Bracht Leny van Manen naar Canada P De ontwikkeling van Achterberg Setter Set Zucht naar avontuur GESLAAGD nooit meer voorgoed in Holland RHENEN EVERT GIEL OPPERMAN: O II CHEVBOlgT Achttien ton Pracht handen T"bei 63 - 95 Hamea-Geleï RENSWOUDE TWEEDE BLAD „DE VALLEI" VRIJDAG 8 NOVEMBER 1963 Nr. 89 Él Él ET was op een van die mooie Canadese avonden dat Leny van Manen - een Veenendaalse van geboorte - in diep gepeins ver- I zonken door de ruime bungalow-zitkamer op en neer liep. Op tafel lag een luchtpost-enveloppe met Hollandse postzegels. Het be Glasblazen in Rhenen's streekmuseum Sportclub Rhenen op de tweede plaats 100.000 km per jaar met 8.00.000 stenen V. A. B. KIRPESTEIN CITY-MOTORS-EDE 60 km per uur Waardering was groot ii Leefbaar U doet langer niet nylons Fa. L. HEY Dam simultaan in Renswoude lllll fffa>LLflf 1 J li' Mevrouw Eigenhuis onder de Canadese kerstboom. richt uit haar vroegere vaderland was niet zo best. De gezondheid van vader en moeder liet te wensen over en ze had haar ouders W nu al in bijna zeven jaar niet gezien. Zou ze Maar hoe moest dat dan met haar man en de tweeling (18) Guus en Ineke? Bovendien was Jan Jaap (14) nog op school Ze ging langzaam in de stoel bij het raam zitten. De geluiden van de stad Barry drongen vrijwel niet tot haar door. Haar gedachten waren volledig geconcentreerd op de bejaardenwoning in het Rembrandtpark in Veenendaal waar haar vader en moeder ook aan haar dachten. Plotseling wist ze het: ze ging naar huis! Misschien was dit wel de laatste keer in haar leven dat ze vader en moeder terugzag. Zeven jaar is een hele tijd, vooral als het een scheiding is tussen mensen die elkaar nooit zullen en kunnen vergeten. Naar huis Naar huis zong het in haar en toen de familie later op de avond compleet was liet Leny haar plan als een bom in de kamer vallen Niet lang daarna stapte ze na een vliegreis van elf uur op Schiphol uit een zilveren vogel. Het weerzien met haar ouders, die inmiddels gelukkig weer waren opgeknapt, laat zich niet beschrijven Het verhaal van de sympathieke en on danks haar leeftijd - „niemand geeft me de leeftijd van 44, maar ik ben het toch!" - bijzonder charmante mevrouw Leny Eigenhuis-Van Manen, is dat van een geslaagde emigrante die voor geen geld voorgoed in Holland zou willen blijven. We hebben haar gesproken in de knus se bejaardenwoning van haar overgeluk kige en trotse ouders in het Rembrandt park. van welk punt uit ze al haar broers en zusters heeft opgezocht. Hoewel ze haar verhaal natuurlijk al honderd keer heeft moeten af draaien voor familie en kennissen, praat ze graag en opgetogen over haar nieuwe vaderland, waar haar man en zij een nieuw en beter be staan hebben opgebouwd. AVONTUUR Moeder Van Manen - ze leeft intens met haar dochter mee - schenkt een heerlijk bakje koffie in en onderwijl ver telt haar dochter: „Ja ik ben er één van de twaalf want ik heb nog zes zusters en vijf broers. Ze zijn allemaal getrouwd en ze leven allemaal nog. Vroeger woonden we in de Groen van Prinstererstraat en ik heb nog een poos op de Ritmeester ge werkt. Mijn verloofde was typograaf en kwam uit Bussum. In 1940 trouwden we en we gingen in Bussum wonen." In 1951 emigreerden ze naar Canada met de tweeling Guus en Ineke en de jongeste spruit Jan Jaap. „Niet omdat we het hier slecht hadden. Nee hoor! Mijn man had een goeie baan en we hadden een beste boterham. Waar om dan wel Nou, mijn man had. altijd al neiging gehad om uit te vliegen. Hij had kennissen zitten in Amerika en Afrika, 't Was van ons allebei meer de zucht naar avontuur." JE BENT GEK Hun dochter Ineke (ze was toen 12) wilde eerst niet. „Ze heeft vreselijk ge huild. maar dat was gauw