Een
herfstwandeling
Instuif verzorgt kindervoorstellingen
in herfstvakantie
tussen
Eist
Amerongen
In verband met te verwachten grote belangstelling
nu in Verenigingsgebouw Eikenlaan
B
Natuurleven in eigen omgeving II
RHENEN
Ledenvergadering van het Nut
Amerongen
AMERONGEN
C.O.V. met nieuw programma H. van Eek werden bij acclamatie her-
Lieuwsblaü „DL VALLEI"
vrijdag iö oktober Ijüö
Voor de eerste maal hebben de leiders van het jeugdwerk „De Instuif" ook voor de herfstvakantie een
programma opgesteld. De aktiviteiten die men hield tijdens de grote zomervakanties en de paasvakantie
kregen zo'n overrompelende belangstelling dat men, gesteund door vele positieve reacties van ouderen, zeker
met deze vakantie-programma's wil doorgaan.
Om zoveel mogelijk kinderen bekend te maken met het programma zijn aan de hoofden van de scholen
stencils gestuurd met het verzoek deze in de klassen bekend te maken.
(van onze biologische medewerker)
Gezicht op de Elster molen
als route niet de grote Rijksweg Elst-Amerongen. Weliswaar loopt die door een mooi landschap, maar de grote ver-
kt$rsdrukte is weinig geschikt om U er volop van te doen genieten. Het pad, dat we nemen, ligt vlak in de buurt,
slechts enkele tientallen meters zuidelijker, min of meer evenwijdig aan de autostraat. Als beginpunt neemt U de Elster
molen, die even buiten Eist aan de zuidzijde van de grote weg te zien is. U doet het best hier de auto te stallen; ook
Uw fiets kunt U hier achterlaten. Het gekozen pad zal voor autoverkeer spoedig ongeschikt worden. Per fiets is het wel
berijdbaar, maar U zult zoveel aandacht voor fiets en pad moeten hebben, dat het mooie van het landschap U ontgaat.
De oude Elster molen, al lang buiten
gebruik, staat er nog goed bij. Jammer,
dat de overigens keurig onderhouden
woonwagens, die er in de buurt staan, het
idyllische van de plek te niet doen. We
lopen nu in de richting Amerongen. Eerst
zijn er links en rechts van het weggetje
hakhoutbosjes, die nu opvallen door hun
herfstkleuren. Overigens geven deze bos
jes niet veel bijzonders te zien, maar voor
een in het voorjaar te maken wandeling,
kunnen we U al vast vertellen, dat het
rechter bosje witbesterd zal zijn van
de talloze bosanemonen, die er groeien, in
gezelschap van het gele speenkruid.
Wilt U hiervan plukken, kies dan het
speenkruid, want bosanemonen, fraai
onder het nog halve hout of het zeer
jonge groen, zyn ongeveer de slechtste
snijbloemen, die er bestaan. Boeket
ten, die reeds tijdens de wandeling
gaan verleppen, en langs het pad wor
den weggegooid, kunnen hiervan ge
tuige zijn.
Het linkerbosje heeft een rijke groei
van lelietjes der dalen, die echter zo dicht
op elkaar staan, dat ze weinig bloeien.
Waar het bosje even ophoudt, krijgt U een
ruim uitzicht op de uiterwaard en op het
dorp Amerongen met kasteel en kasteel-
bos op de achtergrond.
Even verderop wordt Uw pad weer een
bospad, rechts eikenhakhout, met een
grote grazige open plek er in, waar het
op zonnige najaarsdagen zomers luw is.
DE KARDINAALSMUTS
Het bosje aan de zuidkant, de uiter
waardkant, waar de rivier in vroeger tij
den en bij heel hoog water ook in recente
tijd de bodem verrijkt heeft door slibaf-
zetting, geeft een meer gevarieerde vege
tatie te zien. Hier kunt U een fraaie hees
ter aantreffen, die juist in de herfst op
z'n mooist is. We bedoelen de kardinaals
muts, die vooral de zuidrand van het
bosje siert. De kardinaalsmuts is een
struik van de wat betere, enigszins kalk-
rijke gronden. We kunnen hem ook aan
treffen op de Grebbeberg, speciaal weer
langs de zuidrand.
