Rhenens Raad gaf schoorvoetend fiat aan
overdracht gemeentelijk woningbezit
Algemene Woningstichting gerecruteerd uit vakbondsmensen
Gevariëerde bestemming
Aarzeling
FLORYN
DERDE BLAD „DE VALLEI"
VRIJDAG 2 OKTOBER 1964
Nr. 78
Griezelig
Topzwaar
Duisternis
Uitweg
U vindt bij ons
een zeer uitgebreide
keuze
Niet alleen in de
moderne sportieve
modellen, maar ook
in de klassieke Hoed
kunt U volop keuze
maken.
BORSALINO -
STETSON-FLéCHET
Goed van Van der Zee
gaat langer mee
Weggooifles
Riolering
Rente
Doortrekkng
Subsidie muziekonderwijs
Verbouwing gemeentehuis
ACTIE ZWARTE ZES
De gemeenteraad van Rhenen worstelde zich dinsdagavond moeizaam door de 21 punten tellende agenda. Verschillende zaken gaven reden
tot korte discussies, maar het voorstel van b. en w. tot gedeeltelijke overdracht van het gemeentelijk woningbezit aan een Stichtingsbestuur
dat uit vooraanstaande vakbondsmensen is gerecruteerd bracht de tongen pas echt in beweging. Uiteindelijk werd het voorstel met 8 tegen
6 stemmen aangenomen en zal de Stichting zijn activiteiten kunnen beginnen. De Stichting krijgt naast een beheerstaak van de ongeveer
1000 woningen tevens een taak bij de ontwikkeling van de woningbouw. De realisering van het gemeentelijk woningcontingent zal in de
toekomst tot de taak van de nieuwe stichting behoren. Tevens zal het nieuwe bestuur, indien de gelegenheid zich voordoet, premiewonin
gen kunnen gaan bouwen. In het bestuur van de nieuw gevormde Alg. Woningstichting hebben zitting: notaris S. J. van Leer, voorzitter;
J. P. Glasbergen en C. Hensen (NVV); J. H. Loois en R. Rijksen (CNV) en de heer Baumgarten (NKV). Vóór het voorstel tot overdracht
stemden de fracties van de PvdA, VVD, KVP en AR. Tegen het voorstel verklaarden zich de CHU, SGP en de heer Kosters (Vrije Partij).
De voorzitter opende de bespreking
van het onderwerp door op te merken
dat b. en w. niet, dan na enige aarze
ling met het voorstel zijn gekomen.
Enerzijds moeten we deze ontwikke
ling zien als een facet van deze tijd,
waarbij de burgerij meer belangstelling
toont voor de woningbouw, anderzijds
moet nog worden afgewacht hoe de
zaak zal gaan draaien. Als het bestuur
zich met volle kracht hier achter stelt,
kan er iets goeds uit groeien, aldus de
burgemeester.
De heer Deen (PvdA) bracht in een
vrij lange beschouwing de voor- en
nadelen voor het voetlicht. In de eer
ste plaats moeten we niet verwachten
dat door het formeren van een Wo
ningbouwvereniging een aanvullend vo
lume zal worden verkregen. Bij de toe
wijzing van woonruimten zal het
Stichtingsbestuur geen zeggenschap
hebben, wel bij eventuele woningruil.
Wat ik eveneens betreur is dit: Er is
gekozen voor een Stichtingsvorm, en
deze stichting heeft geen verantwoor
dingsplicht in het openbaar, wel tegen
over b. en w. Ook niet tegenover le
den, want die heeft de Stichting niet
en tegen deze vorm maak ik bezwaar,
aldus de heer Deen.
Mr. J. Deen
(PvdA):
Geen
makelaars.
Wat zullen de bedoelingen van het
Stichtingsbestuur zijn? zo vroeg de
PvdA afgevaardigde zich af. Een der
bestuurders zou (volgens the man in
the street) al voor makelaar gaan leren
om aldus de zaak geheel te beheren.
Mijn fractie zou het betreuren als het
die kant op zou gaan. Er is veel op te
merken over de efficiëncy van het ge
val, vond de heer Deen. Ik zou willen
voorstellen met een aanloopperiode van
4 of 5 jaar te beginnen en als dan zou
blijken dat de zaak niet goed ging, nog
maals de mening van de raad vragen.
Voorts zou ik willen voorstellen de
bevoogding van b. en w. af te zwakken.
