Relaties tussen Veenendaah Moerbeke- Waas en de heerlijkheid Gaasbeek m m BMW tef. 5.295.- „cJ}rti\öto NAAR HET LAND VAN DE VOS REINAERDE, BOEREN BRUEGEL EN DE HEREN VAN GAASBEEK Geschiedenis en kunst Int soete lant DE TREK NAAR BUITEN (IV) KRUISWOORDPUZZEL B I O RHENEN Caesar de veroveraar Het moeras der liefde a) Quality-inspector b) Quality-inspectress ALWEER ZO'N MOOIE BRIL VAN OPTICIEN KERKEWIJK17 VEENENDAAL TEL.3313 Ook Oocrz 2iekenfondsfede/i!f Aan de Leie Naar Moerbeke Heer Sweder van Abcoude De Gaasbeeks en Veenendaal Naar Brabant Naar Gaasbeek KNELPUNTEN IN DE TOEKOMST AUTOMOBIELBEDRIJF MIDDENDORP Opgave nr. 12 1 2 3 4 5 6 7 9 10 n j2 13 14 15 16 ,8 «i 19 20 21 22 23 24 r 25 26 27 i 28 29 30 3' 32 34 35 36 38 39 40 42 5Dick 3£up SCHIMMELPENNINCK SIGARENFABRIEKEN N.V. WAGENINGEN Een vakantiereis is dan eerst geheel geslaagd, als zij verrassingen meebrengt en gelegenheid biedt tot avontuur, waartoe allerlei omstandigheden kunnen leiden: een omweg die door onvermoede mooie landschappen leidt, een gelukkige inval die doet afwijken van de ontworpen route, een dwa len ondanks kaart en kompas e.d. Ook aan ons drong het avontuur zich op, toen wij na 's-Graven- moer in Noord-Brabant bezocht hebben, verlangen gingen ook Hoerbeke aan te doen, een plaats óók vierhonderd jaar geleden door de veenraden bezocht om te zien hoe men daar de schuiten op haalde en neerliet, zoals wij in onze brief uit Brabant reeds vertelden. En niet alleen Moerbeke, maar ook het trotse kasteel Gaasbeek bij Brussel, de residentie van de heren van Abcoude, die nabij Veen endaal uitgestrekte landerijen bezaten. Wij kwamen eerst „in Waes, int soete lant", zoals het terecht in het dieren epos Van den vos Reinaerde genoemd wordt. Het speet ons het satyrieke ver haal van „der feilen metten roden baerde" niet bij ons te hebben. Toen wij thuis kwamen, herlazen wij het terstond. Want de geschiedenis van de vos die driemaal voor de rechter stoel van koning Nobel, de leeuw, ge daagd wordt, speelt zich af in het land van Vlaanderen. Reinaert weet „een wildernesse nu van langhen haghen ende van hede", dus van kreupelbossen en van heide. Helaas, heide bezit Vlaanderen niet veel meer, alleen tussen Waasmunster, Ur- sel en Maldegem vonden wij enige lan ge stroken. In een zo dichtbevolkt land als België is het niet verwonderlijk dat de woeste gronden bijna geheel ontgon nen werden. Allerlei Vlaamse plaatsen en streken worden in het dierenverhaal genoemd: de stad Gent, het klooster Elmare, de dorpen Abstale, Besele, Hijfte e.a. En wordt Oost-Vlaanderen niet bijzonder genoemd? int oost-ende van Vlandren staet een bosch, ende heet Hulsterlo. Daar was een bron, Kriekepit gehe ten, en niet ver vandaar duts een de meeste wildernesse, die men hevet in enich rike. Daar komt soms een half jaar lang no weder man no wijf no creature, die hevet lijf, sonder die ule entie scuruut (nachtuil) die daer nestelen in dat cruut, of enich ander voghelijn, dat daerwaert gherne wilde sijn, ende daer bi avonture lidet: (en dat daar toevallig voorbijkomt). De leeuw gelooft er niet veel van, de naam Kriekepit is verzonnen, meent hij. Maar de haas Cuwaert bevestigt de waarheid. heeft eens een aangrijpende klacht ge uit in zijn Mandelbeke: Waarom, droeve Wilgeboom, staat gij op den Mandelstroom? Waarom laat ge uw lange takken tot in 't koele water zakken? En hij laat de boom antwoorden, dat het riviertje