Nieuwsblad voor Veenendaal Omstreken feest van het licht KERSTREALISME „Ook die gebonden zaten, begroeten 't Morgenrood" Kerstlied klinkt op achter dikke gevangenismuur „Die staat ziet toe dat hij niet valle" 38c JAARGANG DONDERDAG 24 DECEMBER 1964 Nr. 102 Uitgave: drukkerij „De Gelderse Vallei" Veenendaal Verschijnt tweemaal per week in: Veenendaal Amerongen Eist Rhenen Achterberg Overberg De Haar Ede Kade Maanderbuurt Ederveen Renswoude Scherpenzeel Schuld De burgemeester van Vee nendaal en mevrouw Ha zenberg-de Jonge geven gaarne aan de ingezetenen gelegenheid^^ het wisse len van gWukwensen op nieuwja^rsdS™m|., van 12.00 tofin de bovenzaak van hotel „De Woningnood Berg Ontspanning Gesprek Bezinning In onze gezinnen werden de laatste voorberei dingen getroffen. In volle vrijheid maken wij ons op om het Wondere Kerstgebeuren te her denken. Dagen van stilte en inkeer, die wij temidden van de onzen in een bijzondere sfeer mogen beleven. Dagen van stilte ook binnen de hoge hekken en muren van onze gevange nissen. Vanavond om zes uur werden de cel deuren gesloten! In een kleine ruimte leeft een mens. Een mens zoals wij. Zijn Kerstfeest wordt een eenzaam feest. Alleen met zichzelf. Om mogelijk TOCH nog iets van de ware Kerstvreugde in zich te voelen. Hoe het feest van Licht en Vrede ook in gebondenheid wordt gevierd pogen wij in dit artikel nader te be lichten, waarbij wij onze indrukken na een be zoek aan de bekende Koepel" gevangenis te Arnhem weergeven. ZANG EN CHOCOLADEMELK Ruimte Redaktie en administratie: Parallelweg 10 - Veenendaal Tel. 0 8385-2022 (2 Ujnen) - Giro 563427 Bedaktte: ff. F. ter Hoeven Advertenties en abonnementen kunnen ook worden opgegeven bfl de agentschappen van „De Vallei" in plaatsen van verschoning VALLEI ADVERTENTIES Advertentieprijs per mm 15 cent Speciale kontraktprijzen op aanvraag Minimum per advertentie 5, Rubriek Vraag en Aanbod 1-10 woorden 1,50, elk woord meer 10 cent De heer Hiensch formuleert de Kerstviering in zijn gezin aldus: Naast de entourage, die wü aan brengen, willen wij het geweldige van de Kerstgebeurtenis niet ver doezelen. Dat mogen we nooit uit het oog verliezen. Op eigen kracht maken we wat mu ziek rondom de Kerstboom, de kinde ren spelen blokfluit. Of we draaien een aantal plaatjes met Kerstliederen. Op eerste Kerstdag bezoeken we meest de ouders van mij, op Tweede Kerst dag die van mijn vrouw. Soms krijgen we zelf logé's, maar dit jaar niet ver telt de heer Hiensch. We lezen het Kerstevangelie en daarna wat kerstverhalen. Kerstfeest is een stemmig feest, waarvan wij de diepere betekenis moeten doorgronden opdat we gesterkt het leven weer aankunnen, zegt de leraar. De kinde ren verzamelen zich om de Kerstboom en zingen alreeds een kerstlied. Op onze vraag of hij niet dankbaar was dit feest in vrijheid en temidden Aartje van Wyk (20) en Dick v. Wal- sum voor het bord „Huwelyksaankon- digingen" by het gemeentehuis in Rhe nen. Wanneer wordt hun naam ver meld? hiermee kon de heer Hiensch zich wel verenigen. Spraken we in de Koepelgevangenis een bouwvakker, die nog enkele maan den de vrijheid moet missen, in Eist ontmoetten we de heer Klomp, een tim merman, die zich opmaakte om het Kerstfeest te gaan vieren in de ge zinskring. Bij het zien van de foto uit de gevangenis zei de heer Klomp: Wij doen misschien nog wel meer dan zij. Als je het goed bekijkt is het hun eigen schuld, maar wij zijn geen haar beter. Het is een wonder dat we er ook niet zitten. Ik ben nu bijna 50 jaar en dan wordt je bezadigder, maar vroeger had je de neiging