Theo van Spanje uit Eist al 20 jaar
bezield van pottenbakkersvak
Meubelstof
Geld verdienen - bij Berko kopen
Berko Electro
SCHEPPEND WERKEN
SCHENKT VOLDOENING
(órbovit
Jeugdpuistjes
f 150,- verdienen
De ontwikkelingshulp
VEBOTEX
t is mooi...
t is warm...
"t is voordelig...
Voor ST. NICOLAAS hebben wij voor U
VEBOTEX
r1
1
5-liehts Kronen
Stofzuigers
Theelichten
f8,75
Strijltyzers
f7,90
Mixers
f27,-
f42,-
f400.-
T.V.
Patrimoniumlaan 45 - 47, Veenendaal, Telefoon 08385 - 2954
OCCASIONS
Service Station „Renswoude"
MODERNE POPPENNRGEN
MANUFACTUREN BEDDENaLEDIKANTEN
Kerkewijk 37 Tel. 2730
Veenendaal
Teakhout wandlamp
f
5,50
Slaapkamerschaal
f
6,50
Keukenlampje
f
6,75
T.V. lampje
f
7,95
uitvoering reed» vanaf' 24.50
in vele modellen
reeds vanaf
reeds vanaf
reeds vanaf
Eiectrischc
dekens
in vele modellen
reeds vanaf
IJw oude centrifuge of
wasmachine is geld waard
Koop nu een
Berko wasconibinatie
Wasmachines reeds vanaf f 99.-
Centrlfuges reeds vanaf f87.50
met 12 maanden garantie
Een super grootbeeld
nu slechts f 698,-
DERDE BLAD „DE VALLEI"
VRIJDAG 15 NOVEMBER 1963
Nr. 91
WANNEER THEODORUS NELIS, kortweg Theo van
Spanje, even opkijkt van zijn werk, strijkt hij toch
even vol eerbied, over zijn gewrochte kunststuk, een
sierlijk gebogen vaas, uit ruwe klei verheven tot de
huidige verfijnde vorm. Dit vakwerk beheerst de ge
hele persoon van Theo van Spanje en wanneer hij
over de bijzonderheden van dit pottebakkersvak ver
télt, proeft zelfs de leek de bezieling die een dergelijk
scheppend ambacht, uitstraalt.
VAKMAN GEWORDEN
Theodoor Nelis van Spanje is geboren en getogen
Elstenaar. De thans 37-jarige, töonker getinte Van
Spanje stamt uit een oerechte Elsterse stam. Zijn
grootvader woonde in de vorige eeuw reeds in Eist. Na
de lagere school moest Theo, wiens vader manufac-
turier was, een vak gaan beoefenen. Even na het uit
breken van de oorlog - die ook in Eist haar sporen
achterliet --ging Theo - dat was in 1941 - werken in
een pottenbakkerij „De Vier Paddestoelen" van de
heer Van Moorsel. Dit bedrijf lag precies tegenover de
Hervormde kerk, dus dichtbij Theo's ouderlijk huis.
De eerste beginselen van het pottenbakken werden
de jonge Van Spanje hier bijgebracht. Het vak boeide
mij uitermate, zo verklaart Van Spanje thans. Het vrij
kleine bedrijf met circa 10 man personeel, werd in 1947
ontbonden en Van Spanje, thans al aardig in het
„moeilijke" vak bekwaamd, trok naar andere potten
bakkerijen, omdat dit werk dermate indruk op hem
had gemaakt, dat hij zich er verder in
wilde verdiepen. Altijd wilde Theo
meer bijzonderheden weten betreffen
de nieuwere vormgevingen en werkme
thoden. Door in meer dan één bedrijf
van dezelfde strekking^ werkzaam te
zijn geweest leerde hij de zeer fijne
kneepjes grondig kennen. Bij de een
viel dat je op, bij de ander zag je weer
een andere - soms betere - werkme
thode.
Steeds zat echter het idee in Theo's
achterhoofd, zelfstandig een potten-
bakkersbedrijf te gaan uitoefenen. Van
af de eerste dag toen ik mijn entree
deed bij die Elster pottenbakkerij, wist
ik dat ik - om tot een grotere ont
plooiing te komen - zelfstandig zou
moeten gaan werken. Maar eerst gron
dig en terdege de nodige capaciteiten
veroveren. Die drang naar zelfstandig
heid is een echte familietrek, vindt
Theo, want zowel vader als broer had
den een zelfstandige werkkring.
