CHEVROLET
LEEST DIT. SPECIALE PRIJZEN
VAN INGEN
PROVINCIALE B.B. COLONNE WAS OP OEFENING
mm
ZWIJNSBERGEN VROEGER EN NU
0
p
E
Tegenslag en onwil stagneerden
Hitiers atoomprojeet
Veenendaal was uitgangsstelling
mm.
V.A.B.
Vier nieuwe
kleuterleidsters
-
De geschiedenis van de atoombom (IV)
Water gaat overzee
Hitier wordt aan de
Gevangen genomen en
geinterneerd
Als u niets weet voor Vaderdag
praat gehouden
Atoomexpert in dienst
van PTT
Artone maakt opname
in Veenendaal
i)E VALLEI
vrijdag lö juni 1965
1
Woensdagmiddag arriveer
den twee brandweer- en
B.B.-colonnes in Veenen
daal ten besluite van een
paraatheidsoefening, die in
Utrecht was gestart. De co
lonnes stonden onder lei
ding van de heren Rump
(brandweer) en De Wolf
(B.B.).
De groep van 300 nood-
wachtplichtigen, allen uit
de stad Utrecht, had tot
taak de verbindingswegen
te controleren en hoe men
in geval van nood zou moe
ten handelen.
De colonne ging in de mor
genuren van start. Dat ge
beurde op twee verschil
lende plaatsen, n.l. in Jut
faas en op de renbaan
Mereveld. Men volgde toen
de Rijksweg tot Maarsber-
gen en kwam via de oude
weg naar Leersum in Vee
nendaal aan. Op de Groe-
neveldselaan werd halt ge
houden om de lunch te ge
bruiken, die de helpers en
helpsters in de begeleiden
de kantinewagen hadden
klaargemaakt.
De groep behoort bij de Kring B.U.,
een andere kring dan die waaronder
Veenendaal ressorteert. De leiding had
graag een echte oefening „in het veld"
gehouden, maar er was geen goede ge
legenheid om alles op te zetten, vol
gens brandweercommandant Rump. De
gehele colonne bestond uit zes pelotons,
t.w. 2 pelotons redding, 2 pelotons
brandweer en 2 pelotons
van het Mobile Gewonden
Transport.
De noodwachtplichtigen die
aan de oefening deelnamen,
waren besj te spreken. De
vergoeding is behoorlijk en
je bent er tevens eens een
dagje uit, vertelde een
Utrechts zakenman, die ook
was opgeroepen. Tegen één
uur vertrok de colonne
weer in de richting Utrecht.
De opdracht was uitge
voerd.
Boven: de mannen van de
Utrechtse B.B. aan het
picknicken langs de
Groeneveldselaan.
Links: De leiding van de
paraatheidsoefening
berustte bij de heren
De Wolf (rechts) en
brandweercommandant
Rump (2e van rechts
Oud Elstenaar vertelt
Links van de Veenendaalsestraatweg in Eist ligt Zwijnsbergen, een verbinding
tussen deze provinciale weg en de rijksstraatweg Utrecht-Arnhem. De laatste
jaren is het gezicht van deze weg totaal veranderd, ook al door de komst van
de militaire radarwerkplaats, waarvan de gebouwen aan deze weg zijn ge
legen. Maar ook de woningbouw en dan speciaal in de particuliere sector
werd de laatste jaren geactiveerd. Mooiemoderne woonhuizen op Zwijns
bergen, waar vroeger 'n zandpad was met enkele vervallen boerenbedoeningen.
MELKPAD
Wie zou over het Zwijnsbergen van
vroeger beter kunnen vertellen dan de
86-jarige Gosen van Piggelen. De be
jaarde baas kan urenlang over de oude
toestanden doorgaan. Hij knielt dan in
het gras en de verhalen komen los.
Hoe het hier vroeger was meneer?
Nou kijk eens, ik ben geboren in 1879
en 'k weet nog dat er hier alleen maar
een karrepad liep. Het was eigenlijk
een onderdeel van de Plantage.
