poomde j I SetterSet P E L CHEVROLET inny De 18de eeuw herleeft in kinderboeken en speelgoed OPREIS m m n m Weven is reusachtig leuk nylons va. 1.98 Fa. L. HEY V.A.B. 't Mooiste bruin Nieuwsblad „DE VALLEI" vrijdag 9 juli 1965 6 Verschijnt als bijlage van het streekblad „DE VALLEI" onder redactie van Tante Jos. ONZE JARIGEN 10 Juli Ineke Atteveld 10 Willy van Engelenburg 10 Vera de Jong (Eist U.) 10 Corrie Wagensveld 12 Rinie v. d. Kaa Jtenswoude) 12 ff René van Dam (Rhenen^ 12 n Alie v. Beek 12 w Marjan v. Erven 12 Beppie Bosboom 13 ff Alie Kranenburg 13 9f Hans van Rooijen 13 ff Nellie van Kruistum 14 ff Hans Rebel 15 ff Ria Terlouw 15 ff Minette Heij 15 ff Arie v. d. Haar 16 ff Corrie Sel Alle jarigen van harte gefeliciteerd! ZILVERPAPIER EN CAPSULES Beste jongens en meisjes. Hele bergen zilverpapier en capsules heb ik deze week gekregen, waarvoor natuurlijk allemaal hartelijk bedankt. Ik hoop dat we zo door gaan en gauw weer een zending aan de Gelderse 'Blindenbond kunnen sturen. Doe maar goed je best allemaal. De namen van degenen die zilver papier en capsules brachten zijn: Melia, Ella en Gerard van Ginkel, Elisabeth Beijk, Janny, Corry en Hans van Schaik, Huibke Hovestad, Anneke Fid- der, Ida van de Pest, Joke de Fluiter en de kleuterscholen De Klimop en ,'t Trefpunt. Ik denk dat de meesten van jullie al wel gauw met vakantie gaan of mis schien al wel zijn geweest. Schrijven jullie me eens een keer waar je ge weest bent en wat je allemaal gezien en gedaan hebt? Dat zou ik echt reuze leuk vinden. Hartelijke groeten van Tante Jos. Figuur a EEN MATJE Je kunt in een wip een klein weef getouw maken. Daarvoor gebruik je karton, dat je knipt in het model van figuur 1 in de tekening. Het is 6 x 4 cm groot. Op dit kleine weefgetouw kun je matjes weven voor je poppen huis. De wol. waarop je wilt gaan wer ken, de zogenaamde schering, moet je aan de achterkant van het karton vast plakken met sellotape bij een van de zijkanten. In figuur 1 zie je ook nog hoe je de wol om het kartonnen weef getouw legt. Er moet een oneven aan tal draden zijn als je klaar bent met hét leggen van de schering. Dan neem je een lange, dikke stop naald, waarin je een draad wol of raf fia steekt. En dan begin je gewoon te stoppen: over de eerste draad, onder de tweede door, over de derde heen, onder de vierde door enzovoort, totdat je komt aan de laatste draad, dat is dus weer een oneven nummer, waar je overheen gaat en gelijk weer on derdoor om in de richting terug te werken, zodat je dus nu krijgt: onder de eerste draad, over de tweede draad, onder de derde enzovoort. Dat zie je allemaal heel duidelijk in figuur 2. Zo maak je steeds maar een nieuwe inslag tot alle ruimten tussen de schering zijn gevuld, waarna je af hecht met een klein knoopje aan de onderkant. Dan haal je de inslag draden over de punt van je „weefge touw" heen en kun je je nieuwe mat in het poppenhuis leggen (fig. 3). Figuur b. EEN BOODSCHAPPENMANDJE VOOR JE POP Ook dit boodschappenmandje kun je weven op een kartonnen weefgetouw, maar nu is de bovenkant van je weef getouw gepunt (fig. I). Dit weefgetouw is 7Vï x 5 cm groot. Je kunt zowel dikke wol gebruiken als dun koord, dat je over het weefgetouw gaat span nen van links naar rechts, zoals de pijl in figuur I aangeeft. Je legt de scheringdraad over de voorkant van het weefgetouw van