genormaliseerd wordt MosrixrJsc-Waas Oppïrstr Breda kwam en dat zijn vader, een boer, de naam droeg van het dorp Brue- gel bij Eindhoven, diens geboorteplaats. Pieter trok eerst naar Antwerpen, toen naar Brussel waar hij in 1569 stierf. Hij dwaalde door Vlaanderen en Bra bant en schilderde er zijn landschappen om-hun-zelfs-wil, vol licht en atmos- Zo eenzaam en verlaten moeten ze venhonderd jaar geleden streken in Vlaanderen geweest zijn. Thans zijn ze zeldzaam, getuige het feit dat wij in de kleinste dorpen en gehuchten met grote letters op muren van bruggen en via ducten gekalkt zagen: Nee, Theo! Weg met Theo! Votez blanc! duidend op de taalstrijd, het verlangen van de Vla mingen naar gelijke rechten als de Walen. En terecht. Garandeert de Bel gische grondwet in art. 6 niet de vrij heid van persoon, godsdienst, onder wijs, drukpers, vereniging en vergade ring, van het indienen van verzoek schriften en van de vrijheid van taal? Vanwaar toch de angst, die altijd een slechte raadgever is, van de Walen? Ondanks die angst raakt het Frans zijn bevoorrechte positie als elitetaai kwijt. In Vlaanderen hoeft binnenkort niet meer gestreden te worden voor de rechten van de Nederlands spreken den. (Met Theo is Theo Lefèvre be doeld). Ook de Leie wordt in de Reinaert ge noemd, vaak door de Vlaamse dichter Guido Gezelle bezongen. Hij noemde haar de Jordane van zijn hart Jordane van mijn hert en aderslag mijns levens, o Leye, o vlaamsche vloed, lijk Vlanderen, onbekend; hoe over machtigt mij de mate uws vreugdegevens, wanneer ik sta en schouwe uw' vrijen boord omtrent! Wij zagen haar bij het schildersdorp St. Martens-Latem en bij de bloemen stad Gent en zij deed ons éven denken aan onze Grift. Zij is echter mooier, romantischer met haar beboomde oe vers, haar fraaie bochten, haar tinte lende sfeer. Wel dichtte eens de spot zieke Maurice Roelant: de Leie en lijkt ons maar een lande- lijk rivierken, een wandelende streep, en wat traag [water toe, met aan iedere draai een waaiend po- [pulierken, een half-verdronken ponte, een schil- [der en een koe. Maar hij kon ook teder-verstild schrijven: Wij gingen langs de Leie en spraken [stil; de winden woeien onze wangen kü, diep uit het water scheen de matte [maan, wij voelden de avond aan ons zijde [gaan. De Mandel is haar zijrivier. Gezelle Dit is niet de Zandstraat in Veenendaal, maar de Opperstraat in Moerbeke-Waas. Alles herinnert hier aan Gezelle: wind en wee en wolken, wegelen van Gods heiligen voet, blaren van de bo men, baren in de stromen, als de ziele luistert. In alles zag Gezelle eenvoudig- vroom een afstraling van de heerlijk heid Gods. Als men langs Leie en Mandel wan delt, ziet men aan de einden talloze kerktorentjes. Wat die oude romaanse kerkjes aangaat, vormt de Leie een scheidslijn: ten noorden ervan zijn de torens achthoekig, ten zuiden vierkant, waarvan wij de oorzaak niet konden ontdekken. Brugge is een goed geconserveerde middeleeuwse stad, een stuk gestolde mystiek, een stad die hier en daar aan Amersfoort herinnert. Het bouwen in oude stijl, gevolg van het verbod het in moderne trant te doen, lijkt ons echter aanvechtbaar. Dringen de oude goti sche kerken, het trotse belfort, de brug gen, prachtig in hun eenvoud, de wo ningen langs de schilderachtige reien en het romantische Minnewater, het in getogen tot contemplatie voerende Be gijnhof de gedachte niet op, dat het ook nu mogelijk