Er moet een afgraving geweest zijn,
die tot aan de Rijksstraatweg doorliep,
vertelt Gosen bereidwillig, 'k Heb mijn
vader wel eens horen vertellen dat het
eigenlijk een verlengstuk was van de
Franseweg en dat de Franse troepen
over dat pad trokken. Maar of het
waar is kan ik ook niet meer weten
natuurlijk.
Gosen van Piggelen heeft jarenlang
met zijn twee broers in hetzelfde huis
gewoond. Broer Leendert, nu al jaren
dood, verdiepte zich nog wel eens in
al die oude geschriften. Er stonden op
Zwijnsbergen her en der verspreid wat
oude boerderijtjes waar de geiten voor
het huis aan een paal stonden te gra
zen. Een erg armoedige bedoening was
het toen.
Het 2e schrift
Daar kan ik zelf nog over meepraten,
zegt Gosen. Ik heb eigenlijk maar twee
jaar school gegaan, toen was het wer
ken geblazen. Op de Plantage, bieten
schoonmaken, aardappels rapen en al
KIRPESTEIN
VEENENDAAL
CITY-MOTORS - EDE
die dingen. In de winter ging je dan
drie maanden naar school. Maar ik
kwam niet verder dan het tweede
schrift, met al die A's en U's erin.
Je moest ook de tabak in. van
's morgens zes tot 's nachts 12 uur
soms. Hele stapels tabak aanspijlen
was voor een jong van acht, negen
jaar een gewone zaak. En dan het
tabakplukken. Dat was werk voor
de vrouwen. M'n eigen moeder
heeft het nog gedaan en kreeg 40
cent voor een perk tabak.
Gosen heeft vijftig jaar op de Plan
tage gewerkt Onder tal van baien. Ze
kwamen en gingen in die ouwe tijd,
zegt hij. We hadden eens een brood
heer die woonde in Wageningen. Je zag
hem door de weeks nooit, maar zater
dags kwam hij heel plechtig aanrijden
om de lonen uit te betalen. Koetsier op
de bok en meneer achter in het rijtuig.
Ja, dat waren me wel dagen, zegt Go
sen mijmerend.
Kruiwagens
Over Zwijnsbergen gingen vroeger
alleen maar kruiwagens. Nu razen de
auto's af en aan. Je wordt er wel eens
bang van, zegt Gosen. Waar nu de rog
ge staat te wuiven, stonden vroeger
ook van die lage woninkjes. Kijk, zegt
Gosen, ziet u daar die del? Daar zijn
de fundamenten van die oude huisjes
geweest. Eén huisjes stond praktisch
midden op de weg. Dat was van de
oude Jan Looyen. De burgemeester van
Rhenen kwam eens een keer bij Looyen
om hem te bewegen het oude huis af
te breken, want hij had vlakbij nog
bouwgrond genoeg om er een nieuw
te zetten. Maar Jan Looyen hield voet
bij stuk en was niet te vermurwen zijn
woninkje prijs te geven.
Vroeger zaten we uren in de „herd"
om naar oude verhalen te luisteren,
zo gaat Gosen verder. Mijn vader had
ze weer van zijn vader gehoord. Dat
ging zo, een krant las je nooit, maar
alles ging over van vader op zoon.
Het was dus een overlevering. Pre
cies, zo ging het. Vader vertelde dat de
Fransen in Eist een beestenboel heb
ben aangericht. Ze zwermden over land
en heg. Ze moesten elke dag op De Hof
in Amerongen aantreden, maar iedere
dag was er wel een weg. Gedeserteerd,
vermoord of zwervend langs de weg.
De Franse bazen waren niet mak
kelijk. Ze vorderden van de men
sen in al hun armoe alles wat ze
hadden. Ik zie vader nog vertellen,
zegt Gosen, en hij kon het span
nend maken. Dat zal zo in de jaren
negentig geweest zijn dat we als
jongens met open mond zaten te
„lusteren".
By de Chr. Opleidingsschool voor
Kleuterleidsters te Arnhem slaaqden
deze week vier Veenendaalse jonge
dames voor het eindexamen. Het is be
kend dat er grote vraag bestaat naar
jonge kleuterleidsters, zodat het geen
verwondering behoeft te wekken, dat
de geslaagde meisjes direct een baan
konden accepteren.