het ene eind naar het andere, gaat dan aan het eind gekomen achterlangs, over de onderkant van je weefgetouw weer terug naar boven, haalt dan de draad achter de horizontale draad langs naar voren, gaat gelijk weer naar beneden en over de onderkant, maar nu aan de Correspondentie te richten aan Tante Jos per adres: Parallelweg 10 - Veenendaal. achterkant van je weefgetouw, weer naar boven. Daar ga ie door hetzelfde dallitje tussen twee punten weer naar voren, onder de horizontale draad door naar voren, maar nu. voor je wger naar be neden gaat, eerst door het volgende dalletje en daardoor dus aan de ach terkant naar beneden, over de onder kant van je weefgetouw heen n.iar voren, omhoog, onder de horizontale draad door naar voren en gelijk weer omlaag en langs de achterkant kom je dan .weer terug in hetzelfde tweede dal letje tussen twee punten, waarna de draad weer naar voren komt, langs de punt onder de horizontale draad door naar het tweede dalletje en weer via de achterkant van je weefgetouw terug. Je zou misschien denken, dat het heel eenvoudig is om met één vuist slag het laatje uit een luciferdoosje stuk te slaan. Maar heus, dat is niet altijd het geval. Als je dit namelijk op de smalle kant van de huls van je luciferdoosje zet (kijk naar de teke ning). dan zul je ontdekken, dat het bijna onmogelijft Is het „laatje" stuk te slaan. Maar je moet het wel precies zo neerzetten als in de tekening is aan gegeven en dan zul je zelfs aan je vader kunnen vragen om het stuk te slaan en bijna zeker weten, dat hem dat niet zal lukken! Figuur d. WAAR GAAT HIJ NAAR TOE? Het is zomer en onze landloper vindt het leven nu maar reuze fijn. Maar waar loopt hij nu zo vrolijk heen? Dat zul je te weten komen als je de letters van zijn hoofd en hoed in de goede volgorde zet. ua}satpue&\i :pxoocnjuy PIET EN SPOTJE (4) De Dinosaurus is echter reusachtig vrien delijk. Zij danste zo in het rond omdat zij zich zo gelukkig voelde! Toen kreeg Piet een schit terend idee. Kijk maar eens hoe dapper hij wel was. Hij liep naar Dino toe en stelde haar iets voor. Wat dat nu toch wel zijn kon? y (wordt vervolgd) In figuur II, zie je heel duidelijk hoe de draden worden gespannen en ook, dat het echt niet zo moeilijk is als het misschien wel lijkt. Zo ga je door totdat je hele weefgetouw bespannen is, m-ar denk er ook hierbij aan. dat je een on even aantal dubbele gespannen draden moet hebben en dat je, als je voor de laatste keer aan de onderkant van je weefgetouw bent gekomen, nog één keer achterom omhoog gaat en door het dalletje omlaag, zodat je dan dus drie spandraden naast elkaar krijgt. Als je nu weer beneden aan je weef getouw komt, bevestig je aan je span draad de draad, waarmee je gaat we ven, dus de inslagdraad. Aan het pijltje zie je welke draad de laatste schering draad (of spandraad) is en aan de ver andering van kleur zie je waar dan de inslagdraad, dus je weefdraad begint. Nu ga je weer weven, maar dan on der twee draden door. erover heen en onder door enzovoort, aan de onder kant van je weefgetouw. En dat doe je ook aan de achterkant ervan, zodat je dus eigenlijk helemaal in het rond werkt. Tenslotte kom je dan weer aan de voorkant, waar de derde draad ligt, waaraan je je weefdraad hebt vast geknoopt. Daar ga je nu onderdoor en dan kom je dus zo uit. dat je weer over de eerste dubbele draad