als iemand je be nadeelde of beledigde je haren terug te halen en wie weet wat er had kun nen gebeuren. Nee, we zijn beslist niet beter zei de heer Klomp. Wat de Kerstviering betreft, menigeen zegt 't zijn twee fijne vrije dagen en we gaan eens lekker eten, maar als je de gees telijke kant bekijkt ligt het heel anders. Ik mag zeggen dat ik het Kerst feest niet op een wereldse manier ga vieren. Als je het Kerstgebeuren werkelijk beleeft dan heb je pas een werkelijk Kerstfeest. De rest is bijzaak en opsmuk vindt de heer Klomp. Bovendien mag feest wel erg ik dit in 't dit Kerst- Zelf lag trombose her steld, mijn vrouw is nog maar pas uit het ziekenhuis terug en gaat gelukkig ook de goede kant op. Als je die din gen nagaat is er reden om geweldig dankbaar te zijn. Ook in ons werk gaat het goed, we kunnen alles niet eens aan. Veel mensen zijn ontevreden, maar ze zien de goede dingen niet. Voor mij en mijn gezin hoop ik dat we met elkaar een gezegend kerstfeest mogen beleven, zo besloot timmerman Klomp dit korte gesprek. In Rhenen ontdekten we het ver loofde paar Aartje van Wijk, afkom stig uit Achterberg en Dick van Wal- sum uit Rhenen. Zij zijn beiden 20 jaar en al drie jaar verloofd. Met grote interesse bekeken zij de huwelijksaan kondigingen, die op het bord voor het gemeentehuis zijn aangebracht. Op onze vraag of ze zelf gingen trouwd en hun naam daar misschien o*- biljet stond antwoordde rr Wijk dat dit nog wel ever Ik hoop „hier wel ga>- zegt ze, maar het huis. Wat dat b'- toekomst dac.v weer met ande. teerd. verzamelen de mannen zich rondom de Kerstdis. De gedachten van de mensen zijn moeilijk te peilen. Wel is zeker dat ze in de dagen vooraf gaande aan het Kerstfeest geslo- tener zijn. Ze leven naar het feest toe en voelen het gemis van de gezinssfeer. Ze zien er als een berg tegenop zo werd ons verteld. Wanneer de feest dagen eenmaal zijn aangebroken wor den ze meegetrokken in het ritme van het „huis". Toch is het stil aan de Kerstdis. De gedachten zwerven uit. Dikke muren omsluiten de Koepel-ge vangenis in Arnhem. De meesten waren vorig jaar in eigen gezin, want de gedetineerden uit de Koepel, verkeren maar korte tijd in gevangenschap. Het meren deel maar zes of zeven maanden. De strenger gestraften gaan naar Leeuwarden of Breda. Drie gestraften, onder bewaking, ma ken de recreatiezaal al in orde. Ze schrobben de vloer en maken de zaal gereed voor de ontvangst van een Am is zyn Kerstfeest uitzichtloos? By iedere groep is een bewaker. Vriendelyk, rustig, maar zeer cor rect wordt gewezen op het te ver richten werk. De kok is druk bezig met het Kerst maal, dat ditmaal uit rollade zal be staan. Vooraf wordt soep geserveerd. Fruit en studentenhaver completeren de maaltijd. Ook is er althans op eer ste Kerstdag gelegenheid wat te roken. Dit kan tijdens de broodmaaltijd. In de namiddag is de gedetineerde alleen. In deze feest week is er ook voor iets meer ontspanning gezorgd. Een leken- spelgroep zal het spel „Kerstgroep van Zigeuners" opvoeren terwijl er een aantal religieuse films wordt gedraaid. Al met al kan niet worden geconsta teerd dat de leiding zich niet beijverd deze „dubbele donkere dagen" wat lich ter te maken. Maar zoals wij merkten, de stille gesleten gezichten waren er levende getuigen van, hapert er toch iets, dat wy mensen in de vryheid niet direct kunnen aanvoelen. Mannen, die pitkeren ever hun gezin, hun kinderen. C. Graafland Een gelukkig gezin viert Kerstfeest in de intieme huiselijke sfeer. Hoe zal hun Kerstfeest zijn is voor de gedetineerden nog belangrijker