Relaties tussen Veenendaah
Moerbeke- Waas
en de heerlijkheid Gaasbeek
m
m
BMW tef. 5.295.-
„cJ}rti\öto
NAAR HET LAND VAN DE VOS REINAERDE, BOEREN BRUEGEL EN DE HEREN
VAN GAASBEEK
Geschiedenis en kunst
Int soete lant
DE TREK NAAR BUITEN (IV)
KRUISWOORDPUZZEL
B I O RHENEN
Caesar de veroveraar
Het moeras der liefde
a) Quality-inspector
b) Quality-inspectress
ALWEER
ZO'N MOOIE BRIL VAN
OPTICIEN
KERKEWIJK17
VEENENDAAL TEL.3313
Ook Oocrz 2iekenfondsfede/i!f
Aan de Leie
Naar Moerbeke
Heer Sweder van Abcoude
De Gaasbeeks en Veenendaal
Naar Brabant
Naar Gaasbeek
KNELPUNTEN IN DE TOEKOMST
AUTOMOBIELBEDRIJF MIDDENDORP
Opgave nr. 12
1
2
3
4
5
6
7
9
10
n
j2
13
14
15
16
,8
«i
19
20
21
22
23
24
r
25
26
27
i
28
29
30
3'
32
34
35
36
38
39
40
42
5Dick 3£up
SCHIMMELPENNINCK
SIGARENFABRIEKEN N.V.
WAGENINGEN
Een vakantiereis is dan eerst geheel geslaagd, als zij verrassingen meebrengt en gelegenheid biedt
tot avontuur, waartoe allerlei omstandigheden kunnen leiden: een omweg die door onvermoede
mooie landschappen leidt, een gelukkige inval die doet afwijken van de ontworpen route, een dwa
len ondanks kaart en kompas e.d. Ook aan ons drong het avontuur zich op, toen wij na 's-Graven-
moer in Noord-Brabant bezocht hebben, verlangen gingen ook Hoerbeke aan te doen, een plaats
óók vierhonderd jaar geleden door de veenraden bezocht om te zien hoe men daar de schuiten op
haalde en neerliet, zoals wij in onze brief uit Brabant reeds vertelden. En niet alleen Moerbeke,
maar ook het trotse kasteel Gaasbeek bij Brussel, de residentie van de heren van Abcoude, die nabij
Veen endaal uitgestrekte landerijen bezaten.
Wij kwamen eerst „in Waes, int soete
lant", zoals het terecht in het dieren
epos Van den vos Reinaerde genoemd
wordt. Het speet ons het satyrieke ver
haal van „der feilen metten roden
baerde" niet bij ons te hebben.
Toen wij thuis kwamen, herlazen wij
het terstond. Want de geschiedenis van
de vos die driemaal voor de rechter
stoel van koning Nobel, de leeuw, ge
daagd wordt, speelt zich af in het land
van Vlaanderen.
Reinaert weet „een wildernesse nu
van langhen haghen ende van hede",
dus van kreupelbossen en van heide.
Helaas, heide bezit Vlaanderen niet veel
meer, alleen tussen Waasmunster, Ur-
sel en Maldegem vonden wij enige lan
ge stroken. In een zo dichtbevolkt land
als België is het niet verwonderlijk dat
de woeste gronden bijna geheel ontgon
nen werden.
Allerlei Vlaamse plaatsen en streken
worden in het dierenverhaal genoemd:
de stad Gent, het klooster Elmare, de
dorpen Abstale, Besele, Hijfte e.a. En
wordt Oost-Vlaanderen niet bijzonder
genoemd?
int oost-ende van Vlandren staet
een bosch, ende heet Hulsterlo.
Daar was een bron, Kriekepit gehe
ten, en niet ver vandaar
duts een de meeste wildernesse,
die men hevet in enich rike.
Daar komt soms een half jaar lang
no weder man no wijf
no creature, die hevet lijf,
sonder die ule entie scuruut (nachtuil)
die daer nestelen in dat cruut,
of enich ander voghelijn,
dat daerwaert gherne wilde sijn,
ende daer bi avonture lidet:
(en dat daar toevallig voorbijkomt).