heen komt, onder de volgende door, enzovoort, weer hele maal in het rond. Kom je nu aan de enkele, de derde spandraad, links in de tekening, dan ga je er overheen en weer onder de eerste dubbele draad door enzovoort. Als je de aanwijziging in figuur II volgt, dan is ook dit weer heel makkelijk te zien. Als je twee verschillende kleuren raffia of wol gebruikt, kun je bijvoor beeld van onderaf te rekenen eenderde van het mandje in de ene kleur ma ken, het middelste gedeelte in de twee de kleur en het bovenste gedeelte weer in de eerste kleur. En daarin kun je natuurlijk zoveel variatie brengen als je maar wilt. De bedoeling zie je in figuur III. Als je werkstuk klaar is, trek je de horizontale draad aan de top er uit en dan kun je heel gemakkelijk het kar tonnetje (je weefgetouw dus) ook uit je werkstuk halen. Nu maak je de eindjes van de wol of raffia met een klein knoopje vast, maak een paar hengseltjes boven aan je mandje en wat zal je pop nu blij zijn! Figuur c. EEN KUNSTJE IN AKTIE (vervolgverhaal in 10 delen) door Rik Valkenburg 1. Tot ziens, Rinny Er klinkt gepraat op het eenzame, stille heidepaadje. Gezellig gebabbel! Van wie zal het zijn? Kijk, daar komen ze. De drie vrolijke vriendinnetjes. Ze lachen en ze stoeien. Ze maken pret, net als altijd. Als altijd Soms worden ze zo maar even stil. Dan lijkt het of ze aan iets denken, wat niet zo prettig is. „Ik vind het fijn, voor Rinny; maar toch is het jammer", zegt er één. De anderen knikken. Ze zijn het er roerend mee eens. Vandaag gaan ze voor het laatst naar hun vriendinnetje, dat maanden geleden, hier op dit ge heimzinnige heidepaadje is komen wo nen, met haar moeder en Hans. de hond. Omdat ze ziek geworden was. Wat hebben ze samen veel pret ge had. Soms ook wel minder leuke din gen, maar tóch En nu gaat Rinny weer terug naar de stad. Ze is hele maal beter! En dat vinden de drie vriendinnetjes, Corrie, Ellie en Truus wel prachtig Natuurlijk! Rinny is im mers al zo lang ziek geweest. Maar dat hun vriendinnetje nu weer terug gaat naar de stad, kijk, dat vin den ze helemaal niet zo leuk. Ze zijn erg veel van Rinny en haar moeder gaan houden. Ze komen er zo vaak. Ook al omdat Corrie's oma, waar zij dikwijls boodschappen voor doen, in deze buurt woont. En nu zullen ze hun nieuwe vriendinnetje moeten missen. Nee, dat vinden ze niets leuk. Van middag gaan ze er voor het laatst heen. Om afscheid te nemen Maar er is ook nog iets prettigs. Ze hebben samen een afscheidscadeautje voor Rinny gekocht en er een opdracht- je in geschreven. Dat zal hun vrien dinnetje vast wel aardig vinden. Hoor. er blaft een hond. Hans na tuurlijk. Het lijkt wel of hij ruikt dat zij er aan komen. Ze zijn er nu bijna. Rechts van het pad staat, zomaar aan de rand van het heideveld, een oud huisje. Daar woont Rinny nu, zo lang ze ziek is Hans staat voor het raam te blaffen Hij is altijd blij als de vro lijke vriendinnetjes op visite komen Dan kan hij weer lekker met hen stoeien. Rinny komt al naar buiten en rent het drietal tegemoet. Je zou niet zeg gen, dat het meisje zo ziek geweest is. Ze ziet er nu zo gezond uit! Vrolijk begroet ze haar vriendinnen en weldra gaat het hele groepje naar binnen, waar Hans staat te popelen om zijn aandeel in de begroeting te leveren. Het huis is plotseling vol lawaai Rinny's moeder lacht altijd maar wat om die