Koningin Julianaschool P K£üJ?Dan>P° DR. J. G. THOOMES CHiVROId? k Bakermat van hoger onderwijs Het Groene Kruis in Suriname De nieuwe wet PAEDAGOOG THEOLOOG ARAM ARAM SCHERPENZEEL V. A. B. TWEEDE BLAD „DE VALLEI" VRIJDAG 4 OKTOBER 1963 Nr. 79 Dringend behoefte Begrip Nog meer Ups en downs VC Veenendaal - Cito II (heren) zaterdag a.s. direkteur jubilerende school Combinatie van en DE GROTE OPSTAND KÏRPESTEIN CITY-MOTORS-EDE Fa. L. HEY 40 JAAR E CHR. ULO aan de Vaartbrug" of nog populairder gezegd „de school van Thoomes" heeft enkele dagen geleden haar veertigste verjaardag gevierd. Een jubileum dat alsnog in tern herdacht zal worden, maar dat naar buiten uit in alle stilte en bescheidenheid is gepasseerd. Ondanks dat heeft de school in die veertig jaar tijds enorm veel wedervaren. Wanneer muren en banken zouden kunnen spreken, kwamen er verhalen los over hon derden zwoegende schoolkinderen die op deze grond voor het eerst in hun leven geconfronteerd werden met de moeilijke beginselen van algebra, phycica en tal van andere vakken. Van de oudere generatie zijn de meesten uitgezworven en bereikten, mede dank zij hun opge dane kennis bij de ulo, belangrijke posten in het maatschappelijk leven. Ze zijn te vinden onder de gemeente- en rijksambtenaren, ze komen voor in het bedrijfsleven en voor weer een ander aantal is de ulo-kennis de basis geweest voor een hogere studie. De meesten zul len dankbare herinneringen aan de jarige school hebben omdat daar het begin van hun carrière heeft gelegen. Ook al om die reden neemt de Kon. Julianaschool een aparte plaats in de Veenendaalse samenleving in. Het was tenslotte de eerste christelijke school waar Uitgebreid Lager Onderwijs werd gegeven en uit dien hoofde de ba kermat van het later tot stand gekomen hoger onderwijs zoals de Technische School, de Huishoudschool, het Lyceum en de VGLO. Eén ding is jammer: de chr. ulo werd geboren uit een nauwe interkerkelijke samenwerking, die in de loop der jaren helaas is verbroken. Er ontstond een totaal nieuwe situatie met specifiek kerkelijke scholen welke een soort „verdeeldheid" in de hand werkte. Afgezien daarvan echter, heeft de Kon. Julianaschool in de loop der jaren een zeer grote betekenis voor de Veenendaalse samenleving gekregen. werden lokalen afgestaan voor de huis vesting van de Chr. Vereniging voor Openbare Leeszalen en Biblotheken. Aan de ulo werd per 1 januari 1950 een Lagere School verbonden die het karakter draagt van een opleidingsschool voor het voort gezet onderwijs, waarvan Dr. Thoomes eveneens hoofd is. Sinds anderhalf jaar tenslotte is er ook een afdeling fröbelschool in de gebouwen ondergebracht. Drie soorten onderwijs dus in één gebouwencomplex. En in de toekomst? Ja, volgens de nieuwe onderwijswet gaat de ulo voortaan MAVO heten met daaraan eventueel verbonden een HAVO-afdeling. En van zelfsprekend ligt het in de be doeling ook aan de Kon. Julia naschool een dergelijke afdeling te verbinden. De groei gaat door! In het voorjaar van 1960 ging de medisch directeur van de Alg. Ned. Ver. „Het Groene Kruis", dokter G. H. Ch. Cath, naar Paramaribo, om op advies van de toen malige gouverneur van Suriname, de heer J. van Tilburg, de situatie van het Groene Kruis-werk aldaar in ogenschouw te nemen en om in overleg met de plaatselijke Groene Kruis-vereniging na te gaan hoe men tot een verbetering van het werk kon komen. Het Groene Kruis in Suriname stond er toen niet rooskleurig voor. De huis- Vesting was heel gebrekkig en er was maar één zuster, de toen 70-jarige Creoolse zuster Constance Dompik had 40 jaar lang het werk op gang gehouden, zij heeft er zich al die jaren met