De leeuw gelooft er niet veel van,
de naam Kriekepit is verzonnen, meent
hij. Maar de haas Cuwaert bevestigt de
waarheid.
heeft eens een aangrijpende klacht ge
uit in zijn Mandelbeke:
Waarom, droeve Wilgeboom,
staat gij op den Mandelstroom?
Waarom laat ge uw lange takken
tot in 't koele water zakken?
En hij laat de boom antwoorden, dat
het riviertje genormaliseerd wordt
MosrixrJsc-Waas Oppïrstr
Breda kwam en dat zijn vader, een
boer, de naam droeg van het dorp Brue-
gel bij Eindhoven, diens geboorteplaats.
Pieter trok eerst naar Antwerpen, toen
naar Brussel waar hij in 1569 stierf.
Hij dwaalde door Vlaanderen en Bra
bant en schilderde er zijn landschappen
om-hun-zelfs-wil, vol licht en atmos-
Zo eenzaam en verlaten moeten ze
venhonderd jaar geleden streken in
Vlaanderen geweest zijn. Thans zijn ze
zeldzaam, getuige het feit dat wij in de
kleinste dorpen en gehuchten met grote
letters op muren van bruggen en via
ducten gekalkt zagen: Nee, Theo! Weg
met Theo! Votez blanc! duidend op de
taalstrijd, het verlangen van de Vla
mingen naar gelijke rechten als de
Walen. En terecht. Garandeert de Bel
gische grondwet in art. 6 niet de vrij
heid van persoon, godsdienst, onder
wijs, drukpers, vereniging en vergade
ring, van het indienen van verzoek
schriften en van de vrijheid van
taal?
Vanwaar toch de angst, die altijd een
slechte raadgever is, van de Walen?
Ondanks die angst raakt het Frans zijn
bevoorrechte positie als elitetaai kwijt.
In Vlaanderen hoeft binnenkort niet
meer gestreden te worden voor de
rechten van de Nederlands spreken
den. (Met Theo is Theo Lefèvre be
doeld).
Ook de Leie wordt in de Reinaert ge
noemd, vaak door de Vlaamse dichter
Guido Gezelle bezongen. Hij noemde
haar de Jordane van zijn hart
Jordane van mijn hert
en aderslag mijns levens,
o Leye, o vlaamsche vloed,
lijk Vlanderen, onbekend;
hoe over machtigt mij
de mate uws vreugdegevens,
wanneer ik sta en schouwe
uw' vrijen boord omtrent!
Wij zagen haar bij het schildersdorp
St. Martens-Latem en bij de bloemen
stad Gent en zij deed ons éven denken
aan onze Grift. Zij is echter mooier,
romantischer met haar beboomde oe
vers, haar fraaie bochten, haar tinte
lende sfeer. Wel dichtte eens de spot
zieke Maurice Roelant:
de Leie en lijkt ons maar een lande-
lijk rivierken,
een wandelende streep, en wat traag
[water toe,
met aan iedere draai een waaiend po-
[pulierken,
een half-verdronken ponte, een schil-
[der en een koe.
Maar hij kon ook teder-verstild
schrijven:
Wij gingen langs de Leie en spraken
[stil;
de winden woeien onze wangen kü,
diep uit het water scheen de matte
[maan,
wij voelden de avond aan ons zijde
[gaan.
De Mandel is haar zijrivier. Gezelle
Dit is niet de Zandstraat in Veenendaal, maar de Opperstraat in Moerbeke-Waas.
Alles herinnert hier aan Gezelle:
wind en wee en wolken, wegelen van
Gods heiligen voet, blaren van de bo
men, baren in de stromen, als de ziele
luistert. In alles zag Gezelle eenvoudig-
vroom een afstraling van de heerlijk
heid Gods.
Als men langs Leie en Mandel wan
delt, ziet men aan de einden talloze
kerktorentjes. Wat die oude romaanse
kerkjes aangaat, vormt de Leie een
scheidslijn: ten noorden ervan zijn de
torens achthoekig, ten zuiden vierkant,
waarvan wij de oorzaak niet konden
ontdekken.
Brugge is een goed geconserveerde
middeleeuwse stad, een stuk gestolde
mystiek, een stad die hier en daar aan
Amersfoort herinnert. Het bouwen in
oude stijl, gevolg van het verbod het in
moderne trant te doen, lijkt ons echter
aanvechtbaar. Dringen de oude goti
sche kerken, het trotse belfort, de brug
gen, prachtig in hun eenvoud, de wo
ningen langs de schilderachtige reien
en het romantische Minnewater, het in
getogen tot contemplatie voerende Be
gijnhof de gedachte niet op, dat het ook
nu mogelijk is te bouwen in een zuivere
stijl, aangepast aan de moderne eisen?