druktemakertjes. Ze weet zeker dat ze deze drie vrolijke rakkertjes zal missen, als ze weer in de stad woont Evengoed als Rinny. Maar mevrouw glimlacht toch fijntjes Zou ze mis schien een plannetje hebben? Al spoedig komen de drie vriendin netjes met hun afscheidscadeau voor de dag. Rinny vindt het prachtig! Vooral »m de leuke opdracht die er in staat Rinny leest het een keer hardop voor: „Van je drie vriendinnen uit Heidedorp, toen je ziek was We zullen je nooit vergeten Corrie. Ellie en Truus." Ja, zo staat het er. En ze hebben het samen bedacht! „Ik ben er toch zo blij mee", zegt Rinny wel een paar keer 't Wordt een gezellige middag. „Zullen we nu eens laten zien, wat we samen van vader gekregen heb ben?" vraagt moeder een poosje later aan haar dochtertje „O. dat is waar ook". Rinny dribbelt naar een kast en haalt daar een pakje uit. Ze zet het op de tafel, terwijl het hele groepje er om heen komt staan Wat zijn ze nieuws gierig! Rinny peutert even aan het pakje en haalt er dan een keurige, leren etui uit. Deze geeft ze aan moeder Voor zichtig opent moeder de koker en dan komt er een fonkelnieuwe verrekijker te voorschijn Het apparaat ziet er voornaam uit met de blauwglanzen'" lenzen. De meisjes slaken een kreet van verwondering „O. wat mooi!" Ze begrijpen best waarom Rinny's vader, die zee-officier is, juist dit ge schenk heeft gestuurd Rinny en haar moeder zijn beiden dol op de natuur Soms gaan ze samen uren de heide op of de bossen in. Ze weten heel veel over de Schepping te vertellen en deze verrekijker zal hen dus bijzonder goed te pas komen. Ook in de stad Daar hebben ze immers gelegenheid genoeg, om met de weekenden het vrije veld in te gaan. Truus streelt een keer met haar hand over het glimmende apparaat. „Kijk er maar eens door", moedigt moeder aan' „Wacht, ik zal je even helpen in stellen." Moeder draait even aan een paar ringen en kijkt dan zelf door het instrument. Weer verstelt ze dan de draaischijf. „Kom maar even mee naar buiten, lui. Dan mogen jullie er allen doorkijken", beslist moeder verder. Buiten gekomen vertelt moeder eerst nog iets over de kijker Er staan een paar kleine cijfers op en dat betekent natuurlijk wat. Moeder wijst er niet de vinger naar. Ze lezen het allen 7 x 50. „Die zeven", verduidelijkt moe der „betekent dat de lenzen, dat zü.. deze ronde «glazen aan de achterkant, zeven maal vergroten Als je er door kijkt, lijkt het dus of alles zeven maal dichterbij staat." De tijd vliegt om. 't Is donker voor ze er erg in hebben. Om half negen zal Truus vader hen komen halen Ze mogen niet zonder een oudere erbij in het donker naar huis gaan en dat is begrijpelijk. Maar eerst neemt moeder de meisjes even mee naar buiten. „Ik zou jullie het getal vijftig nog even uitleggen, dat op de kijker staat, is het niet?" „O, dat is waar ook" herinnert zich Corrie. De meisjes zijn een en al nieuws gierigheid. Het is buiten niet erg koud, maar wel vrij donker. In de verte kun je nog maar nauwelijks de omtrekken van het bos zien. „Kijk er nu maar eens door", begint moeder. Corrie mag eerst Nu. ze weet niet wat ze ziet. Alles lijkt nu veel lich ter. Corrie ziet zelfs een vogel vliegen boven de bomen van het bos. Even tuurt ze naast de kijker, maar dan ziet ze er niets van. „Fantastisch" laat ze zich ontvallen Vanzelfsprekend wil len ze dat nu allen ontdekken. „Dat is