De heer van Spanje is hie,r bezig met het „optrekken'
verdelen van de klei, waarna vorm wordt gegeven.
of
VOLDOENING
Op onze vraag wat er toch zo boeiend
was in het vervaardigen van vazen e,d,
uit de grondstof klei, kijkt Theo weer
op en vindt onze vraag ogenschijnlijk
een lekenvraag. Het scheppende werk
en het vervaardigen van ecu kunststuk,
welks vormen door jezelf zijn uitge
kozen, geeft de grootst mogelijke vol
doening, zegt Theo. Je ziet het werk
minuut voor minuut vorderen. Uit een
klomp klei komt uiteindelijk het defi
nitieve werkstuk tevoorschijn.
Na 5 jaar om en om bij een baas en
soms thuis te hebben gewerkt, hakte
Theo 4 jaar geleden de knoop door en
begon voor zichzelf. Het was wel een
vraagstuk, want Theo - al negen jaar
getrouwd met een Veenendaalse - had
een gezin te onderhouden van vier per
sonen, want de zoon van zeven en
dochter van vier completeren Het gezin
Van Spanje. Wanneer je dan besluit je
broodwinning te zoeken in het zelf
standig pottenbakken, rijgen de pro
blemen zich aaneen.
Er moet immers voldoende afzet ge
vonden worden van het gemaakte pro-
dukt. De harde zakenrealiteit wordt
dan met het kunstenaarschap dooreen-
gemengd. Theo begon met zelf verschil
lende winkels te bezoeken, meest bloe-
menzaken en kunstnijverheidswinkels.
Pas later heeft Van Spanje een grossier
aangetrokken en momenteel werkt hij
niet meer alleen, maar heeft reeds twee
man personeel.
Vooral in Gouda heeft Van Spanje
veel collega's. Er zijn daar. wel een 80
pottenbakkers. Of het allemaal vak
lieden zijn? Tja, er wordt ook veel
kitsch op de markt gebracht. Maar Theo
Theo van Spanje zal er niet toe komen
een minderwaardig massa-artikel te leren, maar deze twee begrippen zijn
vervaardigen. Zijn kunstzinnige aanleg wel noodzakelijk, zo luidt het nuchtere
verhindert een dergelijk streven. Of
schoon Van Spanje geen officieel han
delsmerk voert, ziet hij kans zijn pro-
dukten niet alleen in Nederland te ver
kopen, maar zelfs naar Amerika te ex
porteren.
Toch moet Theo soms principieel
overstag. Immers, men vraagt niet al
tijd de gedegen kunststukken. Er zijn
maar weinig mensen die de echte van
de valse kunst kunnen onderscheiden.
Daar staat er nu een zegt Theo, die
vinden ze mooi, maar ik vind dat geen
kunstartikel, nou ja ik kan dat niet zo
uitleggen. Het is wel modern, maar of
het dan direct kunstzinnig is, blijft voor
mij de grote vxaag. Wat verstaat men
feitelijk onder het begrip "kunst? Je
probeert iets te maken, waar je geest
in gelegd is. Dat wordt door jezelf ge
creëerd en kies je zelf uit. Het is alle
maal een persoonlijk iets. Met sommige
collega's kun je zoiets wel van hart tot
hart bepraten vindt Theo.
DE WERKMETHODEN
De grondstof bestaat uit Duitse klei. In
grote hoeveelheden koopt Van Spanje
zijn grondstoffen in, soms 3 ton tegelijk.
Volgens mij kan iemand die behoorlijk
begaafd is en bovendien een sterke wil
heeft om door te zetten, het vak wel
oordeel van Theo. Het is evenwel de
vraag of de jonge generatie het vak
wel zal willen leren. Ikzelf zou er niet
meer buiten kunnen, zo verklaart Van
Spanje ons.
Ook al moet je soms op onregelmatige
tijden werken - ook 's avonds - als je
hart en ziel erin gelegd zijn, merk je
dat niet eens.