De oude bouwwerken bekoren juist zo
zeer door de bewogenheid van geest
van hun scheppers, een bezieling die
ook de moderne bouwmeester moet be
zitten.
Wij verlieten de stad van schoonheid
in oostelijke richting. Zoete aromen
woeien onze auto binnen, de bedwel
mende geuren van de rozenvelden bij
Maldegem, herinneringen wekkend aan
die van Lottum in ons Limburg. Via
Eeklo bereikten wij Zelzate aan het Ka
naal van Gent: een rij kleurrijke huis
jes in het opalen namiddaglicht, waar
langs langzaam een zeewaardig schip
voorbijgleed. Voort ging het weer door
het Meetjesland over Wachtebeke naar
Moerbeke. Het was er doodstil in de
straatjes en rond het oude kerkje en
het landhuis van graaf Lippens. Vier
eeuwen geleden togen onze veenraden
hierheen om zich van de vervening op
de hoogte te stellen. Wij zochten de ou
de Moervaart, het Zuidledekanaal en
het kanaal van Stekene. De veenderij
is er uiteraard lang beëindigd evenals
te Veenendaal. Wij wandelen door de
Opperstraat (d.i. hoofdstraat) en moes
ten aan onze Zandstraat denken
In Lokeren vonden we een oude kerk
in barokstijl. Nog dikwijls zouden wij
kerken in die triomfante, uitbundige,
overweldigen-weelderige stijl zien, met
grootse kansels, koorbanken en biecht
stoelen, vaak meesterwerken van de
Mechelse beeldhouwer Th. Verhaegen.
Toch bekoorden de ontroerend-eenvou
dige romaanse kerkjes het hun half
duistere geladen sacrale sfeer, geflan
keerd door hun stoere torentjes, ons
veel meer, zoals in Afsnee bij Gent.
In Dendermonde, de stad van het ros
Beiaard, waarop die van Aalst zo ja
loers zijn, bewonderden wij de oude
gothische kerk uit de 14de eeuw met
haar prachtige romaanse doopvont.
feer en stemming. Op zijn doeken - in
Brussel zagen wij De Volkstelling te
Bethlehem; de meeste doeken zijn in
Weenen - zien wij het Vlaamse maar
vooral het Brabantse landschap vaak
in een nevelig verschiet verschijnen.
Tot op heden heeft vooral Brabant zijn
zuiver Bruegeliaans karakter ongerept
bewaard. Bij ons weten heeft niemand
Bruegels landschappen beter geken
schetst dan Just Havelaar: „Hij zag de
schoonheid van zijn Vlaamsche land,
zooals nog geen haar zag; hij zag de
stilte van het sneeuw-land onder den
grijzen hemel, hij zag de donkere, woe
lige dagen van Maartsche buiïgheid,
en de weemoedsdagen van den herfst,
wanneer het vlakke veld als een steppe
zich strekt in de neveligheden: een en
kel boompje heft zijn verwaaide en ont-
blaarde takken triestig op in de groote
verlorenheden van aarde en hemel."
De Brabantse dorpen en stadjes lig
gen gevleid op de flanken der heuvels
of in de dalen. Hun huizen zijn opge
trokken uit warmrode bakstenen, wier
gloed zich voegt bij de frisse elemen
taire kleuren van deuren en kozijnen.
Zij liggen niet strak langs een rooilijn,
maar lijken improviserend neergezet,
wat de dorpen en steden een beeld vol
afwisseling en bewegelijkheid geeft.
De kerkjes in Brabantse gothiek lig
gen aan de ruime met bomen beplante
een terrasje koffie dronken - pittige
espresso! - en het verkeer gadesloegen,
kwam juist een stoet van stakende be
lastingambtenaren langs, alarmpistolen
afschietend en spandoeken meevoerend,
vreemd genoeg met veel Franse woor
den tussen het Nederlands. Alles ver
liep rustig, maar bracht alleen het ver
keer hopeloos in de war.