dan de vraag hoe ze hetzelf zullen hebben. Een der gevangenen vond het vrese lijk dat zijn vrouw en kinderen moe derziel alleen zitten. Deze sentimenten die in de gedachten komen zijn er me de de oorzaak van dat er geen bezoek is toegestaan. Man en vrouw zouden, elkaar (nog) dieper in de put helpen. Een gesprek met de gedetineerden is moeilijk en eigenlijk niet toegestaan. Na het bezoek zijn ze soms nog stiller. Het grote probleem is niet, hoe kom ik de tijd hier door, maar hoe zal het zijn als ik weer in de vrijheid en in de maatschappij ben. Ze hebben hier af stand genomen van het werkelijke le ven. Men krijgt een zeker medelijden met zichzelf. De realiteit, de werke lijkheidszin gaat geheel verloren. Na het bezoek van vrouw of kinderen stormen de gevoelens nog sterker op hem al. „Pietje wilde niet oppassen" of „de buurt roept de kinderen na" zijn opmerkingen die hem dagenlang kwel len en beangstigen. Daarom lijkt het beter de gedetineerde tijdens de Kerst dagen in zijn eigen gedachtensfeer te laten. De Kerstlied? klinken op in de recreatiezaal. De „Gelre Sangers" laten hun sonore stemmen horen, bin nen de muren van de Koepel. Hon- derdvijftig opgeheven gezichten. Voor het merendeel gevangen in de ban van het eenvoudige Kerstlied. Volgend jaar zijn allen hopelijk weer thuis, want er is een sterke doorstroming in deze gevangenis. Twaalf honderd mensen passeren per jaar de grote deuren bij de in gang, hetzij om de straf te onder gaan, hetzij de vrijheid tegemoet te gaan. Kerstfeest 1964 zal hen misschien hun hele leven bijblijven. Door de een of andere misstap werd hun het kostbaarste goed, de vrijheid ontnomen. De waardering zal (hopelijk) des te groter zijn als diezelfde vrij heid weer genoten wordt. Vorig jaar vernam de directie na afloop van het Kerstfeest utt vele monden: Wij heb ben toch goede Kerstdagen gehad. Na deze onthullingen, mogen wij al len, die in volle vrijheid het Kerst feest in de gezinnen mogen vieren ons er wel op bezinnen dat er slechts wei- En als wij zien in welke omstandigheden Christus geboren is, dan wordt het nog realistischer. Een krib is zijn wieg, een voederbak. Een stal is Maria's kraam kamer. Nee, laten wij dit niet gaan ro mantiseren. Zou u het zo romantisch vinden, als u moest bevallen in een vun zige schuur, omdat niemand zijn huis voor u beschikbaar stelt? Men houdt tegenwoordig van realistisch te zijn. Men leest realistische lectuur, men bewondert realistische films. Maar dit realisme is de karikatuur van de werke lijkheid, het is de werkelijkheid zoals zij ontwricht is door de zonde. Kerstfeest brengt een ander realisme. Zij brengt ons die werkelijkheid zoals zij hersteld wordt doordat God ingaat in ons vlees en in ons leven en in onze dood. Wie dit rea lisme ziet en ondergaat, die viert het Kerstfeest goed. Anders dan Sinterklaas. Sinterklaas is net-echt. Kerstfeest is echt. KERSTMIS De 150 gedetineerden in „De Koepel" zullen tijdens de Kerst dagen geen bezoek ontvangen. Om verschillende redenen werd dit door de Directie niet wenselijk geacht. Wel zal de verzorging met de feestdagen wat feestelijker zijn. Het eten is wat uitgebreider. Er zal chocolademelk en krentebollen worden rondgedeeld. In de vroege Kerstochtend gaan de cellen open. Na de vroegmis of de kerkdienst hems zangkoor dat die dag een bezoek zal brengen. Wanneer kom je vrij ho ren we de vriendelijke bewaker zeggen: Precies 7 maart meneer, is het ant woord. Geen dag teveel. Deze datum is in het geheugen van de man in gele overall gegrift. Wij vernemen dat de gestrafte