De klei wordt eerst gedroogd en het
mengwater wordt verwijderd. De sub
stantie gaat dan in de oven, komt op
een temperatuur van 960 graden C.,
hetgeen elektrisch gebeurt en dan ver
steent het materiaal. Na gladbranden
volgt het glazuren, waardoor glazuur-
poeder op het produkt wordt aange
bracht. Dit glazuren beeft ten doel het
materiaal waterdicht te maken.
Door een vrij ingewikkelde materie
leidt Theo ons weer in het nuchtere
leven. Het produkt is beter dan het
vroegere aardewerk, zegt Van Spanje.
Resumerend kan worden gesteld dat
Van Spanje van zijn hobby, die hij met
zijn gehele persoonlijkheid uitleeft, zijn
beroep heeft gemaakt. Er blijft echter
het gevaar dat je in deze tegenwoordige
tijd teveel zakenman gaat worden en
daarvoor moet je waken. Daaronder
lijden je scheppende ideeën en vervlakt
je geest, het wordt dan te alledaags.
Een kunststuk wordt niet gewrocht
door naar de financiële uitkomst te
zien, maar door de bezieling en de kun
de die je in het werkstuk aanbrengt.
Wie Van Spanje zo intens pratend
over zijn vak aanhoort, beseft dat een
man die de ware arbeidsvreugde dage
lijks beleeft, een gelukkig mens moet
zijn.
Theo van Spanje strijkt achteloos,
maar liefdevol over een zojuist gereed
gekomen sierlijke vaas, waarvan hij de
wording en de uiteindelijke vormgeving
van stap tot stap zelf uitstippelde.
inqewa
(actieve kooldrage'es)
bij maag-en
inqewandsklqchten.fus
Voorzichtigheid geboden
De hulp aan onderontwikkelde landen is iels uitnemends. Vooreerst dringt de
roeping om van eigen welvaart anderen deelgenoot te maken. De naaste lief te
hebben als zichzelf is de tweede grondwet van het koninkrijk Gods. Daarnaast
spreekt ook het welbegrepen eigen belang; want als we helpen onontwikkelde
landen tot bloei te brengen kweken we toekomstige klanten en afnemers. Hoe
universeler de wereldhandel wordt, hoe langer en hoe beter hij zich handhaven
kan. Van hulp aan onderontwikkelde landen zijn we natuurlijk allen voorstander.
Maar de wijze waarop is vrij sterk in discussie gekomen.
Liefst zouden we „hulp" ook zuiver
als „hulp" willen geven, dat wil zeggen
zonder er voorwaarden over de beste
ding aan vast te knopen. Liefst zouden
we hulpbedragen aan de internationale
organen hiertoe ter beschikking willen
stellen zonder reserves en restricties.
Maar de bittere ervaring deed reeds
menig land van deze wijze van geven
terugkomen. Er deden zich schandalen
voor bij de besteding, gedenke het gou
den bed van een Afrikaanse grote, tal
rijke paleizen van hun opperhoofden,
enz. Er werd ook gekuipt om orders;
de hulp werd van vaste toezeggingen
dienaangaande afhankelijk gemaakt. Er
deed zich van alles voor, dat de mooie
theorie praktisch in opspraak bracht.
Duitsland maakte strenge bepalingen
aangaande de besteding en denkt er
niet aan om geld zonder meer ter be
schikking van niet-Duitse instanties te
stellen. De Verenigde Staten namen
maatregelen; vele landen volgden.
Men voelt zich Joris Goedbloed wor
den, indien men deze bakens in het
vaarwater, die evenzovele gegronde
j waarschuwingen zijn, in de wind slaat
en blindweg geven blijft.
drogen in met Purolpoeder.fi.60enfi-
In deze cabine of „spuitkast" wordt de pot of vaas bespoten met een glazuurlaag.
In de Economisch-Statistische Be
richten van deze maand troffen we en-
I kele cijfers aan, die interessant zijn in
dit verband. We lezen, dat Nederland
I in de periode 1946-1961 door middel van
de Wereldbank voor 30 miljoen aan or-
i ders ontving, dat is l°/o van het totaal,
terwijl de Nederlandse bijdrage aan de
Wereldbankfondsen 2,75% bedroeg; de
aan de Franse vroegere koloniën ten
goede komende hulp bezorgde zelfs
geen enkele order aan het gevende land.
