poomde j
I
SetterSet
P
E
L
CHEVROLET
inny
De 18de eeuw herleeft in kinderboeken
en speelgoed
OPREIS
m
m
n
m
Weven
is reusachtig leuk
nylons va. 1.98
Fa. L. HEY
V.A.B.
't Mooiste bruin
Nieuwsblad „DE VALLEI"
vrijdag 9 juli 1965
6
Verschijnt als bijlage van het
streekblad „DE VALLEI"
onder redactie van Tante Jos.
ONZE JARIGEN
10
Juli
Ineke Atteveld
10
Willy van Engelenburg
10
Vera de Jong (Eist U.)
10
Corrie Wagensveld
12
Rinie v. d. Kaa Jtenswoude)
12
ff
René van Dam (Rhenen^
12
n
Alie v. Beek
12
w
Marjan v. Erven
12
Beppie Bosboom
13
ff
Alie Kranenburg
13
9f
Hans van Rooijen
13
ff
Nellie van Kruistum
14
ff
Hans Rebel
15
ff
Ria Terlouw
15
ff
Minette Heij
15
ff
Arie v. d. Haar
16
ff
Corrie Sel
Alle jarigen van harte gefeliciteerd!
ZILVERPAPIER EN CAPSULES
Beste jongens en meisjes.
Hele bergen zilverpapier en capsules
heb ik deze week gekregen, waarvoor
natuurlijk allemaal hartelijk bedankt.
Ik hoop dat we zo door gaan en gauw
weer een zending aan de Gelderse
'Blindenbond kunnen sturen. Doe maar
goed je best allemaal.
De namen van degenen die zilver
papier en capsules brachten zijn: Melia,
Ella en Gerard van Ginkel, Elisabeth
Beijk, Janny, Corry en Hans van
Schaik, Huibke Hovestad, Anneke Fid-
der, Ida van de Pest, Joke de Fluiter
en de kleuterscholen De Klimop en
,'t Trefpunt.
Ik denk dat de meesten van jullie
al wel gauw met vakantie gaan of mis
schien al wel zijn geweest. Schrijven
jullie me eens een keer waar je ge
weest bent en wat je allemaal gezien
en gedaan hebt? Dat zou ik echt reuze
leuk vinden. Hartelijke groeten van
Tante Jos.
Figuur a
EEN MATJE
Je kunt in een wip een klein weef
getouw maken. Daarvoor gebruik je
karton, dat je knipt in het model van
figuur 1 in de tekening. Het is 6 x 4
cm groot. Op dit kleine weefgetouw
kun je matjes weven voor je poppen
huis.
De wol. waarop je wilt gaan wer
ken, de zogenaamde schering, moet je
aan de achterkant van het karton vast
plakken met sellotape bij een van de
zijkanten. In figuur 1 zie je ook nog
hoe je de wol om het kartonnen weef
getouw legt. Er moet een oneven aan
tal draden zijn als je klaar bent met
hét leggen van de schering.
Dan neem je een lange, dikke stop
naald, waarin je een draad wol of raf
fia steekt. En dan begin je gewoon te
stoppen: over de eerste draad, onder
de tweede door, over de derde heen,
onder de vierde door enzovoort, totdat
je komt aan de laatste draad, dat is
dus weer een oneven nummer, waar
je overheen gaat en gelijk weer on
derdoor om in de richting terug te
werken, zodat je dus nu krijgt: onder
de eerste draad, over de tweede draad,
onder de derde enzovoort.
Dat zie je allemaal heel duidelijk in
figuur 2. Zo maak je steeds maar een
nieuwe inslag tot alle ruimten tussen
de schering zijn gevuld, waarna je af
hecht met een klein knoopje aan de
onderkant. Dan haal je de inslag
draden over de punt van je „weefge
touw" heen en kun je je nieuwe mat
in het poppenhuis leggen (fig. 3).
Figuur b.
EEN BOODSCHAPPENMANDJE
VOOR JE POP
Ook dit boodschappenmandje kun je
weven op een kartonnen weefgetouw,
maar nu is de bovenkant van je weef
getouw gepunt (fig. I). Dit weefgetouw
is 7Vï x 5 cm groot. Je kunt zowel
dikke wol gebruiken als dun koord,
dat je over het weefgetouw gaat span
nen van links naar rechts, zoals de
pijl in figuur I aangeeft.