hart en ziel aan gegeven en heeft voortreffelijk werk verricht. Maar zij had dringend behoefte aan hulp, vooral aan hulp, die op moderne wijze was geschoold tot wijkverpleegster. De nieuwe Onderwijswet van 1920 was de directe aanleiding tot oprichting van de Vrije Christelijke School voor Ulo „Kopschool". Vóór die tijd kende men bij de lagere scholen de zgn. Franse klassen, doch dit systeem werd in 1920 verboden. De toenmalige plaatselijke vereniging „Een vrije school" begon toen plannen uit te werken om ook hier tot oprichting van een ulo-school te komen, hetgeen mede dank zij de interkerkelijke samenwerking lukte. Zodoende konden de Franse klas sen zowel aan de Nieuwewegse school als aan de Boerselandse school opgeheven worden. Op zaterdagmiddag 29 september 1923 vond onder enorme belangstelling de ope ning van de uloschool aan de Vaartbrug plaats. De leiding was in handen van wijlen ds. M. Jongebreur, één van de pioniers van het christelijk onderwijs. Ook de heer J. v. d. Molen, lid der Tweede Kamer gaf acte de precense. De dominee hield een lange en gloedvolle rede waarin hjj o.m. op merkte: „Deze ulo-school is de kroon op het werk, de kroon op het streven der vrienden van het chr. onderwijs in Veenendaal". Een lange rij van sprekers volgde en iedereen bracht wel duidelijk naar voren dat Veenendaal aan een dergelijke school dringend behoefte had. „Ons dorp met zijn zo zeer vertakte en levendige indu strie, met zijn uitgebreide handel heeft behoefte aan een school met breder leer plan dan de lagere". Het schoolgebouw bestond uit vier lo kalen en tot hoofd van de ongeveer ne gentig leerlingen werd benoemd de heer R. J. Prins, voormalig hoofd van de Nieuwewegseschool. De school draaide, zoals dat dan heet, en in die veertig jaar hebben rond dui zend leerlingen het ULO-diploma be haald. Een verandering kwam er toen de heer Prins in 1936 door de Wet op de Voorlo pige Pensionering gedwongen was heen te gaan en in zijn plaats aangesteld werd de heer J. G. Thoomes. Hij was de man die het direct op viel dat het Ulo-onderwijs in Vee nendaal alleen maar „toegankelijk" was voor de beter-gesitueerden. Althans zo bekeken de ouders dat. Het nieuwe hoofd slaagde er in deze foutieve zienswijze uit te roeien. Hij kweekte begrip bij alle ouders voor dit soort onderwijs, uitgaande van het principe dat iedereen die verstand heeft gekregen, de kans moet krijgen zich ver der te bekwamen. Jarenlang was de chr. ulo de enige mo gelijkheid ter plaatse voor het ontvangen van voortgezet onderwijs ende lei ding van de school zag het aantal leer lingen groeien. Zo is er een periode ge weest dat de school meer dan 400 leer lingen telde! Bij het zilveren jubileum dat in 1948 gevierd werd, zei directeur Thoomes in zijn herdenkingsrede o.m.: „Het aantal leerlingen is nog wel groot, maar toch geringer dan enige jaren ge leden. Ten dele komt dat door de sterk gewijzigde economische toestand. Daar komt bij, dat naast onze school sinds en kele jaren een chr. H.B.S. bestaat. De behoefte aan voortgezet onderwijs, ook andersoortig en«meer dan de Ulo biedt, is sterk toegenomen. Wij verheugen ons dat er naast de chr. ulo een chr. hbs geko men is." Uit deze woorden blijkt wel dat de eer ste ulo op geen enkele wijze een soort monopolie-positie heeft willen innemen. Integendeel - juist vanuit deze school werd de oprichting van andersoortige voortgezet onderwijs ter plaatse krach tig gestimuleerd! Dit streven resulteerde in de latere tot standkoming van Huishoudschool, Tech nische school, Lyceum en VGLO. Op het ogenblik telt de Kon. Juliana school (deze naam werd persoonlijk door H. M. de Koningin verleend