Mej. Yvonne Aartsen, Adr. v. Osta-
delaan 18. gaat werken in de kleuter
school De Zonnehoek ('t Hoorntje). Mej.
Ineke Alberti op de Wielewaal in Vee-
nendaal-Noord. Mej. Tineke v. d. Ham,
Klaas Katerstraat 55, zal de Hervormde
Patrimoniumschool gaan versterken,
terwijl mej. Alie van Hunnik, Kerke-
wijk 170, naar de Jul. van Stolberg-
school gaat.
De Veenendaalse jongedames waren
de enigen, die aan het examen deel
namen. De besturen zullen met dit
slagen van deze kandidaten wel erg in
hun nopjes zijn, gezien het nog steeds
heersende tekort aan deskundige kleu
terleidsters.
UITSLAG VERLOTING VAN
VERENIGING JUDOKWAI
De uitslag van de verloting, die Judo-
kwai heeft georganiseerd t.b.v. een
nieuwe judomat luidt als volgt: No. 1008
le prijs; no. 923 2e prijs; no 924 3e
prijs; no. 408 4e prijs; no 671 5e prijs.
De winnaars kunnen hun prijzen af
halen bij de heer Kroesbergen, Anjer
straat 2, Veenendaal.
JEUGDDIENST
In verband met de Avondmaalsviering
in het kerkgebouw „Sola Fide" is er a.s.
zondag om 10 uur een extra jeugddienst
in het jeugdgebouw aan de Industrieweg.
Voorganger is Ds. S. Tigchelaar, voor de
pianobegeleiding zorgt de heer J. v.
Barneveld. Ieder is welkom.
KERSENRIT VAN M.A.C.
Zaterdag 19 juni organiseert MAC Vee
nendaal haar jaarlijkse kersenrit, waaraan
door de hele familie kan worden deelge
nomen. De deelname staat open voor
auto's, motoren en bromfietsen. Men kan
vanaf 2.00 inschrijven bij hotel „La Mon-
tagne", vanwaar de eerste deelnemer om
2.31 uur vertrekt.
GESLAAGD
Aan de Rijksuniversiteit te Utrecht
slaagden onze plaatsgenoten de heren
G. van Ginkel en W. J. Vaartjes voor
het kandidaatsexamen Wiskunde en
Natuurwetenschappen.
-
Deze oude Elstenaar glundert bij al
die herinneringen. Er is nu niet zoveel
meer aan zegt hij. Soms fiets ik wel
eens een eindje de buurt in, maar ik
kom niet ver meer. 't Is me een geraas
van jewelste. Baat mij maar rustig op
Zwijnsbergen blijven, zegt Gosen. Al is
het dan nog zo veranderd, je vindt er
toch nog iets terug van vroeger. Die
wallen en struiken zijn niet veranderd.
Je kunt op je gemak een eind gaan
wandelen. Echt druk zal het hier nu
Gosen kijkt
in de
avondstond
uit over de
onmetelijke
roggevelden
op
Zwijnsbergen.
ook wel niet worden, want je mag hier
niet meer bouwen.
Dat moet allemaal daar op de Fran
seweg gebeuren, vertelt Gosen. Het is
me daar een beweging. Je kent er geen
mens, 't zijn allemaal stadsmensen.
Vroeger was het een echte familie. Je
ging buurten bij Kees v. d. Klift, bij
Jan en Willem Looyen, maar die tijd
is voorbij, verzucht de oude baas. Zijn
blik glijdt over de roggevelden. Een
markante figuur op het nieuwe Zwijns
bergen
Was de vrees voor een Duitse atoombom gerechtvaardigd?
Noorwegen 1943. Ten westen van Oslo, op de bergen, 1883 meter hoog. ligt het dorpje
Rjukan. Vlak by het dorp is een waterval. Miljoenen liters water vallen per minuut
klaterend naar beneden. Van deze „witte steenkool" hebben de Noren een nuttig ge
bruik gemaakt. Door een reusachtige buisleiding wordt, met een verval van 600 m,
het water naar beneden gevoerd, naar de turbines, die door de kosteloze kracht van
het water, een vermogen opbrengen van 400.000 PR. Deze fabriek, de Norsk Hydro,
is door de Duitse bezetter „kriegswichtig" verklaard en daarom in beslag genomen.