Je legt de scheringdraad over de
voorkant van het weefgetouw van het
ene eind naar het andere, gaat dan
aan het eind gekomen achterlangs, over
de onderkant van je weefgetouw weer
terug naar boven, haalt dan de draad
achter de horizontale draad langs naar
voren, gaat gelijk weer naar beneden
en over de onderkant, maar nu aan de
Correspondentie te richten aan
Tante Jos per adres:
Parallelweg 10 - Veenendaal.
achterkant van je weefgetouw, weer
naar boven.
Daar ga ie door hetzelfde dallitje
tussen twee punten weer naar voren,
onder de horizontale draad door naar
voren, maar nu. voor je wger naar be
neden gaat, eerst door het volgende
dalletje en daardoor dus aan de ach
terkant naar beneden, over de onder
kant van je weefgetouw heen n.iar
voren, omhoog, onder de horizontale
draad door naar voren en gelijk weer
omlaag en langs de achterkant kom je
dan .weer terug in hetzelfde tweede dal
letje tussen twee punten, waarna de
draad weer naar voren komt, langs de
punt onder de horizontale draad door
naar het tweede dalletje en weer via de
achterkant van je weefgetouw terug.
Je zou misschien denken, dat het
heel eenvoudig is om met één vuist
slag het laatje uit een luciferdoosje
stuk te slaan. Maar heus, dat is niet
altijd het geval. Als je dit namelijk op
de smalle kant van de huls van je
luciferdoosje zet (kijk naar de teke
ning). dan zul je ontdekken, dat het
bijna onmogelijft Is het „laatje" stuk
te slaan. Maar je moet het wel precies
zo neerzetten als in de tekening is aan
gegeven en dan zul je zelfs aan je
vader kunnen vragen om het stuk te
slaan en bijna zeker weten, dat hem
dat niet zal lukken!
Figuur d.
WAAR GAAT HIJ NAAR TOE?
Het is zomer en onze landloper vindt
het leven nu maar reuze fijn. Maar
waar loopt hij nu zo vrolijk heen? Dat
zul je te weten komen als je de letters
van zijn hoofd en hoed in de goede
volgorde zet.
ua}satpue&\i :pxoocnjuy
PIET EN SPOTJE
(4) De Dinosaurus is echter reusachtig vrien
delijk. Zij danste zo in het rond omdat zij zich
zo gelukkig voelde! Toen kreeg Piet een schit
terend idee. Kijk maar eens hoe dapper hij wel
was. Hij liep naar Dino toe en stelde haar iets
voor. Wat dat nu toch wel zijn kon?
y
(wordt vervolgd)
In figuur II, zie je heel duidelijk hoe
de draden worden gespannen en ook,
dat het echt niet zo moeilijk is als het
misschien wel lijkt. Zo ga je door totdat
je hele weefgetouw bespannen is, m-ar
denk er ook hierbij aan. dat je een on
even aantal dubbele gespannen draden
moet hebben en dat je, als je voor de
laatste keer aan de onderkant van je
weefgetouw bent gekomen, nog één
keer achterom omhoog gaat en door
het dalletje omlaag, zodat je dan dus
drie spandraden naast elkaar krijgt.
Als je nu weer beneden aan je weef
getouw komt, bevestig je aan je span
draad de draad, waarmee je gaat we
ven, dus de inslagdraad. Aan het pijltje
zie je welke draad de laatste schering
draad (of spandraad) is en aan de ver
andering van kleur zie je waar dan de
inslagdraad, dus je weefdraad begint.
Nu ga je weer weven, maar dan on
der twee draden door. erover heen en
onder door enzovoort, aan de onder
kant van je weefgetouw. En dat doe
je ook aan de achterkant ervan, zodat
je dus eigenlijk helemaal in het rond
werkt. Tenslotte kom je dan weer aan
de voorkant, waar de derde draad ligt,
waaraan je je weefdraad hebt vast
geknoopt.