nu de betekenis van het ge tal vijftig", zegt moeder. „Tenminste „Mijn spelen is leren" Interessante tentoonstelling in het streekmuseum te Rhenen Wie niet gezegend is met die ontvankelijkheid van zinnen en zenuwen, van gevoel en verstand, van verbeelding en werkelijkheidszin, die voorwaarde is voor het zien en genieten van kunstwerken, loopt zcih in een museum of op een tentoonstelling vaak te vervelen. Wie die gave om het „geheim" van het kunstwerk te ontraadselen mist ohaar in zichzelf niet ontwikkeld heeft, kan wél uiterst geboeid raken door voorwerpen, die de sfeer en de geest van ver vlogen tijden oproepen. Tot en met 14 augustus kan men een dergelijke ten toonstelling in het museum te Rhenen bezichtigen, die een beeld tekent dan het kinderleven in de 18de eeuw Hoewel de voorwerpen verspreid staan op gesteld, kan men gemakkelijk enige afdelingen onderscheiden n.l. speelgoed, kinderboeken en calligrafische kinderproducten. „Probeer het maar eens" zegt moe der tegen Truus. Truus moet eerst even wennen. Maar dan ziet ze het „Oóóóh!" laat ze zich ontvallen. „Alles staat vlakbij!" Moeder glimlacht en de anderen popelen nu ook om te kijken Ze krijgen allen een beurt en ze vinden het prachtig 't Is wel een beetje moei lijk om het instrument goed stil te houden, maar dat leert vanzelf. „Wat het getal vijftig betekent, zal ik vanavond, als het donker wordt, wel uitleggen", belooft moeder even later. „Waarom als het donker wordt, mevrouw", vraagt Corrie. „Daar heb ik een speciale bedoeling mee", lacht moe der. Maar dat merk je wel." Ondertussen houdt Truus het appa raat weer voor haar ogen en tuurt de boskant uit. „O. wat leuk", begint ze plot§. „In die boom ginds zie ik een eekhoorn. Hij knabbelt ergens aan. Ik kan het toch zo duidelijk zien! Och, hij laat iets vallen. Kijk nu eens! Hij rent vliegensvlug naar beneden. „Ik zie niets" antwoordt Ellie laco niek. Ze schieten allen in de lach Nog al logisch dat je zonder kijker hét beestje niet kunt zien, zo ver af Truuo geeft nu het apparaat snel aan Ellie, en deze ziet nog juist het eekhoorntje weer naar de boomtop snellen, om zijn maaltijd voort te zetten. Natuurlijk willen ze nu allen even kijken. Het is toch maar een fijn geschenk. Ondanks het vooruitzicht van het afscheid wordt het nog een plezierige middag. Ze maken een lange wande ling, waarbij de verrekijker niet ver geten wordt Moeder ontdekt steeds nieuwe dingen en daar wijst zij dan de meisjes op. Hans mag dit keer ook mee, maar aan de riem! Vanzelfsprekend gaan ze ook even bij Corrie's grootmoeder langs, die al tijd weer klaar staat met de limonade- fles Ranja lusten de meisjes in het na jaar ook wel Grootmoeder geeft Rinny een kleurrijke wandtekst mee met een prachtige tekening er op van de Barm hartige Samaritaan Rinny is er blij mee en belooft er zuinig op te zijn Ze zal de plaat op jhaar eigen kamertje hangen, als ze weer thuis is. 