is te bouwen in een zuivere stijl, aangepast aan de moderne eisen? De oude bouwwerken bekoren juist zo zeer door de bewogenheid van geest van hun scheppers, een bezieling die ook de moderne bouwmeester moet be zitten. Wij verlieten de stad van schoonheid in oostelijke richting. Zoete aromen woeien onze auto binnen, de bedwel mende geuren van de rozenvelden bij Maldegem, herinneringen wekkend aan die van Lottum in ons Limburg. Via Eeklo bereikten wij Zelzate aan het Ka naal van Gent: een rij kleurrijke huis jes in het opalen namiddaglicht, waar langs langzaam een zeewaardig schip voorbijgleed. Voort ging het weer door het Meetjesland over Wachtebeke naar Moerbeke. Het was er doodstil in de straatjes en rond het oude kerkje en het landhuis van graaf Lippens. Vier eeuwen geleden togen onze veenraden hierheen om zich van de vervening op de hoogte te stellen. Wij zochten de ou de Moervaart, het Zuidledekanaal en het kanaal van Stekene. De veenderij is er uiteraard lang beëindigd evenals te Veenendaal. Wij wandelen door de Opperstraat (d.i. hoofdstraat) en moes ten aan onze Zandstraat denken In Lokeren vonden we een oude kerk in barokstijl. Nog dikwijls zouden wij kerken in die triomfante, uitbundige, overweldigen-weelderige stijl zien, met grootse kansels, koorbanken en biecht stoelen, vaak meesterwerken van de Mechelse beeldhouwer Th. Verhaegen. Toch bekoorden de ontroerend-eenvou dige romaanse kerkjes het hun half duistere geladen sacrale sfeer, geflan keerd door hun stoere torentjes, ons veel meer, zoals in Afsnee bij Gent. In Dendermonde, de stad van het ros Beiaard, waarop die van Aalst zo ja loers zijn, bewonderden wij de oude gothische kerk uit de 14de eeuw met haar prachtige romaanse doopvont. feer en stemming. Op zijn doeken - in Brussel zagen wij De Volkstelling te Bethlehem; de meeste doeken zijn in Weenen - zien wij het Vlaamse maar vooral het Brabantse landschap vaak in een nevelig verschiet verschijnen. Tot op heden heeft vooral Brabant zijn zuiver Bruegeliaans karakter ongerept bewaard. Bij ons weten heeft niemand Bruegels landschappen beter geken schetst dan Just Havelaar: „Hij zag de schoonheid van zijn Vlaamsche land, zooals nog geen haar zag; hij zag de stilte van het sneeuw-land onder den grijzen hemel, hij zag de donkere, woe lige dagen van Maartsche buiïgheid, en de weemoedsdagen van den herfst, wanneer het vlakke veld als een steppe zich strekt in de neveligheden: een en kel boompje heft zijn verwaaide en ont- blaarde takken triestig op in de groote verlorenheden van aarde en hemel." De Brabantse dorpen en stadjes lig gen gevleid op de flanken der heuvels of in de dalen. Hun huizen zijn opge trokken uit warmrode bakstenen, wier gloed zich voegt bij de frisse elemen taire kleuren van deuren en kozijnen. Zij liggen niet strak langs een rooilijn, maar lijken improviserend neergezet, wat de dorpen en steden een beeld vol afwisseling en bewegelijkheid geeft. De kerkjes in Brabantse gothiek lig gen aan de ruime met bomen beplante een terrasje koffie dronken - pittige espresso! - en het verkeer gadesloegen, kwam juist een stoet van stakende be lastingambtenaren langs, alarmpistolen afschietend en spandoeken meevoerend, vreemd genoeg met veel Franse woor den tussen het Nederlands. Alles ver liep rustig, maar bracht alleen het ver keer hopeloos in de war. Buiten Brussel zagen wij van verre al de indi-ukwekkende boomgroepen van