Daar ga je nu onderdoor en dan kom
je dus zo uit. dat je weer over de eerste
dubbele draad heen komt, onder de
volgende door, enzovoort, weer hele
maal in het rond. Kom je nu aan de
enkele, de derde spandraad, links in
de tekening, dan ga je er overheen en
weer onder de eerste dubbele draad
door enzovoort. Als je de aanwijziging
in figuur II volgt, dan is ook dit weer
heel makkelijk te zien.
Als je twee verschillende kleuren
raffia of wol gebruikt, kun je bijvoor
beeld van onderaf te rekenen eenderde
van het mandje in de ene kleur ma
ken, het middelste gedeelte in de twee
de kleur en het bovenste gedeelte weer
in de eerste kleur. En daarin kun je
natuurlijk zoveel variatie brengen als
je maar wilt. De bedoeling zie je in
figuur III.
Als je werkstuk klaar is, trek je de
horizontale draad aan de top er uit en
dan kun je heel gemakkelijk het kar
tonnetje (je weefgetouw dus) ook uit
je werkstuk halen. Nu maak je de
eindjes van de wol of raffia met een
klein knoopje vast, maak een paar
hengseltjes boven aan je mandje en
wat zal je pop nu blij zijn!
Figuur c.
EEN KUNSTJE
IN AKTIE
(vervolgverhaal in 10 delen)
door Rik Valkenburg
1. Tot ziens, Rinny
Er klinkt gepraat op het eenzame,
stille heidepaadje. Gezellig gebabbel!
Van wie zal het zijn? Kijk, daar komen
ze. De drie vrolijke vriendinnetjes. Ze
lachen en ze stoeien. Ze maken pret,
net als altijd.
Als altijd Soms worden ze zo
maar even stil. Dan lijkt het of ze aan
iets denken, wat niet zo prettig is. „Ik
vind het fijn, voor Rinny; maar toch
is het jammer", zegt er één.
De anderen knikken. Ze zijn het er
roerend mee eens. Vandaag gaan ze
voor het laatst naar hun vriendinnetje,
dat maanden geleden, hier op dit ge
heimzinnige heidepaadje is komen wo
nen, met haar moeder en Hans. de
hond. Omdat ze ziek geworden was.
Wat hebben ze samen veel pret ge
had. Soms ook wel minder leuke din
gen, maar tóch En nu gaat Rinny
weer terug naar de stad. Ze is hele
maal beter! En dat vinden de drie
vriendinnetjes, Corrie, Ellie en Truus
wel prachtig Natuurlijk! Rinny is im
mers al zo lang ziek geweest.
Maar dat hun vriendinnetje nu weer
terug gaat naar de stad, kijk, dat vin
den ze helemaal niet zo leuk. Ze zijn
erg veel van Rinny en haar moeder
gaan houden. Ze komen er zo vaak.
Ook al omdat Corrie's oma, waar zij
dikwijls boodschappen voor doen, in
deze buurt woont. En nu zullen ze hun
nieuwe vriendinnetje moeten missen.
Nee, dat vinden ze niets leuk. Van
middag gaan ze er voor het laatst heen.
Om afscheid te nemen
Maar er is ook nog iets prettigs. Ze
hebben samen een afscheidscadeautje
voor Rinny gekocht en er een opdracht-
je in geschreven. Dat zal hun vrien
dinnetje vast wel aardig vinden.
Hoor. er blaft een hond. Hans na
tuurlijk. Het lijkt wel of hij ruikt dat
zij er aan komen. Ze zijn er nu bijna.
Rechts van het pad staat, zomaar aan
de rand van het heideveld, een oud
huisje. Daar woont Rinny nu, zo lang
ze ziek is Hans staat voor het raam
te blaffen Hij is altijd blij als de vro
lijke vriendinnetjes op visite komen
Dan kan hij weer lekker met hen
stoeien.
Rinny komt al naar buiten en rent
het drietal tegemoet. Je zou niet zeg
gen, dat het meisje zo ziek geweest is.
