Als de miljoenen gaan lezen
Nieuwe verrassing big De Gruyter!
Zo heerlijk jong en mals, direkt gaar!
LTHEZAKJES
SPLITERWTEN
LNCNICREEP .salami
GRATIS 89
MKNMITOL
PLASTIC EMMER
■GRATIS
KATKINS
TOILETZEEP
VOETKLACHTEN?
E
L
p
CHEVROLET
ROOMBOTER
DOKUMENTENKOFFERTJE
I
)E VALLEI
UW BLAD
mmam
Kijk het nu even na....
6
VRAAG EN
AANBOD
Diversen
Te koop
Verkoop van
restanten en
coupons
stoffen
Aangeboden
PINDAKAAS, HONING
or CHOCOLADE PASTA
2 PAKKEN DE GRUYTER
IGOED
KOPER
VERSE KOELHUISBOTER
100 GRAM
NIEUW
eeeeeeeeeeeeeeeee#
V.A.B.
Drukkerij DE GELDERSE VALLEI
Nieuwsblad „DE VALLEI"
dinsdag 9 november 1965
FAMILIEBERICHTEN
Heden is tot onze diepe droefheid na een lang
durig geduldig gedragen lijden van ons heen
gegaan, mijn innig geliefde man en onze zorg
zame vader, behuwd- en grootvader
Leonardus Thimotheus Krijnen
in de ouderdom van 70 jaar.
Veenendaal, C. W. Krijnen-Priem
Utrecht, B. L. Krijnen
K. C. Krijnen-de Koning
Corry
Veenendaal, 8 november 1965
De Savornin Lohmanstraat 37
De teraardebestelling zal plaatsvinden vrijdag
12 november 1965 om 2.30 uur op de Algemene
Begraafplaats te Veenendaal.
Vertrek .van het sterfhuis 2 uur.
Gelegenheid tot condoleren donderdagavond na
7.30 uur.
Op D.V. zaterdag 13 november a.s. hopen wij
met onze geliefde ouders, groot- en overgroot
ouders
G. van Manen
G. van Manen-van Soest
de dag te herdenken dat zij 45 jaar geleden in
de echt werden verbonden. Wij hopen hen nog
lang in ons midden te hebben.
H. van Manen
S. van Manen-Wortman
A. Haas-van Manen
H. J. P. Haas
P. van Manen
S. M. van Manen-
Klarenbeek
klein- en achterklein
kinderen
Veenendaal, november 1965
Zonnebloemstraat 2
Gelegenheid tot feliciteren donderdag 11 novem
ber a.s. na 8 uur in hotel „De Korenbeurs",
Markt te Veenendaal.
Onze voetkundige hoopt
vrijdag 12 november a.s.
van 2.00 uur tot 8.30 uur n.m.
zitting te houden
Heeft u of uw kinderen voetklachten, laat u dan
vrijblijvend en kosteloos adviseren
Voor goede STEUN-
en GEMAK
SCHOENEN, ook
voor uw kinderen
naar
VÉENENQRfU
HOOFOSTR.IOS-TEL J170
t 1.50 pei idverti-nlif
t t/m 10 woorden Elk f
woord men 10 cent t
t
Houdt maandagavond 15 no
vember vrij voor een belang
rijke Philadelphia-vergade-
ring, in „Eltheto".
Kunstleer voor bekleden van
banken, stoelen, enz. v.a.
f 4,75 de strekkende meter,
1,45 cm breed. Gazenbeek's
U.S.A.-hal, Holleweg 32, Vee-
nendaal.
Voetbalschoenen v.a. f 15,90.
Trainingspakken jongensmaat
f 14,90; Traningspakken he-
renmaat f 15,90; Stalen No
ren met schoen compl. f 39,50.
Gazenbeek's U.S.A.-hal.
Te koop garage, geheel uit-
neembaar. Parallelweg 101,
Veenendaal.
Te koop z.g.a.n. Truck, bj.
