31%
A
s
FRIESCHE VLAG GOUDBAND
Tm
0°OD3S^
voor het lékkerste kopje koffie «4®
JAN NIE'S
ONDERGANG
A. BAKKENES
A. BAKKENES
TAXATIES H
Horlogerie Van Manen
Voor ST. NICOLAAS hebben wij voor U
VEBOTEX
ASCOT
Bolderman
„DE LELIE"
DRUKWERK
H. B. GAASBEEK
Bezint eer ge begint
A. H. VAN WAGENSVELD
Ford Taunus 17 M Super
B.M.W. 700 l.s. de luxe
Daffodil
zeer duidelijk lesmateriaal
i
i
van alle
onroerende goederen
1
door
i
beëdigd taxateur
i
Hoogstraat 28 - Telefoon 2521
Kaptafels, staand en hangend vanaf17,95
Bijzettafeltjes diverse soorten en vormen vanaf dtz 6,
Naaiboxen
Kinderstocltjes, staal met leuke plastic bekleding
Haardbankjes, rechthoekig en rond.
Krukken, in alle kleuren vanaf4,85
Boekenplanken, staal en bout
Kapstokken in alle maten
Gangspiegcls
Lectuurbakken
Jongens-en meisjesbureaus
Kerkewijk 37 Tel. 2730 Veenendaal
Chem. Reinigen
pantalon -■
japoni nr
Rijlessen? Dan naar
VOOR EEN GOEDE WASVERZORGING
KOOPT UW DRANKEN
Slijterij en Wijnhandel „DE ZWAAI"
GROOT en KLEIN
Drukkerij „De Gelderse Vallei"
■KM
De heerlijke smaak van het kopje koffie zoals U dat zet, Mevrouw,
komt nog beter tot zijn recht als U „Friesche Vlag" GOUDBAND
koffiemelk gebruikt. Een klein scheutje in het kopje en proef
maar: zo smaakt Uw kopje koffie extra lekker. Meer aroma, voller
van smaak, geuriger! En dat met heel weinig koffiemelk, dus: erg
voordelig!
FEUILLETON
einde!
BESPREEKT MET ONS UW FINANCIERINGS-
MOEILIJK HEDEN EN UW AAN- EN VER
KOPEN VAN VASTE GOEDEREN
AKELAAPSKANTOOP
ER M F IJ I PM
Kerkewljk 110 - Telefoon 0 8385-
2252-3900 - Veenendaal
Keckcwifkl 7 -Tel.3313
beëedigd als Makelaar en taxateur
in roerende en onroerende goederen,
verzorgt gaarne voor U
VERZEKERINGEN
HYPOTHEKEN
WONINGBEHEER
TAXATIES
AAN- EN VERKOOP VAN
VASTE GOEDEREN
Hoofdweg 101a Telefoon 259 Ederveen
VOOR AUTORIJLES NAAR
het adres met jarenlange ervaring
Wij lessen uitsluitend in nieuw mate
riaal o.a.:
(STUUR SCHAKELING!
(POOK SCHAKELING)
(VOLAUTOMATISCH)
Gediplomeerd V.A.M.O.R. en B.B.N. instructeur.
Iedere maandagavond verkeersles (voor een
ieder toegankelijk) met
MEER DAN DUIZEND DANK
BETUIGINGEN.
Wanneer U er nog steeds niet aan toe bent ge
komen om een afspraak te maken, dan is dit
misschien voor U de gelegenheid.
Beleefd aanbevelend
Pakhuisweg 6 Telefoon 08385-3500
PRONTO
KERKEWIJK 71 - TELEFOON 3838 - VEENENDAAL
HOEK ZWAAIPLEIN
tegen ongekend lage
prezen.
ROK 1 l)U
JUMPER
COLBERT 1* A J
TOPPER
COSTUUM 9 75
MANTEL"9 u
verz. 10 et. per order
Davidsplein 8 tel. 2407
Veenendaal
Jan Steenlaan 65
Tel. 3705 - Veenendaal
ERKEND SCOOTER- EN
AUTORIJSCHOOL
UITSLUITEND NIEUW
MATERIAAL
EXAMENS IN ARNHEM.