Ze ziet er nu zo gezond uit! Vrolijk
begroet ze haar vriendinnen en weldra
gaat het hele groepje naar binnen,
waar Hans staat te popelen om zijn
aandeel in de begroeting te leveren.
Het huis is plotseling vol lawaai
Rinny's moeder lacht altijd maar wat
om die druktemakertjes. Ze weet zeker
dat ze deze drie vrolijke rakkertjes zal
missen, als ze weer in de stad woont
Evengoed als Rinny. Maar mevrouw
glimlacht toch fijntjes Zou ze mis
schien een plannetje hebben?
Al spoedig komen de drie vriendin
netjes met hun afscheidscadeau voor
de dag. Rinny vindt het prachtig!
Vooral »m de leuke opdracht die er
in staat Rinny leest het een keer
hardop voor: „Van je drie vriendinnen
uit Heidedorp, toen je ziek was We
zullen je nooit vergeten Corrie. Ellie
en Truus."
Ja, zo staat het er. En ze hebben het
samen bedacht! „Ik ben er toch zo blij
mee", zegt Rinny wel een paar keer
't Wordt een gezellige middag.
„Zullen we nu eens laten zien, wat
we samen van vader gekregen heb
ben?" vraagt moeder een poosje later
aan haar dochtertje „O. dat is waar
ook".
Rinny dribbelt naar een kast en haalt
daar een pakje uit. Ze zet het op de
tafel, terwijl het hele groepje er om
heen komt staan Wat zijn ze nieuws
gierig!
Rinny peutert even aan het pakje en
haalt er dan een keurige, leren etui
uit. Deze geeft ze aan moeder Voor
zichtig opent moeder de koker en dan
komt er een fonkelnieuwe verrekijker
te voorschijn Het apparaat ziet er
voornaam uit met de blauwglanzen'"
lenzen. De meisjes slaken een kreet
van verwondering „O. wat mooi!"
Ze begrijpen best waarom Rinny's
vader, die zee-officier is, juist dit ge
schenk heeft gestuurd Rinny en haar
moeder zijn beiden dol op de natuur
Soms gaan ze samen uren de heide op
of de bossen in. Ze weten heel veel
over de Schepping te vertellen en deze
verrekijker zal hen dus bijzonder goed
te pas komen. Ook in de stad Daar
hebben ze immers gelegenheid genoeg,
om met de weekenden het vrije veld
in te gaan.
Truus streelt een keer met haar hand
over het glimmende apparaat. „Kijk
er maar eens door", moedigt moeder
aan' „Wacht, ik zal je even helpen in
stellen." Moeder draait even aan een
paar ringen en kijkt dan zelf door het
instrument. Weer verstelt ze dan de
draaischijf. „Kom maar even mee naar
buiten, lui. Dan mogen jullie er allen
doorkijken", beslist moeder verder.
Buiten gekomen vertelt moeder eerst
nog iets over de kijker Er staan een
paar kleine cijfers op en dat betekent
natuurlijk wat. Moeder wijst er niet
de vinger naar. Ze lezen het allen
7 x 50. „Die zeven", verduidelijkt moe
der „betekent dat de lenzen, dat zü..
deze ronde «glazen aan de achterkant,
zeven maal vergroten Als je er door
kijkt, lijkt het dus of alles zeven maal
dichterbij staat."
De tijd vliegt om. 't Is donker voor
ze er erg in hebben. Om half negen
zal Truus vader hen komen halen Ze
mogen niet zonder een oudere erbij in
het donker naar huis gaan en dat is
begrijpelijk. Maar eerst neemt moeder
de meisjes even mee naar buiten.
„Ik zou jullie het getal vijftig nog
even uitleggen, dat op de kijker staat,
is het niet?" „O, dat is waar ook"
herinnert zich Corrie.
De meisjes zijn een en al nieuws
gierigheid. Het is buiten niet erg koud,
maar wel vrij donker. In de verte kun
je nog maar nauwelijks de omtrekken
van het bos zien. „Kijk er nu maar
eens door", begint moeder.