Liever hadden we een verenigingsvorm.
In beginsel gaan we met het voorstel
akkoord, verklaarde de heer Deen. Na
lange aarzeling hebben we onze stem
bepaald. Tot slot heb ik nog een ver
zoek: Als deze Stichting eens begon
om haar rekeningen en verslagen tot
kennis van de raad te brengen en in
een open discussie, dan was er veel
van onze aarzeling weggenomen.
De voorzitter repliceerde op de vrij
lange beschouwing van de heer Deen
met de opmerking dat je niet iets kunt
weggeven en dan later weer terughalen,
doelend op de voorgestelde aanlooppe
riode van 4, of 5 jaar. Wat de financiële
verantwoording betreft merkte de bur
gemeester op dat er door de Stichting
geen Sinterklaas kan worden gespeeld
en er daarom een verantwoordings
plicht is.
De heer Klaassen (CHU) had het pret
tiger gevonden als Rhenen van het be
gin af een goede woningstichting had
gehad, maar helaas is dat niet het ge
val. Ik vind het een griezelige zaak een
miljoenenbezit uit handen te geven,
zei de heer Klaassen. Bovendien zijn
er allerlei mutaties in het bestuur mo
gelijk, waardoor dan die en dan die
persoon zich met deze materie kan
gaan bemoeien.
Klaassen
(CHU):
Niet
uit handen
geven.
De gemeente heeft een veel rijkere
ervaring, dus zou ik de oude toestand
willen handhaven. De mogelijkheid van
een ruimere toewijzing lijkt mij zeer
klein, dus is het motief weggevallen.
De heer Klaassen verklaarde zich te
genstander van het voorstel tot over
dracht.
De voorzitter vond het misschien be
ter als de huurders het bestuur had
den gekozen, want je weet nu inder
daad niet wat voor mensen er in de
toekomst naar voren komen. Een beet
je vertrouwen moet echter opgebracht
kunnen worden.
De heer Scholte (VVD) was voor over
dracht, maar had liever gezien dat er
meer woningbouwverenigingen waren
opgericht. Nu de totale overdracht aan
één Stichting plaats vindt lijkt mij al
les te topzwaar worden, aldus de heer
Scholte.
De voorzitter merkte in dit verband
op dat de verzuilde woningbouwvereni
gingen elders in het land (Twente, red.)
geen succes waren.
De heer Scholte: Dat bedoel ik niet.
Voorzitter: O, u bedoelt een geogra
fische indeling, b.v. een aparte Achter-
bergse, Elsterse woningbouwver.? Ja,
in deze zin bedoel ik het, zei de heer
Scholte. De voorzitter merkte onder hi
lariteit op dat er dan ook verzuiling
ontstaat.
De heer De Jong (PvdA) wilde we
ten hoe het bestuur zal staan tegen
over de vervreemding van woningen en
moet de raad eigenlijk niet beslissen
waar de woningen worden gebouwd?
De voorzitter: De aankoop van grond
geschiedt door de raad, dus daar ko
men ook de woningen.
De heer Klaassen: Er zijn toch ook
verschillende gronden van particulie
ren?
De voorzitter zei dat het bestuur van
de nieuwe Stichting zal moeten teren
op de ervaring van de gemeente en
men zal daarom worden bijgestaan door
ter zake kundige gemeenteambtenaren.
Tenslotte is het een kwestie van ver
trouwen, vooral in de beginperiode, zo
besloot de voorzitter.
Er werd tot stemming overgegaan,
waarbij bleek dat de heren Klaassen,
Kerkstra, Drost, allen CHU; Wisgerhof
en Verwoerd SGP en de heef Kosters
(Vrije Partij) zich tegen het voorstel
verklaarden.
De voorstemmers waren de wethou
ders Van Gesink (PvdA) en Griffioen
(AR) alsmede de heren Mr. Deen, C.
Hensen, Dirksen en De Jong, allen
PvdA; Scholte (VVD); v. d. Voort
(KVP). Het voorstel werd dus met 8
tegen 6 stemmen aangenomen. De heer
E. P. van Dijk (Vrije Partij) was we
gens ziekte afwezig.
Bij de ingekomen stukken was een
verzoek van de heer J. A. Tempelaars
om de straatverlichting 's nacht langer
te laten branden 'met het oog op de
verkeersveiligheid.
