Landvogels en Trekvogels
pompvers
Setter Set
ARAM
RECHTS AFSLAAN
ARAM
HET DAMSPEL EN WAT DAARMEE
SAMENHANGT
LFoto Jansen
I
TWEEDE BLAD „DE VALLEI"
VRIJDAG 15 NOVEMBER 1963
U doet langer met
nylons
Fa. L. HEY
V. A. B.
KIRPESTEIN
CITY-MOTORS-EDE
DE
GROTE
OPSTAND
I Camera's vanaf 16,I
FLITSERS vanaf 11,— I
FST in de wintermaan- I
den maakt U leuke
FOTO'S
Nr. 91
HAARNET WEER MODERN
Het haarnetje, dat onze grootmoeders
gebruikten, om hun bewerkelijke kap
sels de hele dag netjes te houden, is
terug. Zij het in vrolijker vorm.
H^t haarnetje moest destijds wijken
voor het korte haar, waarop het stijf
stond. Het vaak hoge kapsel van te
genwoordig, dat ons winderig klimaat
vaak niet verdragen kan, vraagt er
weer om. Hoeden zijn hierop uit den
boze. Handige ontwerpers maken nu
haarnetjes in verschillende grootten,
versierd met kleurige en flonkerende
lovertjes.
Het haarnetje 1963 bedekt meestal
slechts het meest kwetsbare deel van
het kapsel, dus niet de pony of een lok.
Bij iedere jurk hoort een net met lo
vertjes in de kleur van de jurk of de
accesoires.
in de nieuwe modekleuren
Hoofdstraat 43, Telefoon 2163
Frans Halslaan 26 Telefoon 3044
OSSEWORST
Ten onrechte wordt vaak gemeend,
dat verse worst altijd van varkensvlees
gemaakt wordt. Joodse slagers maken
al eeuwen lang worst van rundvlees.
Daar deze worst vooral in Amsterdam
zeer in trek is, volgen thans andere
slagers dit voorbeeld. Osseworst, zo
wordt de verse worst van rundvlees
genoemd, is licht gepeperd en één nacht
gerookt.
SLA IN TRANSPARANT JASJE
Geplukt, schoongemaakt en doorzich
tig verpakt, gereed voor verkoop in
winkels en op supermarkten; zo verla
ten tegenwoordig kroppen sla (150 per
minuut) een verpakkingsmachine die op
rubber banden in Californië door de
akkers kruipt. Voordat de machine in
het veld komt, hebben plukkers de
sla reeds afgesneden en ontdaan van
de overtollige bladeren en stronken.
Als dan de verpakkingsmachine arri
veert, worden de kroppen opgeraapt en
automatisch verpakt in een soepele,
sterke, transparante film, die hiervoor
door Goodyear vervaardigd werd. Door
deze voorbewerkingen nemen de krop
pen sla minder ruimte in dan vroeger,
hetgeen de transportkosten in belangrij
ke mate drukt.
Bovendien blijft de versheid van het
product langer behouden.
De huisvrouw, uiteraard de belang
rijkste schakel in het geheel, kan door
het doorzichtige verpakkingsmateriaal
heen de versheid van de sla vaststel
len. Ook in Nederland neemt voor zelf
bedieningsdoeleinden de plastic ver
pakking van groenten toe, maar aan
verpakkingsmachines voor het West-
land zijn wij wellicht nog niet toe.
punt nadert zonder z(jn rechterhand uit te steken, inderdaad recht uit zal bleven
r(jden.
RECHT DOOR GAAT VOOR
Voor de automobilist is rechts afslaan
iets minder eenvoudig, omdat hij reke
ning moet houden met wielrijders, die
rechts van hem rijden. Met name geldt
hier voor de automobilist de verplich
ting de doorgang naast zich vrij te la
ten voor het verkeer, dat -Zich naast
hem bevindt of zo dicht achter hem,
dat gevaar voor botsing zou ontstaan,
indien hij van richting zou veranderen.