Corrie mag eerst Nu. ze weet niet
wat ze ziet. Alles lijkt nu veel lich
ter. Corrie ziet zelfs een vogel vliegen
boven de bomen van het bos. Even
tuurt ze naast de kijker, maar dan
ziet ze er niets van. „Fantastisch" laat
ze zich ontvallen Vanzelfsprekend wil
len ze dat nu allen ontdekken.
„Dat is nu de betekenis van het ge
tal vijftig", zegt moeder. „Tenminste
„Mijn spelen is leren"
Interessante tentoonstelling in het streekmuseum te Rhenen
Wie niet gezegend is met die ontvankelijkheid van zinnen en zenuwen, van
gevoel en verstand, van verbeelding en werkelijkheidszin, die voorwaarde is
voor het zien en genieten van kunstwerken, loopt zcih in een museum of op
een tentoonstelling vaak te vervelen. Wie die gave om het „geheim" van het
kunstwerk te ontraadselen mist ohaar in zichzelf niet ontwikkeld heeft, kan
wél uiterst geboeid raken door voorwerpen, die de sfeer en de geest van ver
vlogen tijden oproepen. Tot en met 14 augustus kan men een dergelijke ten
toonstelling in het museum te Rhenen bezichtigen, die een beeld tekent dan
het kinderleven in de 18de eeuw Hoewel de voorwerpen verspreid staan op
gesteld, kan men gemakkelijk enige afdelingen onderscheiden n.l. speelgoed,
kinderboeken en calligrafische kinderproducten.
„Probeer het maar eens" zegt moe
der tegen Truus. Truus moet eerst
even wennen. Maar dan ziet ze het
„Oóóóh!" laat ze zich ontvallen. „Alles
staat vlakbij!" Moeder glimlacht en de
anderen popelen nu ook om te kijken
Ze krijgen allen een beurt en ze vinden
het prachtig 't Is wel een beetje moei
lijk om het instrument goed stil te
houden, maar dat leert vanzelf.
„Wat het getal vijftig betekent, zal
ik vanavond, als het donker wordt,
wel uitleggen", belooft moeder even
later. „Waarom als het donker wordt,
mevrouw", vraagt Corrie. „Daar heb ik
een speciale bedoeling mee", lacht moe
der. Maar dat merk je wel."
Ondertussen houdt Truus het appa
raat weer voor haar ogen en tuurt de
boskant uit. „O. wat leuk", begint ze
plot§. „In die boom ginds zie ik een
eekhoorn. Hij knabbelt ergens aan. Ik
kan het toch zo duidelijk zien! Och,
hij laat iets vallen. Kijk nu eens! Hij
rent vliegensvlug naar beneden.
„Ik zie niets" antwoordt Ellie laco
niek. Ze schieten allen in de lach Nog
al logisch dat je zonder kijker hét
beestje niet kunt zien, zo ver af Truuo
geeft nu het apparaat snel aan Ellie,
en deze ziet nog juist het eekhoorntje
weer naar de boomtop snellen, om zijn
maaltijd voort te zetten. Natuurlijk
willen ze nu allen even kijken. Het is
toch maar een fijn geschenk.
Ondanks het vooruitzicht van het
afscheid wordt het nog een plezierige
middag. Ze maken een lange wande
ling, waarbij de verrekijker niet ver
geten wordt Moeder ontdekt steeds
nieuwe dingen en daar wijst zij dan
de meisjes op. Hans mag dit keer ook
mee, maar aan de riem!
Vanzelfsprekend gaan ze ook even
bij Corrie's grootmoeder langs, die al
tijd weer klaar staat met de limonade-
fles Ranja lusten de meisjes in het na
jaar ook wel Grootmoeder geeft Rinny
een kleurrijke wandtekst mee met een
prachtige tekening er op van de Barm
hartige Samaritaan Rinny is er blij
mee en belooft er zuinig op te zijn
Ze zal de plaat op jhaar eigen kamertje
hangen, als ze weer thuis is.
's Avonds mogen de drie vrolijke
vriendinnetjes bij Rinny blijven eten
Dat hebben ze al vaker gedaan en ze
doen dat maar wat graag!