Ook in bet bekengebied van de Gel
derse Vallei en in enkele van de
schaarse Betuwse bosjes groeit hy,
maar nergens zo talryk als juist hier,
tussen Eist en Amerongen.
De officiële naam ontleent de struik aan
de nu mooi rood gekleurde vruchten, in
doorsnee vierkant, maar dan met afge
ronde hoeken. De naam „kardinaalsmuts"
spreekt de mensen in onze streek weinig
aan en het is geen wonder, dat de plant in
gebieden, waar hij veel voorkomt en waar
men zelden een kardinaal in ornaat aan
treft, eigen streeknamen heeft.
Ook de Amerongers en de inwoners van
Eist (of ze nu Elstersen of Elstenaren mo
gen heten) is het voorkomen van deze
ongewone struik niet ontgaan. De volks
naam is hier „vierkant Hout".
Inderdaad toont de plant meer voorkeur
voor kubus en vierkant, dan voor cylin-
Kardinaalsmuts in vrucht
der en bol, zoals de meeste andere hees
ters. De naam „vierkant-hout geeft aan,
dat de jonge loten veelal vierkantjes zijn,
doordat er een viertal kurklijsten op voor
komen.
By het ouder worden verdwijnen deze
en het hout krygt dc gewone ronde
vorm. Grappig is dat de Ameronger en
Elsterse benaming overeenstemt met
het Franse „bois carré".
Ook in het Hollandse duingebied komt
de kardinaalsmuts plaatselijk talrijk voor.
Hier heeft men de plant bedacht met de
streeknaam: „Oranjeklautjes". De verkla
ring van deze naam wordt duidelijk, zo
dra de vier vruchtdoosjes, meestal met
enkele dagen tussenruimte, openspringen.
Dan bungelt namelijk onder de openge
sprongen rode vrucht aan een dun, wit
draadje, het fel oranjekleurige zaad.
De herfsttooi van het „vierkant hout",
zit niet enkel in de vruchten; volop dra
gende struiken zijn trouwens niet zo heel
talrijk. Het blad geeft ook mooie herfst
kleuren, allemaal roodachtige tinten, zo
dat ook de niet vruchtdragende struik
mooi is. Voor een wat grotere tuin is de
kardinaalsmuts wel te gebruiken als sier
heester. Als U voor uw tuin een struik
koopt, is het echter zeer de vraag of U,
ook na een paar jaar wachten, veel vruch
ten te zien zult krijgen.
Men komt hier hetzelfde verschijnsel
tegen als bij de hulst: een wilde hulst
struik, in de tuin geplant, zal zelden
vrucht geven. De hulst, die U van de kwe
ker koopt, behoort tot een of ander
kweekras, dat onder gunstige omstandig
heden en dus meestal niet ieder jaar,
vruchten zal geven. De kardinaalsmuts
wordt door boomkwekers wel geteeld,
maar dan meer als „bosplantsoen", en
voor zover ons bekend is er nog geen
„tuinras" van gekweekt.
VOORTZETTING
Bij voortzetting van Uw wandeling via
het pad, dat doorloopt tot Amerongen toe,
met links van U weiland en rechts de bos
rand, zult U af en toe nog andere hees
ters aantreffen, die de vogels hun vruch
ten aanbieden; nu eens meidoorn, vol met
kleine rode vruchten, dan weer meidoorn,
die slechts sporadisch z'n wrang-smaken
de, maar sierlijke blauwe pruimpjes te
zien geeft. Die meidoorn is een plant, die
wat te vroeg bloeit, om jaarlijks een rijke
vruchtzetting te geven.
rechts georiënteerd is (met de wijzers van
de klok, of ook met de zon mee). Als U
verder gaat vergelijken me tandere win
dende planten, zult U tot de conclusie
komen, dat de meeste links-windend zijn,
dat de hop een uitzondering vormt en dat
de kamperfoelie een weifelaar is, die
meestal met de hop meedraait, maar zich
ook „boonachtig" kan gedragen.
HOPBELLEN
Als U „hopbellen" wilt oogsten voor
particuliere of commerciële bierbereiding,
Hoprank in vrucht
hebt U thans Uw kans gemist. De „hop
bellen" zijn begin september rijp en U
moet dus een klein jaar wachten. Ge
bruikt U echter de volgend jaar te pluk
ken „hopbellen" voor een aesthetisch doel.