De automobilist, die rechts af wil slaan,
moet dus voorrang geven aan de wiel
rijder of bromfietser, die aan zijn rech
terzijde of rechts achter hem rijdt. Dat
de naleving van deze regel moeilijk kan
zijn, zullen wij met het volgende voor
beeld aantonen.
De bestuurder van een vrachtauto
reed te Geleen over de Julianatunnel.
Op het moment, dat hij de Tunnelstraat
naar rechts insloeg, schoot plotseling
aan de rechterzijde van de vrachtauto
een bromfiets naar voren. De bromfiet
ser reed tegen de rechter voorbumper
op, vloog over zijn bromfiets heen en
kwam op de grond terecht in de mon
ding van de Tunnelstraat.
De vrachtauto-chauffeur werd door
de kantonrechter te Sittard veroordeeld
tot een geldboete van 40,omdat hij
de doorgang naast zich niet had vrij
gelaten, toen hij van richting wenste te
veranderen.
In hoger beroep achtte ook de recht
bank te Maastricht bewezen, dat de
chauffeur het betreffende voorschrift
overtreden had. Uit het getuigenverhoor
was evenwel gebleken, dat de chauffeur
tijdig zijn rechter richtingaanwijzer
uitgestoken had en iets sneller dan stap
voets gereden had. De rechtbank over
woog, dat de chauffeur de bromfietser
niet had ingehaald en voorbij was ge
reden. Uit de getuigenverklaringen
moest in tegendeel worden afgeleid, dat
de bromfietser de vrachtauto had in
gehaald en deze rechts had willen pas
seren. In de gegeven omstandigheden
behoefde de chauffeur geen achterop
komend verkeer, dat hem rechts wilde
passeren, te verwachten, zodat hem
geen enkel verwijt kan worden ge
maakt. Aldus ontsloeg de rechtbank de
chauffeur van rechtsvervolging wegens
gebrek aan schuld.
RIJWIELPAD RECHTS VAN
DE WEG
Op een kruispunt van gelijksoortige
wegen heeft de bestuurder van een
motorrijtuig voorrang boven andere
weggebruikers. Deze regel geldt echter
niet, indien de bestuurder van het mo
torrijtuig het verkeer wenst te kruisen,
dat zich voortbeweegt langs de weg,
die hij gevolgd heeft. Al het verkeer,
dus ook het rijwielverkeer, dat die weg
blijft volgen, heeft voorrang op de
automobilist, die dit verkeer wenst te
kruisen om rechts af te slaan.
In een civiele precedure besliste de
kantonrechter te Tiel, dat deze voor
rangsregeling ook geldt ten opzichte
van het verkeer op een rijwielpad, dat
deel uitmaakt van de weg. In het on
derhavige geval had een rechts afslaan
de automobilist een bromfietser aange
reden, die op het naast de weg gelegen
rijwielpad recht door reed. De kanton
rechter verklaarde de automobilist
schuldig pan de botsing.
BEOORDELINGSFOUT VAN
INHALENDE AUTOMOBILIST
Men mag de andere weggebruikers
geen raadsels opgeven. De veiligheid
eist, dat men duidelijk aangeeft, wat
men van plan is te gaan doen. Voor de
bestuurder van een trekker met opleg
ger is het echter niet altijd even ge
makkelijk zijn bedoelingen aan het an
dere verkeer duidelijk te maken.
Op de meest rechtse rijbaan van de
uit vier rijbanen bestaande Hengelose-
straat te Enschede reed een trekker met
oplegger, die samen een lengte hadden
van 10,50 meter, met een snelheid van
40 km per uur. De chauffeur van de
trekker wilde naar rechts een zijweg
inslaan. Van te voren minderde hij
vaart en ging naar links op de tweede
rijbaan van de rechter weghelft rijden
teneinde met zijn lange voertuig de
bocht naar rechts goed te kunnen ne
men.