Rinny peutert even aan
het pakje
als het cijfer zeven er ook bij staat,
want dan noemt men het apparaat
een nachtkijker Je hebt het nu zelf
ontdekt, dat je er in het donker nog
aardig goed door kunt zien. Waar dat
nu allemaal precies door komt, zal ik
jullie maar besparen, want dan wordt
het zo ingewikkeld."
Het groepje blijft nog een poosje
buiten Het is zo interessant Maar ten
slotte gaan ze toch weer naar binnen
De vrolijkheid gaat nu echt een beetje
minder worden. Om het naderende af
scheid.
CARBOVIT tegen maag-
en darmstoornissen.
MUGOLIN (reukloos)
I ter voorkoming van muggebeten.
SPEELGOED
Bij het speelgoed vallen de veel
kleurige opticaprenten direct op. Zij
werden in een optica of rarekiek be
keken, een voorloper van de stereo-
scoop, waarin men de afbeeldingen ziet
in drie dimensies. Onder de houtsne
den. die ook ter lering aan de kinderen
werden getoond, is die door Nic. Muys
uitgegeven, getiteld De vijf zinnen, het
fraaist Symbolisch zijn gezicht, gehoor,
reuk, smaak en gevoel voorgesteld,
met talent in het hout gesneden. Muys
gaf in de eerste helft van de 18de eeuw
- De vijf zinnen, zijn een eeuw ouder -
een tweede prent uit: het oorlogsschip
Den Eendracht Curieus is de plaat met
het rijmpje:
Wie luy en lekker is,
Die moet na 't Leckerlant;
Die eet er vleesch en visch
En rept er hand noch tand.
Of de voorstelling van Luilekker
land de 18de-eeuwse lieverdjes een af
keer van luiheid heeft ingeboezemd
wagen wij te betwijfelen.
Een prent met nqg echt 17de-eeuwse
trekken is die van de Zondvloed (Ge
nesis aen het VII Capittel). Ook de
Trap des Ouderdoms door Joost Broers
uitgegeven stamt uit de 17de eeuw.
Drastisch is de houtsnede van de
Sardammer stier, die een man, een
vrouw en een kind doodt, vermoede
lijk ter waarschuwing van de jeugd.
Een tweetal prenten van Ir. vtn
Kuyck te Doorn toont dat legpuzzles
niet een vondst van onze tijd zijn,
maar reeds veel eer ontworpen werden.
De voorstellingen zijn bont en weinig
artistiek en weinig des kinds.
Het speelgoed als de meubeltjes, de
zilveren serviesjes, het hemelbed van
groene en witte zijde, een pop in een
looprek, een tinwinkel - welk een ge
duld moet de maker gehad hebben bij
het vervaardigen van de miniatuur
tinnen voorwerpjes - al dat speelgoed
lijkt ons maar weinig een appèl te
doen op de fantasie van de kinderen.
Het speelgoed is te realistisch, niet
stevig en sterk, niet eenvoudig van
vorm, niet karaktervol De alledaagse
vormgeving moet wel alle fantasie in
die kinderen gedood en geen vrij spel
gelaten hebben aan hun overrijke kin
derlijke verbeelding. Een lange Lijs
met een zaagsellijf wint het stellig van
de 18de eeuwse Rpppen, evenals van
onze pratende en plassende looppop
pen!
Een uitzondering vormen de aanleg
steiger met hijskraan en boot én de
stoffenwinkel Het bureautje is. zonder
de later aangebrachte spiegel, een mooi
meubel en het linnenpersje een aardig
stuk evenals het wastafeltje, maar wat
moest het kind er mee aanvangen?
Boeken
Meer dan het speelgoed werpen de
collecties boeken, vele uit het museum
De Waag te Deventer, een schril licht
op geest en strekking van de opvoe
ding in de 18de en begin 19de eeuw
Het is de tijd, gekenmerkt door een
streven naar kennis, ontwikkeling, naar
Aufklarung, verlichting. Had de oude
school veel tijd besteed aan het onder
richt in de Openbaring door bijbelse
lectuur en het leren van gebeden en
van de catechismus, in de 18de eeuw
wenste men iets anders. Wel bleef men
godsdienstige vorming noodzakelijk
achten, maar men trachtte dit te doen
door het bijbrengen van een natuur
lijke godsdienst, door het leren kennen
van de Schepper uitsluitend uit Zijn
werken.