De voorzitter merkte in dit
verband op dat het wellicht mogelijk is
1 lamp van de dubbele branders de
hele nacht aan te laten. Wat daarvan
de kosten zouden zijn kon nog niet wor
den meegedeeld want de PUEM maakt
een berekening.
De heer Scholte (VVD) vond het 's-
nachts veel te donker in Rhenen. En
nu kan men wel zeggen, dan moeten
de automobilisten de parkeerlichten
maar laten branden, maar daar zijn
we er niet mee.
De heer De Jong (PvdA) vond het
tijdstip (11 uur) veel te vroeg.
De voorzitter vroeg: Wanneer gaat
de t.v. uit? Om 11 uur? Welnu dan is
het bedtijd. (Hilariteit).
Er zal nagegaan worden of het mo
gelijk is 1 lamp van de dubbele t.l.-ver-
lichting te laten branden.
Met de heer W. F. Schuilenburg is
een geschil ontstaan over het eigendom
van de Rijnpoortsteeg. Schuilenburg
pretendeert door verjaring eigenaar te
zijn geworden van de gemeentelijke uit
weg.
De voorzitter vond het een moeilijke
kwestie. Er kwam een andere eigenaar
en toen ontstond de ruzie over de uit
weg. Er is geen enkel publiek belang
mee gemoeid, 't is zuiver een civiel
rechtelijke zaak, aldus de burgemeester.
De heer Deen vond dat deze zaak
buiten de competentie van de raad valt,
maar vond het wel prettig dat b. en w.
de raad erin betrekken. Uit deze sum
miere gegevens weet ik niet waar 't om
gaat. Het lijkt mij een futiele zaak.
'k Vind het jammer dat we niet via een
commissie deze zaak pogen op te lossen,
aldus de heer Deen.
Ook de heer De Jong wilde een com
missie in het leven roepen, zoals on
langs in Eist gebeurde. De heer Scholte
voelt niets voor een commissie. De he
ren Verwoerd en Drost braken een lans
voor de eigenaar.
De eigenaar behoort thans zijn ver
meende aanspraken waar te maken door
een civiele procedure te beginnen.
Een voorstel tot opname van een be
paling in de alg. politievereordening
welke verbiedt afval, papier e.d. ach
ter te laten op de openbare weg en
vooral naar aanleiding van een advies
van de ANWM omtrent de z.g. „weg
gooifles" deed de heer Scholte opmer
ken dat er dan gelegenheid moet wor
den geschapen het afval kwijt te kun
nen raken door het plaatsen van pa
pierbakken. Men moet strafbaar zijn
als men afval laat slingeren, vond de
heer Scholte.
De voorzitter had onlangs achter een
autobus gereden waarvan de inzitten
den van Rhenen tot Leersum niets dan
papiertjes, boterhammen e.d. uit de ra
men hadden gesmeten. Dit is blijkbaar
een ongelofelijke onhebbelijkheid van
ons Nederlanders, aldus de burgemees
ter. Overigens, in antwoord op de sug
gestie van de heer Scholte, kon de
voorzitter meedelen dat vooral in de
recreatiegebieden binnen de gemeente
een groot aantal prullebakken zijn ge
plaatst.
Door de Dienst Gemeentewerken
werd een plan opgemaakt tot aanslui
ting op de riolering van 14 panden aan
de Boslandweg. Enkele woningen kun
nen niet worden aangesloten omdat de
eigenaren het verzoek niet onderteken
den. Uit de raad kwamen stemmen naar
voren, die erop wezen dat ook die twee,
of althans een van hen was aangeslo
ten. Wanneer? wilde de voorzitter we
ten. Vorige week was het antwoord. Be
dankt voor de tip, merkte de burge
meester op.
De heer Klaassen vond het jammer
dat het niet mogelijk zal zijn alle per
celen aan te sluiten.
Tot leden van de commissie voor ge
organiseerd overleg werden gekozen de
heren de Jong (PvdA), Drost (CHU) en
Scholte (VVD).
Op een verzoek een bliksemafleider te
plaatsen op de BLO school „Heimerstein"
werd afwijzend beschikt.
Het voorstel tot uitkering aan rijks
ambtenaren een z.g. nacalculatie „trend"
1964 ontlokte de heer Klaassen de opmer
king dat er in de nieuwe CAO geen ruim
te zal blijken voor verhoging van de lo
nen, zoals wij dagelijks in de pers lezen,
maar wel verhoogde de Minister zijn ei
gen salaris van f 55.000,— tot f 70.000,
Dit is landspolitiek en valt buiten de
agenda van deze vergadering merkte de
voorzitter op.