Buiten Brussel zagen wij van verre
al de indi-ukwekkende boomgroepen van
kasteel Gaasbeek, gebouwd op de fun
damenten van een oudere verwoeste
burcht uit de 13de eeuw.
Het geslacht van Hoorne-van Abcou
de is bijna een eeuw bezitter van Gaas
beek geweest. Een hunner was Sweder
van Abcoude, Gaasbeek, Putten (in
Zuid-Holland) en Strijen. (Over Strijen
hebben wij in onze brief uit Brabant
geschreven). Deze Sweder nu heeft een
grote rol in de geschiedenis gespeeld,
vooral in de strijd tussen de adel en
de opkomende derde stand, de poorters.
Hij droomde ervan zijn heerlijkheid
Gaasbeek uit te breiden tot St. Gene-
sius-Rode ten zuiden van Brussel. De
stad verzette zich. De schepen Everaard
't Serclaes, verdediger van de gemeen
terechten, weerstond Sweders streven,
die zich dat niet liet welgevallen. Bij
het kasteel werd de schepen door Swe
ders handlangers overvallen, die hem
de tong uitrukten en de voet afhakten,
zodat Everaard stierf. De Brusselaars
namen wraak, belegerden het kasteel en
staken het in brand anno 1388. Sweder
liet het in 1390 weer opbouwen. Het
was de zetel van de heerlijkheid Gaas
beek, afhankelijk uiteraard van het
hertogdom Brabant, maar die op het
toppunt van haar macht zestien om
liggende gemeenten geheel of ten dele
beheerste.
In 1392 schonk Heer Sweder terrei
nen aan de Karthuizermonniken voor
de bouw van een klooster. Deze gron
den die Bloemendaal heetten lagen ten
noorden van de stad Utrecht in den
Enghe nabij de Vecht. De Laan van
Chartreuse en het poortgebouw herin
neren nog aan het klooster, dat ge
sloopt werd.
Sweder stierf in 1400 tijdens een pel
grimsreis naar Rome. Zijn broer Wil
lem, heer van Abcoude, Gaasbeek en
Wijk bij Duurstede, werd de tweede
stichter, die de kerk liet voltooien en
het klooster uitbreiden. (Te Wijk bij
Duurstede stichtte hij in 1400 het
Ewouts- en Elisabethsgasthuis aan de
Oeverstraat, thans oude-mannen- en
vrouwenhuis, dat nog zijn portret bezit
met in de rechterbovenhoek zijn wa
pen).
Willem stierf in 1407 op 23 mei en
liet volgens Vorsterman van Oyen, een
bekend genealoog uit de vorige eeuw,
veel natuurlijke kinderen na. Vandaar
wellicht dat de naam Gaasbeek veel
vuldig in Veenendaal nóg voorkomt.
Ook kan deze naam herinneren aan
dienstbetrekkingen tot de heren van
Gaasbeek of aan het wonen op hun
gronden, die zij in onze omgeving be
zaten.
Jacob van Abcoude, Gaasbeek en
Wijk bij Duurstede, Sweders oudste
zoon, schonk het klooster te Utrecht
goederen onder Emmikhuizen, die aan
de huidige Nieuweweg en Munniken-
weg grensden. Dat was in 1433. Het
pleinen. Verrassend is het gezicht op I klooster stond niet te Emmikhuizen,
Bij Ninove met haar indrukwekken
de Koepoort passeerden wij de grens
van Vlaanderen en Brabant. De Vlaam
se vlakte gaat met zachte welvingen
over in heuvelland. De tarwe-akkers,
weiden en boomgaarden glooien in
vloeiende lijnen naar de wegen en
beekdalen. Stoeten van bomen trekken
door het bekoorlijk-deinende landschap.
Opeens worden we ons bewust: dit is
het land van Pieter Bruegel de Oude,
de Boeren Bruegel.
Volgens de beste kenner van de
Vlaamse schilderkunst Arthur Cornette
in „De schilderkunst in de Lage Lan
den" was Pieter geboortig van de grens
streek der noordelijke Kempen, het
Kasteel Gaasbeek bij Brussel.
die stadjes, zoals op Grimbergen met
zijn barokke kerk en toren. Zij zijn
doorgaans niet door fabrieken geschon
den. Zodoende is bijvoorbeeld Vilvoor
de, overigens geen opvallend mooie
stad, ongerept gebleven: haar industrie
vond een plaats langs het kanaal van
Willebroek. En zelfs die fabrieken en
loodsen hebben langs het water nog
iets bekoorlijks, zoals de grote etablis
sementen van het reusachtige: Syndicat
General Industriel et les huileries Bra-
bangonnes.