Hetzelfde geschiedde ook met gelden,
die aan het Europese Investeringsfonds,
een gemeenschappelijk instituut van de
E.E.G., werden verstrekt. Van de 546
miljoen dollar, die dit instituut aan de
voormalige Franse koloniën schonk,
nam Nederland deel met 35 miljoen,
dat is 6,4%, maar van de orders kreeg
het slechts 1,5%. En dat komt niet om
dat Nederland weinig geeft.
We lezen ook dat Nederland met in
begrip van de private investeringen
momenteel 2% van het nationale in
komen voor dit doel beschikbaar stelt,
dat is 22,per hoofd, terwijl de USA,
het machtigste land van het westen,
het niet verder brengt dan 0,9%, dus
minder dan de helft per hoofd. Al deze
dingen zijn buitengewoon leerzaam en
nodigen uit, vooral als klein land, dat
door de groten gemakkelijk in de hoek
wordt gedrukt, om terdege „uit te
kijken" bij het verlenen van de hulp.
GENK
Nieuwe naam op de landkaart
België leert momenteel aan zijn buren,
dat naast het Duitse Ruhrgebied, de IJ-
muidense Hoogovens en de Noordfranse
industrie in de nabije toekomst de naam
Genk op de landkaart van de Europese
ijzer- en staalindustrie een behoorlijke
plaats verdient.
Het is oen nieuwe naam, want men
begon er eerst recht in maart 1961. Maar
de staalfabrieken van Allegheny-Longdoz
gaan in december van dit jaar 100 ton
per maand staal leveren, drie maanden
later 300 ton per maand en 6 maanden
later 800 ton per maand, terwijl in de
toekomst de produktie opgevoerd zal wor
den tot 1500 ton per maand. Dit is een
zeer hoog bedrag, als men bedenkt, dat
de totale omzet in Europa per maand
20.000 ton bedraagt.
Tal van bijkomende industrieën zullen
eveneens verrijzen. Genk is van plan het
belangrijkste ijzer- en staalindustriecen
trum van de Benelux te worden. De lig
ging is gunstig, n.l. aan de autobaan, die
van Antwerpen naar Keulen gaat lopen
en aan het Albert Kanaal. De onderne
mingen Allegheny-Longdoz hebben de
steun van de Amerikaanse maatschappij
Allegheny-Ludlum.
Opel Rekord
type 1500 bouwjaar 1961
Opel Rekord
type 1700 4 deurs bouwjaar 1960
Opel Rekord
type 1500 bouwjaar 1958 met radio
VW de luxe
bouwjaar 1961
VW de luxe
bouwjaar 1960
VW de luxe
bouwjaar 1952-1953 met gesynchr. versn. In
uitstekende staat.
Citroen 2 CV
bouwjaar 1961 luxe uitvoering.
Alle wagens worden met garantie verkocht, financie
ring mogelijk.
Dorpsstraat 112 Renswoude Tel. 08387-254
MAAK DE
WENS VBN UW
DOCHTERTJE
WAAR...'
GEEFHAAR'N
VA TM
VOOR At O* GESCHENKEN!
PRIMA PARTIJ COUPONS
VANAF 11,PER METER, 130 CM. BREED
Kerkewijk 37 Tel. 2730 Veenendaal
Dat kunnen alléén maar die
prachtige winterstoffen zijn die
Jac. van Schuppen
weer heeft binnen gekregen.
Ja mevrouw allemaal voor U en voor Uw dochter Om te watertanden,
er zijn dit najaar zoveel mooie kleuren. Kom zelf kijken, voel wat een
prachtig goed dit is en doe uw keuze uit die mooie stoffen van
VEENENDAAL GORTSTR.39 TELEF. 2321
Kaptafels, staand en hangend vanaf17,95
Bijzettafeltjes diverse soorten en vormen vanaf 6,
Naaiboxen
Kinderstoeïtjes, staal met leuke plastic bekleding
Haardbankjes, rechthoekig en rond.
Krukken, in alle kleuren vanaf4,85
Boekenplanken, staal en hout
Kapstokken in alle maten
Gangspiegels
Lectuurbakken
Jongens-en meisjesbureaus
handig steelmodel reeds vanaf 49,50
sleemodel reeds vanaf 00^50
59 cm met 2e programma en U H F type 1964
of voor 50 cent per dag