'64 f 2.000,-. Heuvel 6. Vee
nendaal.
Parka's met uitneembare
voering f 69,50; Groene jack's
leger f 33,50; Bomber jack's
f 39,75; Motoroverall's f 49,50;
Motorhelmen f 25,50. Lederen
wanten f 14,90. Gazenbeek's
U.S.A.-hal, Holleweg 32, Vee
nendaal.
Te koop dwergpinchertje,
zeer klein. Te bevr. 's avonds
na 6 uur. Nieuweweg 120.
Veenendaal.
Prima slachthanen te koop.
Achterkerkstraat 70, Veenen
daal.
Lage werkschoenen f 13,50;
Hoge werkschoenen f 13,50;
Fietscapes f 8,50; Regenbroe
ken met voetje f 13,50; Re
genbroeken zonder voetje
f 9,75. Gazenbeek's U.S.A.-hal
Holleweg 32, Veenendaal.
Te koop Florett, bj. 1963.
Nieuweweg 92, Veenendaal.
Te koop partij varkensmest.
Te bevr. Cederlaan 4. Vee
nendaal.
Hennen te koop, Hy line, 9
weken, bij van Gent, Zand-
schulperweg 3a, Overberg.
Tel. 03431-258.
Lichtdrukken en totoco-
piëren Artifoto Hoofdstraat
84 Veenendaal
Sneeuwwitte synth. Muurverf
op terpentine basis Bussen
van 1 en 2,5 kg resp f 3,35
en f 7,30 p. bus. Fa Zimmer
man Zn., Sandbrinkstr. 1.
telef. 2261, Veenendaal.
Te koop aangeboden een
Engels ledikant met matras
sen. Wegens ruimtegebrek.
Schrijverspark 87III, Vee
nendaal.
Wegens liquidatie van de
bakkerij op de Schaapsweg,
Ede te koop winkelinventaris,
i.z.g.st. voor aann. bod. J. v.
Berkel, Parkweg 18, Ede. tel.
8592.
.Inca" lakken voor eerste
klas werk voor binnen en
buiten in 40 kleuren f 6 75 p
kg netto gewicht Fa Zim
merman Zoon Sandbrink-
straat 1 tel 2261 Veenendaal
Bijzonder koopje. Complete
elektrische sneltrein (fonkel
nieuw), zware moderne loko-
motief, rails, eet- en slaap
wagons, met opgebouwde
stad, huizen, auto's tunnels
enz. Pracht St. Nicolaasca-
deau voor f 75,-. Br. ond. nr.
5162 a.h. bur. v.d. blad.
Te koop 12 biggen, v. d. Haar,
Verfspuitbusjes tn alle kleu
ren voor Volkswagen Fiat
Renault en Opel f 6.50 Grote
spuitbussen voor bromfietsen
f 8.50 per bus Ook spuitbus
jes grondverf en plamuur
f 3.95 p busje Fa Zimmer
man Zn Sandbrlnkstraat
1 telefoon 2261 Veenendaal
LUneraWcg lij» vcciichiu
Te koop goed onderhouden
Fiat 500 '58 c.v .Verseveld,
Dr. Kuiperstraat 23, Veenen
daal.
A.s. zaterdag 13 november
1965 van 8-12 uur
Vijgendam 13, Veenendaal
Te koop kinderwagen, hoog
model. Rouweveldseweg 8,
Veenendaal.
Te koop toom beste biggen.
Buurtlaan O 73, Veenendaal.
Te koop zware stoppelknol
len. C. v. Ginkel, Cuneraweg
322, Rhenen, tel. 08385-3934.
B.z.a. net meisje, 17 jaar,
Buurtdwarsweg 3, Ederveen,
liefst in de huishouding (kin
deren geen bezwaar). Br. ond.
nr. 5161 a.h. bur. v.d. bWi.