tijdens de viering van het zilveren jubileum van de school) 225 leerlingen, een aantal, dat ge zien de nieuwe situatie met specifiek kerkelijke scholen, als bewijs gezien mag worden van de levenskracht van de ja rige school. Er is in de loop der jaren natuurlijk enorm veel gebeurd. Twee onderwijs krachten die vanaf het eerste uur meege holpen hebben de school tot hiertoe te brengen zijn mej. de Jager en mijnheer Van Essen. Beiden zijn gepensioneerd en wonen nog in Veenendaal. Het schoolgebouw naar achteren toe uitgebreid van vier tot twintig lokalen! heeft in de- oorlogsjaren veel te lijden gehad. Het werd achtereenvolgens ge vorderd door Hollandse en Duitse mili tairen. Het werd later bezet door de SS, diende als huisvesting voor Italiaanse krijgsgevangenen en bood aan het einde van de oorlog onderdak aan Canadezen. Al deze downs is de school grandioos te boven gekomen. Ook in de vorm van onderwijs kwamen veranderingen. In 1931 werd de Handels avondschool er in ondergebracht. Later START VAN VOLLEYBAL COMPETITIE MET Deze week begint de NeVoBo-com- petitie '63-'64 te draaien, welke voor al voor de he,renafdeling van VC Vee nendaal zo uiterst interessant gaat wor den omdat alle herenteams hoge ogen kunnen gooien naar het kampioen schap. Het eerste herenteam kan reeds in de eerste de beste wedstrijd een ferme schrede zetten op de moeilijke weg naar de top: het ontmoet in Veenen daal CITO II, dat wellicht de zwaar ste tegenstander zal blijken te zijn. In de twee jaren, dat de VCV-ers in de Ie klasse spelen, hebben zij nog nooit van de Zeistenaren kunnen winnen. De reserves van CITO beschikken over een jonge ploeg, die evenwel in vergelijking met vorig jaar enkele wij zigingen heeft ondergaan: de twee beste spelers zijn overgegaan naar het eerste team. Wellicht biedt dit de VCV-ers de kans eindelijk tot een zege te komen. In het VC Veenendaal-team zijn overigens ook enkele mutaties te no teren: Herman Jansen en Dik Bos moesten hun plaatsen afstaan aan Wim Willemsen en Dick Veenhof, wat wel licht vooral de aanval ten goede zal komen. De wedstrijd VCV - CITO wordt voorafgegaan door VC Veenendaal II - S.O.S. III: eveneens een moeilijke te genstander, doch wij tippen de VCV- ers als winnaar. Heren III gaat naar IJselstein, waar van Vives - met moeite misschien - gewonnen zal worden. Dames II en III moeten een goede start kunnen heb ben tegen resp. SCDE I en DSO IV hoewel het in Utrecht moeilijker is te winnen dan in de thuiswedstrijd. Dr. J. G. Thoomes (53) is vijfendertig jaar bij het Chris telijk onderwijs, waarvan zevenentwintig als directeur van de Kon. Julianaschool te Veenendaal. Dat de school thans bij het 40-jarig bestaan een dergelijke belangrijke plaats en omvang heeft bereikt is mede te danken aan zijn voortreffelijke leiding en vele capaciteiten welke hij ook op breder terrein aan de plaatselijke samenleving ten goede heeft doen komen. Naast een vakkundig pae- dagoog is hij tevens een gewaardeerd theoloog, terwijl hij daarnaast een groot deel van zijn tijd besteedt aan het stimuleren van het culturele leven. Dr. Thoomes, die in Utrecht werd geboren, begon zijn carrière in 1928 als onderwijzer aan de Chr. Ulo-school te De Koningin Juliana school afgestaan voor onze landsverdediging Soest. In die tijd reeds - hij was ne gentien jaar - won hij een prijsvraag van de destijds bestaande Volkenbond en Vrede. Hij maakte toen een scriptie over het propageren van de vrede- door-recht gedachte door middel van het onderwijs. Zijn opstel werd bekroond met de eerste prijs, bestaande uit een ver blijf in Genève voor het bestude ren van het werk van de Volken bond. In 1932 werd