Het Bouwfonds Ned. Gemeenten bouwt
t.b.v. een tiental spaarders in Eist aan dc
Schoolweg een aantal woningen. De heer
Deen vond de rente van 6Vi*/» te peperig
en vroeg of de mensen niet eerder kon
den aflossen. De voorzitter antwoordde
dat dit zeer wel mogelijk was en dat de
rente niet buitensporig hoog was, want
als je op de vrije markt geld leent moet
je dat percentage ook betalen. De heer
Klaassen vond de rente niet hoog. De
spaarders krijgen 80"/» hypotheek en dat
is heel wat.
De heer de Jong vroeg hoe het kwam
dat er tien huizen in aanbouw zijn en er
hier maar acht op de lijst staan. Hebben
de andere twee bij een particuliere bank
geleend? Ze hadden geen garantie nodig
aldus de voorzitter.
Het onderwerp doortrekking van de
Radboudweg naar de Boslandweg bracht
de discussie echter op gang. De heer
Scholte
(VVD):
Wonderlijke
zaak.
Scholte vond het een wonderlijke zaak.
De firma Gebr. Verwoerd is de eigenaar,
maar ziet het belang niet. De gemeente
zegt, het is jullie belang dus moet je er
aan meebetalen. In het uitbreidingsplan
1956 staat dat de weg doorloopt naar de
Boslandweg. Er was bovendien vroeger
sprake dat er een toename van industrie
terrein zou volgen, maar dat zie ik nog
niet. Als de eigenaar, naar hij zelf ver
klaart schade lijdt waarom moet hij er
dan aan meewerken? Dit is geen goed
voorstel vond de heer Scholte. Ik vraag
mij bovendien af waarom er geen bord
„doodlopende weg" is geplaatst.
De heer Verwoerd was van dezelfde
mening als de heer Scholte. Als belang
hebbende verklaarde het SGP raadslid
dat de firma haar vrijheid kwijtraakt.
De heer Klaassen (CHU) vond een dood
lopende weg een nare zaak. Het be
vreemdt spreker dat B. en W. stellen dat
het alleen het belang van de firma Ver
woerd is. Maar de firma zelf zegt van
niet en gebruikt de grond als houtopslag
plaats.
Wethouder Griffioen wilde even inha
ken op een opmerking van de heer Schol
te, die had verklaard dat het raadslid
Griffioen in 1962 anders handelde dan
wethouder Griffioen in 1964. De toestand
is veranderd. Er zou een industrieterrein
vrijkomen en dit kwam niet vrij, van
daar de verandering van zienswijze.
De heer Klaassen vroeg zich af waar
om er geen situatiekaart aanwezig was.
De voorzitter merkte op dat hij meende
Verwoerd
(SGP):
Vrijheid
kwijt.
dat iedereen het geval wel kende. De mo
tieven van 1962 en 1964 liggen verschil
lend. Er komt nu geen bouwrijp industrie
terrein. Overigens gaat Rhenen niet ten
gronde als de doortrekking niet plaats
vindt zei de burgemeester.
Maar de aangrenzende industrieën zou
den het op prijs stellen rond te kunnen
rijden. Het is gewenst dat een industrie
weg aan twee zijden toegankelijk is en
de firma Verwoerd heeft er geen schade
van zo bleef de voorzitter aanhouden.
De heer Klaassen: Wij moeten de firma
Verwoerd helpen de houtopslagplaats te
verplaatsen.
De heer Scholte: In de toelichting staat
geen bedrag. Aanvankelijk werd in de
eerste begroting f 50.000,— genoemd en nu
ineens f 20.000. Moet er een 3e rangs weg
je komen?
Wethouder Griffioen- Het is geen
moordzaak voor B. en W. Louter n.a.v.
een adres dat wij ontvingen kwamen we
met dit voorstel.
De heer Verwoerd bleef volhouden dat
zijn bedrijf er geen enkel belang bij
heeft.
N.V. DISTILLEERDERIJ M DIRKZWAGER Az SCHIEDAM
De heer Deen: Door een groot aantal
industrieën is verzocht de weg aan te
leggen. Die mensen bleken dus een be
hoorlijke interesse te hebben. Dan zullen
ze ook navenant moeten betalen vond de
heer Deen.