kasteel Gaasbeek, gebouwd op de fun damenten van een oudere verwoeste burcht uit de 13de eeuw. Het geslacht van Hoorne-van Abcou de is bijna een eeuw bezitter van Gaas beek geweest. Een hunner was Sweder van Abcoude, Gaasbeek, Putten (in Zuid-Holland) en Strijen. (Over Strijen hebben wij in onze brief uit Brabant geschreven). Deze Sweder nu heeft een grote rol in de geschiedenis gespeeld, vooral in de strijd tussen de adel en de opkomende derde stand, de poorters. Hij droomde ervan zijn heerlijkheid Gaasbeek uit te breiden tot St. Gene- sius-Rode ten zuiden van Brussel. De stad verzette zich. De schepen Everaard 't Serclaes, verdediger van de gemeen terechten, weerstond Sweders streven, die zich dat niet liet welgevallen. Bij het kasteel werd de schepen door Swe ders handlangers overvallen, die hem de tong uitrukten en de voet afhakten, zodat Everaard stierf. De Brusselaars namen wraak, belegerden het kasteel en staken het in brand anno 1388. Sweder liet het in 1390 weer opbouwen. Het was de zetel van de heerlijkheid Gaas beek, afhankelijk uiteraard van het hertogdom Brabant, maar die op het toppunt van haar macht zestien om liggende gemeenten geheel of ten dele beheerste. In 1392 schonk Heer Sweder terrei nen aan de Karthuizermonniken voor de bouw van een klooster. Deze gron den die Bloemendaal heetten lagen ten noorden van de stad Utrecht in den Enghe nabij de Vecht. De Laan van Chartreuse en het poortgebouw herin neren nog aan het klooster, dat ge sloopt werd. Sweder stierf in 1400 tijdens een pel grimsreis naar Rome. Zijn broer Wil lem, heer van Abcoude, Gaasbeek en Wijk bij Duurstede, werd de tweede stichter, die de kerk liet voltooien en het klooster uitbreiden. (Te Wijk bij Duurstede stichtte hij in 1400 het Ewouts- en Elisabethsgasthuis aan de Oeverstraat, thans oude-mannen- en vrouwenhuis, dat nog zijn portret bezit met in de rechterbovenhoek zijn wa pen). Willem stierf in 1407 op 23 mei en liet volgens Vorsterman van Oyen, een bekend genealoog uit de vorige eeuw, veel natuurlijke kinderen na. Vandaar wellicht dat de naam Gaasbeek veel vuldig in Veenendaal nóg voorkomt. Ook kan deze naam herinneren aan dienstbetrekkingen tot de heren van Gaasbeek of aan het wonen op hun gronden, die zij in onze omgeving be zaten. Jacob van Abcoude, Gaasbeek en Wijk bij Duurstede, Sweders oudste zoon, schonk het klooster te Utrecht goederen onder Emmikhuizen, die aan de huidige Nieuweweg en Munniken- weg grensden. Dat was in 1433. Het pleinen. Verrassend is het gezicht op I klooster stond niet te Emmikhuizen, Bij Ninove met haar indrukwekken de Koepoort passeerden wij de grens van Vlaanderen en Brabant. De Vlaam se vlakte gaat met zachte welvingen over in heuvelland. De tarwe-akkers, weiden en boomgaarden glooien in vloeiende lijnen naar de wegen en beekdalen. Stoeten van bomen trekken door het bekoorlijk-deinende landschap. Opeens worden we ons bewust: dit is het land van Pieter Bruegel de Oude, de Boeren Bruegel. Volgens de beste kenner van de Vlaamse schilderkunst Arthur Cornette in „De schilderkunst in de Lage Lan den" was Pieter geboortig van de grens streek der noordelijke Kempen, het Kasteel Gaasbeek bij Brussel. die stadjes, zoals op Grimbergen met zijn barokke kerk en toren. Zij zijn doorgaans niet door fabrieken geschon den. Zodoende is bijvoorbeeld Vilvoor de, overigens geen opvallend mooie stad, ongerept gebleven: haar industrie