UTRECHT EN AMERS
FOORT
■fr
Gediplomeerd VAMOR-
instructear
Voor Amerongen:
B. v. REMMERDEN
v. Reede G ine keil. 11
Amerongen
B. Hoogstede
Veerweg 121 Wagenlngen
Telefoon 08370-2665
bij de speciaalzaak met de grootste sortering
Verlaat 2 Telefoon 3610 Veenendaal
VASlt HEIKKSTAWOBIN d.w.r méér
voedzame opbouwstoffen waar
u met dik van wordt«n
zuinig in het gebruik dank ij de
hoge concentratie
Bi Y:
:Iri; iitmt n; L.-.WeW
Ml
Voor elk gezin de juiste flesgrootte;
i
L£> 4
rP
ilün
1/4 liter
1/2 liter
1/1 üter
(270 gr.)
(540 gr.)
(1080 gr.)
X
DOOR GR F. DE BOER
(27)
Kees dacht na. „Zouden we niet wat
voor haar kunnen doen, Ria?"
Ze haalde haar schouders op. „Mis
schien. Als we eerst maar weten, waar
ze ergens opgeborgen zit".
„Jammer, zonde en jammer, dat het
zo met haar gegaan is.
„Kees
„Ja?"
„Mag ik eens een heel onbescheiden
vraag stellen?"
„Ga je gang, Ria. Jij hebt een streepje
voor".
„Dank je, Kees, ik ik hoop, dat je
er niet boos om zult worden. Maar
houd je nog steeds van Jannic?"
Langzaam schudde Hees zijn hoofd. „Nee,
Ria, dat is voorbij. Ik heb mjjn jeugd ge
had, en in dit opzicht veel teleurstellingen
ondervonden. Ik ben tevreden met mijn
leventje, zoals het nu is. De zorgen om
Lenie worden nu ook van me afgenomen.
Klaas lijkt me een flinke kerel en als die
twee naar Canada gaan om daar een nieuw
leven te beginnen wel, ik ben cr van
overtuigd, dat ze zullen slagen. Hoewel
dat Lenie, uitgerekend zij, nu juist weer
een boer moet kiezen
„Dat is de cirkelgang van het leven,
beste jongen. Bovendien, ze is dol op hem,
en hij op haar. Geloof mij maar, als ik zeg,
dat ze gelukkig met elkaar zullen zijn. En
ja je moet niet zo minachtend spre
ken een boer in de afgelopen jaren
hebben we toch allemaal gezien en onder
vonden, dat we het zonder de boerenstand
niet kunnen stellen. Wat zou er van ons
volk in deze oorlogsjaren terecht gekomen
zijn, als er geen hardwerkende boeren wa
ren geweest? Misschien zijn er in Neder
land niet zoveel toekomstmogelijkheden, om
dat we te dicht bevolkt zijn cn er te weinig
grond is. Maar in Canada is ruimte en
flinke jonge mensen zullen daar ongetwij
feld slagen."
„Ik zal dus mijn pleegdochter spoedig
kwijt raken, Ria."
„Je had haar toch niet voor altijd bij je
kunnen houden, Kees. Wees blij en dank
baar, dat ze zo'n flinke kerel getroffen
heeft."
Later op de middag zei Kees: „Wat kun
nen we nu doen voor Jannic?"
„Ik zal proberen inlichtingen in te win
nen over haar verblijfplaats. Ik heb nog wel
relaties."
„Zeg, je blijft natuurlijk hier eten, hé?"
„Als dat kan?"
„Zeg, hoe heb ik het nou? Dat spreekt
immers vanzelf. En wat zijn jouw toe
komstplannen
„O, ik ga weer naar de Centraal. Ja, ik
heb al contact opgenomen met m'n oude
baas. 1 Juli kan ik weer beginnen. Alleen,
ik heb nog geen kamers."
„Zie maar eens wat je doet. En als je
nergens kunt slagen, ben je hier altijd
welkom, hoor. Hier is ruimte genoeg."
„Fijn, Kees. Bij voorbaat dan mijn dank."
HOOFDSTUK 18
LIEFDE ZONDER SCHERVEN
De mensen zijn het oorlogsleed spoedig
vergeten. En het leven wordt met de dag
weer meer gewoon. De trams rijden weer
door de P.C. cn Kees heeft ook weer
iemand voor de winkel aan de Rozengracht.