over. Ja, bij mijn man thuis waren ze er eerst ook niet erg voor. Hij is enig kind ziet u Mijn familie? Ach, de een zei: ik zou best met je mee willen de ander zei: je bent gek Ze gingen tóch, dat begrijpt iedereen! En ze kwamen terecht in Toronto waar de heer Eigenhuis een baan als typograaf probeerde tc vinden. VERLEGEN ..We spraken een heel klein beetje En gels en het leek erop of alles direct al van een leien dakje zou gaan. We kregen pech toen er een grote groep typografen uit Engeland aankwam. Zij spraken de taal en zij hadden natuurlijk zo werk. Mijn man is van nature een tikkeltje ver legen en zodoende durfde hij niet door te zetten." Drie weken moest er zuinig met de centen omgesprongen worden, ,,'t Was moeilijk, maar ja we moesten door de zure appel heenbijten". Moeder Van Manen vergeet gewoon weg nog een kop koffie in te schenken, maar dat verzuim wordt goedgemaakt als vader Van Manen terugkomt van zijn ochtendwandeling. GEEN SPIJT „We gingen naar Barry op zestig mijl afstand van Toronto. Of we spijt hadden? Oh je néé Ik was er van overtuigd dat mijn man aan de slag zou komen!" Dat gebeurde ook inderdaad. Hij moest beginnen met 1 dollar per uur, een uur loon dat inmiddels al vele malen ver dubbeld is. Hij heeft thans de functie van master-printer. Morele steun kreeg men van de vele Friezen en Groningers die in en om Bar ry wonen. Er is bijvoorbeeld een eigen gereformeerde kerk met zeshonderd leden en nog niet zo lang geleden is er een christelijke school geopend met drie lo kalen. De stad ligt op heuvels gebouwd aan een groot meer, zodat het er fantastisch mooi wonen is. BETER Naarmate de tijd verstreek ging het de „avontuur-emigranten" iedere dag beter. Ze zegden het huurhuis op en kochten een schitterende bungalow. Allerlei an dere attributen zoals auto, ijskast, was machine, elektrische vloerwrijver, mixer en noem maar op werden gewone dage lijkse gebruiksvoorwerpen. Mevrouw Eigenhuis verloochende haar aard als hollandse huisvrouw geenszins, want wie haar riante bungalow thans binnenstapt komt terecht in planten en koper. Het is een stuk Hollandse gezelligheid waarvan ze niet afwijkt en waardoor ze vaak het gevoel krijgt toch nog iets van haar geboorteland meegenomen te heb ben. EEN VRAAG Een vraag, die vele mensen interesseert is natuurlijk: is het daar nu zoveel beter dan hier? Uit het verhaal van mevrouw Eigen huis valt op te maken, dat het vooral voor mensen die van meer vrijheid hou den en dus ook meer risico's durven lo pen, in Canada ruimer is. Om enkele voorbeelden op te noemen: wie er een huis wil bouwen of kopen, zal niet naar een vergunning gevraagd worden. De temperatuur is er veel aan genamer (ook de kou want deze is veel droger!!!), kortom men kan zich er veel meer permiteren dan in het over-georga- niseerde Holland met zijn 12 miljoen in woners. Met vakantie en weekenden gaan de Eigenhuis'ens naar de „beach" om te waterskiën. Vrijwel iedereen die het er betalen kan heeft een race-bootje. Er wordt bijzonder veel aan sport gedaan, hetgeen vooral bij de jeugd in goede aar de valt. Een nadeel is weer dat men in Canada nog geen sociale voorzieningen heeft zo als wij die kennen. Wanneer vader Ei genhuis ziek wordt, zal hij zelf zijn me dicijnen moeten betalen. Overigens is men ook in Canada bezig de sociale voor zieningen op een hoger peil te brengen. DE HUISVROUW Mevrouw Eigenhuis - het hele gezin heeft het Canadese staatsburgerschap verkregen - heeft zo haar eigen mening over de status huisvrouw in beide lan den. Ze vindt dat de Canadese huisvrouwen het zich niet gezellig kunnen maken, al hoewel ze uitstekend met haar nieuwe landgenoten kan opschieten. ,Het zijn ge moedelijke en