Chr. Technische
(Talma) school
o
off ic
K
eel ge
pend
ONDER GROTE BELANGSTELLING:
oud weer
Groene Kruis vroeg hogere gemeentelijke
subsidie
I
Burg. Hazenberg: Veenendaal prijst zich
gelukkig met gebouw van deze allure.
Onthulling Talmamonument in één seconde.
Totale investering rond 4 miljoen.
In aanwezigheid van tal van autoriteiten w.o. het voltallig ge
meentebestuur van Veenendaal, vertegenwoordigers van ker
ken, scholen alsmede een groot aantal industriëlen werd dins
dagmiddag het monumentale gebouw van de chr. lagere techni
sche school aan de Industrielaan officieel geopend.
Na de openingsrede van de voorzitter van het schoolbestuur, de
heer H. G. Hey, volgden nog een aantal toespraken o.a. van
Burgemeester Mr. Dr. J. Hazenberg. De officiële openingshan
deling en de onthulling van het voor de school opgerichte Tal
mamonument geschiedde door Prof. Dr. de Gaay Fortman, lid
van de Eerste Kamer, omdat de Inspecteur-Generaal van het
onderwijs, Mr. Ir. M. Goote, plotseling door ziekte verhinderd
was. Na het officiële gedeelte kregen de genodigden gelegenheid het gigantische gebouw te be
zichtigen, waarvan een druk gebruik werd gemaakt. Tenslotte recipieerde het bestuur in een
speciaal ingerichte receptiezaal, waar men talrijke gelukwensen in ontvangst moest nemen.
Door verschillende afgevaardigden werden enkele zeer exclusieve cadeau's aan het bestuur
overgedragen, w.o. een projectiescherm en een electronisch orgel.
I
De heer C. Th. Kroes,
sinds 1955 directeur van
de Technische School.
i
tering uit de grond verrees. Ik sta hier
met een groot stuk levensvreugde, aldus
de Burgemeester. Er is hier iets gereed
gekomen. Vooral de plaats achtte Burge
meester Hazenberg zeer belangrijk. Er
wordt hier een verbinding gepresenteerd
van oost naar west en van noord naar
zuid. Alle wegen voeren naar deze school.
WELKOM
De openingsplechtigheid begon met het
gezamenlijk zingen van „Dankt, dankt nu
allen God", waarna de voorzitter Psalm
146 (onberijmd) las en voorging in gebed.
Hierna sprak de heer Hey een welkomst
woord tot de vele genodigden. De voorzit
ter deelde mee dat de Inspecteur-Gene
raal van het Onderwijs, Ir. Goote, van
morgen plotseling ziek was geworden,
waardoor hij dus verhinderd was de ope
ningsrede uit te spreken. De heer Hey
wenste de heer Goote een spoedig herstel
toe.
Hy richtte woorden van welkom tot
de vertegenwoordigers van het Nij
verheidsonderwijs, tot het gemeente
bestuur, tot de architecten, kunste
naars en tot de bouwers. Een speciaal
woord van welkom tot de heer Goote
Sr., die een der initiatiefnemers van
de bouw van deze school was.
Het deed de voorzitter groot genoegen
dat de heer Goote onlangs onderscheiden
werd tot Ridder in de Orde van Oranje
Nassau. Tot de aanwezige afgevaardigden
van de industrie, meest vertegenwoordigd
door de Directie of de personeelschef
werden hartelijke woorden gesproken
alsook tot de Chr. Besturenbond. De heer
Hey kondigde aan dat voor alle werkers
aan de bouw op zaterdagmidag a.s. een
feestmiddag is belegd. De tot stand ge
komen technische school noemde de voor
zitter een der besten in Nederland. De
outillage is prachtig, aldus de heer Hey
en met de wens dat Gods Woord de basis
van het te geven onderwijs mocht zijn
besloot de voorzitter zijn openingsrede.
Sporen
Hierna beklom Prof. Dr. de Gaay Fort
man het spreekgestoelte om de officiële
openingsdaad te verrichten. Tevoren gaf
spreker een overzicht van het leven en
streven van Ds. Talma, waarnaar de
school is genoemd en voor wie het mo
nument voor de school is opgericht. Deze
school heeft de naam gekregen van een
predikant, ergens in een kleine gemeente
in Noord-Holland. Waarom houdt deze
man ons nog altijd bezig?, zo vroeg Prof.
de Gaay Fortman zich af. Waarom zal hij
morgen ter sprake komen in de Eerste
Kamer. De verklaring ligt in het opschrift
op zijn graf te Bennebroek dat luidt:
„De gedachtenis der rechtvaardigen zal
tot zegening zijn".