Als ja dan moet er Brood voor het hart zijn. Aiaar de miljoenen die niet kunnen lezen en daardoor afgesloten zijn van
alle verdere geestelijke ontwikkeling! Daar hebben we al twee belangrijke zaken die in de Zendingswereld en wetenschap
indringend worden bestudeerd.
Die niet lezen kunnen en ook niet schrijven kunnen. Dat zijn over de gehete wereld naar een schatting van de „Unes
co" ongeveer 700 miljoen volwassenen. Op de Conferentie van Parijs werd deze uitslag van een enquete medegedeeld.
In Afrika zijn dat er ongeveer 100 miljoen en dat is 80 tot 85% van de volwassen bevolking. In India is van de 438
miljoen inwoners pl.m. 73% analfabeet. Enkele cijfers, niettemin welsprekend. Ze leggen een grote nood open en stellen
regeringen en de Zending voor zeer grote moeilijkheden.
BESTRIJDING VAN HET
ANALFABETISME
Daar zijn natuurlijk allen vóór die
het welzijn van hun volk willen zoe
ken. Maar toen de zendeling Frank
Laubach, die op de Philippijnen een
„leesmethode" had ontworpen om de
analfabeten daar lezen en schrijven te
leren, in 1935 in India kwam ontmoette
hij daar de beroemde Gandhi. Toen
Laubach zeide dat de Indiase bevol
king in haar geheel lezen zou moeten
leren, kreeg hij tot zijn stomme ver
bazing ten antwoord dat Gandhi van
het nut daarvan in het geheel niet
overtuigd was!
Zn verband met wat de Westerse
landen aan lectuur van slecht ge
halte hadden geïmporteerd in In
dia! Laterzag Gandhi wel in dat
het „geletterd" zijn een mogelijk
heid voor verdere ontwikkeling en
meer welvaart is.
De regeringen van de onafhankelijk
geworden staten van Afrika zijn er
zich wel van bewust, dat het van zeer
groot belang is voor de opbouw van
hun land, dat de onderdanen onder
wijs krijgen. De radio kan bij de voor
lichting van de bevolking een machtig
hulpmiddel zijn. Maar wat gehoord
wordt is snel vergeten; nieuwe indruk
ken vervagen het vorige. Wil de be
volking deel krijgen aan de ontwikke
ling van hun land; willen ze zelfstan
dig blijven kunnen; een plaats inne
men in handel en bedrijf en mede
verantwoordelijk zijn voor de gang
van zaken, dan kan niemand analfa
beet blijven.
Op de Conferentie in Parijs in 1962,
door de „Unesco" belegd, werd een
plan ontworpen voor bestrijding van
het analfabetisme, met internationale
hulp. Al is deze internationale hulp
zeer te waarderen, de miljoenen die
lezen en schrijven leren komen daar
door open te staan voor allerlei geeste
lijke stromingen. Daarbij dreigt het
gevaar dat de lectuur van de Interna
tionale hulpverlening zich in hoofdzaak
ELK 2e DOOSJE DE GRUYTER
SUPER
IPRIJS
ELKE 2e POT
VOOR
SLECHTS
WMMM
EET NU
,s° 109
IN ENKELE WINKELS NIET VERKRIJGBAAR
BIJ 2 GOUDREPEN
VOOR SLECHTS
IN ENKELE WINKELS NIET VERKRIJGBAAR
BIJ ELKE
GROTE
FLACON
BIJ EEN FLACON LUX-vloeib»ar
COMPLETE
MAALTIJD
VOOR
ELK 3« STUK DE GRUYTER
RODY
BLOEMENZEEP
GOUDSTREEP
OVERVETTE ZEEP
KINDERZEEP
STUK
STUK
STUK
STUK
STUK
wb
Droomprij» 100 zegel» fllrof 320 zegel»
Echt (kal In chique zwarte kleur. Binnenkant
luxueu» uitgevoerd In groen moiré. Voorzien
van aparte vakken. Afmetingen 46x32x 8 cm.
DE GRUYTER
richten zal op de materiële kant van
het leven. Al verwaarloost de Zending
ook deze kant niet, toch is haar aan
dacht allereerst gericht op de geeste
lijke kant.