's Avonds mogen de drie vrolijke vriendinnetjes bij Rinny blijven eten Dat hebben ze al vaker gedaan en ze doen dat maar wat graag! Rinny peutert even aan het pakje als het cijfer zeven er ook bij staat, want dan noemt men het apparaat een nachtkijker Je hebt het nu zelf ontdekt, dat je er in het donker nog aardig goed door kunt zien. Waar dat nu allemaal precies door komt, zal ik jullie maar besparen, want dan wordt het zo ingewikkeld." Het groepje blijft nog een poosje buiten Het is zo interessant Maar ten slotte gaan ze toch weer naar binnen De vrolijkheid gaat nu echt een beetje minder worden. Om het naderende af scheid. CARBOVIT tegen maag- en darmstoornissen. MUGOLIN (reukloos) I ter voorkoming van muggebeten. SPEELGOED Bij het speelgoed vallen de veel kleurige opticaprenten direct op. Zij werden in een optica of rarekiek be keken, een voorloper van de stereo- scoop, waarin men de afbeeldingen ziet in drie dimensies. Onder de houtsne den. die ook ter lering aan de kinderen werden getoond, is die door Nic. Muys uitgegeven, getiteld De vijf zinnen, het fraaist Symbolisch zijn gezicht, gehoor, reuk, smaak en gevoel voorgesteld, met talent in het hout gesneden. Muys gaf in de eerste helft van de 18de eeuw - De vijf zinnen, zijn een eeuw ouder - een tweede prent uit: het oorlogsschip Den Eendracht Curieus is de plaat met het rijmpje: Wie luy en lekker is, Die moet na 't Leckerlant; Die eet er vleesch en visch En rept er hand noch tand. Of de voorstelling van Luilekker land de 18de-eeuwse lieverdjes een af keer van luiheid heeft ingeboezemd wagen wij te betwijfelen. Een prent met nqg echt 17de-eeuwse trekken is die van de Zondvloed (Ge nesis aen het VII Capittel). Ook de Trap des Ouderdoms door Joost Broers uitgegeven stamt uit de 17de eeuw. Drastisch is de houtsnede van de Sardammer stier, die een man, een vrouw en een kind doodt, vermoede lijk ter waarschuwing van de jeugd. Een tweetal prenten van Ir. vtn Kuyck te Doorn toont dat legpuzzles niet een vondst van onze tijd zijn, maar reeds veel eer ontworpen werden. De voorstellingen zijn bont en weinig artistiek en weinig des kinds. Het speelgoed als de meubeltjes, de zilveren serviesjes, het hemelbed van groene en witte zijde, een pop in een looprek, een tinwinkel - welk een ge duld moet de maker gehad hebben bij het vervaardigen van de miniatuur tinnen voorwerpjes - al dat speelgoed lijkt ons maar weinig een appèl te doen op de fantasie van de kinderen. Het speelgoed is te realistisch, niet stevig en sterk, niet eenvoudig van vorm, niet karaktervol De alledaagse vormgeving moet wel alle fantasie in die kinderen gedood en geen vrij spel gelaten hebben aan hun overrijke kin derlijke verbeelding. Een lange Lijs met een zaagsellijf wint het stellig van de 18de eeuwse Rpppen, evenals van onze pratende en plassende looppop pen! Een uitzondering vormen de aanleg steiger met hijskraan en boot én de stoffenwinkel Het bureautje is. zonder de later aangebrachte spiegel, een mooi meubel en het linnenpersje een aardig stuk evenals het wastafeltje, maar wat moest het kind er mee aanvangen? Boeken Meer dan het speelgoed werpen de collecties boeken, vele uit het museum De Waag te Deventer, een schril licht op geest en strekking van de opvoe ding in de 18de en begin 19de eeuw Het is de tijd, gekenmerkt door een streven naar kennis, ontwikkeling, naar Aufklarung, verlichting. Had de oude school veel tijd besteed aan het onder richt in de Openbaring door bijbelse lectuur en het leren van gebeden en van de catechismus, in de 18de eeuw wenste men iets anders. Wel bleef men godsdienstige vorming noodzakelijk achten, maar men trachtte dit te doen door het bijbrengen van een natuur lijke godsdienst, door het leren kennen van de Schepper uitsluitend uit Zijn werken. Door het