Ieder laat in zijn leven sporen na, aldus
Prof. de Gaay Fortman. Het kunnen goede
en kwade sporen zijn. Ds. Talma wist wat
het betekende rechtvaardig te zijn. Hij
was altijd met het recht bezig. Tegen
veel misverstand en onwil in heeft hij ge
pleit voor de rechtsorde. Hij zag de taak
van de vakvereniging ruimer dan alleen
maar een belangenvergadering.
Hij zag als voornaamste taak van
de vakbeweging: „Het streven naar
een zodanige rechtsorde dat de ar
beider als verantwoordelijk mens
kan leven:'
Ds. Talma wist dat men in de maat
schappelijke strijd vaak bezoedeld wordt,
maar tot in de laatste dagen van zijn
leven was hij bezig met de vraag: Hoe
kun je de strijd op maatschappelijk ter
rein in verband brengen met Gods Woord.
Prof. de Gaay Fortman verklaarde dat
dankzij het werk van oud-minister Cals
een veel betere opbouw in het onderwijs
verkregen werd, van het lager tot aan
het wetenschappelijk onderwijs toe. We
staan nog maar aan het begin van een
fabelachtige ontwikkeling. De techniek
schrijdt voort en wil ons land mee blijven
doen, dan zal het technisch onderwijs
van hoge kwaliteit moeten zijn. De moge
lijkheden en middelen daartoe zijn in de
ze school aanwezig, aldus Prof. de Gaay
Fortman.
Er zijn onvoorstelbare ontplooiingen in
deze wereld aan te wijzen, maar de tech
nische expansie mag niet los gezien wor
den van het Kruis van Golgotha, aldus
spreker, die besloot met een tweetal
wensen:
1. Dat dit een school van gebed zal
blijven;
2. Dat de verhoudingen in volle om
vang van direkteur naar leraren en leer
lingen gekenmerkt mogen worden door de
tekst, die op het monument is aange
bracht: Gij zult uw naaste liefhebben als
uzelf.
Als dit het kenmerk wordt zullen de
sporen van deze school gezegende sporen
zijn. Ik ben verheugd dat ik in aanwezig
heid van een zoon en een dochter van
Dr. Talma (Mr. Talma en mevrouw Hel-
dring-Talma) thans zijn monument mag
onthullen, zo besloot Prof. de Gaay Fort
man, waarna hij overging tot de eigen
lijke openingsceremonie.
Seconde
Ik verklaar deze school voor geopend
en onthul hiermee het monument. Deze
woorden gingen gepaard met een ruk aan
een koord dat in de grote kantine neer
hing. Binnen de seconde viel buiten de
bekisting weg en konden alle aanwezigen
het kunstwerk (een creatie van de beeld
houwer Marius van Beek) door de ramen
heen in volle omvang aanschouwen.
De heer Hey dankte Prof. de Gaay Fort
man voor zijn woorden. U gaf wat mee
om over na te denken, zei de heer Hey.
De voorzitter richtte zich vervolgens
tot de heer van Wageningen, Inspecteur
van het Nijverheidsonderwijs, die van het
begin af een goede adviseur was ge
weest. Als dank voor de hulp, die de
inspecteur had gegeven werd hem door
de voorzitter een fraaie vulpenset over
handigd.
Magere jaren
De heer van Wageningen dankte harte
lijk voor het cadeau en de geste. Hij me
moreerde de eerste samenkomst in 1952
op het kantoor van Spencer Hey en ver
klaarde direct de indruk te hebben gekre
gen dat de initiatiefnemers iets wilden
doen voor de jeugd in Veenendaal. Des
tijds bood de gemeente stenen noodge
bouwen aan, maar ik gaf u de raad die
niet te accepteren want dan zat u er over
20 jaar nog in. U volgde de raad op en
bleef in houten barakken. U had geen
zeven, maar wel negen magere jaren, al
dus de inspecteur.
Spreker wees erop dat deze school
niet alleen modern qua opzet is,
maar ook een modern leerplan
heeft ingevoerd. Het eerste jaar is
een observatiejaar, dan pas volgt
de selectie voor de vakrichting.
U doceert verschillende vakken, zoals
metselen, timmeren, elektrotechniek en
vooral vakrichting textiel is in deze plaats
van groot gewicht. Hier worden de mon
teurs gevormd die straks allerlei ingewik
kelde machines moeten onderhouden. Er
wordt hier geen eindonderwijs gegeven.