In Brussel zei een intelligente Vla
ming ons, dat aan de vrijwel algemene
verfransing van de Vlaamse immigran
ten een eind begint te komen. Tot dus
verre was aanpassing aan het Franse
taaimilieu een eis tot verbetering van
hun sociale positie. Van 1950 af is er
een nieuwe stroom immigranten Brus
sel binnengevloeid, zoals technici, inge
nieurs, ambtenaren, officieren en ge
schoolde arbeiders, Vlamingen, die al
len de taal van hun streek blijven spre
ken en zelfs een stempel gedrukt heb-
land van heide en eentonige naaldbos- ben op sommige Brusselse wijken,
sen. Anderen weer zeggen dat hij uit Toen wij aan het Brouckéreplein op
maar te Utrecht. Namen als Munniken-
hof, -beek, -heuvel en -weg herinneren
nog aan de Utrechtse Karthuizers. Ja
cob lijkt ons even onbeheerst geweest
te zijn als zijn vader: in drift sloeg hij
in 1429 zijn enige zoon Anthonie dood,
hetgeen hem zijn leven lang heeft be
rouwd. De kroniekschrijver Arent toe
Bocop wonend op Harselo, heeft dit als
volgt verhaald:
ende (hij) hadde syn eenige soen (zoon)
ende kynt uuyt hastichheyt (drift) myt
een ghebyt van een perdentoem ant
hovet doet gheslagen, daer hy seer
voelle (veel) omme leet, ende lycht
(ligt) op dat coer (koor) van dat sellive
closter myt syn huysfrouwen ende
soenne (zoon) in een scone tombe be
graven, daer sye alle drie synnen (zijn)
opghehouwen; (gebeeldhouwd) dye
soenne heft den toem an den arrem.
Het geslacht Gaasbeek stierf uit. In
1565 kocht graaf Lamoraal van Eg-
mont, ónze Egmont en die van Beet-
hovens ouverture, het kasteel bij Brus
sel, dat toen een der bolwerken werd
van humanisme, tolerantie en gewetens
vrijheid. Egmont woonde er met zijn
vrouw Sabina van Beieren en hun elf
kinderen. Geestverwant van De Zwij
ger en van de graaf van Hoorne, deel
de hij het lot van de laatste op het
schavot te Brussel.
Het is ondoenlijk de lotgevallen van
het kasteel te verhalen. Herhaaldelijk
werd het verwoest, maar het herrees
telkens als een fenix en werd vergroot
en verfraaid. In 1921 schonk de vrouwe
van de heerlijkheid, markiezin Marie
Arconati-Visconti het kasteel met zijn
kunstverzamelingen aan de Staat.
Gaasbeek is nu een staalkaart van
stijlen: gothiek, renaissance, barok, ro
coco, Napoleonstijl, romantiek. Wandelt
men buiten om het kasteel, links be
ginnend, dan ziet men op de linkerhoek
een toren met nog een zuiver vestiging
karakter. Dan volgen de ontmantelde
wallen. Aan de rechterzijde komend,
ziet men de Rode Toren, die al ven
sterversieringen heeft. De sierende ele
menten nemen toe in weelderigheid om
overdadig te worden aan de midden
torens, die iets hebben van een film
decor. Op de binnenhof staat de Keizer
Kareltoren, een gaaf renaissance-bouw-
werk.
Even weelderig als het exterieur zijn
de kunstschatten in het kasteel: meu
belen, aardewerk, porselein, emailwerk,
beelden uit hout, ivoor, albast en zil
ver, Oosterse, Brusselse en Doornikse
tapijten, één met een suggestief ex
pressief portret van Egmont, luchters,
huisraad en schilderijen.
De oud-conservator, de dichter Mau
rice Roelants, vatte de betekenis van
het kasteel eens als volgt samen: Het
Kasteel van Gaasbeek is allereerst een
rijk historisch patrimonium, dat vrij
heid, verzet tegen machtswellust en ge
wetensdwang, Staatszin en cultuur
heeft uitgestraald.