hij onderwijzer aan de Chr. Ulo-school te Amsterdam. Vier jaar later, in 1936 dus, werd hij be noemd tot directeur van de Chr. Ulo school te Veenendaal. Dr. Thoomes was toen 26 jaar. Zijn interesse in de theologie resul teerde in een studie aan de Rijksuni versiteit in Utrecht. Zijn doctorstitel verwierf hij, toen hij vier jaar later (1947) promoveerde bij dr. J. Severijn op een proefschrift over Openbarings begrip en de nieuwere theologische voorgeschiedenis daarvan. Hij is zo doende het enige hoofd in Nederland met een doctorstitel in de Godgeleerd heid. Thans spreekt dr. Thoomes vrij wel iedere zondag in tal van gemeen ten. Tijdens zijn verblijf in Veenendaal heeft dr. Thoomes het plaatselijke cul turele leven altijd een warm hart toe gedragen. Hij verleende krachtige steun aan de bibliotheek en is ook een (3) Er zijn nog andere ogen dan die der beide graankopers, die ongerust gericht staan op de ja gende wolken in de grauwe novemberlucht. Dat zijn de ogen van de opvarenden van twee zeilbo ten, die met zwellende zeilèn door de wind langs de kust varen. De jonge edelman, die op het voor ste schip op het achterdek staat, laat zijn scherpe ogen langs de rotsige kustlijn glijden. „Laat het voorzeil zakken", beveelt hij met luide stem. „Het grootzeil reven!!" Dan slaakt hij opeens een blijde kreet. „Een haven!! Snel, roerganger, bakboord aanhouden!! Met een beetje geluk zijn we binnen gaats voor de storm losbreekt!!" Hij loopt snel naar de roerganger en met vereende krachten drukken zij de kolderstok naar stuurboord. Maar dan trilt het schip plotseling onder een hevige stoot. „Heer Aram", schreeuwt de roerganger ontzet, „we zijn op een klip gestoten!!" (wordt vervolgd) der oprichters van het Cultureel Con vent. Ook op het gebied van onderwijs tracht dr. Thoomes het culturele bij de jeugd meer ingang te doen vinden. Zo nemen een aantal leerlingen van zijn school, jaarlijks deel aan het Jeugdfestival te Driebergen en worden eveneens schoolconcerten gehouden. Toevalliger wijze herdenkt dr. Thoo mes thans het zilveren jubileum als directeur van de Handelsavondschool van de V.W.V. „Handel Nijverheid." De meeste oud-leerlingen zullen hem herinneren als een uiterst begaafd man, die altijd voor iedereen te spreken was, doch ook, wanneer dit nodig mocht blijken, de „roede" wist te hanteren. Onder zijn leiding hebben honderden oud-leerlingen de basis gelegd voor een verdere loopbaan in hun maatschappe lijk leven. PLATTELANDSVROUWEN BIJEEN De afdeling Scherpenzeel van de Ned. Bond van Plattelandsvrouwen startte dinsdagavond met een bijeenkomst in ho tel „De Dennen". De presidente, mevr. Zwaan-den Hertog kon een groot aantal leden welkom heten op deze avond van het nieuwe seizoen en in het bijzonder enkele gasten en de dames en heren van het Productschap voor groente en fruit uit Den Haag, die voor deze avond een keurig programma hadden samengesteld. Nu de vakantie er weer op zit gaat alles z'n gewone gang en dat betekend, man weer aan het werk en de kinderen naar school. En de vrouw kan weer haar eigen gang gaan in de huishouding. Ook het verenigingsleven komt weer de aandacht vragen, aldus de presidente. Na het zin gen van het bondslied bracht mevr. De Jong-de Zwart verslag uit van het ge slaagde zomeruitstapje met als gasten de leden van de afdeling Valthermond. De dames Wittenberg. Dorsman, Ter Maaten en Van Ginkel werden geluk gewenst met de geboorte van een baby. Aan de hand van kleurendia's werd door mevrouw Storm-Baldé de grote voe dingswaarde van groente en fruit aange toond. Met vertoon van een tweetal films „Weet wat U eet" en „Rhapsodie in Fruit" werd de avond besloten. Tot