Van achteren nadejde een personen
auto met een snelheid van 80 km per
uur. Toen de automobilist zag, dat de
trekker met oplegger op de tweede rij
baan van rechts ging rijden, dacht hij,
dat deze links af zou gaan slaan en in
verband hiermede aan het voorsorteren
was. Hij meende daarom, dat hij de
trekker met oplegger aan de rechter
zijde mocht inhalen en passeren. Toen
hij dit met grote snelheid deed, reed de
trekker met oplegger zeer langzaam
naar rechts om de rechts gelegen zij
weg in te slaan. Het resultaat was een
botsing tussen de beide voertuigen.
VEENENDAAL
De automobilist kreeg zijn schade
vergoed van de verzekeringsmaatschap
pij, die op haar beurt verhaal trachtte
te nemen op de werkgever van de
chauffeur van de trekker. De rechtbank
te Almelo, die deze zaak moest berech
ten, was van oordeel, dat de aanrijding
te wijten was aan de beoordelingsfout
van de bestuurder van de personenauto.
Deze had lichtvaardig en hoogst on
voorzichtig op onjuiste gronden aange
nomen, dat de trekker met oplegger
vóórsorteerde teneinde links af te slaan.
De automobilist zou alleen dan rechts
hebben mogen inhalen, indien de be
stuurder van de trekker een teken van
richtingverandering naar links had ge
geven. Daar vaststond, dat de bestuur
der van de trekker dit laatste niet had
gedaan, had de automobilist rekening
moeten houden met de mogelijkheid,
dat de trekker weer naar rechts zou
gaan rijden, ook indien diens rechter
richtingaanwijzer niet uitstond. Aan de
bestuurder van de trekker kan er geen
groot verwijt van gemaakt worden, dat
hij geen rekening heeft gehouden met
van rechts achterop rijdend verkeer,
daar hij dit niet behoefde te verwach
ten. Met deze motivering wees de
rechtbank de vordering van de ver
zekeringsmaatschappij af.
RAADSELACHTIGE WIJZE
VAN RIJDEN
Een soortgelijke aanrijding deed zich
te Smilde voor op de Rijksweg naar
Assen. De bestuurder van een trekker
met oplegger wilde over de Spiersbrug
naar rechts afslaan. Bij het naderen
van de brug ging hij naar links rijden
na zijn linker richtingaanwijzer te heb
ben uitgestoken. Vervolgens zwenkte
hij ter hoogte van de brug naar rechts,
waarbij hij in botsing kwam met een
andere trekker met oplegger, die hem
rechts had ingehaald.
De bestuurder van eerstbedoelde
trekker werd strafrechtelijk vervolgd.
In hoger beroep overwoog de rechtbank
te Assen, dat zijn wijze van rijden in
verband met zijn wijze van richting
aangeven zeer verwarrend was. Hoewel
de in de war gebrachte achterligger
geen enkel excuus had om rechts in te
halen, ging de bestuurder van de rechts
afslaande trekker geenszins vrij uit. Hij
werd tot een geldboete veroordeeld,
omdat hij de veiligheid op de weg in
gevaar had gebracht.
Voor de Hoge Raad betoogde de
chauffeur, dat men slechts het verkeer,
dat voornemens is links af te slaan,
rechts mag inhalen. In het onderhavige
geval kon er echter van een links af
slaan geen sprake zijn, daar er geen
weg naar links was. Hieruit conclu
deerde hij, dat hij niet verplicht was
de doorgang vrij te laten voor rechts
passerend snelverkeer.
Dat tengere vogellichaampje is niette
min in staat om verbazingwekkende din
gen te doen. Denk maar eens aan de
spierkracht die zo'n leuk zangertje aan
de dag legt om de ongeveer zevenduizend
mijl van Europa naar Zuid-Afrika af te
leggen.
Nog veel meer verbaast het ons hoe
al die trekvogeltjes hun richting over de
oceaan en het vaste land vinden. Onge
veer vijf jaar geleden heeft een Duitse
geleerde dr. Franz Sauer een uiterst in
teressante lezing in Windhoek, de hoofd
stad van Zuid-West Afrika, geho.uden
over het vermogen van trekvogels om
richting te bepalen.