Toen we vermoeid weer op het bin
nenplein stonden, aanschouwden we op
nieuw in het heldere zomerlicht het
weidse landschap van Bruegel
D. Philips.
Het is een hachelijke onderneming, zo erkent de Rijksdienst voor het Nationale Plan
in zijn recreatierapport, zich te wagen aan een beschouwing over het beeld van de
recreatie in Nederland in 1980 en 1990. Er is een proces aan de gang met een onstui
mige dynamiek, terwy'l er vrijwel geen onderzoekmateriaal is. Maar toch enkele uit
gangspunten staan toch wel vast. Rond 1980 zal Nederland tussen de veertien en vijf
tien miljoen inwoners hebben, terwijl dit aantal snel zal toenemen tot misschien wel
twintig miljoen aan het eind van deze eeuw. Rond 1980-1990 zal de bevolkingsdicht
heid toenemen tot 400 a 430 inwoners per vierkante kilometer. In het Westen van het
land zullen zelfs 950 inwoners op iedere vierkante kilometer zijn samengedrongen.
In sterkere mate dan nu zal de bevolking zich concentreren in de steden.
Hand in hand met die verstedelijking
zal het platteland „volwassen" worden.
Het sociale en culturele isolement, waarin
de plattelandsbevolking eeuwenlang is op
sloten, wordt nu al doorbroken door bete
re verkeers- en communicatiemogelijkhe
den. Deze lijn zal zich steeds verder voort
zetten. Het agrarische bedrijf zelf krijgt
trouwens door het toenemende gebruik
van machines en kunstmiddelen al een
ander karakter. Het gezicht begint hier
en daar zelfs al te gelijken op de indu
strie. Dit heeft zijn gevolgen voor recre
atie. Want de plattelandsbevolking zal op
den duur dezelfde behoefte hebben aan
recreatie als nu de stedeling. Dit alles
zal de vraag - en dus de knelpunten - in
de toekomst evenredig doen toenemen.
Wat daaraan kan gebeuren zal in de
eerste plaats afhangen van de verdere
stijging van de welvaart. Wat dat betreft
zijn de vooruitzichten in de EEG-landen
gelukkig gunstig. Het zal ook afhangen
van de toekomstige omvang van de vrije
tijd. Een tweede industriële revolutie -
zelfs denkarbeid zal door machines over
genomen worden - staat voor de deur.
Wat daarvan de gevolgen zullen zijn is
niet te schatten, maar een verdere ver
korting van de arbeidstijd ligt voor de
hand. De vervoersmogelijkheden zullen
krachtig "raspaard van een vermaarde stal"
Import: N.V. Alimpo, Parkstraat 91a, Den Haag, Tel. (070)184846
Voor Ede, Wageningen, Veenendaal, Lunteren, Otterlo en omstreken:
Stationsweg 54 EDE
J
r
i
H
HORIZONTAAL: 1 kinderspeelgoed, 8 water in Friesland, 9 gewicht (afk.), 10
bekende afkorting, 12 aaneensluitende reeks, 15 heden, 16 huid, 18 telwoord, 19 ri
vier in Zwitserland, 20 Europeaan, 22 mannelijk beroep, 24 metaalhoudende delf
stof, 25 vreemde munt, 26 gravure, 28 bezweringsformule, 29 scharnier van een
hengsel, 31 telwoord (Eng), 33 schrobnet, 35 voegwoord, 36 zandaal, 38 deel van het
jaar, (afk), 39 afkorting van dona, 40 voorzetsel, 42 doordraaier (ZN).
VERTIKAAL: 1 aantal, menigte, 2 scheik. element (afk), 3 vruchtje, 4 vreemde
munt, 5 vaarwel, 6 scheik. element (afk), 7 ambtenaar bij het gerecht, 11 lidwoord,
13 achting, 14 opening ener fuik, 15 voorzetsel, 17 inhoudsmaat, 19 doornachtige
plant, 21 Europeaan, 23 familielid, 27 optelling, 28 schel, 30 meisjesnaam, 32 Rom.
keizer, 34 voorzetsel, 36 iemand die treitert, 37 metaalsoort, 39 muzieknoot, 41
na dato (afk).
ook sensationeel toenemen. Nu zijn er al
700 duizend personenauto's, het zullen er
rond 1970 tweemaal zoveel zijn.