Lenie zingt de hele dag het hoogste lied,
en als de winkelbel gaat, loopt zij naar
voren om de klanten te helpen. Kees knapt
zienderogen op. Nu er weer meer eten en
drinken is, wordt hij vanzelf weer de oude,
maar de rimpels in zijn voorhoofd zijn ge
bleven. Dat is de erfenis van de donkere
jaren.
Klaas is teruggekeerd naar Oldebroek.
Het is oogsttijd en er moet dus gewerkt
worden. Maar het ene weekeinde komt hij
in Amsterdam en de zaterdag daarop reist
Lenie naar de Veluwc. Zc kunnen niet lang
buiten elkaar.
Kees heeft haar eens op een avond ge
plaagd. „Dat is niet aardig", heeft hij
klagend gezegd. „Vroeger was ik altijd
nummer één in je leven en nu?"
Dan komt zc, evenals vroeger, op zijn
schoot zitten, trekt voor de zoveelste maal
zijn das recht en zegt, terwijl ze een zoen
geeft op zijn rimpelige voorhoofd: „Maar
je bent in ieder geval nummer twee, oom
Kees, en dat zul je altijd blijven, hoor!
Na Klaas houd ik het meeste van jou".
Ria zit weer achter het loket. In haar
vrije tijd correspondeert zc met haar oude
kennissen uit het verzet en probeert in
lichtingen in te winnen over Jannic. Lang
zaam krijgt zc een draad beet. Zc heeft eerst
in een kamp in Friesland gezeten, daarna
in Harderwijk en vandaar is zc naar Lochcm
overgebracht. Althans in de buurt daarvan.
Doch ze blijft doorwerken, om de uiteinde
lijke verblijfplaats van Jannic op te sporen.
Tenslotte is ze toch al die jaren haar vrien
din geweest.
Op een morgen in het begin van sep
tember staat Ria ineens in de kleine tusscn-
kamer. Kees maakt bonncnlijstcn klaar,
want die moeten naar het distributickan-
Itoor voor nieuwe toewijzingen. Lenie helpt
een klant in de winkel.
„Ik heb het adres van Jannie", zegt ze,
terwijl ze in een stoel zakt. „Zc ligt in een
ziekenhuis in Deventer
Kees schrikt op. „Wat scheelt haar?"
Ria haalt haar schouders op. „Als ik het
goed begrepen heb t.b. Maar zeker
heid heb ik niet. Zc is voor een paar weken
ontslagen, voorwaardelijk, maar meteen
naar het ziekenhuis gebracht. Haar toestand
is ernstig."
Even is Kees besluiteloos. Dan kijkt hij
Ria aan. „Kunnen we erheen?"
„Ik heb vandaag vrij", zegt ze.
Resoluut staat hij op. „Wacht even. met
vijf minuten ben ik klaar. Ik ga met je
mee. Misschien kunnen wc nog wat voor
haar doen."
Een uur later zijn ze op reis naar De
venter. Onderweg zien zc dc sporen van de
oorlog, maar Kees heeft er weinig oog voor.
Zijn gedachten verwijlen bij het meisje,
waarmee hij in zijn jonge jaren gespeeld
heeft en waarmee hij verloofd is geweest."
In Deventer behoeven ze de weg niet te
vragen. Ria kent de stad op haar duimpje.
Ze is er geboren en getogen.
De portier brengt het tweetal naar de
wachtkamer. Een hoofdzuster laat hen niet
te lang in het onzekere. „Bent u familie?"
vraagt ze, na de begroeting in de wacht
kamer.
Nee, familie zijn ze niet. Juffrouw Gccrt-
sema heeft geen familie meer; ze stond ge
heel alleen op de wereld. „Maar", zegt
Kees, „deze dame was jarenlang haar vrien
din en ik ben een oude kennis
„U bent enige uren te laat gekomen,"
zegt de verpleegster zacht. „Vannacht is
ze gestorven. Het was beter zo Zc
heeft niet geleden
Bij Ria komen er tranen in de ogen en
Kees moet iets wegslikken. „Ik wil haar
graag nog even zien," zegt Ria. En Kees
gaat mee.
In het dodenkamertje ligt Jannie opge
baard. Maar dat is niet meer de vrolijke
of de humeurige Jannie van enkele jaren
geleden. Daar ligt een menselijk wrak, ver
teerd door dc kwaal, die haar ten slotte
overwon. Daar ligt een broodmagere, smalle
vrouw, een schim van het verleden
Eerbiedig staan beiden naast het bed, dc
hoofdzuster bescheiden op de achtergrond.