DOOR JAN JANSE
Het is een bekend feit dat de zwer
men 's nachts trekken. Aanvankelijk zou
men vermoeden dat zij op een of andere
wijze ingesteld zijn op bepaalde land
streken. Maar door proefnemingen is het
bewijs geleverd dat dit helemaal niet het
geval is. De zwermen trekvogels houden
koers volgens de sterren, aldus dr. Sauer.
In verband hiermee heeft hij in Duits
land een reeks proefnemingen uitgevoerd
met Kasper-Hauser vogeltjes (d.w.z. wil
de trekvogels die hij in een laboratorium
groot brengt voor experimentele doel
einden). De Duitse naam voor deze vo
gels is „Grasmücken". Dr. Sauer heeft in
Z.W. Afrika verteld hoe hij de „Gras
mücken" in speciaal gemaakte vogelkooi
tjes vervoerd heeft naar een planetarium
waar zij zich steeds vlugger en beweeg
lijker toonden.
13 „En, broeder, heb je je niet door die graanhan
delaren laten oplichten?" Het meisje, dat deze vraag
stelt, ligt in de riddelzaal van Crithons burcht op
een rustbank en speelt verstrooid met een papegaai,
die krijsend boven haar hoofd op zijn schommel
wipt. De troubadour, die naast haar zit, laat de sna
ren rusten om Crithons antwoord te horen. „Wat
denk je wel," grijnst de ridder, „die Avidis zijn
listige knapen, maar mij nemen ze niet bij de neus,
hahahaha!" Op dat moment treedt een page het
vertrek binnen. „Een der gebroeders Avidis wenst
U dringend te spreken," kondigt hij aan, Crithon
verlaat haastig de ridderzaal en treft op de gang
de oudste der kooplieden. En spoedig is het tweetal
zo druk in gesprek, dat zij niet merken, hoe Cri
thons zuster, verborgen achter een gordijn, elk
woord onvangt. Avidis vertelt in geuren en kleu
ren wat er in de stad is voorgevallen. „En die Aram,
die het volk ophitste en ons graan heeft afgeperst,"
besluit hij, dreigend met zijn vinger zwaaiend, die
Aram heeft gezegd, dat hij U wegens wanbeheer
van Uw gebied bij de koning zal aanklagen!!"
(Wordt vervolgd)
(Ingezonden)
KERSTCOLLECTE LEGER DES HEILS
WARMTE OP WIELEN
Dit jaar is er geen maand voorbij ge
gaan, of er waren dagen, dat wij naar
de warme kachel verlangden. Vooral
bij de moderne bouw met blokverwar-
ming hebben slechts weinig kamers een
schoorsteen, nodig voor het plaatsen
van een kolen-, olie- of gaskachel voor
bijverwarming.
Alleen elektrische warmte en kachels
gestookt met butaangas, hebben geen
afvoer nodig; waarbij wij het gevaar
lijke petroleumkacheltje graag verge
ten. Elektrische kachels zijn duur in
het gebruik en daarbij is de netspan
ning in de meeste huizen niet gecshikt
om veel elektrische kachels tegelijk te
branden. Butaangas voor bijverwar
ming is veel minder bekend. Ten on
rechte wordt het stoken met butaangas
nog vaak gevaarlijk genoemd. Natuur
lijk hangt dat af van de veiligheid van
de kachel. Er zijn zeer goede Neder
landse kachels die volkomen veilig zijn.
Wij zagen dezer dagen een prettig mo
del, ongeveer een halve meter hoog, een
veertig cm breed en diep.
De op wieltjes staande, verrijdbare
kachel weegt met fles ongeveer 20 kg.
Een fles gas geeft ongeveer 60 brand-
uren. Dit betekent, dat 1200 kilowarm-
te-caloriën per uur ongeveer een dub
beltje kosten, de helft minder dan even
veel elektrische warmte.