In elke richting is verdere studie moge
lijk. De techniek viert hier hoogtij, maar
mag ons niet de baas worden. Wij mo
gen nooit zover gaan dat we onszelf door
middel van de techniek vernietigen. Ik
prijs u gelukkig dat u een Chr. Technische
School hebt, want u bent vergezeld van
het Hogere geloof. Met deze woorden be
sloot de Inspecteur zijn toespraak.
Allure
Burgemeester Mr. Dr. J. Hazenberg
sprak er zijn vreugde over uit dat dit
gebouw niettegenstaande de hoge inves-
Het is het begin van een geplande in
dustriewijk. Zie ik naar rechts, dan
ontwaar ik een gevel met Mammoet
achtige allure (het Bejaardencentrum
red.) en kjjk ik naar links dan valt
het oog op verschillende nieuwe be
drijven. Al diegenen, die vanaf de
hoofdwegen naar de toekomstige in
dustriewijk gaan, moeten deze school
passeren.
•i'
Dit is het begtyi van een verdergaande
ontwikkeling in dit gebied, aldus de Bur
gemeester. Een groots initiatief is tot rea
liteit geworden. De gemeente is gelukkig
met een gebouw van een dergelijke allure
en ik wens u toe, mijnheer de voorzitter,
dat hier onderwijs gegeven mag worden
in dezelfde geest als de grote Talma voor
stond. Met deze w'oorden eindigde de Bur
gemeester zijn rede.
Excursie
De directeur, de heer C. Th. Kroes
voelde zich op dit moment bijzonder ge
lukkig. Toen hij tien jaar geleden met een
groep leerlingen uit Zeist een excursie
maakte naar de SKF-fabriek, had hij al
kennis gemaakt met dit nijvere dorp, maar
had nog niet de gedachte dat hij zo dicht
bij deze plaats zijn levenstaak zou vinden.
In 1955 solliciteerde ik en werd door
uw bestuur benoemd. Wij startten in sep
tember van dat jaar met 95 leerlingen,
die les kregen van 5 leraren. Er is nu een
definitief schoolgebouw waar 460 jongens
kunnen worden opgeleid. Een grote voor
uitgang en dat stemt tot bijzondere dank
baarheid, aldus de heer Kroes. Namens
het personeel van de school bood de Di
recteur een aquarium aan benevens een
Bijbel en een voorzittershamer.
Orgel
De heer N. de Waal sprekend namens
de ouders van de leerlingen sprak hierna
enkele waarderende woorden en bood een
elektronisch orgel aan.
Architect Mertens sprak over een ge
voel van weemoed, dat bij de bouwers
aanwezig is nu men het bouwwerk moet
overdragen. Na vele besprekingen en
wijzigingen in de plannen kwam het werk
tot stand, waarbij de architect de over
heid dankte voor de bijstand.
Architect Mertens, die nog zeide een
groot respect te hebben voor de wijze
van aanpak bood namens het architecten
bureau en het aannemersbedrijf een pro
jectiescherm aan.
Tenslotte sprak de heer J. J. Welle in
opdracht van allen die meewerkten aan de
bouw en/of de inrichting en bood het be
stuur een cheque aan, die bestemd was
voor het schoolfonds.
Na de toespraken volgde een rondlei
ding, waarbij de aanwezigen door de ver
schillende leraren deskundig werden voor
gelicht. Een drukbezochte receptie besloot
de feestelijke opening.
Het nieuwe schoolgebouw was de gehele
avond feestelijk geïllumineerd.
geloge.
Bij de ingang van de school treft men
een beeldengroep aan, uitbeeldende de
Christelijke sociale strijd rond de eerste
wereldoorlog. Dit beeldhouwwerk werd
vervaardigd door de bekende kunstenaar
Marius van Beek.
In de hal is een geveldecoratie aange
bracht, voorstellende (de geschiedenis
van Veenendaal, ontworpen en vervaar
digd door de kunstenaar J. T. Halberts-
ma uit Amersfoort.
Hoofdaannemer was het Veenendaalse
Bouwbedrijf Boers, terwijl voorts tal van
bedrijven de inrichting van de lokalen
verzorgden. Hoofdopzichter bij de bouw
was de heer C. J. H. v. d. Horst.