Schildwachten patrouilleren rond het bouwwerk Wat maakt die fabriek? Waar
voor wordt het opgewerkte vermogen gebruikt? Om machnies te laten draaien
voor het maken van wapens.... vliegtuigen.tanks....? Nimmer zien de bewo
ners van Kjuken echter deze voor de oorlogsvoering zo belangryke produkten de
fabriek uitgaan
Niemand weet wat de geheime fabriek
maakt. Alleen de Duitsers kennen het ge
heim: De fabriek produceert nóch wapens
nóch onderdelen, maarzwaar water",
scheikundig aangeduid met DtO, natuur
kundig genoemd: Het oxyde van deute
rium.
En dit zware water is onontbeerlijk bij
atoomproeven.
Het is namelijk zo: De grote snelheid
waarmee, bij het splijten van een atoom
kern, de neutronen wegvliegen, moet, om
de kans, dat de vrijgekomen neutronen
een volgende kern splijten, te vergroten,
kunstmatig worden vertraagd.
De stof, die de neutronen-snelheid kan
vertragen, wordt „moderator" genoemd.
„Zwaar water" is als moderator zeer ge
schikt. Voor de aanmaak van deze geheim
zinnige vloeistof is een reusachtige hoe
veelheid elektrische energie nodig. De
turbines bij Rjukan met hun 400.000 PK
zijn in staat om het begeerde produkt te
maken. Daarom reserveren de Duitsers
deze Noorse installatie voor de aanmaak
ervan, en met succes! 200 a 300 liter van
het kostbare „water" wordt maandelijks
van Noorwegen naar de Duitse laboratoria
getransporteerdonder strenge ge
heimhouding enonder zware bewa
king.
Toch komt de Noorse verzetsbeweging
er achter wat er in de „spookfabriek" bij
Rjukan gedaan wordtDe „onder
grondse' geeft dit door aan Engeland.
De Britten beseffen direct de noodzaak
tot vernietiging van de installaties. Elf
verzetsmensen krijgen tot taak dit te
doenZij worden per parachute neer
gelaten en in de nacht van 27 op 28 fe
bruari 1943 sluipen ze naar de kloof,
waarin het donkere gebouwencomplex
staatZij dringen ondanks de bewa
king door tot het inwendige van het
tunnelsysteemVlug bevestigen ze de
springstof en rennen weg
Een geweldige explosie klinkt en weer
klinkt tegen het rotsgebergte.. De Norsk
Hydro is een puinhoop.
Duizend liter zwaar water gaat verlo
ren
Maar de Duitsers geven zich niet ge
wonnen. Koortsachtig bouwen ze de wa
terkrachtcentrale weer op, maar lucht
aanvallen van de RAF bedreigen thans
de produktie. Dan wordt maar besloten
om de hele fabriek naar Duitsland over
te plaatsenEen jaar later, in februari
1944, wordt alles op een boot gezet. Maar
weer slaat de Noorse verzetsbeweging
toeMet een tijdbom brengt ze het
schip met de voor de Duitse atoomfysica
zo belangrijke lading tot zinken
De huzarenstunt van de Noren was niet
de enige tegenslag, die de Duitsers bij de
ontwikkeling van hun atoomwapen on
dervonden.
Tijdens de opmars in Frankrijk, in de
meidagen van 1940, bevond de bekende
fysicus Joliot zich in Parijs. In zijn labo
ratorium was het enige in Europa
zware water, 185 kilogram, aanwezig.