doen begrijpen van de leer stof wilde men het verstand ontwikke len en voorts bij het kind christelijke deugden aankweken, vooral door i id- del van zedekundige lectuur, waarin brave kinderen ten voorbeeld werden gesteld Reeds de titels der leesboekjes verraden het laatste b.v.: „Treffende en leerzame historie van Gijs de mei- denjilaag gevolgd door Een heel lief en kurieus geschiedenisje van het V-ome Doortje, twee mooye gedichten met ge kleurde platen, vervaardigd voor aller lei kinderen, zoete en stoute." Een an der boekje heet: „Leerzame gesprek ken en verhalen voor de Beschaafde jeugd, strekkende ter bestrijding van het Bijgeloof en de vrees voor Spoken en Geestverschijningen. Te Amsterdam bij de Wed van Kesteren en Zoon 1817." De boekjes zijn soms fraai, soms zoetelijk geïllustreerd. Calligrafie Tenslotte de schrijfproducten, de nieuwjaars- en kermisprenten, waarbij de „cost voor de baat" uitging! De schrijfmeesters wendden in de 17de en 18de eeuw vruchteloze pogingen aan de kinderen de schone kunst te leren. Zij zelf waren meesters in „de edele penneconste". Dat hun talent bewon dering afdwong, blijkt uit het feit dat Vondel de meesters Henrick Meurs, Lieven van Koppenol en Daniel de de Lange „de Fenix der pennevoerde- ren", eerde in zijn gedichten. Ook Huygens'loofde Van Koppennol. In de 18de eeuw waren Leendert Weuyster en Jan Pas vermaard. Hun voorbeelden waren vaak ware kunststukken, voor de kinderen, die vaak aan zich zelf werden overgelaten, echter veel te moeilijk. Een waarlijk calligrafisch kunststuk je op de tentoonstelling is de Kermis- brief „aan mijn Eerwaarden Vader" uit de collectie van de Heer Van Hel bergen te Arnhem. Niet alleen zijn de woorden fraai geschreven, maar ook de figuren van dieren en kinderen zijn met zwierige halen feilloos neergezet. Vermoedelijk is deze brief geen kinder werk maar een voorbeeld van een meester. Portret Eén kinderportret is aanwezig van een zekere A. de Lelie. Een kind met een hond. Geen kind van zuivere na tuurlijkheid en eenvoud, maar een be klagenswaardig wezentje welks spe len leren is, een juffertje in een statie- rok, zelfvoldaan glimlachend, een kin derbeeltenis uit een onkinderlijke tijd. U doet langer met Setter Set nylons in de nieuwe Rosella kleuren ziet U bij: Hoofdstraat 45 tel 2165 Frans Halslaan 26, tel 3044 Al met al een boeiende interessante expositie, die de 18de-eeuwse menta liteit goed weergeeft Oudere geschied schrijvers hebben deze eeuw verguisd, haar als pruikentijd uitgescholden. Zelfs een hedendaagse historicus ls dr. Ph. de Vries, die in 1954 een studie schreef over de Nederlandse cultuur in de eerste helft van de 18de eeuw, laakt nóg de verstarring, de gezapig heid. de decadentie, de liederlijkheid en brutaliteit van de regentenstand in de omgang met minderen, de malaise, de zieke geestesgesteldheid, de enorme da ling van het culturele peil. Zijn betoog lijkt een requisitoir. Hij gaat te ver met schrijvers als Poot en Langendiik te verwerpen. Justus van Effen noemt hij zelfs een „fatsoensrakker". Maar nu komt moeder met haar plannetje: Als het over een paar maan den kerstfeest wordt, mogen de drie vriendinnen een paar dagen bij Rinny komen logeren In de stad! Er gaat een hoeraatje op! Opeens lijkt nu alles weer veel blijder. Vooral als moeder er bij vertelt, dat hun ouders er al van afweten. Als