vond een plaats langs het kanaal van Willebroek. En zelfs die fabrieken en loodsen hebben langs het water nog iets bekoorlijks, zoals de grote etablis sementen van het reusachtige: Syndicat General Industriel et les huileries Bra- bangonnes. In Brussel zei een intelligente Vla ming ons, dat aan de vrijwel algemene verfransing van de Vlaamse immigran ten een eind begint te komen. Tot dus verre was aanpassing aan het Franse taaimilieu een eis tot verbetering van hun sociale positie. Van 1950 af is er een nieuwe stroom immigranten Brus sel binnengevloeid, zoals technici, inge nieurs, ambtenaren, officieren en ge schoolde arbeiders, Vlamingen, die al len de taal van hun streek blijven spre ken en zelfs een stempel gedrukt heb- land van heide en eentonige naaldbos- ben op sommige Brusselse wijken, sen. Anderen weer zeggen dat hij uit Toen wij aan het Brouckéreplein op maar te Utrecht. Namen als Munniken- hof, -beek, -heuvel en -weg herinneren nog aan de Utrechtse Karthuizers. Ja cob lijkt ons even onbeheerst geweest te zijn als zijn vader: in drift sloeg hij in 1429 zijn enige zoon Anthonie dood, hetgeen hem zijn leven lang heeft be rouwd. De kroniekschrijver Arent toe Bocop wonend op Harselo, heeft dit als volgt verhaald: ende (hij) hadde syn eenige soen (zoon) ende kynt uuyt hastichheyt (drift) myt een ghebyt van een perdentoem ant hovet doet gheslagen, daer hy seer voelle (veel) omme leet, ende lycht (ligt) op dat coer (koor) van dat sellive closter myt syn huysfrouwen ende soenne (zoon) in een scone tombe be graven, daer sye alle drie synnen (zijn) opghehouwen; (gebeeldhouwd) dye soenne heft den toem an den arrem. Het geslacht Gaasbeek stierf uit. In 1565 kocht graaf Lamoraal van Eg- mont, ónze Egmont en die van Beet- hovens ouverture, het kasteel bij Brus sel, dat toen een der bolwerken werd van humanisme, tolerantie en gewetens vrijheid. Egmont woonde er met zijn vrouw Sabina van Beieren en hun elf kinderen. Geestverwant van De Zwij ger en van de graaf van Hoorne, deel de hij het lot van de laatste op het schavot te Brussel. Het is ondoenlijk de lotgevallen van het kasteel te verhalen. Herhaaldelijk werd het verwoest, maar het herrees telkens als een fenix en werd vergroot en verfraaid. In 1921 schonk de vrouwe van de heerlijkheid, markiezin Marie Arconati-Visconti het kasteel met zijn kunstverzamelingen aan de Staat. Gaasbeek is nu een staalkaart van stijlen: gothiek, renaissance, barok, ro coco, Napoleonstijl, romantiek. Wandelt men buiten om het kasteel, links be ginnend, dan ziet men op de linkerhoek een toren met nog een zuiver vestiging karakter. Dan volgen de ontmantelde wallen. Aan de rechterzijde komend, ziet men de Rode Toren, die al ven sterversieringen heeft. De sierende ele menten nemen toe in weelderigheid om overdadig te worden aan de midden torens, die iets hebben van een film decor. Op de binnenhof staat de Keizer Kareltoren, een gaaf renaissance-bouw- werk. Even weelderig als het exterieur zijn de kunstschatten in het kasteel: meu belen, aardewerk, porselein, emailwerk, beelden uit hout, ivoor, albast en zil ver, Oosterse, Brusselse en Doornikse tapijten, één met een suggestief ex pressief portret van Egmont, luchters, huisraad en schilderijen. De oud-conservator, de dichter Mau rice Roelants, vatte de betekenis van het kasteel eens als volgt samen: Het Kasteel van Gaasbeek is allereerst een rijk historisch patrimonium, dat