Streekschool
De pasgeopende Christelijke School is
uiteraard van groot belang voor de in
Aanwinst
In velerlei opzicht mag dit gigantische
schoolgebouw een aanwinst voor deze
streek en voor Veenendaal in het bijzon
der worden genoemd. Niet louter door de
moderne architectonische vormen, maar
meer nog door haar doelmatigheid. In
deze bruisende industriegemeente is het
noodzakelijk gelijke tred te houden met
de moderne ontwikkelingen, ook met de
technische vooruitgang, die zich allerwege
vertoont. En hier op deze Talmaschool
wordt de basis gelegd voor de maatschap
pelijke en technische vorming van onze
jeugd, die mede de toekomst zal bepalen.
Een vooruitstrevend bestuur en een
groep deskundige leraren staan borg voor
een progressief beleid, waardoor niet al
leen de studerende jongens zelf, maar
evenzeer de maatschappij en het bedrijfs
leven de vruchten van dit onderwijs zullen
mogen plukken.
Voorzitter H. G. Hey (midden) dankt prof. De Gaay Fortman (links) voor zijn
toespraak en het verrichten van de officiële opening.
De beeldengroep voor de nieuwe Talmaschool, een schepping van de beeld
houwer Marius van Beek.
Bouw en inrichting
van moderne Talmaschool
Het pasgeopende schoolgebouw aan de
Industrielaan is een sieraad voor de om
geving en waarschijnlijk een der modern
ste technische scholen uit het land. De
totale kosten bedroegen circa 4 miljoen
gulden, gespecificeerd als volgt: Grond-
kosten f 200.000,—; Bouwkosten f 3.200.000
en kosten van inventaris f 600.000,
Het gebouw rust op 245 betonpalen van
6 tot 14 meter lengte. Grote delen van het
gebouw, o.a. de wanden, kolommen en
liggers zijn vooraf in een betonfabriek
vervaardigd.
In 1956 kocht het Bestuur van de ge
meente Veenendaal de benodigde grond
aan de Industrielaan. Aan het architec
tenbureau Ir. H. F. Mertens te Bilthoven
en het architectenbureau Nieuwenhuis en
Brouwer te Veenendaal werd daarna op
dracht gegeven voor het maken van een
ontwerp. In september 1961 kon met de
uitvoering van het ontwerp worden be
gonnen. Het eerste element van de school
werd op 27 oktober 1962 geplaatst door Mr.
J. van Aartsen, toenmalig Minister van
Volkshuisvesting en Bouwnijverheid.
Inrichting
Het gebouw bestaat uit drie vleugels,
die vanuit de centraal gelegen hal-garde
robe bereikbaar zijn. In de praktijkvleu-
De voorzitter, de heer Hey, neemt de cheque in ontvangst die hem namens
bouwers en inrichters door de heer J. J. Welle werd overhandigd.
De kunstenaar J. T. Halbertsma voor het door hem gecreëerde mozaiek.
Wegens vrij ernstige financiële moeilijkheden
Het gemeentebestuur van Veenendaal ontving van de vereniging „Het Groene
Kruis Veenendaal" een verzoek om verhoging van het aan haar toegekende ge
meentelijk subsidie. Reeds enige jaren heeft de vereniging te kampen met ern
stige financiële moeilijkheden, die zich manifesteren in jaarlijks groter wordende
tekorten op de exploitatierekening.
Stijging personeelskosten
Uit de overgelegde begroting voor het
jaar 1965 blijkt dat met name de sterke
stijging van de personeelskosten de
voornaamste oorzaak is van de finan
ciële problemen.
Van de totale geraamde uitgaven
voor 1965, die f 221.800,bedragen is
voor salarissen, sociale lasten enz. een
bedrag van f 176.700,uitgetrokken,
dus driekwart van de uitgaven. Dit be
drag was in 1963 totaal f 125.362,62, een
zeer sterke verhoging dus na twee jaar.
Een contributieverhoging, waartoe in
beginsel door het bestuur reeds werd
besloten en welk punt in de op 16 dec.
a.s. te houden algemene ledenvergade
ring onderwerp van bespreking is, zal
de kostenstijging slechts ten dele kun
nen opvangen. Gezien het belang van
het werk van deze instelling in het ge
heel van de openbare gezondheidszorg,
achten b. en w. een verhoging van het
gemeentelijk subsidie onvermijdelijk.
Afgaande op de overgelegde begro
ting kan het gemeentelijk subsidie voor
het jaar 1965 - op basis van de rijks
subsidieregelingen - als volgt worden
geraamd:
a. voor het wijkwerk f 2.500,—
b. voor de wijkverpleging f 20.500,
c. voor de nazorg t.b.c. be
strijding f 1.700,—
Gezinsverzorging
In bovenstaande opsomming lieten b.
en w. het gemeentelijk subsidie t.b.v.
de gezinsverzorging buiten beschou
wing omdat daaromtrent een afzonder
lijk voorstel werd gedaan.