behulpzame mensen", zegt ze. Het schikken van meubilair kennen ze niet en „er is niet zo'n sterk gezinsleven." Zij vindt - en ze durft hier rustig voor uit te komen - dat wij hier bekrompen leven. „Als ik vrijdagsavonds al die moe dertjes hier in Veenendaal winkel- in-winkel-uit zie rennen, dat vind ik verschrikkelijk omdat er zoveel tijd in gaat zitten." Wij gaan iedere vrijdagavond „shop pen" en in twee uur tijds kopen we in één groot warenhuis alls in huis voor de hele week. Wij kunnen al onze bood schappen praktisch in één winkel doen." WEER TERUG Leny van Manen heeft deze week weer afscheid moeten nemen. Thuis wacht haar man en haar dochter Ineke die ge durende die zes weken de huishouding heeft gedaan. Vader Van Manen zegt„Het is voor het laatst dat we haar zien." Haar ouders kunnen haar echter met een gerust hart laten gaan. Ze heeft met succes een nieuwe toe komst opgebouwd. Je bent gek, zei den ze zeven jaar geleden toen ze ging. Nu reageren ze héél anders...! Aleid van de Bunt, conservatrice van Rhenen's Streekmuseum, blijft haar ak- tiviteiten voortzetten met betrekking tot het regelmatig verzorgen van tentoon stellingen en bijzondere bijeenkomsten in „De Brakke" aan de Molenstraat. Zo werd er maandag voor een kleine vierhonderd leerlingen van de Rhenense scholen gedemonstreerd door een Leer- damse glasblazer. De demonstrateur werkte met een gasvlam die een hitte ontwikkelde van plm. 1200 graden. Een andere deskundige uit Leerdam zorgde tijdens het blazen voor een interessante toelichting. De glasblazer blies vazen en „boetseerde" dieren van gekleurd glas, alles met behulp van de vlam. De leerlingen keken hun ogen uit en volgden de verrichtingen met buitenge woon grote belangstelling. Na afloop werden de geblazen voor werpen te koop aangeboden. Hiervoor was zo'n grote liefhebberij dat de vraag het aanbod al spoedig overtrof. Tegen Kerst organiseert Aleid van de Bunt een tentoonstelling over landgoede ren en kastelen langs de Zuid-Veluwe- Het gezin Eigen huis voor hun ri ante bungalow. V. l.n.r.: vader (ten dele zichtbaar). Jan Jaap, moeder en de tweeling Guus en Ineke. Sportclub Rhenen staat na de 6-0 over winning op SVMM van afgelopen zater dag op de tweede plaats van de rang lijst met slechts één punt verschil op de koplopers. SVMM was niet bij machte de goed sluitende Sportclubverdediging succesvol te passeren. Palm had weer een groot aandeel in deze zege. Hij opende de score nadat een kopbal van Brouwer tegen de paal was beland, waarna hij over een muur van verdedi gers hoog inschoot, 1-0. Een goede pass van linksbuiten Bauman (Mike) naar Op perman werd door laatstgenoemde benut en de stand was 2-0. Na de thee maakte Bauman gebruik van een panieksituatie voor het SVMM-doel. Hij zorgde voor 3-0. Palm omspeelde daarop op de zestienmeterlijn handig een tegenstander en liet een hard en zuiver schot los dat onhoudbaar was voor de SVMM-keeper, 4-0. Linksbuiten Opper man maakte er uit een moeilijke positie met een prachtig doelpunt 5-0 van. Tenslotte was het weer aanvalsleider Palm die bij de hoekvlag in het nauw werd gedreven en ten einde raad van daar uit een effectvol schot gaf dat over de verraste doelman in de uiterste hoek verdween, 6-0. RHENEN Evert Giel Opperman (42), geboren en geto gen Rhencnaar, is het afgelopen weekeinde flink in de bloemetjes gezet. En daarvoor was dan ook alle aanleiding. Evert was 12'/x jaar onafgebroken in dienst als chauffeur van de Rhenense firma K. de Krujjf, expeditiebedrijf en brandstoffenhandel. Zijn werkgever vond het - gezien de huidige omstandigheden - een bijzondere prestatie van Evert om zoveel trouw en liefde voor één en dezelfde baas te kunnen