slot deelde de presidente mede, dat de agenda voor het komende seizoen, waarin het be stuur heeft getracht „Voor elck wat wils" te brengen in de loop van de volgende maand verzonden zal worden. Na dit bezoek besloot het Groene Kruis in Nederland om Suriname te gaan hel pen. Besloten werd twee wijkverpleeg sters uit Nederland te zenden, één voor rekening van het Nederlandse Groene Kruis, de andere voor rekening van het Surinaamse. Tevens gaf de Nederlandse organisatie een hoofdgebouw, dat een be hoorlijke huisvesting kon bieden zowel aan het consultatiebureau als aan de bei- nieuwe zusters. Enige weken geleden heeft dokter Cath weer een bezoek gebracht aan Paramari bo. Wat hij nu aantrof was een totaal veranderd beeld. Dank zij de komst van de beide Nederlandse zusters en met me dewerking van vele mensen in Suriname, konden talrijke nieuwe aktiviteiten ter hand genomen worden. Deze twee Neder landse vrouwen, Aveline en Clara Bouw man (beiden zuster in de zin van wijk verpleegster, maar geen zusters naar den bloede) hebben samen met de nu 73 jaar oude, maar nog steeds aktieve zuster Dompik het Groene Kruis-werk in Pa ramaribo en omgeving op een belangrijk hoger peil weten te brengen. Er wordt thans op vijf plaatsen consul tatiebureau gehouden. Daarvan wordt druk gebruik gemaakt. Behalve het hoofdgebouw is er een ge bouwtje in de plantage Clevia, beschik baar gesteld door de eigenaar van deze plantage. Hier wordt veel werk gedaan voor de Javaanse bevolking van de kam pong, die daar gelegen is. Er komen veel voedingsstoornissen voor, de hoge kinder sterfte, die daar het gevolg van is wordt door de artsen en de zusters energiek be streden. welstand betreft. Er werd dus veel van hun aanpassingsvermogen gevraagd. Zij vonden steun bij zuster Dompik, de ge noemde vier artsen en bij talrijke andere leden van de gemeenschap. Het werk heeft hen gepakt, zij hebben er zich ge heel aan gegeven en zij hebben nu al drie jaar, vrijwel zonder verlof, gewerkt Zij moeten lange dagen maken om de artsen te assisteren en alle mensen te bezoeken, die hun hulp nodig hebben. Aanvankelijk moesten zij het met bromfietsen doen, maar dank zij het Koningin Julianafonds kregen zij een auto, die vanwege de gro te afstanden, vooral naar de plantages, goede diensten bewijst. Niet alleen op het gebied van wijkver pleging is er grote vooruitgang geboekt. Men is ook begonnen met de opleiding van kraamverzorgsters. Er is nu een cur sus gekomen van het Groene Kruis, sa men met het Wit-Gele Kruis en het dia- konessenwerk. Daar geven de zusters Bouwman ook lessen. Van de Unicef krijgt men ondermelk poeder, doch de moeilijkheid is vaak, dat men de mensen ook moet leren hoe ze daar een goed gebruik van kunnen ma ken. Het moet voor de babies een papje zijn, dat niet te sterk en niet te slap is en dat moeten de zusters de mensen le ren. In sommige gevallen komt de gehele familie van de jonge moeder mee om te kijken wat er op het consultatiebureau met de kindertjes gebeurt. Omdat de mensen zien welke goede ge volgen het Groene Kruis-werk heeft, wordt het naarstig rondverteld en daar door wordt het ook steeds drukker. Een ander gebouwtje staat in de Kwat- tawijk. Daar heeft de firma Bruynzeel een prefabricated huis geschonken, waar consultatiebureau wordt gehouden. De mensen wonen hier vaak nog heel primitief, op het gebied van de hygiëne is er veel te doen. Het gebouw is cen traal geplaatst, zodat de bevolking het gemakkelijk kan bereiken. In de wijk Zorg en Hoop wordt consul tatiebureau gehouden in een garage. Ver der is er het Latour-projekt, een wijk met 6000 inwoners, waar pas een gebouw voor het Groene