Ria kan zich niet langer inhouden en aan
de schouder van Kees snikt zc het uit.
Later bespreekt Kees met de hoofdzuster
de begrafenis. „Dc kosten zijn geheel voor
mijn rekening, zuster. Ik zal het op prijs
stellen, als alles netjes gebeurt
Dit is de enige troost, die de hoofd
zuster kan geven, juffrouw Geertsema zal
niet van de armen begraven worden. Dc
laatste eer zal dan ook werkelijk eervol
zijn.
Keest stuurt een telegram naar Lenie,
want ze blijven die nacht en ook de vol
gende in Deventer. En als Jannie's lichaam
aan de aarde is toevertrouwd cn Kees een
grafsteeen heeft besteld, gaan ze weer naar
huis. Op de eenzame dodenakker ligt boven
het zo juist gesloten graf een grote krans
met bloemen. Daarop staat: „Voor Jannic,
van Ria en Kees."
In oktober is Lenie de bruid. In Olde
broek wordt feest gevierd, want dè oudste
zoon gaat trouwen en na het huwelijk zal
het jonge paar een huwelijksreis maken.
Het wordt dc reis van hun leven, want
Canada is het land van hun toekomst. Daar
is werk voor jonge mensen, die van aan
pakken weten.
Ria is getuige. Bij het huwelijk zijn ook
de broers en zusters van Lenie tegenwoor
dig. En de hele familie Koogcr, alle broers
en zusters van Klaas cn Kees, cn hun res
pectievelijke kinderen. Voor al deze gasten
is de boerderij van Klaas Koogcr te klein,
hoewel hij in de oorlogsjaren daar heel wat
mensen heeft geherbergd en gevoed. Daar
om wordt er een zaal gehuurd. En Kees
praat over de oude tijd met zijn broers
en zusters.
Onder de gasten is een oude bekende.
Een Canadese piloot, die hier, op de boer
derij van Klaas, ondergedoken is geweest.
Van hem heeft het jonge paar zo goed en
zo kwaad als het ging onderricht gehad
over hun nieuwe land. En samen met Lenie
heeft hij Klaas de eerste beginselen van het
Engels geleerd. Deze jongeman is hun bei
der vriend geworden.
Hij blijkt een vlotte kerel te zijn. En in
het Engels vertelt hij iets over de liefde.
Liefde, zegt hij, is van porselein. Daar moet
je voorzichtig mee zijn. Want breek je het,
dan ontstaan er scherven cn scherven kun
nen wel gelijmd worden, maar de barsten
blijf je dan altijd zien, als een boze her
innering.
Kees denkt aan zichzelf. Voor hem zijn
er niets dan scherven overgebleven. Zelfs
zonder lijm.
Als de volgende dag dc meeste bruilofts
gasten weer naar hun woonsteden terugge
keerd zijn, bezoekt Kees met Ria de ver
schillende boerderijtjes, waar zijn broers en
zusters hun bestaan hebben. Ook de oude
boerderij, waar Kees' oudste broer thans
woont, wordt niet vergeten. Kees kent de
oude plekjes immers zo goed
Drie dagen later vertrekt dc boot met
emigranten. In Oldebroek heeft het jonge
paar al van de familie afscheid genomen.
Onder dc honderden op de kade, die af
scheid nemen van de vcrtrckkcndcn, zijn
ook Kees en Ria. Als dan het ogenblik
van afscheid is gekomen, omhelst Lenie
haar voogd voor het laatst.
„Lieve oom Kees", zegt zc, met tranen
verstikte stem, „dank je hartelijk voor alles,
wat je voor me gedaan hebt Ik
ik zal je nooit vergeten
Dan gaan ze aan boord. Er is muziek en
cr wordt met zakdoeken gewuifd.
Op het schip staan Lcnic cn Klaas te
midden van de tientallen andere emigran
ten. En langzaam maakt het schip zich los.
Lenie en Klaas worden steeds kleiner, maar
op de wal blijven dc mensen staan wuiven,
tot ze niets meer zien.