Week-end-trek-en vakantietochten zul
len dus steeds blijven toenemen. Rond
1980 zullen er zeker acht en een half tot
negen miljoen Nederlanders met vakantie
gaan. Het grootste aantal van hen zal in
eigen land blijven. De huidige druk op
recreatiegebieden zal daardoor met meer
dan de helft toenemen. Dit betekent dan,
dat de logies-accomodatie ook al zal moe
ten verdubbelen, vooral langs de kust. Op
het ogenblik heeft Nederland voor logies
rond 530 duizend slaapplaatsen beschik
baar, daar zullen er rond 540 duizend
moeten bij komen. Deze toename zal voor
al moeten worden georganiseerd in de
sector kamphuisjes, caravans, tenten enz.
Rond 35°/o van de binnenlandse vakantie-
trek concentreert zich op de kust. Voor
al daar zal men dus hard moeten aanpak
ken wil men de toeristenstroom kunnen
opvangen.
De toeneming van de bevolking zal het
tekort aan recreatieruimte steeds meer
aftekenen. Vooral op korte afstand van de
grote steden zal er voor gelegenheden
moeten worden gezorgd. Ook het strand
zal meer mensen moeten kunnen bergen.
Daarvoor zijn nieuwe verbindingen nodig.
Het ziet er nog helemaal niet naar uit,
dat de handen uit de mouwen worden ge
stoken om de nodige verbeteringen aan te
brengen. Een crisis staat, aldus de Rijks
dienst, dan ook voor de deur. Vóór alles
is het zaak, dat de overheid nu op de re
creatieve tellen gaat passen.
De Rijksdienst heeft een aantal aanbe
velingen opgesteld, waarmee men kan re
kenen bij het toekomstig beleid. Het is
allereerst zaak om te behouden wat er is.
Bestaande recreatiegebieden mogen niet
worden bedreigd door bebouwing, wegen
aanleg en industrievestiging. „Buiten wo
nen" moet worden beperkt, doordat het
recreatiegrond aan de bevolking onttrekt
ten bate van enkelingen. De Rijksdienst
heeft namelijk berekend, dat ieder privé-
zomerhuisje minstens 300 vierkante me
ter grond opeist.
Agrarische gebieden zullen volgens de
Rijksdienst moeten helpen de crisis op te
lossen. Vooral in het polderland in het
Westen zullen recreatieve voorzieningen
moeten worden aangelegd. Eventueel
moeten onrendabele landbouwgronden
worden opgeofferd voor recreatieve doel
einden. Het zal dus geen gemakkelijke
zaak zijn dit alles op voor ieder bevredi
gende wijze te regelen.
HOOFDSTRAAT 84 VEENENDAAL
PASFOTO'S IN 10 SECONDEN KLAAR
OPLOSSING PUZZEL NR. 64
HORIZONTAAL: 1 pap, 4 stelt, 8
ben, 11 haspel, 13 Oder, 16 op, 18 koon,
19 gres, 20 na, 21 mos, 23 en, 24 dame,
25 ven, 26 Elis, 28 dole, 29 reu, 30 Asen,
31 Da. 32 Andelst, 35 sté, 36 dras, 38
trip, 39 ta, 40 o.e., 41 rok, 43 os, 44 e.k.,
45 arme. 47 kram, 49 one, 50 rendier,
53 in, 54 dril, 55 die, 56 roos, 58 leng,
59 Leo, 60 aloë, 61 ho, 62 Ems, 64 o.r.,
65 raam, 66 bank, 68 Aa, 69 rein, 70
Dongen, 72 dek, 73 grens, 74 iep.
VERTIKAAL: 2 Ah, 3 pak, 4 spon,
5 ten, 6 el, 7 torment, 8 bes, 9 er, 10
hom, 12 soes, 14 Dee, 15 Dan, 17. poesta,
19 gala, 20 neus, 22 slee, 24 do, 25 Velp,
27 in, 28 daar, 29 reis, 30 aster, 31 dr,
33 drom, 34 takel, 36 demi, 37 sok, 40
orde. 42 kris, 44 enigma, 45 Anio, 46
eerlang, 48 An, 49 Orne, 51 Eder, 52
room, 54 de, 57 o.e., 58 long, 59 lom,
60 aai, 61 Hans, 63 sap, 65 rek, 66 bon,
67 kei, 69 re, 70 de, 71 Ne.