Deze kachel geeft voor 70% infrarood
warmte en is reukloos. Zoals ieder gas
verwekt het stoken van de kachel wa
terdamp en verbruikt dit zuurstof, zo
dat ventilatie van het vertrek, waar de
kachel gebruikt wordt, nodig is..
Butaangas is overal in Nederland
verkrijgbaar.
VLOEIBAAR VERBAND
Het nieuwste op medisch gebied in
Amerika is vloeibaar verband. Wat wij
er zo over hoorden, is het niet alleen
een handige vervanging van verband en
pleisters, doch daarnaast bepaald een
wonderverband.
Safegard, zo heet het nieuwe middel,
is verpakt in een aerosol bus. Dit is
practisch en hygiënisch. Uit de bus
wordt vloeistof op de wond gespoten,
zodat zich als het ware een dun laag
je plastic over de wond vormt. Dit
plastic laagje sluit de wond of, doch
laat de voor de genezing van een wond
zo noodzakelijke lucht door. Daarboven
heeft de vloeistof nog pijnstillende en
desinfecterende kwaliteiten.
Er kan geen jeuk optreden. Het ver
band houdt een etmaal, mits het niet
met water in aanraking komt. Het lost
op in lauw water.
Zuid-Afrika is een land dat rijk bedeeld is met vogelsoorten.
Het is bijna niet te geloven dat er in dit land 800 verschillende
soorten vogels zijn. Aan de ene kant vinden we de reus van
een struisvogel, die acht voet hoog kan worden, maar nooit zo
hoog zal kunnen vliegen. In het andere uiterste is er een klein
zangvogeltje dat reeds het koude Europa heeft verlaten om
door Spanje en langs West-Afrika heen het zuidelijke deel van
het vasteland van Zuid-Afrika binnen te gaan. En er is nie
mand, groot of klein, die niet onder indruk is gekomen van dit
gevogelte. Wie van ons heeft er op een schemeravond nog nooit
een zwerm vogels over land of weiland zien trekken? Welke
jongen of meisje is er al niet 's morgens vroeg in de zomer ge
wekt door het bonte gekweel van een zwerm musjes in een
boom vlak bij huis en wie heeft er nog nooit op een koude re
genachtige dag met een half verkleumd vogeltje in de hand
gestaan en gevoeld hoe angstig dat hartje klopte?
Een struisvogel-familie die een wandeling maakt op de weg in de Nationale
Kruger wildtuin.
Zoals andere jaren willen wij een be
roep op u doen om een bijdrage te geven
voor de kerstcollecte van het Leger des
Heils ten bate van alle gezindten in uw
dorp. In voorbijgaande jaren is uw hulp
uitstekend geweest en daarom durven
wij met vrijmoedigheid uw offer te vra
gen voor bovengenoemde actie in de ko
mende dagen.
Kapiteine D. C. J. Mekke
Kapiteine A. Wever
Rechts afslaan ïykt heel eenvoudig. Doch hierin schuilt ook een gevaar. Men neemt
het te gemakkelijk op en vindt het niet nodig zich stipt aan de verkeersregels te
houden. Dit geldt in de eerste plaats voor de wielrijder. Daar hy aan de uiterste
rechterzijde van de weg rydt, levert rechts afslaan hem geen moeilykheden op.
Doch hy vergeet maar al te vaak, dat hy verplicht is tydig en op duideiyk zicht
bare wyze zyn voornemen om rechts af te slaan kenbaar te maken. Van de tien wiel-
ryders is er nauweiyks één, die zich aan dit voorschrift houdt. Deze gemakzucht
schept een moeilyke situatie voor de voetganger, die de rechter (zy)weg wil over
steken. De voetganger kan er niet op vertrouwen, dat de wielryder, die het kruis-
Een slagzet! (Naar een tekening van Philidor).