De sierlijk gebogen ranken, met geelgroe
ne hopbellen, in de vorm van kleine spar-
rekegels lenen zich uitstekend voor ka
merversiering. Het recept voor de berei
ding van geurig bier kunnen we U niet
geven, dat voor het maken van een ori
ginele kamer decoratie, met behulp van
een fles of pul en een paar hopranken
vindt U zelf wel.
voortzet
die vooi
tot
Als U Uw wandeling
„Zandvoort", de naam die voor in
Amerongen op een huis te lezen staat
hebt U een mooi stuk van de Stichtse
Rivièra" leren kennen.
Deze naam mag wat overdreven klin
ken, we stellen U echter voor deze wan
deling komend voorjaar eens te herha
len op een zonnige dag met schrale, koude
noorden of oostenwind.
De luwte, de zonnewarmte en de vroege
bloei van meidoorn, speenkruid en Ane
monen zullen U er dan van overtuigen,
dat het klimaat hier echt iets zuidelijks
heeft.
Vorige jaren was het aantal kinderen dat
de voorstellingen bij kwam wonen zo groot,
dat men zowel in Trefpunt als Eltheto met
ruimtetekort kampte. Daarom werd nu Vee-
nendaals grootste gebouw afgehuurd, n.l. het
Verenigingsgebouw aan de Eikenlaan. Leer
lingen van verschillende Veenendaalse scho
len zullen echter niet in de gelegenheid zijn
naar de voorstellingen te gaan kijken, om
reden dat niet alle scholen tegelijk herfst
vakantie hebben.
Programma
Op dinsdag 19 oktober komt een variété
gezelschap naar Veenendaal, dat 's morgens
en 's middags om 9.30 uur en half drie
optreedt. Voor de pauze wordt opgevoerd
„De avonturen van Polletje Piekhaar en na
„Voorn" hield laatste
wedstrijd van seizoen
De hengclaarsvcreniging de Voorn orga
niseerde j.l. zaterdagmiddag dc laatste wed
strijd van dit seizoen. Er waren zeventig
deelnemers.
Na deze wedstrijd bleek dat de heer H.
Albers kampioen 1965 was geworden, want
in de drie gehouden bekerwedstrijden had
hij in totaal 1211 gram vis weten te ver
schalken. Uit handen van de voorzitter
mocht hij de beker en de eerste personele
prijs in ontvangst nemen.
De uitslagen luiden als volgt: 1. H. Al
bers. Rhenen 865 gr., 2. G. J. Lodder, Vee
nendaal 500 gr., 3. Gerard Lodder, Veenen
daal 467 gr., 4. N. Lodder, Rhenen. 450 gr..
5. W. Kelderman, Rhenen 449 gr., 6. B.
Kapelleveen, Rhenen 432 kg., 7. D. v.
Schooneveld, Rhenen 330 gr., 8. G. Struiken,
Eist 280 gr., 9. H. v. d. Burg, Rhenen 260
gr., 10. H. ter Scheggel, Els, 230 gr.
de pauze veranderen dezelfde artiesten in
doldwaze clowns die de zaal zeker aan het
lachen weten te brengen. Tijdens de jeugd-
vierdaagse waren deze artiesten ook al in
Veenendaal en vielen toen zo goed in de
smaak bij het jeugdige publiek dat de orga
nisatoren hen graag weer opnieuw aan de
kinderen zullen voorstellen.
Donderdag 21 oktober worden de kinde
ren in het Verenigingsgebouw verwacht
voor een filmvoorstelling. Een kleine twee
uur lang duurt de film over William en zijn
club, die alles wat verkeerd is wil bestrijden.
Zij komen terecht in een spookhuis, ontmas
keren bontdieven, krijgen te maken met ont
voeringen, een klopjacht van de politie en
ga zo maar door. „William heeft pech"
draait ook weer om half tien en half drie.
Om de kosten enigszins te dekken moeten
de kinderen voor elke voorstelling 25 cent
betalen. De clubs van 4 uur die op deze
dagen in het Instuifgebouw worden gehou
den, vervallen, maar de andere tijden blij
ven ongewijzigd en gaan gewoon door.