vrij heid, verzet tegen machtswellust en ge wetensdwang, Staatszin en cultuur heeft uitgestraald. Toen we vermoeid weer op het bin nenplein stonden, aanschouwden we op nieuw in het heldere zomerlicht het weidse landschap van Bruegel D. Philips. Het is een hachelijke onderneming, zo erkent de Rijksdienst voor het Nationale Plan in zijn recreatierapport, zich te wagen aan een beschouwing over het beeld van de recreatie in Nederland in 1980 en 1990. Er is een proces aan de gang met een onstui mige dynamiek, terwy'l er vrijwel geen onderzoekmateriaal is. Maar toch enkele uit gangspunten staan toch wel vast. Rond 1980 zal Nederland tussen de veertien en vijf tien miljoen inwoners hebben, terwijl dit aantal snel zal toenemen tot misschien wel twintig miljoen aan het eind van deze eeuw. Rond 1980-1990 zal de bevolkingsdicht heid toenemen tot 400 a 430 inwoners per vierkante kilometer. In het Westen van het land zullen zelfs 950 inwoners op iedere vierkante kilometer zijn samengedrongen. In sterkere mate dan nu zal de bevolking zich concentreren in de steden. Hand in hand met die verstedelijking zal het platteland „volwassen" worden. Het sociale en culturele isolement, waarin de plattelandsbevolking eeuwenlang is op sloten, wordt nu al doorbroken door bete re verkeers- en communicatiemogelijkhe den. Deze lijn zal zich steeds verder voort zetten. Het agrarische bedrijf zelf krijgt trouwens door het toenemende gebruik van machines en kunstmiddelen al een ander karakter. Het gezicht begint hier en daar zelfs al te gelijken op de indu strie. Dit heeft zijn gevolgen voor recre atie. Want de plattelandsbevolking zal op den duur dezelfde behoefte hebben aan recreatie als nu de stedeling. Dit alles zal de vraag - en dus de knelpunten - in de toekomst evenredig doen toenemen. Wat daaraan kan gebeuren zal in de eerste plaats afhangen van de verdere stijging van de welvaart. Wat dat betreft zijn de vooruitzichten in de EEG-landen gelukkig gunstig. Het zal ook afhangen van de toekomstige omvang van de vrije tijd. Een tweede industriële revolutie - zelfs denkarbeid zal door machines over genomen worden - staat voor de deur. Wat daarvan de gevolgen zullen zijn is niet te schatten, maar een verdere ver korting van de arbeidstijd ligt voor de hand. De vervoersmogelijkheden zullen krachtig "raspaard van een vermaarde stal" Import: N.V. Alimpo, Parkstraat 91a, Den Haag, Tel. (070)184846 Voor Ede, Wageningen, Veenendaal, Lunteren, Otterlo en omstreken: Stationsweg 54 EDE J r i H HORIZONTAAL: 1 kinderspeelgoed, 8 water in Friesland, 9 gewicht (afk.), 10 bekende afkorting, 12 aaneensluitende reeks, 15 heden, 16 huid, 18 telwoord, 19 ri vier in Zwitserland, 20 Europeaan, 22 mannelijk beroep, 24 metaalhoudende delf stof, 25 vreemde munt, 26 gravure, 28 bezweringsformule, 29 scharnier van een hengsel, 31 telwoord (Eng), 33 schrobnet, 35 voegwoord, 36 zandaal, 38 deel van het jaar, (afk), 39 afkorting van dona, 40 voorzetsel, 42 doordraaier (ZN). VERTIKAAL: 1 aantal, menigte, 2 scheik. element (afk), 3 vruchtje, 4 vreemde munt, 5 vaarwel, 6 scheik. element (afk), 7 ambtenaar bij het gerecht, 11 lidwoord, 13 achting, 14 opening ener fuik, 15 voorzetsel, 17 inhoudsmaat, 19 doornachtige plant, 21 Europeaan, 23 familielid, 27 optelling, 28 schel, 30 meisjesnaam, 32 Rom. keizer, 34 voorzetsel, 36 iemand die treitert, 37 metaalsoort, 39 muzieknoot, 41 na dato (afk). ook