RUIMTEDETECTIVES
Over de Russische ruimtevaartuigen
worden slechts schaarse en onvolledige
gegevens bekend gemaakt, maar een aan
tal Amerikaanse experts hebben zich toch
een beeld kunnen vormen van het in- en
uitwendige van deze ruimtevaartuigen.
Door de exacte baan die de Wostocks be
schreven te berekenen, wisten zij bijvoor
beeld af te leiden hoe nauwkeurig de lan
ceringen waren, welke snelheden werden
bereikt en onder welke hoek de ruimte
vaartuigen in hun baan gebracht werden.
Daaruit konden zij opmaken hoe de terug
keer in de atmosfeer moest zijn verlopen,
hoe lang de remraketten hadden gefunc
tioneerd, etc. Uit deze conclusies werd
weer vastgesteld hoe de ruimtevaartuigen
en raketten eruit moesten zien, en hoe
groot de kans was dat de capsules in het
aangewezen doelgebied neerkwamen.
Door al deze gegevens te vergelijken met
wat de Russen zelf bekend maakten, kon
de juistheid van de conclusies worden ge
controleerd. „Ruimtedetectives en het
het maandblad PM).
ZWANGERSCHAPSPROEF THANS
VERVOLMAAKT
Geleerden hebben een snelle zwanger-
schapsproef voor vrouwen vervolmaakt,
die zal bijdragen tot het vroeg diagnoti-
ceren van zwangerschapsstoringen en ern
stige pathologische toestanden. Met dit
procédé kunnen veel kleinere hoeveelhe
den worden opgespoord van de bepaalde
chemische substantie die in de urine van
zwangere vrouwen wordt geproduceerd
dan met de bestaande proeven. Ook kun
nen de geleerden in iedere fase van de
zwangerschap de hoeveelheid van de che
mische stof in de urine meten. De nieuwe
methode is ontwikkeld door doktoren en
andere deskundigen van de Britse Well
come Foundation. In de afgelopen weken
is de test door een vertegenwoordiger van
de Foundation bij ziekenhuizen en klinie
ken in Zweden, Noorwegen, Denemarken,
Finland, Duitsland, Oostenrijk en Zwitser
land geintroduceerd. In al deze landen
worden thans uitvoerige proeven met het
procédé genomen om de voordelen ervan
te bewijzen. De proef staat bekend als
„prepuerin" en berust op een reactie tussen
speciaal behandelde rode bloedcellen van
een schaap en een bepaalde chemische
substantie die alleen in de urine van de
patiënt optreedt nadat zij zwanger is ge
worden. De proeven kunnen worden ge
nomen met behulp van een reageerbuisje
van een laboratorium; er zijn geen proef
dieren voor nodig, zodat een definitief re
sultaat binnen enkele uren kan worden
verkregen.
ZATERDAG 17 AUGUSTUS 7.30 uur.
ZONDAG 18 AUGUSTUS 3 uur.
Vertoning van de sensationele film
in Cinemascope en kleuren.
Cameron Mitchell - Dominique Wilms met donderend ge
weld trokken Brutus legers op met slechts één devies: over
winnen of sterven. Toegang 14 jaar.
ZONDAG 18 AUGUSTUS 7.30 uur.
Vertoning van de aangrijpende film
Alida Valli - Robert Echteverry en Anita Höfer. Zij was
mooi en leek onschuldig, maar was die onschuld slechts
schijn? Toegang 18 jaar.
Plaatsbespreken per telefoon nr. 901.
zoekt
voor haar
afdeling
kwaliteitscontrole
Na een op onze branche afgestemde opleiding zal het hun taak zijn de
kwaliteit te garanderen van alle materialen en sigaren gedurende het
produktieproces.
Dit biedt de gelegenheid de moderne technieken van kwaliteitscontrole
in praktijk te brengen.
Deze post biedt een interessante werkkring voor diegenen, die Mulo of
een dergelijke opleiding hebben genoten en enigszins engels kunnen spre
ken.
Leeftijd omstreeks 22-28 jaar.
Schriftelijke sollicitaties te richten aan de Direktie, onder vermelding van
de letters G.I.