersborden ten laste zal
komen van de Ned. Herv. Kerk.
De heer E. Zweers (PvdA) vond dat
men voorzichtig moest zijn met deze bor
den „omdat hiermee wel eens gespot zou
kunnen worden". Burgemeester Hosang
gaf dit toe doch stelde tevens dat men nu
zal kunnen optreden.
Het verbod geldt echter niet voor
kerkbezoek en begrafenissen.
In alle andere gevallen zal het laantje
afgesloten worden vanaf de Dorpsstraat
(kiosk Bakkenes) tot en met de oprit hoek
Kerkstraat- T. v. Amerongenweg.
Meer woningen
Tijdens de rondvraag informeerde de
heer E. Zweers (PvdA) hoe het zat met
de toewijzing van het nieuwe bouwvolu
me. Hij had het mooie boekje „de mil-
Niet, dat alle gronden in Achterberg bij
dit slot hoorden. Ook andere heren, niet
hier woonachtig, oefenden hier macht uit.
Het slot „De Horst" evenwel had een
bijzondere betekenis, ten eerste omdat het
behoorde aan de bisschoppen van Utrecht
en ten tweede, omdat het een grensves
ting was. Als zodanig was zijn betekenis
ten dele gunstig ten dele soms nood
lottig voor de bewoners van zijn omge
ving.
Hierop willen wij nader terugkomen.
TWEE CLANDESTIENE ZENDERS
INGEREKEND
In samenwerking met de rijkspolitie
te Losser hebben opsporingsambtenaren
der PTT zondag 25 nov. j.l. de clan
destiene zenders „Edison, vanuit studio
Zandvoort" en „Scheveningen Holland
Sport" opgespoord en in beslag geno
men. Daarbij is proces-verbaal opge
maakt tegen resp. de 17-jarige land
bouwer H.J.S. en de 26-jarige grond-
arbeider E.G., beiden te Losser.
APPLAUS VAN DE PRESIDENT
Een hartverwarmend plaatje uit Wash
ington, waar mevrouw Jaqueline Ken
nedy in een nationale televisie-uitzen
ding het woord voerde t.g.v. een z.g.
„Amerikaans kunstjuweel". President
Kennedy applaudiseert voor de char
mante spreekster, die hem met een
lieve lach dankt.
Jury geslagen in populair
televisieprogramma
Jim Todd, een 42-jarige Brit, die
reeds tien jaar bij de KLM werkzaam is
als dierensteward op Schiphol, heeft
een dezer dagen ca. 16.2 miljoen Ame
rikaanse televisiekijkers de waarheid
gezegd - zonder geloofd te worden. Hij
deed dit tijdens de populaire TV-show
„To tell Truth" (Om de waarheid te
zeggen), die het New Yorkse station
CBS iedere maandagavond op het
scherm brengt. In dit programma moet
een jury van vier bekende TV-persoon-
lijkheden uit drie mensen, die alle be
weren dezelfde naam en hetzelfde be
roep te hebben, degene kiezen die de
waarheid spreekt. In dit geval was dat
Jim Todd, die een stuk had moeten
ondertekenen dat hij de vragen van de
jury volkomen waarheidsgetrouw zou
beantwoorden. Todd had echter zijn
namaak collega-naamgenoten tevoren
zes uur lang van de kneepjes van zijn
vak verteld, opdat zij de jury steeds
zo geloofwaardig mogelijk zouden kun
nen beantwoorden. De KLM-er had
succes met zijn instructie, want de twee
„bedriegers" wisten de jury dusdanig
om de tuin te leiden, dat na afloop de
keus viel op iemand van het trio, die
in werkelijkheid automobielverkoper is.
Todd, die nota bene in KLM-uniform
optrad, had met de waarheid blijkbaar
niet kunnen overtuigen en het aan
wezige publiek liet dan ook een oor
verdovend gejuich horen, toen hij zich
tenslotte als de enige, echte Jim Todd
presenteerde. De jury was dus geslagen,
iets dat in dit programma slechts zel
den voorkomt.
Hoofdstraat 45, Telefoon 2165
joenste woning"
gezien, maar
Renswoude komt
er maar slecht
af.
„Is het niet veel
beter om eens
krachtig te pro
testeren omdat
we vorig jaar
ook al geen
bouwvolume
kregen," zo
vroeg de heer
E. Zweers (PvdA) Zweers.
protesteren
Burgemeester
Hosang zette uiteen dat dit al diverse ke
ren mondeling was gedaan maar helaas
zonder resultaat. Op verzoek van deze
vragensteller zal binnenkort ook een on
derzoek ingesteld worden naar de toe
stand van de Molenstraat vooral bij re
genval, en deelde de voorzitter tevens
mee dat de Ubbeschoterweg verhard zal
worden.
Wachthuisjes
De heer G L. J. Koops (CHU) kwam
weer terug op de wachthuisjes. Naar zijn
zeggen was het
helemaal niet
zeker dat er
voor de richting
Scherpenzeel
veel meer reizi
gers zijn dan
voor de richting
Veenendaal.
