De Horst» fS g|v^ wordt 1963 voor U een écht Wat moet u daarvoor doen? U hebt maar voor het kiezen. heel gelukkig nieuw jaar llRli"- waarom niet? het kan makkelijk Het slot MENSEN HELPEN DIEREN IN NOOD D. v. d. Meijden 10% korting! H. JONKER HARDEVELD HOLLANDIA (II) en handen ruw? PUROL SCHERPENZEEL PK TROUWEN Schuiirbiaadjes „TANTE BLANK" Wjkomen STOMERIJ meisjes en vrouwen Wordt het jaar als alle andere jaren of wordt het een écht nieuw jaar? Een jaar vol nieuwe dingen en nieuwe mensen? Een jaar vol nieuwe mogelijkheden, nieuw werk en meer ver dienen? Meisjes en vrouwen, u wilt van dit jaar een écht nieuw jaar maken Dan bent u van harte welkom op de ateliers van HOLLANDIA TRICOT Kerkewijk 57 te Veenendaal, tele foon 08385-3641. Bij HOLLANDIA TRICOT, het atelier waar ze het mooiste en het fijnste ondergoed maken, als u daar het jaar opnieuw wilt begin nen, dan kunt u kiezen uit vele mogelijkheden. Zoekt u maar uit U kunt een briefkaartje schrijven en onze personeelafdeling om inlich tingen te vragen. U kunt een briefkaartje schrijven om te vertellen dat u het bedrijf graag eens wilt bezichtigen. Een van onze meisjes zal u dan rondleiden. Haar kunt u ook van alles vragen. U kunt de telefoon nemen en op bellen om een afspraak te maken. U kunt natuurlijk ook persoonlijk naar ons toestappen en alles vragen wat u wiit. Alstublieft: keus te over. Bo- \A/jj \A/pnopn I ppn vendien weet u nu ons adres U WvMOvl I LI Cul I en telefoonnummer. Maar het allerbelangrijkste is: blijf bij uw grote besluit om dit jaar tot écht nieuw jaar te maken. Een jaar helemaal anders dan anders: fijner, gezelliger, met nieuwe mensen om u heeneen besluit waar u geen spijt van hoeft te hebben. TWEEDE BLAD „DE VALLEI" VRIJDAG 4 JANUARI 1963 Nr. 2 (DE GESCHIEDENIS VAN ACHTERBERG) Het heeft tot aan zijn verwoesting in 1582 gestaan ten zuiden van de „Dijk", zoals op bijgaande schets is aangegeven. Het woord „Dijk" doet hier wat vreemd aan, aangezien het hoogteverschil met de aanliggende landerijen maar gering is'. DE STICHTING Eén van de Utrechtse bisschoppen, God fried van Rhenen, schonk in 1178 het slot de Horst aan de Utrechtse kerk. Het was door zijn vader, ook Godfried geheten, gesticht. Bij de dood van deze laatste erf den drie van zijn zoons bezittingen in Brabant. Het overige, waaronder „De Horst" kwam aan Hugo, Godfried en de enige dochter Helwich. Helwich had haar erfdeel elders en toen Hugo zijn broer Godfried de bezitting Alborg schonk, was Hugo daarmee de enige eigenaar van de goederen en het slot aan de Dijk ge worden. Door oorlogshandelingen was het kas teel kort nadien verwoest. Daar Hugo blijkbaar niet bij machte was het gebouw te doen herstellen, heeft hij Godfried weer een aandeel in deze bezitting gegeven, zo dat het herstel voor gezamenlijke rekening kon geschieden. Hugo overleed kinderloos. Zijn weduwe eiste haar aandeel op, doch bij schikking zag zij daarvan af tegen een vergoeding van 100 marken. Zo was bisschop God fried nu de enige eigenaar en kon hij het bij testamentaire beschikking vermaken aan de kerk van Utrecht. Wel echter met de volgende condities. Zijn broer Gerlacus zou het goed in leen krijgen. Steeds zouden verder degenen, die als naaste verwanten kon den worden be schouwd, de toekom stige leenmannen zijn. Als Gerlacus kinder loos kwam te overlij den, zouden de zoons van Sofia van Rhenen, nicht van de bisschop, rechthebbenden wezen. Een belangrijke con ditie was ook, dat het slot steeds ten dien ste van de Utrechtse bisschoppen moest staan. Het voornaamste deel van het gebouw was een toren, een z.g. voorburcht, die in tijd van oorlog vooral van groot belang was. De het slot waren samen ongeveer 110 h.a. groot. Genoemd werden in rekeningen: „De Hooge Horst", „Velderbroeck", „de Maet", „de Helwichskamp", „de Perck" en „de Rügekamp". Er liep een weg van het kasteel in noordwestelijke richting naar de venen. Dit was vermoedelijk de Weteringsteeg en de wetering zal wel gediend hebben voor turfvervoer. Deze wetering loopt