Door het doen begrijpen van de leer
stof wilde men het verstand ontwikke
len en voorts bij het kind christelijke
deugden aankweken, vooral door i id-
del van zedekundige lectuur, waarin
brave kinderen ten voorbeeld werden
gesteld Reeds de titels der leesboekjes
verraden het laatste b.v.: „Treffende
en leerzame historie van Gijs de mei-
denjilaag gevolgd door Een heel lief en
kurieus geschiedenisje van het V-ome
Doortje, twee mooye gedichten met ge
kleurde platen, vervaardigd voor aller
lei kinderen, zoete en stoute." Een an
der boekje heet: „Leerzame gesprek
ken en verhalen voor de Beschaafde
jeugd, strekkende ter bestrijding van
het Bijgeloof en de vrees voor Spoken
en Geestverschijningen. Te Amsterdam
bij de Wed van Kesteren en Zoon
1817." De boekjes zijn soms fraai, soms
zoetelijk geïllustreerd.
Calligrafie
Tenslotte de schrijfproducten, de
nieuwjaars- en kermisprenten, waarbij
de „cost voor de baat" uitging! De
schrijfmeesters wendden in de 17de en
18de eeuw vruchteloze pogingen aan
de kinderen de schone kunst te leren.
Zij zelf waren meesters in „de edele
penneconste". Dat hun talent bewon
dering afdwong, blijkt uit het feit dat
Vondel de meesters Henrick Meurs,
Lieven van Koppenol en Daniel de
de Lange „de Fenix der pennevoerde-
ren", eerde in zijn gedichten. Ook
Huygens'loofde Van Koppennol. In de
18de eeuw waren Leendert Weuyster en
Jan Pas vermaard. Hun voorbeelden
waren vaak ware kunststukken, voor
de kinderen, die vaak aan zich zelf
werden overgelaten, echter veel te
moeilijk.
Een waarlijk calligrafisch kunststuk
je op de tentoonstelling is de Kermis-
brief „aan mijn Eerwaarden Vader"
uit de collectie van de Heer Van Hel
bergen te Arnhem. Niet alleen zijn de
woorden fraai geschreven, maar ook
de figuren van dieren en kinderen zijn
met zwierige halen feilloos neergezet.
Vermoedelijk is deze brief geen kinder
werk maar een voorbeeld van een
meester.
Portret
Eén kinderportret is aanwezig van
een zekere A. de Lelie. Een kind met
een hond. Geen kind van zuivere na
tuurlijkheid en eenvoud, maar een be
klagenswaardig wezentje welks spe
len leren is, een juffertje in een statie-
rok, zelfvoldaan glimlachend, een kin
derbeeltenis uit een onkinderlijke tijd.
U
doet
langer
met
Setter Set nylons in de nieuwe
Rosella kleuren ziet U bij:
Hoofdstraat 45 tel 2165
Frans Halslaan 26,
tel 3044
Al met al een boeiende interessante
expositie, die de 18de-eeuwse menta
liteit goed weergeeft Oudere geschied
schrijvers hebben deze eeuw verguisd,
haar als pruikentijd uitgescholden.
Zelfs een hedendaagse historicus ls
dr. Ph. de Vries, die in 1954 een studie
schreef over de Nederlandse cultuur
in de eerste helft van de 18de eeuw,
laakt nóg de verstarring, de gezapig
heid. de decadentie, de liederlijkheid en
brutaliteit van de regentenstand in de
omgang met minderen, de malaise, de
zieke geestesgesteldheid, de enorme da
ling van het culturele peil. Zijn betoog
lijkt een requisitoir. Hij gaat te ver
met schrijvers als Poot en Langendiik
te verwerpen. Justus van Effen noemt
hij zelfs een „fatsoensrakker".
Maar nu komt moeder met haar
plannetje: Als het over een paar maan
den kerstfeest wordt, mogen de drie
vriendinnen een paar dagen bij Rinny
komen logeren In de stad! Er gaat een
hoeraatje op! Opeens lijkt nu alles
weer veel blijder. Vooral als moeder
er bij vertelt, dat hun ouders er al van
afweten.