Meer dan wie ook begreep Joliot, dat deze
vloeistof niet in handen van de snel op
rukkende Duitsers mocht vallen. Midden
in de nacht werd de voorraad van Parijs
naar midden-Frankrijk gebracht en in de
kluis van een bank opgeborgen Tegelij
kertijd verbrandde Joliot alle gegevens,
die betrekking hadden op zijn eigen a-
toomonderzoek
Spoedig bleek het zware water nergens
meer in Frankrijk veilig te zijn. Daarom
werden plannen geraamd om de kostbare
stof naar Engeland te transporteren. In
de haven van Bordeaux lag een Engelse
kolenboot. De wetenschappelijke attaché
van het Engelse gezantschap, de Earl of
Suffolk, een zeer praktisch ingesteld man,
maakte voor de zekerheid nog haastig
een vlot. Daarop bond hij de blikken wa
ter vast. Met vlot en al werd de voorraad
aan boord van de kolenbood „Broompark"
gebracht. Mocht het schip getorpedeerd
worden of gebombardeerd, dan zou het
vlot nog kunnen drijven. Een tweetal ma
trozen stelde zich beschikbaar om, in ge
val van nood, het vlot te bemannen. Maar
het behoefde niet te varen. De boot kwam
veilig en wel in Engeland aan. Joliot mis
leidde de Duitsers door te zeggen, dat het
water" zich op een andere boot bevond,
een boot, waarvan hij wist, dat die was
getorpedeerd
Toch werden in Leipzig proeven geno
men, waardoorbrand ontstond en
het laboratorium in vlammen opging
De Nederlander, professor Dr. Peter
Debye, die al jaren voor de eerste We
reldoorlog aan het Kaiser Wilhelm-insti
tuut werkte, werd nu ingeschakeld. In
zijn laboratorium zou verder gewerkt
worden. Hij weigerde meer te doen en
vertrok naarAmerika
Werner Heisenberg was het tenslotte,
die de leiding van het atoomproject op
zich nam. Deze Heisenberg nu, werd in
gealliëerde kringen niet vertrouwd. Men
dacht, dat hij de „nieuwe orde" was toe
gedaan en men wist, dat hij een knap ge
leerde was
Maar was Heisenberg werkelijk zo on
betrouwbaar?
De Duitser wist in 1940 al hoe hij een
atoombom moest maken. Ook kwam hij er
achter, dat er een „inrichting" kon worden
gemaakt om kernenergie te gebruiken
voor produktiedoeleinden. In een ver
trouwelijk gesprek in het begin van
de oorlog te Kopenhagen, vertelde hij
over zijn atoom-kennis aan Niels Bohr.
De Duitse geleerde durfde echter niet te
praten over zijn eigen gevoelens ten op
zichte van de regering, waarvoor hij
werkte. Toen Bohr, in 1943, na een ge
vaarlijke tocht via Zweden in Engeland
aankwam, deelde hij direct alles, wat hij
van Heisenberg wist, mee aan de Engel
sen. De vrees voor een Duitse atoombom
werd in Engeland hierdoor in hoge mate
versterkt.
Maar hoe was het nu werkelijk gesteld
:n Duitsland?
Het „bovengronds" verzet in een dic
tatoriaal geregeerd land gaat altijd ge
paard met enige vorm van collaboratie,
Hitier geloofde echter niet, dat een
postambtenaar superbommen kon maken
De verenigingsleden en de „man alleen"
werkten dus de fabricage van de bom
tegen Wèl maakten zij een kernreactor.
bestemd voor de industrie
Deze reactor is nimmer practlsch, voor
de bewapening, gebruikt.
Vlak achter het Amerikaanse front, dat
na de landing in Normandië zich snel naar
voren bewoog, opereerde de Nederlander
Dr Samuel Goudsmit met een klein
groepje mensen De groep vormde een
geheim militair onderdeel.
Hun leider was een man met een veel
zijdige belangstelling. Goudsmit had in
Leiden gestudeerd bij professor Ehren-
fest, in Kopenhagen bij Niels Bohr en
was in 1927 naar Amerika vertrokken
Hij interesseerde zich voor recherche
werk en voor Egyptologie. Hij verzamel
de scarabeeën als heilig vereerde Egyp
tisch kevers. Hen sprak vloeiend Frans
en Duits
Goudsmit en zijn mannen hadden op
dracht gekregen om te zoeken naar de
geheimen van de Duitse atoombom. De
codenaam van deze onderneming was:
„Alsos". De Amerikanen ondervroegen
eerst Joliot, maar die kon niets vertellen.