opbrengen. Evert zelf zegt: „m'n baas is goed voor me, het werk bevalt me prima en ook dat is mc twee tientjes per week waard." Wie denkt er vandaag aan de dag nog zo over? Men is al gauw geneigd te vertrekken wanneer men elders een paar guldens meer kan verdienen. Begrijpelijk dat Evert én zijn vrouw op dit koperen feest fiks werden onthaald. i> VEENENDAAL Het bedrijf van de firma De Kruijf ver zorgd onder meer het transport voor de N.V. „Kroonsteen" te Rhenen, hetgeen wil zeggen dat per jaar met het rollend mate riaal van de Kruijf zo'n slordige 8.000.000 betonstenen worden vervoerd, waarvan de jubilaris het leeuwenaandeel voor zijn rekening neemt. Evert tilt er niét zo aan. Hij draait er zijn hand niet voor om met 18 ton stenen achter zijn rug over 's heren wegen te toeren naar alle wind streken van ons land. Hij is bezig aan zijn tweede trailer. Met de eerste draaide hij 350.000 km. Evert Giel legt per dag een kleine 500 km af. „Ik rijd nooit harder dan 60 km per uur". Hoe hij het algemeen verkeers beeld ziet in ons land? „Niet zo somber als het wel eens wordt voorgesteld. Wan neer iedereen zich maar aan de regels houdt, kan er niet veel gebeuren. Dat wil niet zeggen dat ik onderweg nooit mop per op zogenaamde „.wegpiraten". Na tuurlijk, er vallen binnensmonds wel eens lelijke woorden. In al die tijd heb ik éénmaal een aanrijding gehad op een kruispunt in Rotterdam, maar dat was buiten mijn schuld. Het allerverschrik kelijkste op de weg vind ik het militair verkeer. Er is geen opschieten meer bij wanneer je ongelukkigerwijs achter zo'n colonne terecht komt die met 35 km per uur over de weg kruipt". De jubilaris heeft ook eens pech gehad aan zijn wagen, die tot ernstige gevolgen had kunnen leiden. Dat was toen hij één van de voorwielen verloor. Met alle macht heeft hij het stuur zodanig kunnen beheersen dat hij zijn wagen in de berm kon trekken. Het grootste gevaar op de wegen valt volgens hem in de vakantie. Deze geroutineerde chauffeur is als kap per begonnen. Maar daaraan gaf hij al gauw de brui. Bij zijn oom Hent - die een eigen vrachtauto exploiteerde - kreeg hij destijds liefde voor het vak van chaf- feur. In 1945 behaalde hij zijn rijbewijs, hij was toen 24 jaar. „Ik zou niets anders willen doen dan op een grote vrachtwa gen rijden", zegt hij beslist. En waarom al al die tijd bij één en dezelfde werk gever? „Omdat de verhouding en de sfeer bijzonder goed is. Zowel met de baas als met zijn zoons kan ik prima opschieten. De verstandhouding is goed, het werk bevalt me, niks is me teveel. Het één vloeit uit het ander voort. Een prettige werkkring is me twee tientjes in de week waard." Wie denkt er vandaag nóg zo over? Daarom was de waardering zo bijzon der groot. De heer De Kruijf legde daar op in zijn toespraak nog eens extra de nadruk. „Het is waardering waard wan neer iemand in deze tijd van overspan ning op de arbeidsmarkt zolang in één hetzelfde bedrijf werkzaam is. „Hij schet- te Opperman als een zeer correcte en zeer voortreffelijke kracht, die ook bij de klanten zeer goed staat aangeschreven. De jubilaris werd overladen met ge schenken. Van de firma kreeg hij een prachtig armbandhorloge met inscriptie alsmede een enveloppe met inhoud. Zijn echtgenote werd overladen met prachtige bloemstukken. Uit naam van de directie van de N.V. „Kroonsteen" bracht de heer H. ten Hove de gelukwensen over. Ook deze spreker vond het een verademing nog eens iemand aan te treffen met ge voel en liefde voor het bedrijf waar hij werkzaam is. Hij had Opperman leren kennen als iemand met veel plichtsbesef, die bovendien zeer zuinig omspringt met het materiaal van zijn werkgever. „Wan neer de klanten zeggen: stuur ons