De voorzitter antwoordde dat het ook
geenszins in de bedoeling ligt het gehele
bedrag door de firma Verwoerd te laten
opbrengen. Louter het principe is thans
aan de orde. Na stemming over het voor
stel was nog geen beslissing verkregen
want de stemmen staakten 7 voor en 7
tegen. Voor het voorstel tot doortrekking
van de Radboudweg stemden de gehele
PvdA-fractie, de heer v. d. Voort (KVP)
en wethouder Griffioen (AR).
Tegen: de CHU, de SGP en de heren
Scholte (VVD) en Kosters (Vrije Partij).
Het voorstel werd aangehouden.
Tot leden van de commissie voor de
gemeentebegroting 1965 werden benoemd
de heren Mr. J. Deen, P. Kerkstra en W.
J. M. van der Voort.
Een voorstel van B. en W. tot een bij
drage aan de muziekscholen te Wage-
ningen en Kesteren t.b.v. de leerlingen
uit Rhenen was onderwerp van gedach-
tenwisseling. De Voorzitter verklaarde
dat Rhenen een jachtgebied is voor de
scholen te Kesteren en Wageningen, bij
gebrek aan een muziekschool in Rhe
nen. In het belang van deze leerlingen
achten wij een subsidie gewettigd hoewel
wij wel even schrokken van het bedrag
f 3000,— aan Wageningen en f 3000,— aan
Kesteren.
De heer Kerkstra merkte op dat al het
onderwijs toch betaald wordt door het
Rijk? Waarom moet de gemeente dan bij
dragen?
De voorzitter zette even recht dat het
muziekonderwijs niet door het Rijk be
taald wordt, wel een belangrijk deel ge
subsidieerd door het Min. van O. K. en
W.
De heer dc Jong had graag enkele ge
tallen. Hoeveel Rhenense leerlingen be
zoeken de school te Kesteren en hoeveel
te Wageningen. Deze cijfers bleken resp.
30 en 80 te zijn. De heer de Jong vond
het ook een groot bedrag. Op de vraag of
er in Rhenen geen muziekleerkrachten
waren antwoordde de voorzitter dat er 1
was de heer Van Ingen) maar die is aan
de muziekschool te Kesteren verbonden.
De heer Klaassen vond het vreemd dat
beide scholen evenveel ontvangen, terwijl
het aantal Rhenense leerlingen zeer ver
schillend is.
De heer Scholte vond het een verwron
gen constructie. Die f6000,zijn wel
verteerbaar, maar kunnen we nu geen
keus maken en het bedrag slechts aan één
school geven? Deze versnippering is niet
goed aldus de heer Scholte.
De voorzitter zou dat niet billijk vin
den. Bovendien geven de scholen ander
soortig onderwijs dus kan geen keus ge
maakt worden.
De directie van beide scholen is boven
dien in een hand. Het voorstel werd z.h.s.
aangenomen.
De a.s. verbouwing van het gemeen
tehuis was een der laatste punten. De
voorzitter merkte op dat in het oude
voorstel geen meerdere ruimte werd
verkregen. Het is daarom beter ten
halve gekeerd dan ten hele gedwaald.
De heer Klaassen (CHU) was blij dat
dit voorstel gekomen is. Er zal nu voor
alle diensten ruimte worden geschapen,
vooral een spreekkamer voor het pu
bliek is een groot voordeel. De voor
gestelde aanbouw behoudt bovendien
zijn waarde.
De heer De Jong (PvdA) vond het
niet juist dat de afdelingen Maatschap
pelijke Zorg en Alg. Zaken in één ruim
te moeten verkeren. Vooral als na 1
jan. de Alg. Bijstandwet van kracht
wordt moeten de mensen gelegenheid
hebben hun drempelvrees te overwin
nen. De een komt om een visakte en
de ander met een verzoek om bijstand.
Beiden kunnen elkaar horen en dat
vind ik wat cru, aldus de heer De
Jong.
De voorzitter merkte op dat in het
oude politiebureau een maatschappe
lijk werkster zitting zal houden. In 't
algemeen werd de voorgestelde ver
bouwing van het gemeentehuis als een
winstpunt gezien.