Ze onderzochten het Rijnwater op radio-
aktiviteit, maar zonder resultaat
Op 15 november 1944 ging Goudsmit
naar het pas veroverde Straatsburg. Hier
werd de eerste „vangst" gedaan. Vier
Duitse natuurkundigen werden gevangen
genomen. Dossiers werden buitgemaakt en
nagezochtToen bleek, dat de angst
voor de Duitse atoombom geen enkele
grond bevatte
Uit de documenten van Straatsburg
kwam Goudsmit te weten, dat in een
klein plaatsje m Zuid-Duitsland, Hechin-
gen, in een brouwerij een hoogspannings
installatie was gemaakt en dat er in een
nog kleiner bergstadje, Haigerloch, een
soort „kernreactor" bestond.
Een commandogroep „veroverde" bij
verrassing beide dorpen. De installaties
werden, tegen de wil en het bevel van
Goudsmit, opgeblazen. Acht Uraniumle-
den werden gevangen genomen, onder wie
Otto Hahn. Max von Laue en Von VVeiz-
sacker. Later werd Heisenberg „ingere
kend".
Bij het doorzoeken van de papieren
vond Goudsmit een foto: Heisenberg in
gezelschap vanhemzelf, elkaar harte
lijk de hand drukkendHij herinnerde
zich het moment nog, dat was in 1939
slechts 5 jaren geleden
De hele L'raniumvereniging werd naar
Engeland vervoerd en geïnterneerd.
De angst voor de Duitse bom zat er nog
in
Op 6 augustus 1945 hoorden de Duitse
gevangenen over de atoombom, die boven
SLAAPZAK dekenmodel royale maat 1200 gram
acryl vulling 29,50
LUCHTBEDDEN v.a. 14,75 visgraat profiel 19,95
3 poots VELDBED in veertjes opgehangen 23,
CAMPING STOELEN handig inklapbaar 9,45 10,95
met polyether bekleding 14,50
TAFELS inklapbaar v.a11,95
PANNENSETS aluminium 9,25
JERRYCANS v.a. 4,75; TENTHAMER rubber 1,95
EETBESTEK in etui 3 delig 2,25; 4 delig 3,25; 21 delig 17,95
Rubber VOETPOMP 2,50
Grote sortering VELDBEDDEN verstelbaar v.a23,95
Aluminium VELDBED deze week nog reklame 27,50
TENTENDOEK 102 cm breed le kl. fabr. H.C.T. p. mtr. 2.75
BINNENTENTDOEK waterafstotend p. mtr1.45
GRONDZEILEN van leerdoek of plastic canvas
150 x 200 9.—; 2x2 12,—; 2x3 18,—; 2 x 4 24,—; 3 x 3 27,—
3 x 4 36,—.
Een droom van een SLAAPZAK met 1100 gram terlenka gevuld
moet kosten normaal f 69,slechts 50 stuksf 47,
Hebt u interesse in een tent?
Ga even op de hoek Zwaaiplein, Prins Bernhardlaan kijken
Permanente show.
ALLEEN
Gelderland 7
Geen filialen
Veenendaal
Gezicht op Zwijnsbergen
waar zich zoveel
veranderingen
voltrokken.
Al in het begin van de oorlog, eigen
lijk reeds daarvoor, was de Duitse rege
ring in contact gekomen met de mensen,
die m staat werden geacht om de kern
fysica ten behoeve van de oorlogsvoering
te gebruiken. Op 30 april 1939 werd een
conferentie belegd. De regeringsambte
naren nodigden 6 geleerden uit, waaron
der Joos en Hanle, die tevoren de ambte
naren al hadden ingelicht over een, wat
zij noemden, „uraanmachine" Het merk
waardige was, dat Otto Hahn niet werd
geinviteerdDe nazi's vertrouwden
hem niet
Over een atoombom werd met geen
woord gerept, tijdens de conferentie werd
alleen gesproken over kernenergie voor
de wapenindustrie. Ondanks opgelegde
zwijgplicht brieften de aanwezige na
tuurkundigen alles, wat besproken was.
over aan de assistent van professor Hahn,
Dr. Flugge, die doodleuk er een
artikel over schreef in een wetenschap
pelijk blad en zelfs een kranteman in
lichtte. Bij het uitbreken van de oor
log gingen de geleerden in militaire
dienst Niet voor lang, ze werden spoe
dig teruggeroepen en vormden, met nog
meer fysici, onder wie Heisenberg en Von
Weizsëcker, de „Urantumvereniging" De
Uraniumvereniging ging eerst op zoek
naar uraanoxyde, maar het oxyde was
reeds opgekocht door het leger, om er
een harde metaallegering voor tank-pro
jectielen van te maken..
wil de tegenstand „bovengronds" blijven.