langs de „Horstbranden". De commandant droeg de titel van kas telein. In later tijd waren het steeds de maarschalken van het Oversticht, die dit ambt bekleedden. Maarschalken waren te beschouwen als vertegenwoordigers van de bisschop, belast met zaken van justitie en bestuur. Volgens de Landbrief van 1375 (landbrief misschien het best te verstaan als privinciale wet) konden alleen Stichtse edelen als kasteleins optreden. Hièraan is niet altijd de hand gehouden. In 1479 klaagden de staten van Utrecht er bij bisschop David van Bourgondië over, dat Tijmen Herbert, de toenmalige kastelein, het ambt ten onrechte bekleedde. Her- bert was een vreemdeling, bovendien een man van eenvoudige afkomst. Wat was de taak van de kastelein? Ten tijde van David van Bourgondië werden verschillende instructies daartoe uitgevaardigd. Dr. Enklaar heeft deze on derzocht en komt tot de volgende con- hij deze verplichting afkopen. Het salaris was ten tijde van David v. Bourgondië 100 Rijnse guldens. Als regel was de kastelein ook rechter (richter of schout) over het z.g. lage ge recht aan de Dijk. Hij en enige buren( in dit geval dienstmannen in of bij de burcht woonachtig) hadden voor bepaalde zaken gerechtelijke bevoegdheden. Na 1528 zijn deze bevoegdheden over gegaan op de schout te Rhenen. De zorg voor het gebouw zelf was in die tijd opgedragen aan wat wij een archi tect zouden noemen. Deze moest tweemaal per jaar de bis schoppelijke sloten (De Horst, Wijk bij Duurstede, Abcoude, Ter Eem en Vree land) inspecteren. De bisschoppen hebben vele malen, voor langere of kortere tijd, op de Horst geresideerd. Met enige verbeeldingskracht kan men zich indenken, dat de aanwezig heid van de kerkvorst en landsheer steeds een gebeurtenis van belang voor de be volking was. Ook kan het voor degenen, die woon achtig waren in het betrekkelijk kleine gebied, dat tot het slot behoorde, een ze ker gevoel van zekerheid hebben gege ven. Het toenmalige gezegde: „onder de kromstaf is het goed wonen" kan ook hier van toepassing zijn geweest. Al zijn hiervan concrete voorbeelden hier ter plaatse niet aan te wijzen. MELK, GROENTEN EN FRUIT, BESCHERMERS TEGEN VERKOUDHEID Gedurende de wintermaanden is het aantal personen, dat met verkoudheden te kampen heeft, bijzonder groot. Dit is het gevolg van een verminder de weerstand van het lichaam tegen infectieziekten, die veelal wordt ver oorzaakt door een tekort aan vitaminen. In de zomer worden veel vitaminen verkregen door een verhoogd gebruik van vers fruit en verse groenten. 's Winters treedt echter een tekort op, doordat vaak vitamine-arm voedsel wordt gegeten. Doktoren en voedingsdeskundigen wij zen erop, dat gedurende de winter maanden verkoudheden veelal kunnen worden voorkomen door dagelijks melk te drinken en verse groenten en vers fruit te eten. Vooral melk is een noodzakelijk on derdeel van de dagelijkse wintervoeding daar deze het opnemen van vitaminen in het lichaam bevordert. Juist in de winter dient dus veel aandacht aan verzorgde maaltijden te worden besteed. Achterberg „Den Dijk" toren was zwaar van bouw. De overige delen van het bouwwerk, zullen in de loop der tijden wellicht veranderingen hebben ondergaan, vooral na oorlogshan delingen. Er waren een grote en een kleine zaal en een kamer voor de bisschop. Ook een kapel voor de godsdienstoefeningen. Bis schop Jan van Arkel heeft er een kerk in de eigenlijke betekenis van gemaakt door de aanstelling van kanunniken, enz. In de grote zaal liet Rudolf van Diepholt zijn wapen aanbrengen. Overigens waren de muren eenvoudig gewit. Onder de toren was, naar toenmalig gebruik, de gevan genis. Het gebouw was omgeven door twee grachten. Daarover lagen houten bruggen. Bui ten de grachten lag een hof, de singel. Een oude rekening vermeldt: „Om die te spayen spitten) en het oncrut te wijen wieden), also dat al verbijstert ver waarloosd) was, te samen v Va b. g. (Bei erse guldens). Er was stalling mogelijk voor 60 paar den („der paerdenstalle gedect ter Horst met riet