De Kruijf, stuur ons chauffeur Opperman, dan wil dat toch wel iets zeggen". Als blijk van waardering overhandigde de heer Ten Hove de jubilaris een prachtige Ronson aansteker met eeuwig durende garantie, en met een inscriptie erop van „Kroonsteen". De heer De Kruijf kwam nóg een keer aan bod. Hij overhandigde zijn werkne mer een doos sigaren en enkele zilveren lepeltjes met een bloemenhulde voor me vrouw Opperman, alles van de DAF-fa- brieken in Eindhoven en een oorkonde voor 12 eneenhalf jarige trouwe dienst dienst van de ANWB met een bijbehorend draaginsigne. Ook van de ANWB waren er sigaren, met een speciaal bandje ge ringd, waarop het embleem van de wiel- rijdersbond. De bijrijders en andere chauffeurs van de firma lieten zich even min onbetuigd. Ook zij boden hun colle ga enkele geschenken aan. De huldiging van Evert Giel Opperman vond plaats ten huize van de heer De Kruijf waar de sfeer viel te merken dat hier een prima band was gegroeid tussen directie en per soneel. Van beide kanten was er veel waar dering en het was hartverwarmend dit in deze materialistische tijd te kunnen constateren. Men bleef nog geruime tijd bijeen om dit koperen jubileum echt ge zellig te vieren. En Evert Giel Opperman gaat na deze mijlpaal rustig door met het verslinden van de duizenden kilometers. Vermeld dient te worden, dat de ge bezigde aanduidingen als Grebbe, Laareind, enz. niet geheel samenvallen met de door het spraakgebruik beken de gemeentelijke onderdelen. Zo omvat het Veeneind de gehele Cuneraweg tot de kern van Achterberg. De kern van Achterberg kan dan ook op ongeveer 700 inwoners worden gesteld en het Veeneind op ongeveer 500. In het algemeen kan worden gesteld, dat een dorp van 1936 inwoners, hoe wel altijd dorp blijvend met beperkte voorzieningen, toch bepaald wel „leef baar" kan zijn. Het dorp moet dan echter naast een verspreide bebouwing een vrij grote kern hebben, welke de vestiging van middenstandsbedrijven rendabel maakt en ook meer uitgebrei de openbare voorzieningen verant woord doet zijn. En deze situatie ont breekt helaas in Achterberg. Boven staand overzicht toont namelijk aan, dat het merendeel der bewoners niet in de kern van het dorp, doch daar buiten woont. Over de wegverbinding in Achterberg valt niet te klagen. Bo vendien blijken tengevolge van de al gemene welvaartsstijging - op de po sitie van de Landbouwer in het alge meen gaan wij in dit verband niet in - steeds meer inwoners zich een motor voertuig aan te schaffen. Deze om standigheden hebben tot onmiddellijk gevolg, dat de behoefte aan een goed geoutilleerde dorpskern minder urgent is, omdat men zich gemakkelijk naar Rhenen, Wageningen of Veenendaal kan begeven. De geringe afstand tot deze stedelijke kernen bevorderen zelfs het bezoek daarvan. Hier werken der halve geen middelpuntzoekende, maar middelpuntvliedende krachten. Het verdient aanbeveling in dit ver band de woningbouw in Achterberg in ogenschouw te nemen. Het volgende overzicht toont aan hoe de woningvoor raad in Achterberg is verdeeld naar ouderdom en hoeveel woningen na 1945 werden gebouwd in vergelijking met de gemeente als geheel, de provincie en het rijk (woningtelling 1956). alisatie, welke Rhenen na 1945 onder ging, gepaard gaande met de weder opbouw van de door oorlogshandelin gen vernietigde woningen. Deze feiten dienen bij een juiste beoordeling de zer cijfers niet uit het oog te worden verloren. Tevens dient de behoefte aan wonin gen in Achterberg nauwkeurige aan dacht. Bij de onlangs gehouden wo- ningenquete bleek, dat het aantal wo ningzoekenden als volgt is verdeeld: Achterberg 29, Eist 70, Rhenen 296, Analysering van het getal 29 leert, dat slechts een