Zo verging het ook de Duitsers, die aan
de ene kant probeerde de ontwikkeling
van de atoombom tegen te werken, maar
aan de andere kant toch met resultaten
moesten komen
Men probeerde uraan nodig voor de
bom te produceren en aan de rijks
minister voor bewapening en munitie.
Speer, werd in juni 1942 medege
deeld, dat de kernenergie alleen voor de
industrie gebruikt kon worden Speer
gaf dus bevel het werk in de industriële
richting verder te ontwikkelen.
De produktie van uraan werd voort
gezet
Geheel buiten de uraniumvereniging om
was er in Duitsland nog een man, die, he
lemaal op eigen houtje, naar het geheim
van de atoombom zocht. Het was een man,
die een avontuurlijk leven achter de rug
had: Dr. Fritz Houtermans Toen Hitier
aan het bewind kwam, vluchtte Houter
mans naar Rusland. Maar erg welkom
was hij daar niet. Stalin wantrouwde
buitenlanders, ook deze vluchteling, die
zoveel voor Rusland had kunnen beteke
nen. De geleerde verhuisde van de ene ge
vangenis naar de andere. Hij werd ver
hoord en nog eens verhoord en tenslotte
door de Russenaan de Gestapo de
Duitse geheime politie overgeleverd
De Duitsers brachten hem weer naar
de cel. Maar door toedoen van studie
vrienden werd hij spoedig weer vrijge
laten.
Eenmaal op vrije voeten ging zijn inte
resse weer uit naar zijn werk, de kern
fysica Hij hoorde van het bestaan van de
Uraniumvereniging en geschrokken pro
beerde hij er achter te komen hoe groot
de vorderingen waren met het was oor
log de atoombom
Professor Max von Laue nam echter zijn
vrees weg door hem toe te fluisteren
„Wees niet bang. een uitvinding, die nie
mand wil doen, zal er ook niet komen
Houtermans kreeg een baan bij de
Posterijen, en daar ging hij gedwon
gen. werken aande atoombom
Ook Houtermans kwam precies te we
ten. hoe de bom gemaakt moest worden
Hij schreef zijn bevindingen op papier en
borg de stukken op in een kluis van de
PTT Toch deed de minister van de Pos
terijen nog een vage poging om Hitier er
op attent te maken dat er wellicht een
nieuw wapen" op zijn ministerie was uit
gevonden..
Hiroshima was afgeworpen. Zij geloofden
het niet. Zij wilden niet geloven, dat in
Amerika hun oude vrienden de bom. die
zij weigerden te maken, wèl in handen
van de militairen hadden gegeven
BOB VAN STEMPVOORT
BESPEELT HET ORGEL
Op donderdag 24 juni a.s. wordt
er een samenzang-avond gehouden
in de Bethelkerk aan de Beatrix-
straat. De leiding van deze samen
zang is in handen van Jaap Zwart,
musicus te Amersfoort. Organist
is Bob van Stempvoort.
De bedoeling van deze zangavond is
het doen opnemen van een aantal bekende
psalmen door Artone's Grammofoonpla
ten Mij. te Haarlem. Artone wil begin
Sirach van Bodegraven.
september deze grammofoonplaat (30 cm
langspeelplaat) in de handel brengen.
De samenzang van dt gemeente zal wor
den afgewisseld door solozang van de ba
riton Sirach van Bodegraven
Hij zal bekende geestelijke liederen ten
gehore brengen.
Deze avond, die om acht uur begint, ts
voor een ieder, die graag zingt, toeganke
lijk.