sensationeel toenemen. Nu zijn er al 700 duizend personenauto's, het zullen er rond 1970 tweemaal zoveel zijn. Week-end-trek-en vakantietochten zul len dus steeds blijven toenemen. Rond 1980 zullen er zeker acht en een half tot negen miljoen Nederlanders met vakantie gaan. Het grootste aantal van hen zal in eigen land blijven. De huidige druk op recreatiegebieden zal daardoor met meer dan de helft toenemen. Dit betekent dan, dat de logies-accomodatie ook al zal moe ten verdubbelen, vooral langs de kust. Op het ogenblik heeft Nederland voor logies rond 530 duizend slaapplaatsen beschik baar, daar zullen er rond 540 duizend moeten bij komen. Deze toename zal voor al moeten worden georganiseerd in de sector kamphuisjes, caravans, tenten enz. Rond 35°/o van de binnenlandse vakantie- trek concentreert zich op de kust. Voor al daar zal men dus hard moeten aanpak ken wil men de toeristenstroom kunnen opvangen. De toeneming van de bevolking zal het tekort aan recreatieruimte steeds meer aftekenen. Vooral op korte afstand van de grote steden zal er voor gelegenheden moeten worden gezorgd. Ook het strand zal meer mensen moeten kunnen bergen. Daarvoor zijn nieuwe verbindingen nodig. Het ziet er nog helemaal niet naar uit, dat de handen uit de mouwen worden ge stoken om de nodige verbeteringen aan te brengen. Een crisis staat, aldus de Rijks dienst, dan ook voor de deur. Vóór alles is het zaak, dat de overheid nu op de re creatieve tellen gaat passen. De Rijksdienst heeft een aantal aanbe velingen opgesteld, waarmee men kan re kenen bij het toekomstig beleid. Het is allereerst zaak om te behouden wat er is. Bestaande recreatiegebieden mogen niet worden bedreigd door bebouwing, wegen aanleg en industrievestiging. „Buiten wo nen" moet worden beperkt, doordat het recreatiegrond aan de bevolking onttrekt ten bate van enkelingen. De Rijksdienst heeft namelijk berekend, dat ieder privé- zomerhuisje minstens 300 vierkante me ter grond opeist. Agrarische gebieden zullen volgens de Rijksdienst moeten helpen de crisis op te lossen. Vooral in het polderland in het Westen zullen recreatieve voorzieningen moeten worden aangelegd. Eventueel moeten onrendabele landbouwgronden worden opgeofferd voor recreatieve doel einden. Het zal dus geen gemakkelijke zaak zijn dit alles op voor ieder bevredi gende wijze te regelen. HOOFDSTRAAT 84 VEENENDAAL PASFOTO'S IN 10 SECONDEN KLAAR OPLOSSING PUZZEL NR. 64 HORIZONTAAL: 1 pap, 4 stelt, 8 ben, 11 haspel, 13 Oder, 16 op, 18 koon, 19 gres, 20 na, 21 mos, 23 en, 24 dame, 25 ven, 26 Elis, 28 dole, 29 reu, 30 Asen, 31 Da. 32 Andelst, 35 sté, 36 dras, 38 trip, 39 ta, 40 o.e., 41 rok, 43 os, 44 e.k., 45 arme. 47 kram, 49 one, 50 rendier, 53 in, 54 dril, 55 die, 56 roos, 58 leng, 59 Leo, 60 aloë, 61 ho, 62 Ems, 64 o.r., 65 raam, 66 bank, 68 Aa, 69 rein, 70 Dongen, 72 dek, 73 grens, 74 iep. VERTIKAAL: 2 Ah, 3 pak, 4 spon, 5 ten, 6 el, 7 torment, 8 bes, 9 er, 10 hom, 12 soes, 14 Dee, 15 Dan, 17. poesta, 19 gala, 20 neus, 22 slee, 24 do, 25 Velp, 27 in, 28 daar, 29 reis, 30 aster, 31 dr, 33 drom, 34 takel, 36 demi, 37 sok, 40 orde. 42 kris, 44 enigma, 45 Anio, 46 eerlang, 48 An, 49 Orne, 51 Eder, 52 room, 54 de, 57 o.e., 58 long, 59 lom, 60 aai, 61 Hans, 63 sap, 65 rek, 66 bon, 67 kei, 69 re, 70 de, 71 Ne. RUIMTEDETECTIVES Over de Russische ruimtevaartuigen worden slechts schaarse en onvolledige gegevens bekend gemaakt, maar een