en lime leem) van loen loon) 2 b. g. De gronden, behorende bij clusies. De kastelein moest het kasteel bewaren „myt allen cleynoden, huysraet ende reetscop daerop wesende ende an ders myt allen haeren toebehoeren." Hij had „in synen cost" een priester, een portier en een wachter. Het salaris van portier en wachter kwam voor zijn rekening. Daarvoor kreeg hij als tege moetkoming de opbrengst van enige lan derijen en „16 dachwerck torffs uut onsen veenen tot cynen brande." Hij moest die turf zelf laten graven. Ook moest de kas telein een jager onderhouden. Er was een meute van 3 windhonden en nog andere jachthonden. Voor het voeren kreeg hij het z.g. hondekoren. Hij moest zorgen voor de levering van hooi, gedeeltelijk mocht hij dit voor eigen gebruik bestemmen. (Hij mocht dus blijk baar ook wat vee houden.) Als het hooien door overlast van water niet mogelijk was dit zal nogal eens voorgekomen zijn), kon EEN PARKEERLICHT DAT ZICHZELF INSCHAKELT Een firma in Groot Brittannië heeft een parkeerlicht voor auto's ontwik keld dat zich zelf bij het invallen van de schemering in- en bij het ochtend gloren uitschakelt. Het licht wordt in- of uitgeschakeld door middel van een gevoelige cadmium cel - de weerstand ervan wordt groter naarmate de licht sterkte vermindert. De variatie in de weerstand wordt gebruikt om het par keerlicht door middel van een tran sistor versterker in- en uit te schake len. NEDERLAND WEER GEHEEL VRIJ VAN MOND- EN KLAUWZEER In oktober van dit jaar werd in de gemeente Bergen (Limburg) een geval van mond- en klauwzeer geconstateerd. In verband hiermede kondigde de Veenartsenijkundige Dienst een tijde lijk vervoersverbod voor varkens en koeien voor deze gemeente af. Dank zij het snelle ingrijpen van deze dienst en de medewerking, die van de betrokken veehouders werd ondervon den, kon op 20 nov. j.l. het vervoers- verbod worden ingetrokken. Dit betekent, dat ons gehele land thans weer vrij is van deze besmette lijke veeziekte. PRIJSMAATREGEL BROOD Blijkens een publikatie in de Staats courant van 21 dec. 1962 hebben de ministers van Economische Zaken en van Landbouw en Visserij een prijzen- beschikking voor brood afgekondigd. Volgens deze beschikking mag met ingang van 22 dec. in de provincies Noord-Brabant, Limburg, Gelderland, Zuid-Holland, Noord-Holland, Utrecht, Overijssel en Drente brood niet tegen hogere prijzen worden verkocht dan die welke golden op 1 juni 1962, vermeer derd met 3 cent per hoeveelheid van 800 gram. De beschikking is niet van toepassing op kleinbrood, roggebrood, rozijnenbrood en krentenbrood. Deze maatregel is genomen, omdat in een groot aantal plaatsen in de ge noemde provincies voor verschillende broodsoorten prijzen worden berekend, die uitgaan boven het niveau, dat on langs in het overleg van de minister van Economische Zaken met de Nederlandse Bakkerij Stichting is overeengekomen. In Engeland woonden in 1961 52.770.000 mensen waarvan bijna 28 miljoen vrouwen en meisjes. Parijs en zijn voorsteden tellen ge zamenlijk 5.646.446 inwoners. In Rusland is zondag 30 december een werkdag geweest en heeft men op oudjaarsdag en nieuwjaarsdag vrij gehad. Op een kunstveiling in Frankfort heeft een knoop van de jas -van Napoleon ruim 700 gulden opge bracht. In een half jaar tijds zijn in West- Duitsland meer dan 35.000 rijbewij zen ingetrokken met als oorzaak drank. WITTE VLEK OP HET ZWARTE WERELDDEEL De laatste witte vlek op het zwarte werelddeel, die tot dusver door ont dekkingsreizigers over het hoofd werd gezien, is door de Weense etnoloog Dr. Peter Fuchs op zijn derde Afrïka-ex- peditie doorkruist. Zijn enige helper en begeleider was Adigei, een inheem se gids op wie hij zich verlaten moest. Zijn boek „Witte vlek op het zwarte werelddeel" heeft een zeer bijzondere waarde. Als een beeld van vervloeking ligt In samenwerking met de plaatselijke politie is de Dierenbescherming afd. Veenendaal maandagmorgen begonnen met het voeren van de in nood ver kerende vogels. Grote hoeveelheden oud brood werden