Autorijden leren?
GOEDE KLEDING
BOUWT MEE AAN
UW CARRIÈRE
CITROËN
„De Vallei"
Uw blad
rpjlppBiFS-SPINAZIE «J?
Noodklokken over Washington
autorijles
M. VAN BEEK
Telefoon 3726
net zelfst.
meisje
occasions
Regelmatig aan te
bieden
Garage R.
goede gebruikte
Citroëns 2 CV-AMI 6
ID-IDeal
Tevens aangeboden inruilwagens
VONK VEENENDAAL
Parallelweg 3-4-5 Tel. 2545
vrachtwagen „JAWIKO"
Grkcnd@ rijschool Eenvoudlaan 10a - Veenendaal - Tel. 4130
In zo'n jas voelt U de regen niet als spelbreker maar ge
woon als intermezzo. Zo'n jas lacht U tegen en met zo'n
jas lacht U om de regen. Moderne hoge sluiting. Nieuwe
kraag. Mode-lummels op de mouwen. Naar wens te dra
gen met of zonder ceintuur. Extra mooi is deze f 69,-
jas inTerlenka. Komt U eens bij ons passen.
pMA 5 Clubprijs f AA
ïBS'.nKiMllP 95 SOEPBALLETJES—2 99
AH PEPERMUNT 2 S 29 OEB». .6EHA!tT..-S4S 5
iiamii IF TOFFEES PER ZAI( 49 DOPERWTEN-FIJN „11 BUI(- 73
SsE KOEKEN59 SPERZIEBONEN 69
HAZELN00TREEP_7 1.- L|EBFRAUMILchJ|L2^
ANANAS QUEEN spHUVEN 2 1." AH"6 2 P """"""üTTTr""""™"
A AS QUEEN SCHIJVEN L I." 2 WIENER OQ
LEVERPASTEI 99 KNAimOBST 90
SAKS. LEVERWORSTJE-69 POTATO CHIPS
PHnr.ni mie-PASTILLES
DE LEKKERSTE
PER FLES
Nooit had u méér reden om bij AH te kopen dan juist nu!
ABONNEM ENTEN
SEIZOEN '64-65:
10 november - 8 januari - 8 februari
PMC-prijs* ff
Prijzen gelden t/m zaterdag 2 mei
Een vertrouwd adres voor
Jan Steenlaan 611
Veenendaal
VAMOR-diploma
Sinds jaren erkend
Talrijke geslaagden
GEVRAAGD
voor de huishouding
Niet ben. 18 jaar.
G. Vermeulen
Dorpsstraat 98
RENSWOUDE
Tel. 08387-210
verkoop onder garan
tie, inruil en finan
cieren mogelijk.
Agent: Citroën - Pan-
hard, International,
Krupp
VW de Luxe 1962 als nieuw f 3.600,
Renault R4 de Luxe 1962 zeer mooi f 2.950,
Zundapp-Scooter, type Bella, 200 cc f 700,
Opel Caravan, 1958 f 1.500,
International Truck 1957 met gesloten
laadbak, 5 Mtr. f4.500,—
b.g.g. 2983
HOOFDSTRAAT 90 VEENENDAAL
TELEFOON 08385-2163
Hef 'Skoi-dur' Reis-volies
I Sinaasappelsap v i
Gebraden Gehakt
n iedCD AIIMUi I
AH-Slasnus
79
Een perfect valies, waarmee u gezien mag wor
den: overal! Geheel uit liver-brown 'Skai-dur'
- het moderne drielaags materiaal - soepel als
stof, sterk als leer en zeer modieus! Practisch
formaat: 60 cm breed, 40 hoog, 17 diep, prima
voor het goed en kreukvrij meenemen van kos
tuums etc. Ideaal buitenvak over volle breedte
voor reislectuur etc. Prachtige afwerking. Zware
koperen rits, twee solide koperen sloten, prettige
-zachte- handgreep. Een kwaliteits-product!
Albert Heijn
Albert Heijn annonceert met trots een reeks van
drie abonnementsconcerten in de Grote Zaal
van het Concertgebouw te Amsterdam. In deze
concerten -exclusief voor de PMC- zal het van
de TV bekende Amsterdams Kunstmaand-
orkest o.l.v. Anton Kersjes beroemde werken
van geliefde componisten ten gehore brengen.
Daniël Wayenberg (piano), Herman Krebbers,
Theo Olof (viool) -musici met wereldfaam-
geven hun solistische medewerking. Vraag in de
AH-winkcl de folder over deze unieke abonne
mentsconcerten voor een unieke prijs!
speciale
voor de gehele serie
van 3 concerten Bestelnr. 48Ö
per persoon
in PMC-cheques
Bij deze speciale prijs zijn inbegrepen: alle rechten, plaats
bespreken, vestiaire en programma. U bestelt in uw huis
kamer -dus gemakkelijker dan ooit!- en krijgt uw gereser
veerde plaatsen per post thuis.
door MIA BRUYN-OUWEHAND
De oorlog zou immers niet langer dan
drie maanden duren? Waarom dan zich
druk te maken voor hospitaalruimte?