In de bovenzaal van het Dorpshuis hield het departement Amerongen van het
Nut haar jaarlijkse ledenvergadering. Een 40-tal leden was opgekomen. Een
niet gering aantal. Wellicht was de te vertonen film toch wel een trekpleister.
De jaarverslagen van penningmeester en secretaris werden goedgekeurd. Uit
dit laatste verslag bleek o.m. dat het Nut thans 225 leden telt, een verhoging
van ongeveer 20.
Mej. Kist bracht verslag uit van het cinerende film, die keer op keer het
wel en wee van de Nutsbibliotheek.
Naast verheugende waren er ook min
der prettige feiten. De nieuwe behui
zing in het Dorpshuis kwam ter sprake.
Men is nu geen eigen baas meer in
huis. Van een echt bibliotheeklokaal is
nog lang geen sprake. Bovendien gaan
de grote financiële lasten spreken, in
verband met de huur van het lokaal.
Vast staat echter dat het onderkomen
beter is als ooit het geval is geweest.
Ook de secretaris had al aandacht ge-
vakmanschap van deze Nederlandse
cineast toonde. De film gaf een duide
lijk beeld van de Surinaamse bevol
king. Al met al had het Nut een zeer
geslaagde avond.
kozen. Het bestuur had gaarne gezien
s-, i/ - dat er enige doorstroming in het be-
lipt is alleszins vevheu^end dal de Ch)istehjke yyatoviutn v eieniging en haai stuur had plaats ê^vondGn. HGt is Gch—
dirigent, de heer Gijsbert van Zanten, de moed hebben gehad eens met een nieuw ter moeilijk hiervoor capabele mensen
programma te komen. Nieuw, niet in de zin van modem, maar nieuw voor de vinden.
I Rii Ho
C.O.V. zelf en voor een groot deel van de luisteraars tevens. Er is door bet
publiek dat het verenigingsgebouw geheel vulde, aandachtig en geanimeerd ge
luisterd naar een uitvoering, die hier en daar begrijpelijker wijze ivat achterbleef
bij vorige uitvoeringen wat betreft de perfectie, maar die als geheel op hoog peil
stond v
ANTI HONGER COLLECTE
Ook in Amerongen zal in de komen
de week (18-23 oktober) een beroep op
vraagd voor de lokaliteit. Het Dorps- de inwoners worden gedaan om te hei
huis is n.l. zo overbezet dat het voor pen de honger te bestrijden, welke nog
het Nut moeilijkheden geeft met de in vele delen van de wereld heerst,
plannen voor de avonden. Een uit- Deze collecte vond in Amerongen steeds
komst is dat men een beroep op het een warm onthaal. Hopenlijk zal men
gemeentehuis (raadzaal) kan doen. j0ok dit jaar naar vermogen willen hei-
De aftredende bestuursleden, de he- pen aan deze ellende een einde te ma
ren A. C. Kars, G. J. G. van Schaik en ken.
Gezicht op de St. Andriestoren te
Amerongen
Als appel-, kerst- en perebloesem in mei
nog kans lopen te bevriezen, is dat zeker
het geval met de meidoornbloesem van
begin april. Af en toe vinden we ook de
houdsroos, een juni-bloeier, die dus geen
nachtvorst heeft te vrezen, maar die ge
woonlijk alleen volop draagt op een goed
zonnige standplaats. Verder treft U hier
en daar kamperfoelie aan, die na de
hoofdbloei in juni vaak nog wat nabloeit
en met wat geluk vindt U zelfs nu nog
wel een enkel bloeitakje. Dan is er nog
een andere liaan, die zich door de strui
ken slingert, namelijk de hop
Het zal U verbazen, dat de hop, die zich
vlot tot een hoogte van een meter of vijf
door de struiken omhoog werkt, geen
heester is, maar een kruidachtige plant,
die dus ieder jaar weer van de grond af
moet beginnen.
Het is te begrijpen, dat zo'n plant
grote eisen stelt aan de vruchtbaar
heid van de bodem en dat we hem
dus niet zullen aantreffen op Ginkcl-
duin of op de Remmerder hei.