in het bouwvak werkzaam was. Wellicht was een kleine diefstal de oorzaak van zijn verblijf hier. Voor de buitenstaander is het een gewaarwording van de eerste orde als hij binnen in de ronde koepel staat en de kooien, als in een amphitheater ge groepeerd, aanschouwt. Enkele ge straften werken in de grote, angst wekkende ruimte, anderen verkeren in de werkzaal. nig voor nodig is om naast de gedeti neerde te zitten. Eén misstap, een zwak moment, of overtreding in drift begaan, kan ons zover voeren. De kaarsen worden of zijn ontstoken. Kerstliederen gezongen door ijle kinderstemmen, klinken in warme huiskamers op. Het Kerstmaal wordt wat feestelijker klaargemaakt, kortom de komende Kerstdagen dragen een intiem, huise lijk karakter waarbij ieder op zijn eigen wijze het kerstgebeuren tot zich laat doordringen. Hoe het in een specifiek Hollands gezin met de Kerstdagen toe gaat werden wij gewaar bij de fam. Hiensch aan de Kerke wijk, waarvan de vader leraar aan een lyceum is. Het gezin telt vier kinderen, waar van de twee oudsten Nico en Nelleke studeren. De jongsten, Elly en Mar- janneke, zijn resp. op de lagere en kleuterschool. Timmerman A. Klomp uit Eist hoopt na herstel van een ernstige ziekte een dankbaar Kerstfeest te beleven. van zijn gezin te mogen vieren ant woordde de heer Hiensch dat dit inder daad het geval was. We lieten de le raar nog even de foto zien die onder op deze pagina is afgedrukt. Zijn wij eigenlijk beter dan deze man? zo luid de onze vraag. Welnee, de man is door een vergrijp, dat hij misschien had kunnen voorkomen op die plaats te rechtgekomen. Maar de ouderen zou den zeggen: Je moet ervoor bewaard blijven anders deed je precies zo" en Maar het diepste realisme komt daarin naar voren, dat op het Kertsfeest God mens is geworden. Het Woord is vlees geworden en heeft onder ons gewoond. Dit gebeuren grijpt in in Gods werke lijkheid en in onze werkelijkheid. Hier door wordt werkelijk alles anders. Onze werkelijkheid wordt hierdoor omgezet, radicaal en blijvend. De werkelijkheid van onze vervreem ding van God wordt tot de werkelijk heid van onze gemeenschap met God. Onze onderivorpenheid aan het kwade wordt tot onze vrijheid in de dienst van Christus. Onze zelfliefde wordt liefde tot de ander. Onze uitzichtloosheid wordt tot een leven uit de toekomst. Wat een realistische gebeurtenissen zijn dit! Ze raken de diepste realiteiten van ons be staan. Aan het begin van deze maand hebben vele mensen gezegd of gedacht: december, een fijne maand, dan vieren wij Sinterklaas èn Kerst. Deze twee festiviteiten wor den steeds meer op één lijn gesteld. Dat is te bemerken aan de etalages, aan de drukte van de Posterijen en aan de sfeer in de huiskamers. Sinterklaas en Kerst hebben beide hun sprookjesachtig karakter. We vinden het fijn om deze dagen te vieren. Waarom? Omdat wij dan even ons kunnen terugtrekken uit de harde wer kelijkheid van het leven. We mogen dan even doen alsof die werkelijkheid niet bestaat. Want Sinterklaas bestaat toch niet echt. En het kindje in de kribbe? Als wij zo ons Kerstfeest gaan vieren, dan vergapen wij ons aan een karikatuur. Want als er ooit een realistisch gebeuren in de wereldgeschiedenis heeft plaatsge vonden dan toch wel het Kerstgebeuren. Want hierin gaat het om historische rea liteit. Jezus is geboren, zoals ieder mens geboren is. Maria is zwanger geweest en heeft gebaard. Dat was allemaal niet net- echt, maar helemaal echt. Christus is in de wereld gekomen.

Digitale periodieken - Gemeentearchief Veenendaal

De Vallei | 1964 | | pagina 1