Volgens burge
meester Hosang
heeft Renswou
de jaren geleden
al wachthuisjes
voor de richting
Veenendaal wil
len hebben,
maar de buson-
niet zeker
G. L. J. Koops (CHU)
(10) Het is een wonderlijk groepje, dat zich voort-
rept door de herfstbossen van Barranca. Voorop
lopen Aram en het meisje, op de voet gevolgd door
Falco, de jager die nu en dan een benauwde blik
werpt op het luipaard, dat geruisloos naast hen
voortsluipt. Daar achter volgen in somber zwijgen
de overige vluchtelingen. „De Messeria zijn een
oorlogszuchtige stam, die diep in de binnenlanden
van Afrika wonen", vertelt het meisje. „Maanden
geleden begonnen zij plotseling met veroverings
tochten door een uitgestrekt gebied. Zij voeren wa
pens, die onze stam niet kent en wat meer zegt,
ze worden aangevoerd door een kleine groep blan
ke mannen!" „Een groep blanken?" roept Aram on
gelovig uit. „Dat is haast niet aan te nemen!" Dan
zwijgt hij plotseling, want door het stille herfstbos
klinkt, veraf, maar onmiskenbaar, het dreigende,
doffe dreunen van een tam-tam
(wordt vervolgd)
dernemingen zagen het nut ervan niet in.
Thans zal het gemeentebestuur nogmaals
proberen om dit te realiseren.
Condoleance-telegram
Majesteit,
De raad der gemeente Renswoude
op 4 december 1962 in openbare
vergadering bijeen betuigt Uwe Ma
jesteit zijn zeer oprecht medeleven
bij het verscheiden van Uwe Ko
ninklijke Moeder, Prinses Wilhelmi
na.
In diepe eerbied gedenkt de ge
meenteraad de bijzondere aandacht,
de grote toewijding, de medeleven
de trouw en diepe plichtsbetrach
ting die Prinses Wilhelmina aan
Haar Volk heeft willen geven
Zij heeft ons allen diep aan Haar
verplicht ook door het voorbeeld
dat Zij voor ons was in het bijzon
der in de zo moeilijke oorlogsjaren.
Haar rijke leven werd geadeld
door Haar oprecht geloofsvertrou
wen waaruit Zij ons zo menigmaal
heeft mogen mededelen en mede-
geven.
Moge Prinses Wilhelmina na haar
zo welbesteed leven de rust ont
vangen die de Raad Haar moge
toewensen.
Voorzitter: J. A. Hosang
Secretaris N. van 't Wout
OUDERAVOND HOLEVOETSCHOOL
Voor de ouderavond die woensdagavond
in de Holevoetschool werd gehouden be
stond zoals gewoonlijk weer grote belang
stelling. Deze avond stond onder leiding
van het hoofd der school, de heer R.
Groenveld. Na het lezen der notulen
volgde de bestuurverkiezing voor leden
van de oudercommissie. Aftredend waren
mevr. Jansen en de heren Schipper en
Cozijnsen. De plaats van de heer Schip
per, werd ingenomen door de heer Hui
zing en die van mevr. Jansen door mevr.
Methorst. De heer Cozijnsen werd her
kozen. Hierna volgde het optreden van
enkele leerlingen die een aantal liedjes
op de blokfluit ten gehore brachten onder
leiding van de heer Kok. Na de pauze gaf
de heer Kok een uiteenzetting over de
door de leerlingen gemaakte tekeningen.
De heer Kok, die hiervan een speciale
studie maakt, vertelde wat men uit deze
tekeningen kan halen en dat vaak ook
het karakter van het kind in de tekening is
terug te vinden. De avond werd besloten
mét de vertoning van enkele filmpjes.
Het model is zwierig en jeugdig van lijn. Hier is de eenvoudigste modische vorm
gebracht op een zodanige wijze, dat stof en vorm volkomen in overeenstemming
zijn met de figuur. De stof is een fijne zuiver wollen jersey in een warme an-
traciet-grijze kleur. Deze soepele stof is uitermate geschikt. Ze is elastisch en
maakt daardoor het model zachter van lijn. De mouwen zijn aangeknipt. De non
chalant geplooide boord sluit aan op de V-vorm aan de bovenkant der japon.
De onregelmatige plooien worden in de taille bijeengehouden door een brede
wildieren ceintuur. Voor het korte jasje is een wit/antraciet-grijze ruit gekozen.
Dit geeft aan de elegante japon een sportief karakter. Met de wijde mouwen der
japon is rekening gehouden door de mouwen van het jasje laag in te zetten. De
ruime, doorgestikte kraag is een sublieme omlijsting voor het V-vormige boven
stuk van de japon. Kortom, dit is een ideaal ensemble, waarvan een ieder, die
het zich aanschaft, enorm veel plezier zal beleven.
Kunstnij verheidsartikelen
Byoux in ruime keuze
Agentschap vpor
Veenendaal en omstreken
Wilhelminastraat 53
VEENENDAAL
Telefoon 08385-3573
GESPAARD
Gedurende de maand november werd
bij de Rijkspostspaarbank te Scherpen
zeel ingelegd 39.868,92 en terugbetaald
16.781,14.
Heeft üw radio
zo'n mooie, lange,
lage lijn?
Zo'n duidelijke
stationsschaal?
Twee uiterst gevoelige
dubbelconus-
luidsprekers voor
een briljante
geluidsweergave?
Kunt het mooie
FM-geluid ontvangen?
Nee?
Een Philips plano wel!
Vraag een
demonstratie!
IS UW
RADIO
WEL
ZOGOED
ALSU
DENKT
Vier golfgebieden w.o. FM. Bijzonder mooie plano kast Op de schaal tussen
de stations veel ruimte om zo scherp mogelijk af te stemmen. Twee dubbel-
conus-Iuidsprekers. Speciaal klankkleurregister: twee drukknoppen voor
hoge tonen en twee voor lage tonen. Effectieve Ferroceptor voor gevoelige
en selectieve ontvangst. Afstemoog. Aansluitingen voor grammofoon, band
recorder of stereo en extra luidspreker. 298.-
- VEENENDAAL - Markt 17