Bij de rondvraag stelde de heer
Klaassen nog eens de aandacht op de
rattenplaag in de riolering. Hij had on
langs niet minder dan zes ratten ge
constateerd. Dood of levend, zo werd
gevraagd? Dood, volgens de heer Klaas
sen. Er werd medegedeeld dat twee
mensen zullen worden opgeleid voor
rattenbestrijder.
Tot slot kan nog worden vermeld
dat een der raadsleden een oproepings-
kaart liet zien, waarop als adres ge
noteerd was: Aan de leden van de Raad
te ACHTERBERG. What 's in a name,
gold hier in sterke mate.
Kettingbotsingen komen sinds een aantal jaren veelvuldig op de autosnelwegen
voor. Vrijwel altijd kunnen zij ontstaan, doordat er te dicht op elkaar wordt ge
reden. Van kleurige plakplaatjes met opschriften als „Boem is ho!" op achter
ruit of bumper, schijnen weinig automobilisten zich iets aan te trekken. Ook bij
het inhalen op de autosnelwegen ziet men soms plukjes auto's, die met snel
heden van over de honderd kilometer per uur en tussenruimten van nog geen
tien meter voortjagen. De voorwaarden voor een kettingbotsing zijn daarmee
dan al aanwezig.
Door het bewaren van voldoende onderlinge afstand kunnen ongelukken wor
den voorkomen. Die afstand is afhankelijk van de snelheid, waarmee wordt ge
reden. In het algemeen kan men stellen, dat de veilige afstand, uitgedrukt in
meters, tenminste gelijk moet zijn aan de helft van de snelheid in kilometers.
Bij een snelheid van honderd kilometer per uur is dus een tussenruimte van
minstens 50 meter noodzakelijk. Bij slecht weer (regen, mist, enz.) zullen deze
afstanden groter moeten zijn. Aldus propageren Verbond voor Veilig Verkeer
en Korps Rijkspolitie in hun Actie Zwarte Zes.
mim
Onvoldoende afstand bewaren.
Ondanks veel narigheid waren er ook
prettige dingen. Trouwens dat gold van
de gehele oorlogstijd. Neem alleen maar
de grote saamhorigheid uit die dagen.
Men leefde niet als los zand naast
elkaar. De binding van het menszijn,
beter gezegd nog het Nederlander zijn,
was heel sterk. De grote kerkelijke ge
schillen bleken in de oorlog maar heel
klein te zijn. Op politiek gebied was het
niet anders. Dit was beslist een positief
punt uit de oorlog waar vele ouderen
vaak nog met weemoed aan terug
denken
Ook toen wij daar in Ammerstol lie
pen was elke Veenendaler een familie
lid van je. Keek je hem of haar in 't
Veen nauwelijks aan, dóAr groette je, al
was het een bijzondere huisyriend(in).
Ontmoette je speciale kennissen of
vrienden, dan was je uiteraard helemaal
in je sas. Zo herinner ik me nog leven
dig dat ik mijn vriend J. Nannenberg in
de kerk zag zitten. Ondanks de gewijd
heid van het moment, gaf je dan toch
maar een uitbundige armzwaai
Om half twaalf waren we weer op de
boot en daar werd bekend gemaakt dat
we ons klaar moesten maken voor in
kwartiering bij de bevolking. Dit bericht
werd met vreugde begroet! Er kwam
werk aan de winkel. Alle spullen moes
ten weer worden ingepakt. De loopplank
werd verbreed. Een grote vrachtwagen
bracht ons bij een boerenechtpaar zon
der kinderen, in Berg-Ambacht. Wij
werden hartelijk verwelkomt door de
boer en de boerin. Op de grote deel,
dienden drie schragen en een paar
mooie lange planken als dis.
onze overheid gehoorzamen", was zijn
commentaar. Ondertussen werd er over
al hevig geschoten, vooral door het af
weergeschut uit de omtrek. Door al het
geknal heen togen we maar weer naar
Berg Ambacht. We kregen gelegenheid
om de boerderij te verkennen, waarvan
we een dankbaar gebruik maakten.
Later pakten we de koffers uit en
maakten in de schuur een grote slaap
plaats van hooi. Oergezellig vond ik
dat!