De Hoge Raad verwierp evenwel het
cassatieberoep, omdat door de gedra
ging van de chauffeur een gevaarlijke
toestand voor het achterop komend
verkeer intrad. Wij wijzen er op, dat
de chauffeur veroordeeld werd wegens
overtreding van het in de Wegenver
keerswet neergelegde algemene verbod
om het verkeer in gevaar te brengen.
Met deze stok kan iedere weggebruiker
geslagen worden, die gevaarlijk rijdt
zonder een bepaalde verkeersregel van
het Wegenverkeersreglement te over
treden.
Mr. C. A. B. B.
hemel van het planetarium heeft laten
bedekken zoals dit de betreffende nach
ten geweest zou zijn. Onder deze om
standigheden heeft hij waarnemingen ge
daan. Zijn gevolgtrekking is dat de vo
geltjes aanhoudelijk in een specifieke
richting trekken al moeten zij hoger
vliegen boven de wolken om de sterren
te zien.
Hij meent echter dat de trekvogels die
's nachts vliegen het verkiezen om onder
de wolkenbedekking te vliegen zolang
er net een stukje sterrenhemel zichtbaar
is waarop zij hun richting kunnen be
palen. Een klein stukje sterrenhemel dat
zichtbaar is is derhalve genoeg. Een zes
de zintuig?
Wie van ons kent die kleine tengere
zangertjes niet? Hun snavel en kopje, sa
men met de blinkende kraaloogjes zijn
iets groter dan het eerste lid van mijn
pink. En toch vinden de ingewikkelde
gradeboog-berekeningen in die kleine
ruimte plaats.
Maar er zijn ook grotere vogelsoorten
in Zuid-Afrika welke misschien niet al
lemaal by ons bekend zijn. Zullen wij
eens naar een paar van hen kijken? Het
is te veel om in een enkel artikel als
dit allen te beschrijven.
Daarom kiezen wij willekeurig een paar
grote vogels om van naderbij te bekijken.
En over grote gesproken, de struisvogel
komt dan zeker het eerst aan de beurt.
Deze reus onder de vogelsoorten, voor
wiens venijnige humeur en even venijnig
geluid iedereen groot ontzag heeft, be
hoort tot de familie van de niet vliegen
de vogels. Zulke vogels worden in ver
schillende delen der wereld aangetroffen,
maar de grote struisvogel komt alleen in
Omdat de struisvogel niet kan vliegen,
is hij sterk gebouwd en beschikt hij over
een geweldige snelheid: meer dan een
toeschouwer kan ervan getuigen, hoe
struisvogels voor leven of dood hebben
moeten hardlopen.
hoge boom waarin hun twee eieren ge
legd worden, spierwit of met bruine spik
kels.
De aristocraat van de langbeen Zuid
Afrikaanse vogelsoorten is zonder twijfel
de kraanvogel. Deze vogel heeft een
prachtige houding en beweegt zich met
gratie. De blauwe kraanvogel wordt al
leen in het zuidelijk deel van Zuid-Afri
ka aangetroffen en dit is mogelijk een
van de redenen waarom deze eerdaags
tot een nationaal embleem zal worden. De
kraanvogels komen vooral voor op het
Hogeveld en in de Karoo. Hij leeft van
hagedissen, insecten, wortels en graan.
Ze worden dikwijls als troeteldieren aan
gehouden omdat ze zo mak zijn.
Een van de mooiste leden van de
kraanvogel-familie is de Mahem. Dit is
een prachtige vogel met een kam welke
veel op 'n schrijfpen lijken. Men ziet hen
achter spreidt ziel. een bundel stro-ach-
tige penveren uit als waaier. De witte
wang wordt door het zelfde zwarte flu
weel als op z'n kop omgeven. De vlerk
en lichaamsveren van de vogel zijn heel
mooi. Zoals alle kraanvogels heeft ook
deze vogel de gewoonte om te poseren
en te dansen. Hij houdt van gladde en
vochtige grond en wordt vooral aange
troffen in Transkei, Natal en Zoeloeland.