Waarom zich veel bekommeren om bed
den, medicamenten, ondergoed, verband
middelen?
Zo'n vaart zou het niet lopen wat de
gewonden betrof.
De legerdokters noemden zich chirurgen.
Hun voornaamste werk was armen en
benen te amputeren. Met ziekten die zich
voordoen waar opeenhopingen van men
sen zijn onder slechte hygiënische om
standigheden en eenzijdige voeding, be
moeiden ze zich niet.
Het waren „burgerziekten" en een le
gerarts had er niets mee te maken. Het
ging ook hier als in de Krimoorlog, die
Engeland nog vers in het geheugen lag
en waarin Florence Nightingale haar ver
beten strijd had gevoerd tegen de laat
dunkendheid der officieren van de me
dische dienst: de verantwoordelijke per
sonen schoven de schuld van zich af: het
departement van oorlog werkte traag, dat
van financiën was in gebreke gebleven
hun van de nodige gelden te voorzien.
De bruggen over de Potomac hadden op
de avond van de slag het verkeer niet
kunnen verwerken. Tot in de nacht was de
politie op de been om enige orde in de
chaos te brengen. Nu waren ze volgeperst
met uitgeputte mannen, soms bloedend,
soms zich voortslepend aan de arm van
een kameraad, soms op draagbaren van
takken primitief in elkaar gezet en door
de kameraden gedragen. Treinladingen
met de zwaarst gewonden kwamen aan
het spoorwegeindpunt van Virginia aan,
te Alexandrië, stroomafwaarts, aan de
overzijde van de Potomac. In rijen werden
ze naast elkaar op de grond gelegd. Uren,
dagen wachtten ze op vervoer naar de
stad. En waarheen? Naar een kerk, een
schoolgebouw, naar iedere opslagplaats
die hun een dak boven het hoofd bood.
Hun ransels en dekens hadden ze op de
vlucht weggeworpen. Er was aan alles
gebrek. Geen beker was er te vinden om
hun dorst te lessen, geen bord voor een
hap voedsel.
Hun kleren, vaak gescheurd, plakten
hun stijf van zweet en bloed aan het lijf.
Dorst kwelde hen. Hun pijnen waren on
draaglijk. En bij dit alles was de stad
als gevangen in de ban van angst, dat
Johnston door zou stoten na zijn over
winning, de vervolging zou voortzetten
tot in Washington.
Terwijl Clara Barton in het veld zich
over de gewonden ontfermde, was er in de
stad een andere kleine vrouw, die in
deze paniek niet het hoofd verloor. Het
was Miss Dix, als Clara een oude vrijster.
Niet voldaan met het leven van de jonge
meisjes van haar kring, was ze naar ar
menhuizen en ziekenhuizen gegaan; ze
had haar levensdoel gevonden in het ver
plegen van zieken en de verzorging van
stervenden.
Deze pionierster scheen overal tegelijk
te kunnen zijn. Ze liep naar de overheids
personen om ruimte in stadsgebouwen op
te eisen voor de gewonden. Ze kwam bij
de medische staf en vroeg naar bedden,
verbandmiddelen, schoon ondergoed. De
heren officieren zeiden haar zich met haar
eigen zaken te bemoeien.
Zo liep ze tegen Miss Clara Barton, op.
Deze kende de weg op de departementen;
de personen, die behulpzaam konden en
wilden zijn. De een leende haar zijn
paard en rijtuig; een ander wist een le
verancier van eet- en drinkgerei. Hun
vrouwen en dochters werden enthousiast
voor het werk onder de gewonden en gin
gen voor hen aan 't koken. Met grote
kannen soep bezochten Clara Barton en
Miss Dix de gewonden die in de open lucht
op de naakte bodem op hulp wachtten.
Jonge meisjes kwamen hun diensten aan
bieden.
Van nu af waren de twee vrouwen
bondgenoten. Clara Barton bewonderde
Miss Dix om haar durf en voortvarend
heid. Ze liet haar werk als schrijfster op
een regeringsbureau in de steek om in de
hospitalen te gaan werken. De eerste da
gen waren voor haar gevoelig zenuw
gestel een beproeving. De nood van de
gehavende en verminkte mannen schokte
haar diep.
Ze doorstond de vuurproef. Ze merkte,
dat haar handen ophielden te beven als
zij wonden verbinden moest; haar
lichaamskracht scheen te verdubbelen; na
een week kon ze een man van en naar de
operatietafel dragen. Brancards waren er
nauwelijks. Men moest de patiënt opnemen
en naar zijn bed dragen.
Na enkele dagen was iedere beschikbare
ruimte in de stad door gewonden inge
nomen.