negental daarvan reële eco nomische binding met Achterberg heeft. De vraag mag derhalve worden gesteld of de bouw van woningwetwo ningen door de overheid, gegeven de in vergelijking met andere delen der ge meente geringe behoefte, verantwoord zou zijn geweest. Vooralsnog dient de vraag ontkennend te worden beant woord. Na 1945 werden in Achterberg, behalve de 12 wonintwetwoningen, nog een 70 a 100 particuliere woningen en boerderijen gebouwd. In dit licht bezien en gelet op de bovengenoemde vergelijkende cijfers omtrent de woningbouw in de provincie en in Nederland als geheel, rijst gerecht vaardigde twijfel aan de juistheid van de dikwijls geponeerde stelling, dat Achter berg in zijn ontwikkeling werd geremd doordat de gemeente er te weinig wonin gen bouwde. Met meer recht kan men zich afvragen of de gemeente met de bouw van enkele tientallen woningen (grotere aantellen waren gezien de kleine contingenten niet mogelijk geweest) aan de structurele veranderingen van Achter berg en de daarmede gepaard gaande te rugslag in de ontwikkeling een halt had kunnen toeroepen. Niet ongezond Wij moeten dus constateren, dat in de geremde ontwikkeling van Achterberg een aantal factoren samenspelen, welke ten diepste hun oorsprong vinden in de structurele veranderingen, welke zich al daar voltrekken en de haast automatische bevolkingsconcentratie rond levenskrach tige kernen in de omgeving, welke deze WONINGEN GEBOUWD voor 1906 1906-1930 1931-1945 1946 en later Totaal abs. °/o abs. abs. abs. abs. °/o Vlak bij hun woning zoekt het echtpaar Eigenhuis dikwijls verpozing in de natuur rijke omgeving. Achterberg totaal Rhenen Provincie Utrecht Nederland 173 40.7 88 20.7 96 22.6 68 16.0 425 100.0 27.8 17.8 22.9 31.5 32.4 28 8 19.8 19.0 32.1 30.6 17.0 20.3 Minder Hieruit blijkt, dat in Achterberg na 1945 verhoudingsgewijs weliswaar aan zienlijk minder woningen werden ge bouwd dan in Rhenen (resp. 16 pet. en 31,5 pet. van de totale woningvoorraad) doch dat het beeld niet veel afwijkt van dat der provincie Utrecht (19 pet. naoorlogse woningen). De woningbouw in Rhenen is dus meer spectaculair in z ijn werk gegaan, doch hier over zijn dan ook wel duidelijke oorza ken aan te wijzen, zoals de industrie- kleinere gemeenschap overvleugelen. In het algemeen is de groei van de kernen niet ongezond te noemen. Zij garandeert een maximum aan comfort tegen een minimum aan kosten. Het is echter zeer de vraag of ook voor Achterberg naar een dergelijke centrum positie moet worden gestreefd. Wij raken hier aan een teer punt. In elke gemeen schap - en dus ook in Achterberg - is een bepaalde band tussen de bewoners. Elke gemeenschap wil ook groeien en groot worden. Er is allerwege een drang naar expansie. Er is ook in elk dorp een dorpschauvinisme, een zekere dorpseer, welke altijd latent aanwezig is, doch on middellijk actief wordt wanneer het be staan wordt bedreigd. Op zichzelf genomen is deze geest ge zond te achten en vormt zij een stuk volkskracht van niet te onderschatten betekenis. Er mag daarbij echter geen verblinding optreden, waardoor het zicht op de soms harde werkelijkheid wordt ontnomen. Niet verheeld behoeft te wor den, dat de kerkgemeenschappen, het verenigingsleven, de onderwijswereld, de middenstand en andere samenlevingsver banden deze ontwikkeling met lede ogen gadeslaan. Zij tonen terecht verontrusting en vragen zich met reden af welke toe komst voor dit onderdeel der gemeente is weggelegd. In het volgende willen wij hierop nog nader ingaan. ad d. TAAKSTELLING. Wanneer wij trachten de vraag te be antwoorden of de overheid moet probe ren de bovengeschetste moeilijke positie van Achterberg te beïnvloeden, dan moe ten wij voorop