Het zijn trouwens de Zoeloes die hem
zijn naam gegeven hebben, want Mahem
klinkt naar het geluid dat hij maakt, ter
wijl dit terzelfder tijd van de Zoeloe af
komstig is.
Dr. Frans Sauer en zijn echtgenote op
de foto, genomen in Windhoek in Zuid-
West-Afrika, waar zij proefnemingen
met vogels hebben verricht.
Als de struisvogel niet over deze vaart
zou beschikken zou hij niet lang in Afri
ka hebben bestaan, dan zou hij allang
door roofdieren zijn uitgeroeid. Er zijn
enkele soorten struisvogels, maar hun
verschil is niet groot. De struisvogel
die Zuid-Afrika kent wordt ten zuiden
van de Sambezi aangetroffen.
De secretarisvogel staat
hier op zijn nest boven
in een doornboom.
Het dammen is evenals het schaken een spel waarvan men weet, dat het reeds
eeuwen geleden door onze voorouders werd beoefend. De geschiedenis vertelt, dat
het zyn oorsprong vond in Egypte in de tyd der Pharao's. Men heeft in de loop
der tijden herhaaldeiyk prenten, platen, etsen en zelfs stenen afbeeldingen gevonden,
welke betrekking hadden op het damspel.
In de geschiedenis der spelen, die van
oudsher door de volkeren der aarde wer
den beoefend, heeft het damspel dan ook
vaak een zeer grote plaats ingenomen.
Naast het schaken is er byna geen spel
aan te wyzen waarin de menselijke geest
zozeer tot uiting kan komen. Talloze pro
minente geleerden hebben dit reeds vast
gesteld.
In onze tyd overgaande, moeten wij,
eigenlyk tot ons leedwezen, vaststellen,
dat het damspel in de wereld niet tot
een uniforme speelwyze is gekomen. Dit
in tegenstelling tot het schaakspel. Cana
da, Engeland, Portugal en zelfs Duitsland
hebben hun eigen manier van dammen.
Het damspel, zoals het in ons land
wordt beoefend, noemen wy „Pools dam
men". Deze benaming vindt zijn oor
sprong in het feit, dat deze manier van
dammen omstreeks 1830 werd samenge
steld door een zekere Efraim van Emb-
den, een in Parys wonende Pool. Dit
„Pools dammen" heeft, vooral in ons
land, veel beoefenaars gevonden.
Zonder chauvinistisch te worden kun
nen wij vaststellen dat de Hollanders
hierin ware meesters zyn. Reeds 3 Hol
landers: Herman Hoogland, B. Springer
en P. Rozenburg behaalden in sterk be
zette internationale tournooien de titel
„Wereldkampioen". In „Die Ostfriesische
Zeitung" van 11 augustus 1956, een Duits
dagblad, lazen wij in een reisindruk over
Holland: „Van elke drie Hollanders kan
er minstens één dammen." Deze buiten
landse stem zegt meer dan genoeg. De
Koninklijke Nederlandse Dambond, kort
af genoemd K.N.D.B. is in Nederland de
grote organisatie der dammers. Onder
haar leiding werken de zogenaamde dis-
trictsdambonden.
Enige jaren geleden is de Werelddam-
bond gesticht waarbij zich vrywel de
meeste dambonden hebben aangesloten.
Aan het onder auspiciën van de Wereld-
dambond georganiseerde tournooi om de
wereldtitel namen reeds Zwitsers, Ita
lianen, Belgen, Canadezen, Fransen, Al
gerijnen en zelfs één Chinees deel. Juist
door de stichting van de Werelddambond
is het damspel meer dan ooit in de volle
publieke belangstelling komen te staan.
Wij kunnen over het dammen en wat
daarmede samenhangt nog zeer veel ver
tellen. Ons artikel echter zou dan een
boek worden. Wij besluiten nog slechts
met te constateren dat het damspel zich
heeft ontwikkeld tot een der schoonste
geestesspelen. Hiermede hebben wij het
zonder aan de waarde van andere spelen
afbreuk te doen de plaats gegeven die
het ten volle toekomt.