Kruis is geopend; het is geschonken door de Junior Chamber of Commerce. De opening geschiedde toen dokter Cath in Suriname was, hij kon namens het Nederlandse Groene Kruis een geschenk aanbieden, en wel een ijs kast. VEENENDAAL KLEUREN 4 mambo - bongo - samba Hoofdstraat 45, Telefoon 2165 Frans Halslaan 26 Telefoon 3044 De leiding van deze consultatiebureaus berust bij vier vrouwen, allen artsen, na melijk de dames dr. Tiggelman, dr. Tjong You Wai, dr. de Lange en dr. Tjong Ajong, die dit werk niet alleen met veel geestdrift maar bovendien geheel gratis doen. De zusters Bouwman hebben moeilijke jaren achter de rug. Zij hadden geen tro- penervaring en begonnen te werken in een voor hen geheel vreemde omgeving, in een gebied met bevolkingsgroepen, die sterk uiteenlopen, zowel wat ras als wat Dokter Cath is uit Suriname terugge komen met een diep respekt voor het geen de twee Nederlandse zusters en al len, die hen hebben geholpen en ge steund, hebben gedaan. Het gewone wijk- werk, de consultatiebureaux, de lessen, het huisbezoek, en dat alles op vrij ver uit elkaar gelegen plaatsen is veel te veel werk voor de twee zusters Bouwman. En toch willen de zusters Bouwman best voor drie jaar „bij tekenen". Dat bewijst hun toewijding en geestdrift. Het Groene Kruis in Nederland is evenwel van me ning, dat de zusters Bouwman eerst recht hebben op een verlof in Nederland. Maar dan moet er een vervangster komen plus een derde volledig opgeleide wijkver pleegster. Voor de verwezenlijking van dit plan heeft het Groene Kruis al de no dige stappen in voorbereiding. Als Nederland wil helpen (en ook Su riname, want het Kruiswerk wordt daar niet door de overheid gesubsidieerd zoals in Nederland) kan er nog veel meer ge daan worden. Er is namelijk nog veel no dig. Tot dusver hebben Simavi en het Koningin Julianafonds, particulieren, be drijven en organisaties bijstand verleend, maar nu zou er eigenllijk een paar ton nodig zijn om het bestaande werk te con solideren en op enkele punten uit te brei den. Daar is b.v. Nieuw Nickerie, een ge bied met 40.000 inwoners, met grote plan tages, waar het Kruiswerk begonnen zou moeten worden, eventueel samen met het diakonessenwerk. Maar daar is geld voor nodig, om een gebouw en de nodige man kracht te verwerven. Verder is er Nieuw Amsterdam-Marien- burg, waar men graag een rijdend con sultatiebureau zou hebben. Zo'n mobiel bureau vereist ook weer de inzet van een arts en een verpleegster. Voor de tuber culosebestrijding zou men graag de be schikking hebben over een gespeciali seerde verpleegster. Dan zouden er nieuwe gebouwen moe ten komen in Clevia en Zorg en Hoop, waar men nu werkt in een geleend huis en in een geleende garage. De eerbied en de waardering, die men in Suriname en in Nederland heeft voor het werk van het Groene Kruis, voor de zusters Bouwman en Dompik, en voor al len, die gratis helpen, zou een stimulans moeten zijn voor duizenden in ons land om te helpen dit dringend nodige gezond- heidswerk in Suriname in stand te hou den en uit te breiden. Het Groene Kruis zal er in het raam van zijn eigen organi satie het nodige aan doen, maar het roept ook iedereen op, die helpen wil. In Ne derland is de gezondheidszorg zo uitste kend, dat men nauwelijks beseft, dat in een ander rijksdeel nog zoveel gedaan moet worden. Het Groene Kruis vraagt daarom aan alle Nederlanders om een steentje bij te dragen voor Suriname. Men kan dit doen bij zijn plaatselijke Groene Kruisvereniging en op het gironummer 24318 van de ANV Het Groene Kruis te Utrecht. W OPWEKKEND VERKWIKKEI

Digitale periodieken - Gemeentearchief Veenendaal

De Vallei | 1963 | | pagina 3