Hanny en Beb, ons nichtje en neefje,
konden met hun ouders op een goed bed
in een slaapkamer slapen. De kleine
Hanny had de grootste pret en ver
maakte het hele stel. Het liefst was ze
maar bij ons in de schuur, waar ze on
ophoudelijk in het hooi dook. Beb echter
vertoonde neiging te wedijveren met het
gebulder van het afweergeschut. Hij
zette een keel op dat horen en zien je
verging. En het was toch echt een lief
kereltje
's Avonds om acht uur mochten we
met z'n allen in de kamer. Er werd een
grote bank geplaatst, zodat de meesten
zitten konden. Ik lag maar liever op de
vloer, gezellig het hoofd tussen de elle
bogen. Er werd heel wat afgepraat. Na
enige tijd gingen we, gewapend met
zaklantaarns, door het stikdonker, naar
de hooischuur. Het duurde niet lang of
ieder had een plekje. Links van me lag
m'n broer Gert, die eigenlijk ook m'n
vriend was. Het werd spoedig stil
Maandag, 18 mei (tweede Pinksterdag).
Om zeven uur gingen we het „bed"
uit. Hoog boven ons zoemden vliegtui
gen. Door de openingen in het pannen
dak kon je de blauwe lucht zien. Het
rook heerlijk naar hooi. Ik vergeet deze
momenten nooit
We wasten ons in het koel heldere
water van het schone beekje, naast de
boerderij. Een nieuwe dag lag weer voor
ons. Wat zou zij brengen?
Eén van mijn broers was steeds erg
onrustig. Hij informeerde bij ieder die
hij sprak naar de familie van Hardeveld
uit de Gortstraat. Hij riskeerde er zelfs
gevaarlijke fietstochten voor, met
luchtgevechten boven zich. Zelfs wilde
hij per pont de Lek over om aan die
kant informaties in te winnen. Zonder
resultaat echter. De jongeman werd er
nerveus van. Weldra bleek dat de groot
ste belangstelling uit ging naar de oud
ste dochter van de familie van Harde
veld. Niemand kon toen nog de nervo
siteit van broer Dick ten kwade
duiden
De avond van deze dag had hetzelfde
verloop als de vorige, we gingen weer
We waren hongerig en maakten dus
eerst maar de maaltijd gereed. Van boer
Verduin kregen we een grote kaas, die
verrukkelijk smaakte. We kikkerden er
helemaal van op. We vroegen aan de
boer of hij er geen bezwaar tegen had
dat we een psalm zongen. Hij ant
woordde: „Ik ben momenteel erg hees,
anders zong ik graag mee"
En zo klonk daar, midden in de oor
log en van huis en haard verdreven, het
koninklijke lied: „Geloofd zij God met
diepst ontzag!'
We waren met een man of vijftien en
het klonk niet eens gek.
Om een uur of vier besloten we met
een man of acht naar Ammerstol te
fietsen om de afgesproken kerkdienst
mee te maken
Onderweg doken we ook nog onze
vriend Arnold van de Bovenkamp op,
die ook gelijk mee ging. Maar het feest
ging niet door. In andere plaatsen
waren er, door het grote gedrang voor
de kerken, ongelukken gebeurd. Daar
om werden op kritieke plaatsen diverse
kerkdiensten afgelast. Sommigen vroe
gen nog aan ds. Kok of hij dan maar
een hagepreek wilde houden. Maar de
predikant zag er van af: „We moeten
naar de voorkamer om gezellig wat te
praten en zochten weer een plekje in
het hooi! We vergaten niet om openlijk
de naam des Heren aan te roepen voor
de nood van het vaderland. Ik herinner
me nog dat onze oudste broer Toon, in
die tijd vaak hardop voorging in gebed.
Dinsdag, 14 mei.
Deze dag „mocht" ik Aal, mijn schoon
zuster, met de was helpen. Of mijn ge
routineerde hulp gewaardeerd werd,
weet ik niet, maar ik stond verwoed
aan een handgreep te draaien, waar het
wasgoed zo'n beetje omheen geklemd
zatLater zagen we enkele vliegtui
gen bijzonder laag over het land sche
ren. Er werd hevig geschoten, maar ze
vlogen rustig verder. Tussen een koppel
koeien lieten ze bommen vallen, zodat
we 's middags goedkoop vlees konden
kopen. Arme koeien, dachten we op
recht, maar de soep smaakte goed
Na de maaltijd kwam eindelijk het
bericht dat de famile van Hardeveld in
Haastrecht was ingekwartierd. Broer
Dick er op af, natuurlijk!En dit
keer met succes! Hij heeft nog nooit zo
hard gefietst. Het moet een enorme om
helzing geworden zijn
Toch viel er een grote somberheid
over deze dag. De zon werd aanhou
dend verduisterd door de rook van
Rotterdam. Overal waar men heen
zag, was er niets anders dan rook,
rook, rook. Het was huiveringwek
kend!