de meisjes een poosje later met Truus vader het paadje aflopen, roe pen ze opgewekt „Daóg. Rinny! Tot ziens." En Rinny groet ook: „Dóag! Tot op het kerstfeest!" Ze zullen el kaar echter veel eerder ontmoeten Maar dat is nog een geheim (wordt vervolgd) KIRPESTEIN VEENENDAAL CITY-MOTORS - EI)E MAANLAND Weet u, wat m'n eerste reactie was Toen ik in m'n lijfblad las Dat Maanland in het Veen zou komen Men heeft ons bij de neus genomen 'k Dacht aan 'n grap van 1 april Ook wel aan een of andere gril Maar verder lezend, dacht ik weldra Het Veen streeft iets heel prettigs na N.l. de jeugd, waar het om gaat Zoveel mogelijk nan de straat Daarom ook gaat men iets creëeren Wat ieder toejuicht, 't Kan verkeren Zo schreef reeds Brero in z'n tijd Want nu wordt Maanland echt 'n feit Nog steeds (of 'k moet me erg vergissen) Moeten veel kinders toch nog veel missen Juist voor dezulken wel het meest Organiseert men 't. z.g. Maanlandfeest Want dat 't een feest wordt, staat wel vast Veel ouders zijn aangenam verrast Met het genomen initiatief En nog wel voor zo'n laag tarief Als toegangsprijs, daarnaast voor elk Nog ranja of chocolademelk Inbegrepen de toegang tot 't bad Vergeleken bij wat men vroeger had Heeft de jeugd van heden meer vertier En ontspanning, daarnaast meer plezier Dan mijn generatie in 't verleden Toen wij nog niet aan Maanland deder J M en beschermt tegen zonnebrand Pigmaderm.Tube f 2,95 Andere hedendaagse historici hebben licht- en schaduwzijden van die tijd tot hun ware proporties teruggebracht. Desondanks is de verheerlijking van die periode in de toelichting bij de Rhenense tentoonstelling zeer aan vechtbaar. „Dat wij met onze moderne verworvenheden wortelen in die vroe ger zo gesmade pruikentijd" gelooft niemand. „West-Europa vormt in de 18de eeuw de culturele eenheid, waar naar wij zo moeizaam streven." Die eenheid was maar zwak, meer schijn dan werkelijkheid en werd in één slag weggevaagd in 1795 „Parijs is de hoofd stad, Frans het algemeen beschaafd Europees." Deze Franse beschaving werd echter vooral in ons land onbe grepen nageaapt. „Het is de tijd van het rococo, van de sierlijkheid, van het spelen van het schone levensspel." Speelde men dat niet op een vulkaan? En dat levensspel van het Rococo was méér dan decadent, was immoreel, een immoraliteit, die helaas buiten Frank rijk werd nagevolgd „De tijd, die zich voor het eerst zonder neerbuigendheid interesseert voor het andere, het vreemde uit verre landen en onbeken de wereldbeschouwingen." Alsof die in teresse niet veel ouder was. „De tijd ook die voor het eerst bewust spreekt over verdraagzaamheid en menselijke waardigheid en die zo een strijd in luidt. die wij nog steeds voeren." Al eeuwen eer werd echter de tolerantie gedachte geuit en gepropageerd door humanistische libertijnen als Castellio en Coornhert èn door Willem de Zwijger De toelichting suggereert als zouden de beschaving en de cultuui eerst in de 18de eeuw zijn aangevangen! De verrijking van de cultuur danken wij veel meer aan de Middeleeuwen, de Renaissance, de Gouden Eeuw. De 18de eeuw die ik lief, braaf, zoet en goddeloos zoo willen noemen, heeft meer kwaad dan goed gedaan En het kind in die tijd valt te beklagen Onze kinderen is een Detei lot beschoren. D. Philips.

Digitale periodieken - Gemeentearchief Veenendaal

De Vallei | 1965 | | pagina 6