De hopstengels winden zich om stam
metjes en takken en als U even vergelijkt
met de stokbonen in de moestuin, zult U
constateren, dat bonen zich linksom win
den (tegen wijzerrichting), terwijl de hop
TURKSE WATERPIJP THANS IN
SIGARETTEN VORM
Een bekende Amerikaanse sigaretten-
fabriek brengt thans sigaretten op de
markt die in het met houtskool gevul
de filtermondstuk een zeer kleine cap
sule met water bevatten. Een lichte
druk op het mondstuk vóór het aan
steken doet het omhulsel van de cap
sule barsten. Het water verspreid zich
door het houtskool van het filter.
Het roken van zulk een sigaret zou
een bijzonder „koel" genot geven. Het
effect zou overeenkomen met dat van
een Turkse waterpijp en aangenamer
zijn dan dat van de met menthol ge
prepareerde sigaretten, die thans door
vele worden geprefereerd wegens het
„koel" roken.
MENS ERGER JE NIET
Weet u wat het meest gespeelde
spel van Nederland is. Juist. Mens er
ger je niet! Bijna elk gezin heeft het.
Het werd uitgevonden door een Duits
soldaat in de Eerste Wereldoorlog. Toen
de loopgravenoorlog stilstond (u hebt
dat kunnen zien in „The Great War"
op de TV) verveelden de mannen zich
enorm. Het spel, eenmaal uitgevonden,
was makkelijk te maken met stukjes
hout, een vel papier en een potlood.
Na die oorlog bracht een fabrikant
het uit tóen al met dat zich groen en
geel ergerende ventje op de doos.
Als eerste en grootste werk vermeld
de het programma „Ein Deutsches Re
quiem" van Johannes Brahms. Re
quiem is het eerste woord van de tekst
van de latijnse dodenmis en iedere
zichzelf respecterende (rooms-katholie-
ke) componist heeft deze tekst op mu
ziek gezet. Een dergelijke vaste tekst
bestaat in de protestantse kerken niet
en het is Brahms geweest, die als eer
ste (en tot nu toe helaas enige) een
„Requiem"-tekst heeft geschreven,
daarbij uitsluitend van bijbelteksten
gebruik makend.
Zo begint het werk met de bekende
woorden van Jezus uit de Zaligspre
kingen: „Zalig die treuren, want zij
zullen vertroost worden." Men zou dus
in analogie met het Requiem van „het
Zalig" van Brahms kunnen spreken en
deze titel zou inderdaad zeer juist de
inhoud van het werk typeren. De
grondtoon ervan is de blijde hoop voor
degenen die in de Heer sterven.
De muziek is van ontroerende schoon
heid en de uitvoerenden zijn er vrijwel
steeds in geslaagd dit beleven op de
luisteraars over te brengen. Kenmer
kend voor de muziek van Brahms is
het voortdurend wisselen van toon
aard, het moduleren, en dit op een zeer
knappe manier. Men dient tijdens dit
moduleren de nieuwe toonaard als het
ware al te horen en dit vergt voor de
gemiddelde zanger veel oefening. Hier
in schoot het koor dan ook wel eens
tekort, waardoor het aan overtuigings
kracht inboette. Met name was dit het
geval in het eerste en laatste koor.
De solo-partijen zijn toevertrouwd
aan een sopraan en een bas, welke par
tijen respectievelijk gezongen werden
door Helene Verkley en David Holle-
stelle. Beiden hebben zij op indringen
de wijze reliëf gegeven aan de uit
voering, de sopraan in het vijfde deel:
„Ihr habt nun Traurigkeit" en de bas
vooral in deel zes: „Siehe, ich sage euch
ein Geheimnis".
De instrumentale begeleiding was in
handen van het, door de televisie be
kende, Kunstmaand Oorkest dat zich
in het algemeen goed van zijn taak ge
kweten heeft. Vooral na de pauze, in
het tweede werk van de avond, het Te
Deum van Dworsjak, kon het orkest
tonen wat het waard was. Dat het
daarbij soms het koor overstemde
schaadde de uitvoering nauwelijks.