Als de meisjes een poosje later met
Truus vader het paadje aflopen, roe
pen ze opgewekt „Daóg. Rinny! Tot
ziens." En Rinny groet ook: „Dóag!
Tot op het kerstfeest!" Ze zullen el
kaar echter veel eerder ontmoeten
Maar dat is nog een geheim
(wordt vervolgd)
KIRPESTEIN
VEENENDAAL
CITY-MOTORS - EI)E
MAANLAND
Weet u, wat m'n eerste reactie was
Toen ik in m'n lijfblad las
Dat Maanland in het Veen zou komen
Men heeft ons bij de neus genomen
'k Dacht aan 'n grap van 1 april
Ook wel aan een of andere gril
Maar verder lezend, dacht ik weldra
Het Veen streeft iets heel prettigs na
N.l. de jeugd, waar het om gaat
Zoveel mogelijk nan de straat
Daarom ook gaat men iets creëeren
Wat ieder toejuicht, 't Kan verkeren
Zo schreef reeds Brero in z'n tijd
Want nu wordt Maanland echt 'n feit
Nog steeds (of 'k moet me erg vergissen)
Moeten veel kinders toch nog veel
missen
Juist voor dezulken wel het meest
Organiseert men 't. z.g. Maanlandfeest
Want dat 't een feest wordt, staat wel
vast
Veel ouders zijn aangenam verrast
Met het genomen initiatief
En nog wel voor zo'n laag tarief
Als toegangsprijs, daarnaast voor elk
Nog ranja of chocolademelk
Inbegrepen de toegang tot 't bad
Vergeleken bij wat men vroeger had
Heeft de jeugd van heden meer vertier
En ontspanning, daarnaast meer plezier
Dan mijn generatie in 't verleden
Toen wij nog niet aan Maanland deder
J M
en beschermt tegen zonnebrand
Pigmaderm.Tube f 2,95
Andere hedendaagse historici hebben
licht- en schaduwzijden van die tijd
tot hun ware proporties teruggebracht.
Desondanks is de verheerlijking van
die periode in de toelichting bij de
Rhenense tentoonstelling zeer aan
vechtbaar. „Dat wij met onze moderne
verworvenheden wortelen in die vroe
ger zo gesmade pruikentijd" gelooft
niemand. „West-Europa vormt in de
18de eeuw de culturele eenheid, waar
naar wij zo moeizaam streven." Die
eenheid was maar zwak, meer schijn
dan werkelijkheid en werd in één slag
weggevaagd in 1795 „Parijs is de hoofd
stad, Frans het algemeen beschaafd
Europees." Deze Franse beschaving
werd echter vooral in ons land onbe
grepen nageaapt. „Het is de tijd van
het rococo, van de sierlijkheid, van
het spelen van het schone levensspel."
Speelde men dat niet op een vulkaan?
En dat levensspel van het Rococo was
méér dan decadent, was immoreel, een
immoraliteit, die helaas buiten Frank
rijk werd nagevolgd „De tijd, die zich
voor het eerst zonder neerbuigendheid
interesseert voor het andere, het
vreemde uit verre landen en onbeken
de wereldbeschouwingen." Alsof die in
teresse niet veel ouder was. „De tijd
ook die voor het eerst bewust spreekt
over verdraagzaamheid en menselijke
waardigheid en die zo een strijd in
luidt. die wij nog steeds voeren." Al
eeuwen eer werd echter de tolerantie
gedachte geuit en gepropageerd door
humanistische libertijnen als Castellio
en Coornhert èn door Willem de
Zwijger
De toelichting suggereert als zouden
de beschaving en de cultuui eerst in
de 18de eeuw zijn aangevangen! De
verrijking van de cultuur danken wij
veel meer aan de Middeleeuwen, de
Renaissance, de Gouden Eeuw.
De 18de eeuw die ik lief, braaf, zoet
en goddeloos zoo willen noemen, heeft
meer kwaad dan goed gedaan En het
kind in die tijd valt te beklagen Onze
kinderen is een Detei lot beschoren.
D. Philips.