stellen, dat de gemeente lijke overheid niet bij machte is om met name structurele wijzigingen tegen te gaan. De geconstateerde wijzigingen in het karakter van Achterberg moeten wor den begeleid en nadelige gevolgen moe ten zo veel mogelijk worden afgezwakt, voor zover dit althans in het vermogen van de gemeente ligt. Wat kan de gemeente nu doen? Wij willen hieronder nagaan wat kan worden gedaan (of nagelaten) met de eventueel hieraan - naar ons voorlopig oordeel - verbonden voor- en nadelen. Voor Achterberg werd in 1958 een klein uitbreidingsplan vastgesteld, uiter aard met de bedoeling dit uit te voeren. Hieruit vloeit voort, dat de eerste prin cipiële stap tot een zekere uitbreiding van Achterberg is gezet. De gemeente kan nu de volgende wegen bewandelen: 1. het uitbreidingsplan in onderdelen voor Achterberg (ongeveer 100 wonin gen) intrekken; 2. afwachten tot particulieren met mede werking der gemeente dit plan gaan uitvoeren; 3. zelf actieve grondpolitiek gaan be drijven; 4. voorbereidingen treffen om Achter berg uit te breiden tot de grenzen welke het streekplan aangeeft (nog eens 100 woningen). ad 1. Intrekking van het uitbreidingsplan komt ons ongewenst voor omdat hierdoor de grond ontvalt aan een meer geregelde bebouwing van de dorpskern zo deze in de naaste toekomst mogelijk zal blijken te zijn. De bouwverordening geeft wel mogelijkheden tot regulering, doch met name bij grondwerving en kernvor ming is een uitbreidingsplan onontbeer lijk. ad 2. In dit geval wacht de gemeente rustig af tot grondeigenaren of bouwexploitan- ten met de vraag komen om vergunning voor de aanleg van geprojecteerde wegen teneinde woningbouw mogelijk te maken. Deze eigenaren en exploitanten moeten de door de gemeente aan te leggen wegen, riolering en verlichting betalen. Deze kosten zullen zij over hun gronden moe ten omslaan. Zij moeten dus bij voorbaat weten, dat hun o}>zet slaagt, met andere woorden dat zij verwachten deze grond te kunnen verkopen. Hier werkt dus de wet van vraag en aanbod, omdat gebouwd wordt voor een bestaande vraag op de „markt". De gemeente vervult hierbij een passieve rol en verleent - wanneer aan bepaalde eisen wordt voldaan - alleen de nodige medewerking. De gemeente behoeft zich dan niet af te vragen of er behoefte aan woningen is, want alleen wanneer er een uitgesproken gunstig kli maat voor de bouw van woningen in Achterberg is, zal de particuliere exploi tant de genoemde medewerking vragen en deze accepteren, nadat hij alle te zake van belang zijnde kosten kent en in zijn berekeningen kan betrekken. Wanneer deze kosten zo hoog zijn, dat exploitatie of belegging niet rendabel is, zal de wo ningbouw geen doorgang vinden en de uitbreiding van Achterberg door „na tuurlijke" oorzaken worden tegengegaan. ad 3. De gemeente zal in dit geval een actie- e grondpolitiek voeren, dat wil zeggen gronden aankopen en/of onteigenen en dus in principe zelf bepalen of er behoef te is aan uitbreiding. De gemeente moet dan in eersle instantie zelf beoordelen of het zin heeft en verantwoord is om in het licht van hetgeen hiervoor over Ach terberg werd cpgemeikt tot enige uitbrei ding van dit dorp te komen. Afgezien van de vraag of de gronden waar het om gaat te koop zullen zijn en tegen welke prijs in de nieuwe modekleuren Hoofdstraat 45, Telefoon 2165 Frans Halslaan 26 Telefoon 3044 (de teleurstellende ervaringen op dit punt behoeven niet nader te worden uiteen gezet) zul Ier de bijkomende kosten van bouwrijp maken, met name de riolerings- kosten zo hoog zijn, dat alleen al op deza gronden de oplegging van Achterberg fi nancieel zeer moeilijk te verwezelijken zal zijn. Achterberg heeft momenteel slechts