Bij de bespreking van het program
ma kwam naar voren dat het ontbre
ken van een enige malen gehouden mu
ziekavond in de raadzaal als een ge
mis wordt gevoeld. Mogelijk kan hier
aan nog iets gedaan worden. Het pro
gramma in zijn geheel kreeg de in
stemming van de vergadering.
De voorzitter kon nog mededelen dat
Geslaagd
Bij het te Arnhem gehouden examen
slaagde de heer G. v. Doleweerd Jr.
voor het Patroonsdiploma Herenkap
per.
NUTSCURSUS STOFVERSIEREN
Het Nutsdepartement Amerongen or
ganiseert voor een aantal leden gedu
rende zeven dinsdagavonden, te be
ginnen op 19 oktober a.s., een cursus
„stofversieren" allerhande. Getracht zal
worden, naast het leren van steken-
combinaties in verschillende technie-
het hoofdbestuur te kennen gaf dat het
Het geheel is een jubelende lofzangAmerongse programma uitsteekt bo
en als zodanig heeft het ook geklon- ven dat van andere departementen. Er ken, gebruiksvoorwerpen te maken
ken. Het mist de moeilijkheden van de wordt nl.. naar gestreefd een bijdetijds welke kunnen dienen als St. Nicolaas-
muziek van Brahms, echter ook veel programma te bieden. Er was over het of Kerstcadeautje. De kosten van de
van de diepte. Maar als opgewekte afgelopen jaar een klein batig saldo.cursus zijn f 15,50 excl. materiaal. Het
noot na de pauze voldeed het uitne- Dat zal echter in het komende seizoen is de bedoeling om de cursus bij toer-
mend. Graag zullen we beide werken volledig opgesoupeerd worden. beurt bij de deelneemsters thuis te la-
nog eens op het programma van dei Na de pauze werd de film Faya Lobbi ten plaats vinden, 's avonds van 8.00
C.O.V. vermeld zien. (van de cineast Herman van der Horst tot 9.30 uur. Opgave voor deze cursus
J. van de Putte vertoond. Het bleek een werkelijk fas- bij de secretaris H. Slotboom, Hof 8.
HET KONINKLIJK BEZOEK
AAN SURINAME
Spontane hulde voor de koninklijke be
zoekers door een Kotta-missie langs de
route in Paramaribo.
„Bartiméus" verbindt vier
gemeenten
Zaterdagmorgen om half tien gaf de
burgemeester van Doetinchem, de heer
B. Geleijnse, op het marktplein van dit
Achterhoekse streekcentrum het start
sein voor de maquette-wagen van
„Bartiméus" om zijn tocht te beginnen
langs een aantal Nederlandse gemeen
ten op weg naar Zeist.
Tegelijkertijd deed de burgemeester
van Gorssel, Mr. J. O. Thate, hetzelfde
op het voorplein van het instituut „De
Ehze" te Almen ten behoeve van een
tweede maquette-wagen.
Zaterdag a.s. om 4 uur zullen zij
samen met de burgemeester van Zeist
de trekkers voor het Raadhuis van
Zeist verwelkomen. Aan het défilé ne
men deel twee Zeister Muziekkorpsen,
het dorpsmuziekgezelschap uit Almen
en de Boerendansers uit Laren en Ven-
delzwaaiers uit Doetinchem.
Garage De Klomp
presenteert Audi
Op de autoshow van garage De Klomp
te Ederveen, die morgen, zaterdag 16
oktober, van 's morgens 10 tot 's avonds
10 uur wordt gehouden in Restaurant
Calluna te Ede, wordt een geheel
nieuwe personenauto getoond.
Het is de Audi, een wagen die ge
fabriceerd wordt door Auto-Union.
Auto-Union werd onlangs opgenomen
in Mercedes Benz en VW en dit resul
teerde in de Audi, een elegante 5 per-
soons wagen met 4 takt Mercedes Benz
motor, in een twee en vierdeurs uit
voering. De nieuwe wagen zal niet al
leen te bezichtigen zijn, voor belangstel
lenden bestaat tevens de gelegenheid
een proefrit te maken. Naast de Audi
worden nog verschillende andere wa
gens getoond.
Garage De Klomp zal voorlopig voort
bestaan onder de naam i.o. Auto-Unie
N.V. (v.h. Garage „De Klomp").