B. en w. stellen in dit verband voor,
gelet op de Rijkssubsidieregeling Ge
zinsverzorging en Gezinshulp onder ge
lijke voorwaarden als het Rijk over te
gaan tot het verlenen van de volgende
subsidies;
1. Over het jaar 1964 aan de vereni
ging „Het Groene Kruis" en de Herv.
Commissie voor Gezinsverzorging,
beiden te Veenendaal, een subsidie
te verlenen van 35% in de kosten
van lonen en sociale lasten van ge
zinsverzorgsters, alsmede van ge
zinshelpsters voor zover hulp ver
leend werd aan chronische zieken
en bejaarden.
2. Een subsidie 'van 25% te verlenen
in de kosten van lonen en sociale
lasten van gezinshelpsters voor zo
ver niet vallend onder bovengenoem
de categorie.
3. Het subsidie aan het Chr. Sociaal
Centrum te Veenendaal in de kosten
van lonen en sociale lasten van ge
zinsverzorgsters te handhaven op
40%.
4. t.a.v. het subsidie in de kosten van
leiding te conformeren aan het rijks
subsidie.
Voor 1965
Verder stellen b. en w. voor te reke
nen ingaande 1 januari 1965 aan de
vereniging „Het Groene Kruis" aan de
Herv. Commissie Gezinsverzorging en
aan het Chr. Sociaal Centrum, allen
te Veenendaal:
a. in de kosten van lonen en sociale
lasten van gezinsverzorgsters en ge-
zinshelpsters een subsidie te verle
nen van 45%, zulks op voorwaarde
dat t.a.v. de te vorderen retributies
gebruik wordt gemaakt van de door
b. en w. vast te stellen retributie-
schaal.
b. t.a.v. het subsidie in de kosten van
leiding te conformeren aan het rijks
subsidie.
B. en w. stelden de raad voor met de
ze subsidiewijzigingen akkoord te gaan.
Voor huid
en handen
Stofzuigertje voor het
aquarium
Liefhebbers van siervissen zullen geïn
teresseerd zijn in een apparaat, dat zowel
de glazen wanden als de bodem van hun
aquarium op eenvoudige wijze reinigt.
Vooral op de glazen wanden zet zich vaak
een neerslag af, die het plezier van de
eigenaar bederft. Het apparaat bestaat uit
een miniatuur stofzuigertje, aangedreven
door een eenvoudig motortje ter grootte
van een vuist, dat op batterijtjes loopt.
Het mondstuk van het apparaatje zuigt
met water uit het aquarium meteen de
aanslag op de wanden en de bodem op.
Vuil en aanslag blijven achter in een
zakje en het water wordt naar het aqua
rium teruggevoerd. Volgens de fabrikant
kan men er een aquarium van 45 1 inhoud
volledig mee reinigen.
Opbouw
Foto van het fraaie, nieuwe schoolgebouw waarop de drie verschillende vleugels duidelijk zichtbaar zijn.
De toenmalige Minister van
Volkshuisvesting en Bouwnij
verheid Mr. J. v. Aarsen, plaats
te op 27 okt. 1962 het eerste
element van de thans geopende
Chr. Technische (Talma) school.
gel zijn lokalen voor machinebankwerken.
elektronisch- en autogenisch lassen,
vuurplaat- en constructiebankwerken,
timmeren, bouwtimmeren, machinale
houtbewerking, elektrotechniek en elek
tronisch meten ondergebracht.
In de theorievleugel bevinden zich de
algemene ruimten, natuurkundelokaal, te
kenzalen, instructielokalen en handvaar
digheidslokalen.
In de algemene vleugel bevindt zich
de kantine, het gymnastieklakaal, het
waslokaal met douches en de concier-
Veenendaal gevestigde bedrijven. Jongens
van 12 tot 15 jaar, die de toekomstige
werknemers zullen zijn, ontvangen hier
een gedegen vooropleiding, zodat zij toe
gerust met hun opgedane kennis hun
plaats in de maatschappij kunnen innemen.
Het blijkt evenwel dat de Talmaschool
als een echte streekschool kan worden
aangemerkt. Verschillende leerlingen zijn
afkomstig uit de omtrek o.a. uit Rhenen,
Amerongen, Renswoude, Ederveen, Over-
berg en Achterberg. Zij kunnen 's mid
dags in een moderne omgeving hun
twaalfuurtje nuttigen.