Berichten over het lijden van de jon
gens gingen het land door. De vrouwen
waren ontzet, diep verontwaardigd over
de medische dienst. In New York be
klom een predikant de kansel en bezwoer
de burgerij de handen ineen te slaan om
deze misstanden op te heffen. Een comité
werd gevormd voor de eerste hulp aan
oorlogsgewonden. Het moest de naam
dragen van „Gezondheidscommissie". Het
zou alleen ervoor zorgen, dat de jongens
gezond bleven. De medische dienst moest
met list en tact ervoor worden gewonnen
de commissie toe te staan te helpen waar
zij zelve in gebreke bleef. Industriëlen,
handels- en scheepsmagnaten tekenden
voor grote sommen in. De Gezondheids
commissie begon voorraden in te slaan en
te sturen naar plaatsen achter het front,
waar zij vaste depots maakte. Het waren
de vrouwen van Amerika, die in de bres
sprongen voor hun zonen; die van hun
mannen eisten de gewonden te hulp te
komen; die gelden inzamelden en de bur
gerij tot geven aanspoorden.
Miss Dix en Clara Barton waren ver
rukt over de toevoer van verbandmidde
len en medicamenten. De medische dienst
voelde zich beledigd en had zich het
liefst van de twee vrouwen ontdaan. Maar
Miss Dix was een vinnig persoontje en
nam geen blad voor de mond. Ze stond
dadelijk op gespannen voet met de chefs
dokters. Clara Barton was bescheiden en
tactvol. Wat de verpleging betreft had ze
alles nog te leren en ze was Miss Dix
dankbaar voor haar onderricht.
De twee vrouwen werkten van de mor
gen tot de avond en vaak nog in de nacht.
Het was ongelooflijk wat de twee enthou
siaste kleine vrouwtjes presteerde. Ze
waren taai als katten.
Florence Nightingale was een mode
woord geworden. Jonge dames uit de stad
kwamen zich aanmelden als verpleegsters.
Sommigen bleken bruikbaar; velen wer
den alleen door romantische dweepzucht
gedreven en liepen weg met hun zakdoek
tegen het gezicht bij het afnemen van het
eerste verband. Er waren er die hun pet
ticoats niet wilden offeren op het altaar
van de verpleging. Met de enorme afme
tingen van hun rokken wrongen ze zich
tussen de bedden, slierden de zieke man
nen over het hoofd, wierpen bekers en
kannen om, veegden het hospitaalvuil
van de grond. Miss Dix eiste katoenen
jurken, die gewassen konden worden. Ze
had de voldoening alleen degenen over
te houden wie het ernst was met hun
hulp.
In Washington kreeg Miss Dix van de
medische dienst van het leger gedaan een
opleidingscursus te mogen houden voor
verpleegsters. Clara Barton overwon haar
verlegenheid en haar zachte stem en hield
lezingen voor de soldaten die naar het
front zouden vertrekken.
Zij lichtte hun in omtrent de eerste be
ginselen van gezondheidszorg, leerde de
genen die voor ziekendragers geschikt
waren, verbanden leggen en eerste hulp
verlenen. Schuw en eenzelvig als de
meeste verlegen mensen zijn, leefde ze op
in dit werk. Voor het eerst voelde ze zich
tot haar recht komen. Ze werd levendig
en opgewekt. Teer van gestel als zij altijd
geweest was, ontplooide ze nu krachten
die niemand in haar had vermoed en die
haar zelf wellicht verbaasd hebben; haar
energie maakte haar lichaam onvermoei
baar.
De vrouwen in Washington waren in
twee kampen verdeeld, de Zuidelijken,
die nu de rebellen werden genoemd en
de Noordelijken, de Yankees. Als hoofd
stad en zetel der regering had Washington
van zijn ontstaan af veel ingezetenen uit
het Zuiden geboortig. Zij staken hun sym
pathieën niet onder stoelen en banken.
Als zij hospitalen bezochten, brachten ze
de gewonden van de rebellen versnape
ringen en ontzagen zich soms niet de
gewonde Yankees uit te schelden.
Omgekeerd vertroetelden de dames met
Noordelijke sympathieën hun jongens en
liepen met een hooghartig misprijzend ge
zicht langs de bedden der vijandelijken.
Clara Barton maakte hier een eind aan
door hun gaven in ontvangst te nemen en
ze zelf te verdelen. Zodra ze een staf ver
pleegsters gevormd had, weerde ze de
bezoeksters en liet alleen degenen toe, die
bewijzen konden vrienden of familieleden
onder de verpleegden te hebben.
De oorlog dwong door het gehele land
de vrouwen tot deelname aan het open
bare leven. In Chicago had mevrouw Li-
vermore, echtgenote van een predikant,
zich in dienst gesteld van de Gezond
heidscommissie. Om geld in te zamelen
voor hulp aan het leger ging zij lezingen
houden, pamfletten schrijven en versprei
den. Zij reisde het land door om helpsters
op te leiden. Waar een spoorwegdepot
was, zorgde een vrouw ervoor, dat de
paketten die de jongens van huis ge
stuurd kregen, naar hen door werden ge
zonden.
(wordt vervolgd)