Een warm gevoel van medeleven, met
de arme bevolking, vervulde ons. Enkele
vliegtuigen lieten tegen de avond pam
fletten vallen. Wij vlogen erop af en
kregen er, na veel gehol door de wei
landen van een overbuurman, eindelijk
een paar te pakken.
Toen lazen wij: „Wij zijn uw broe
ders, Hollandse soldaten. Vecht niet
voor een verloren zaak. Uw regering
heeft u verlaten en Engeland biedt geen
hulp"
s Jonge, wat waren wij woedend.
„Ik wou voor ik weet niet wat, dat
ik nu aan de Grebbe stond, om de Duit
sers af te poeieren", hoorde ik broer
Dick tussen zijn tanden sissen.
„Huichelaars zijn het!", beaamde
Toon.
Toen even later het bericht kwam dat
de Grebbeberg was gevallen konden en
wilden we dat niet geloven. Het sneed
venijnig door je heen.
Met een geweldige vreugdekreet komt
er dan iemand aanrennen die ons toe-
brult: „De Hollanders hebben de Greb
beberg weer heroverd"
We huilden bijna van vreugde. De man
was echter nog niet weg of er kwam
weer een nieuwe bode. Zijn boodschap
was bijzonder somber. „Nederland
heeft gecapituleerd"zei hij versla
gen.
„Wat zeg je daar!!!"brulden wij.
Alles in ons keerde zich tegen deZe
vervloekte mare. We wilden er niet aan,
maar we moesten. Het was inderdaad
een feit. De diepe verslagenheid die ons
vervulde, is me jaren bijgebleven. Een
boer in de buurt, die van ,,'t houtje"
was, klaarde helemaal op. Hij was blij
dat het weer vrede was, zei hij. Ik ben
liever een levende Duitser dan een
dooie Hollander, merkte hij verder of).
We gaan misschien wel een goede tijd
tegemoet, meende deze pro-Duitser.
Broer Toon kon zijn praatjes niét
langer aanhoren, en zei hem ongezouten
de waarheid. „We komen eronder, man!',
schreeuwde hjj. „En voor de Joden zal
het helemaal geen leven meer zijn!".....
De boer haalde zijn schouders op. Het
zou best meevallen, mompelde hij nog.
De verdere dagen was er de zorg over
broer Geurt, die bij Alkmaar, als dienst
plichtig korporaal was ingezet. Wat zou
er van hem geworden zijn? Verder had
ik nog een avontuur in een boot. Het
water daar was erg diep en toen ik een
keer onverhoeds uit een rank vaartuigje
duikelde, voelde ik geen bodem. Ik kon
niet zwemmen en kon mij nog net mét
een hand aan de bootrand vastgrjjpien.
Ik gaf een vervaarlijke schreeuw om
hulp, waarna de kappersbediende njtij
met een gierputs het leven redde, terwijl
mrjn vader hem assisteerde.
„Snoek êvange?", vroeg mij het gui
tige dienstmeisje van de boer, die er
juist kwam aangelopen, toen ik daar zo
druipend voor haar stond,
„Of course'antwoordde ik Jn
vloeiend Engels en zocht meesmuilend
de beschutting van de hooischuur, w&ar
moeder en Eefje al met schoon goed; op
me stonden te wachten. M'n zusters Jans
en Neel omringden me later met duizetui
vragen en honderd zorgen en lachten
me tenslotte uit. Dat kon ook lijden,
want ik was immers gered
's Maandags daarna, toen wij weeii in
Veenendaal waren, ging ik met ntijn
vriend Bertus Huibers fietsend naar
Eist. Met z'n tweeën zaten we daar op
de dijk en tuurden naar de Rijn. Vanaf
die plek had onze vlucht plaats gevon
den, ruim een week geleden. We treur
den over het verlies van onze Vader
landse vrijheid. Met weemoed dachten
we terug aan de enthousiaste vader
landse geschiedenislessen van meneer
de Hengst, toen we nog op school waren.
Hij had de Oranjeliefde er diep inge
prent, parallel aan het nationale bewust
zijn.
We stonden op. We staarden naar
het WestenNederland z&I herrijzen!