In een taxi keren Ria en Kees weer terug
naar de p.C. Hoofdstraat. Beiden zijn nog
met hun eigen gedachten bezig. En Ria be
grijpt volkomen, wat het voor Kees moet
betekenen, dat hij zijn pleegdochter mis
schien nooit meer zal zien. Heeft ze het
meisje zelf niet hartelijk lief gekregen in die
donkere oorlogsmaanden
Het is half één, maar niemand denkt aan
eten. Ria gaat naar de keuken cn zet kof
fie. Er is nog koek en als ze na een paar
minuten met de koffie in dc kamer komt,
zakt Kees' hand automatisch naar beneden.
Hij heeft altijd een pakje sigaretten in zijn
colbert zitten.
Ze drinken van hun koffie cn roken, Nog
altijd zwijgen zc. Kees ziet in gedachten de
boot wegvaren. Lenie, in haar licht mantcl-
costuum wuivende, en Klaas in zijn donkere
pak, een hand opstekend ten groet. Dit
beeld zal hen immers altijd bijblijven.
Hij drinkt zijn koffie leeg cn kijkt Ria
aan. Zenuwachtig lachend zegt hij: „Dat
hebben we ook alweer gehad, Ria, onze
kleine Lenie
„Ze gaat een goede toekomst tegemoet,
Kees. Beiden zijn jong, vol idealen. Zc
zullen er zich wel doorslaan.
„Ja, ze zijn jong. En wij worden oud. Wij
blijven alleen over
Hij tuurt voor zich naar de omhoog
kringelende rook van zijn sigaret. Dan ziet
hij naar Ria, die ook hem aankijkt. Lang
zamerhand komt er een blos op haar ge
zicht. Kees' vingers beven, als hij de half
opgerookte sigaret op het asbakje legt.
Zonder dat ze wat zeggen, staan ze
beiden op. En Kees komt naar haar toe.
Rustig, zoals hij altijd rustig is, sluit hij
het meisje in zijn armen en drukt, haast
eerbiedig, een zoen op haar voorhoofd. Ze
legt haar hoofd, waarop de grijze haren
al te zien zijn op zijn schouder, en streelt
met haar vingers zijn wang.
Dan neemt hij haar gezicht tussen de
handen en herhaalt: „Wij beiden, blijven
alleen over, Ria."
„Ja. Kees."
„Zullen we samen trachten nog
iets moois van ons leven te maken, meisje?"
„Ja. Kees."
„Ik de wilde haren zijn cr bij mij al
lang uit, Ria. Ik mag je graag en ik heb je
de laatste jaren leren kennen als een ware
vriendin. We zijn geen van beiden meer
jong Ik ben bijna vijf en dertig.
„Ik word volgende maand vier cn dertig,
Kees."
„Zullen we elkander kunnen waarderen
en liefhebben, Ria?"
Ze knikt. „Ja, Kees-"
Langzaam trekt hij haar gezicht naar
hem toe en dan vinden hun lippen elkander
in een lange, innige kus.
Naast elkaar zitten ze een uur later tc
eten. En af en toe grijpt Ria even zijn hand
en drukt die zacht.
„We hebben veel meegemaakt in het le
ven, meisje", zegt Kees.
„Ja, heel veel. Maar het nare zullen
we vergeten. En de blijde herinneringen
zullen we samen bewaren, als een schat,
die het leven ons heeft geschonken".
De volgende dag komt uit Deventer het
bericht, dat dc steen op Jannie's graf is
geplaatst. Samen gaan ze op reis. En samen
staan ze op het kerkhof voor de steen. Sa
men leggen ze bloemen neer.
Als ze gearmd teruglopen, zegt Kees:
„Jannie was te onvoorzichtig in haar leven.
Weet je nog, op de bruiloft van onze Lcnic,
wat die Canadese jongen zei? Liefde is van
porselein. Daarmee kun je niet gaan gooien.
Want dan krijg je scherven. Scherven kun
je wel lijmen. Maar de barsten blijf je
zien."
Ze drukt zijn arm stevig tegen zich aan.
„Wij zullen voorzichtig zijn met onze liefde,
Kees", zegt ze zacht. „We hebben de scher
ven van anderen gezien. Samen zullen wc
cr voor waken, dat er in ons leven brokken
komen."
„Ja, Ria, dat zullen wc samen proberen.
Op het kerkhof glijdt een zonnestraal
over de bloemen op Jannie's graf. Diezelfde
zonnestraal speelt even later over twee
mensen, die gearmd naar het station lopen.
Het zijn twee mensen, nog in de kracht van
hun leven, die elkaar af en toe even met
een blik vol liefde aankijken.