door de plaatselijke bakkers beschikbaar gesteld en met vrachten vol werd het brood op ver schillende plaatsen uitgestrooid. De vo gels, w.o. veel meeuwen en fazanten, hebben het zwaar te verduren en in een minimum van tijd was het uitge strooide voedsel dan ook verorberd. Zolang deze weersomstandigheden aan houden wordt iedereen dringend ver zocht de vogels niet te vergeten! het ruige bergland van Ennedi temid den van uitgestrekte woestijnen in het uiterste oosten van Frans Equatoriaal Afrika. Na een wekenlange tocht dwars door de Sahara bereikten Dr. Fuchs en zijn helper Adigei het berglandschap van Ennedi met de verkwikkende, zachtgroene dalen en talloze rotsmeer tjes, waarin vissen en zelfs krokodillen de duizend jaren van droogte over leefd hebben. Peter Fuchs ontdekte een volk dat nog in de prehistorie leeft en bescha vingsvormen bewaard heeft, die bij de andere stammen in de Sahara al sedert lang verdwenen zijn. Als bekroning van zijn ontdekkingswerk vond hij prachti ge prehistorische rotsschilderingen. Hij vertelt zijn avontuurlijke belevenissen zo levendig, dat het is alsof men men sen en landschappen voor zich ziet. Wij slaan de inboorlingen bij hun dagelijkse bezigheden gade, gaan met hen op jacht en nemen deel aan hun feesten. De indrukken zijn diep menselijk en vol milde humor. Reeds als student leidde Dr. Peter Fuchts in 1952 zijn eerste expeditie naar de Toearegs in het midden van de Sahara. In 1955 leidde hij een ex peditie dwars door de oostelijke Sa hara. Drie grote etnografische verza melingen zijn door hem naar Europa gebracht. Op zijn vierde Afrika-expe- ditie, die in 1959 begonnen is, legt hij een verzameling aan die bestemd is voor het Rijksmuseum voor Volken kunde te Leiden. NOG MEER GESCHENKEN Naar wij vernemen is aan de fami lie Bos aan de Brinkkanterweg, waar deze week de 4000ste inwoner van Scherpenzeel werd geboren, door de directie van de Nutsspaarbank even eens een bedrag van 40,aangebo den en door het bestuur van de winke liersvereniging E.M.M. te Scherpenzeel een groot krentenbrood. '.f BUICK BIEDT GROTERE KEUZE VOOR 1963 In zijn reeks 1963 modellen introduceert Buick een nieu we „Wildcat" serie, waarvan hier een vierdeurs hard-top is afgebeeld. De Buick „Wildcats" combineren een 319 PK-motor met een korte wielbasis. Voor 1963 kregen de „grote" Buick modellen een nieu we vormgeving met vereenvoudigde, strakke lijnen. Er zijn talrijke technische verbeteringen: zelf-bijstellende remmen, smering pas om de 9.000 km, van aluminium deklaag voorziene knaldemper en een nog meer geper fectioneerde „turbine drive" transmissie. NIEUWE CARROSSERIE VOOR DE 1963 BUICK COMPACTS De compact-modellen van de Buick Division van Gene ral Motors kregen voor 1963 een nieuwe zelfdragende carrosserie, waarvan de „styling" eenvoudig werd gehou den, doch daarom niet minder opvallend is. Technische wijzigingen voor 1963 zijn ondermeer: zelf-bijstellende remmen, Delcotron wisselstroom-dynamo's, welke een betere bijlading verzekeren en op bestelling een nieuwe, volledig gesynchroniseerde vier-versnellingsbak voor het „Skylark" model van de Buick Special. Hiervoor verhuren wij DE NIEUWSTE TROUWCOSTUUMS MET ALLE TOEBEHOREN Hoofdstraat 46 schuren de fornuisplaal direct spiegelblank Divanbedden Dubbele Divanbedden Etagebedden 1 en 2-pers. Ledikanten Slaapkamer ameublementen Kinderledikantjes Commodes Kinderstoelen Boxen Wandelwagentjes ZUIVER WOLLEN DEKENS GESTIKTE DEKENS 1 en 2-pers. Kapokbedden 1 en 2-pers. Vlokmatrassen Interieurmatrassen enz. enz. NU REEDS MET Op onze koopjestafels vindt U series artikelen met 20, 30, 40 en 50 KORTING! o.a. VITRAGES en OVERGORDIJNEN VESTEN, TRUIEN Jongens- en Meisjes- SKIBROEKEN Jongens MANCHESTER BROEKEN TERLENKA-ROKJES in alle maten. ONDERGOED DAMES-, KINDER- en HERENSHAWLS OVERHEMDEN enz. enz. Koopt voordelig, koopt in het TEXTIELHUIS pmcr en rein16en uw kleding BEATRIXSTP 37 TEL Z4I5 VEENENDAAL

Digitale periodieken - Gemeentearchief Veenendaal

De Vallei | 1963 | | pagina 3