een klein hulpriool, dat bij uit breiding van de woningbouw overeen komstig zal moeten worden aangepast, helgten in feite neerkomt op een volledig nieuw rioleringsstelsel. Afvoer via putten en/of sloten zoals thans in Achterberg nog veelal gebruikelijk is, is bij intensi vering van de woningbouw in deze tijd uit een oogpunt van volksgezondheid on aanvaardbaar. Zonder nader op dit pro bleem in te gaan moet worden vermeld, dat afvoer van het rioolwater slechts met behulp van bemaling over grote afstan den kan plaats vinden. Dit brengt zoda nige financiële offers met zich mee, dat - nu deze kosten over slechts een 100 tal woningen moeten worden omgeslagen - de consequenties zeer goed moeten wor- overwogen. Met zal namelijk met deze dure gronden gebeuren? Wij betwijfelen of zij ten goede komen aan kopers uit Achterberg. Veeleer vrezen wij, dat per sonen zonder economische binding met Rhenen, doch beschikkend over enig ka pitaal, dank zij grond- en woningschaar- ste elders, deze buurtschap zullen binnen trekken. Wij vragen ons af of Achter berg, uitgaande van de omstandigheid, dat het volgens de huidige planologische opvattingen een kleine kern moet blij ven, er mee gediend is, dat het op deze wijze wordt uitgebreid. Naar onze me ning behoort dit soort woningbouw in Rhenen-stad niet thuis. en nimmer ruw of schraal Het is nog mogelijk een semi-actieve grondpolitiek te voeren door de gronden te kopen en bouwrijp te maken en ver volgens slechts te verkopen aan diege nen, die economisch met Achterberg en deze gemeente zijn verbonden. Wij ver wachten hiervan niet zo veel heil, omdat de gronden hierdoor van jaar tot jaar duurder worden. Het door de vertraagde verkoop optredende renteverlies gaat op de onverkochte percelen drukken waar door wij, naar de ervaring ons leert, on der druk worden gezet om de gronden toch te verkopen. Het effect is dan uit eindelijk gelijk aan een voluit actieve politiek, met dit verschil, dat de grond prijzen worden opgedreven en dit vinden wij niet juist. ad 4. Deze vergaande stap lijkt ons, na het geen onder 2 en 3 werd vermeld, thans voorbarig en ongewenst. De ontwikkeling in deze zal moeten worden aangezien. Wij menen te kunnen concluderen, dat de huidige situatie en vooruitzichten met betrekking tot Achterberg slechts een zeer voorzichtig beleid wettigen in een vorm zoals onder 2 werd omschreven. Een dergelijk beleid laat voorshands slechts ruimte voor zeer bescheiden vor men van overheidsbouw. Wij bieden U deze nota aan in de ze kerheid, dat dit onderwerp Uw grote be langstelling heeft en in de verwachting, dat de hierop gebaseerde discussie vruchtbare ideeën zal opleveren, welke passen in een gezond gemeentelijk be leid. Burgemeester en wethouders van Rhenen, De burgemeester, L. Bosch v. Rosenthal; De secretaris, Th. v. d. Willik. Op dinsdag 12 november 1963 organi seert de damvereniging Renswoude, des avonds 8 uur, in haar clubgebouw Reho- both een simultaanseance. De seance heeft in de eerste plaats tot doel het le dental der damvereniging te versterken. Als deelnemers worden alle ingezetenen van Renswoude en omgeving uitgenodigd, die enigszins met het damspel bekend zijn. Leden der damverenigingen te Scherpenzeel, Barneveld, Amerongen en Veenendaal, kijkers en belangstellenden, zijn ook van harte welkom. In verband met de te verwachten belangstelling is het raadzaam om het eigen dambord me de te nemen. De seance wordt gehouden door de heer J. Ph. Sopar, oud kampioen le klasse van Amsterdam en lid van het Residen tie Dam Genootschap te 's-Gravenhage, thans wonende in Renswoude, Van Ree- deweg 20.

Digitale periodieken - Gemeentearchief Veenendaal

De Vallei | 1963 | | pagina 3