Renswoude, J. Ph. Sopar.
risten kunnen aanschouwen in de Natio
nale Kruger Wildtuin of in het Kalahari-
gemsbok park op de grens van Zuid-West
Afrika. Alleen de mannetjes hebben de
grote krulveren die zoveel gevraagd zyn
in de modewereld. De wijfjes zijn kleiner
en hebben lichtbruine veren. Het man
netje en wijfje bouwen samen aan het
nest. Dit is geen groot werk want er
wordt vaak alleen maar een holte in de
grond gemaakt, 's Nachts broeit het man
netje op de grote eieren en overdag het
wijfje omdat haar vaalgrijze kleur haar
onopvallend maakt. Een struisvogel-ei
is ongeveer gelijk aan twee dozijn hoen
der-eieren. Een van de eigenaardigste
kenmerken van het struisvogel-mannetje
is zijn stem: Wanneer een mens het ge
luid 's nachts hoort klinkt dit byna als
het gebrul van een leeuw.
Maar laat ons nog eens iets gezelligs
bekijken op de grote Vrijstaatse vlakte,
n.L de secretaris-vogel. Hy heeft zyn
naam te danken aan de lange veren, wel
ke rechtop achterop zyn kop staan en
veel op een schrijfpen lykt. Men ziet hen
gewoonlyk op hun lange poten bezig om
statig en rustig naar voedsel te zoeken.
Ze zijn ook bekend als slangenvangers
maar ze eten ook padden, ratten en mui
zen, jonge vogels en grote insecten. Ze
zijn overal in het land te zien op open
stukken veld, ook in de Krüger wildtuin.
Hoewel de langbeen secretaris-vogel dik
wijls lange einden loopt zonder te vlie
gen, kan hij niettemin goed vliegen. Ze
bouwen dikwyls hun platte nest in een
In een vogelkooi kon de proefnemer
door middel van spiegelbeelden de bewe
gingen van de diertjes in het oog hou
den, terwyl de vogels slechts aan de bo
venkant de koude konden waarnemen. Dr.
Sauer heeft met verschillende standen
sterren op verschillende tijden van het
jaar geëxperimenteerd en is tot ver
bazende gevolgtrekkingen gekomen.
Het is bekend dat de „Grasmücken"
over Spanje naar Afrika trekken. Uit de
bewegingen die de experimentele Kasper-
Hauser vogeltjes in het planetarium ge
maakt hebben, is ook duidelyk gebleken
dat zij volgens de sterren boven Duits
land in de richting van Spanje willen
vliegen.
Toen de proefneming herhaald werd
met een gewijzigde sterrenhemel alsof het
vogelkooitje verder naar het zuiden van
Duitsland gelegen was, hebben die dier
tjes uit hun bewegingen duidelijk ge
toond dat dit weer richting Spanje is
maar vanuit Oostenrijk of N. Italië
naar Spanje!
Tijdens de lezing heeft Dr. Sauer ver
teld dat hij ook delen van de sterren-
Er was eerst een groot aantal van deze
vogels in het droge deel van het land,
maar ze zijn bijna uitgeroeid terwille van
de waardevolle vlerk- en staartveren van
de mannetjes.
Toen men grote troepen struisvogels
aantrof is men omstreeks 1870 met struis-
vogelboerderyen begonnen, maar de in
eenstorting van de verenmarkt heeft hun
getal erg uitgedund. Maar op sommige
plaatsen vooral nabij Oudtshoorn in
Klein-Karoo, bevinden er zich nog velen.
Van de oorspronkelyke wilde troepen zijn
nog enkelen overgebleven en leven in de
Transvaalse bossen en velden.
Het is leuk om te zien hoe twee man
netjes met elkaar bakkeleien, zoals toe-
Zandstraat 7 Veenendaal
De blauwe kraanvogelembleem
van Zuid-Afrika.