aan tal Amerikaanse experts hebben zich toch een beeld kunnen vormen van het in- en uitwendige van deze ruimtevaartuigen. Door de exacte baan die de Wostocks be schreven te berekenen, wisten zij bijvoor beeld af te leiden hoe nauwkeurig de lan ceringen waren, welke snelheden werden bereikt en onder welke hoek de ruimte vaartuigen in hun baan gebracht werden. Daaruit konden zij opmaken hoe de terug keer in de atmosfeer moest zijn verlopen, hoe lang de remraketten hadden gefunc tioneerd, etc. Uit deze conclusies werd weer vastgesteld hoe de ruimtevaartuigen en raketten eruit moesten zien, en hoe groot de kans was dat de capsules in het aangewezen doelgebied neerkwamen. Door al deze gegevens te vergelijken met wat de Russen zelf bekend maakten, kon de juistheid van de conclusies worden ge controleerd. „Ruimtedetectives en het het maandblad PM). ZWANGERSCHAPSPROEF THANS VERVOLMAAKT Geleerden hebben een snelle zwanger- schapsproef voor vrouwen vervolmaakt, die zal bijdragen tot het vroeg diagnoti- ceren van zwangerschapsstoringen en ern stige pathologische toestanden. Met dit procédé kunnen veel kleinere hoeveelhe den worden opgespoord van de bepaalde chemische substantie die in de urine van zwangere vrouwen wordt geproduceerd dan met de bestaande proeven. Ook kun nen de geleerden in iedere fase van de zwangerschap de hoeveelheid van de che mische stof in de urine meten. De nieuwe methode is ontwikkeld door doktoren en andere deskundigen van de Britse Well come Foundation. In de afgelopen weken is de test door een vertegenwoordiger van de Foundation bij ziekenhuizen en klinie ken in Zweden, Noorwegen, Denemarken, Finland, Duitsland, Oostenrijk en Zwitser land geintroduceerd. In al deze landen worden thans uitvoerige proeven met het procédé genomen om de voordelen ervan te bewijzen. De proef staat bekend als „prepuerin" en berust op een reactie tussen speciaal behandelde rode bloedcellen van een schaap en een bepaalde chemische substantie die alleen in de urine van de patiënt optreedt nadat zij zwanger is ge worden. De proeven kunnen worden ge nomen met behulp van een reageerbuisje van een laboratorium; er zijn geen proef dieren voor nodig, zodat een definitief re sultaat binnen enkele uren kan worden verkregen. ZATERDAG 17 AUGUSTUS 7.30 uur. ZONDAG 18 AUGUSTUS 3 uur. Vertoning van de sensationele film in Cinemascope en kleuren. Cameron Mitchell - Dominique Wilms met donderend ge weld trokken Brutus legers op met slechts één devies: over winnen of sterven. Toegang 14 jaar. ZONDAG 18 AUGUSTUS 7.30 uur. Vertoning van de aangrijpende film Alida Valli - Robert Echteverry en Anita Höfer. Zij was mooi en leek onschuldig, maar was die onschuld slechts schijn? Toegang 18 jaar. Plaatsbespreken per telefoon nr. 901. zoekt voor haar afdeling kwaliteitscontrole Na een op onze branche afgestemde opleiding zal het hun taak zijn de kwaliteit te garanderen van alle materialen en sigaren gedurende het produktieproces. Dit biedt de gelegenheid de moderne technieken van kwaliteitscontrole in praktijk te brengen. Deze post biedt een interessante werkkring voor diegenen, die Mulo of een dergelijke opleiding hebben genoten en enigszins engels kunnen spre ken. Leeftijd omstreeks 22-28 jaar. Schriftelijke sollicitaties te richten aan de Direktie, onder vermelding van de letters G.I.

Digitale periodieken - Gemeentearchief Veenendaal

De Vallei | 1963 | | pagina 4