Taalmoeilijkheden
Vooral in de Afrikaanse landen wordt
de situatie bemoeilijkt door het ont
breken van een eenheidstaal. Het eer
ste leesonderwijs zal gegeven moeten
worden in de taal die ze dagelijks
spreken: de moedertaal. In Afrika en
West-Irian (het vroegere Nieuw-
Guinea) zijn volksstammen die geen
geschreven taal kennen. Deze volken
hebben vaak wel een rijke schat aan
woorden, spreekwijzen en verhalen, die
alleen door de spreektaal op het nage
slacht wordt overgedragen. Dubbele
moeilijkheid! Nu moet de zendeling
eerst, door jarenlange inspannende ar
beid trachten het gesprokene door te
kens voor te stellen. Dat vraagt einde
loos geduld.
De Zending heeft op dat gebied, ten
Zuiden van de Sahara (Noord-Afrika
kent al vele eeuwen het Arabisch
schrift) zeer belangrijk pionierswerk
verricht. In de school zag de Zending
een middel tot evangelieverkondiging
en een poort tot verdere ontwikkeling,
cultuur en beschaving. De Zendings
scholen zijn van zeer grote betekenis
geweest en zijn dat nog steeds. Vele
talen worden er gesproken door een
rijk geschakeerde bevolking: vele Ban
toe-negerstammen, Soedannegers, Ha-
mieten, Arabieren enz. Onderlinge
spanningen en stam-oorlogen. Ten Z.
van de Sahara worden tenminste 27
belangrijke talen gesproken, terwijl het
aantal stamtalen van kleine volksstam
men legio is. Taalgeleerden schatten
dat aantal van 700 tot 1500!
De moedertaal
„Niets is in Afrika gemakkelijker dan
de moedertaal te verguizen, niets is
moeilijker dan haar te vergeten. Het
is de taal die het negerkind in zijn
eerste levensjaren verwerft en die de
uitdrukking is van de cultuur van de
stam waarin het opgroeit."
De taalgeleerde H. van 't Veld, die
in Kenya werkt voor de Gereformeer
de Zendingsbond om daar zeer belang
rijke lectuurarbeid, talenstudie en ver
taalwerk te verrichten, heeft over
„Lectuur en moedertaal" een zeer ver
helderend vlugschriftje gepubliceerd in
de „Map" van de lectuuractie van de
Nederlandse Zendingsraad.
Hij acht het - en terecht - onge
oorloofd van „primitieve stamtalen" te
spreken. Ook die stamtalen bezitten
een rijkdom. Gebruikt een Nederlander
gemiddeld in zijn spreken 1500 woor
den. de woordenschat van het Lomon-
go bevat 20.000 woorden en het Zulu
30.000 woorden! Ook voor de abstracte
begrippen en allerlei nieuwe woorden
en technische termen die tot hen ko
men hebben deze buigzame talen ge
noeg aanpassingsvermogen, om nieuwe
woorden te vormen. Wij hebben in onze
Nederlandse taal geJn eigen woord
voor „radio-activiteit". In het Swahili
(Oost-Afrika noemt men het: „vergif
van het atoom". In verschillende Afri
kaanse talen bestaan - vertelt de heer
Van 't Veld - behoorlijke vertalingen
van „de navolging van Christus" van
Thomas a Kempis. Alle Westerse talen
krioelen van vreemde woorden. De
Afrikaanse talen redden zich ook met
wetenschappelijke uitdrukkingen en
nieuwe vreemde woorden uitstekend.
De moedertaal geeft een beeld van
de cultuur van de spreker, van zijn
kijk op de wereld. Ze is de sleutel
tot de gehele denkwereld der ne
gers, hun levenswijsheid. Bij de
Bantoe-negerstammen is „levens
kracht" het centrale van heel hun
denkwereld, hun „filosofie". Spre
ken is voor hen ook uitwisseling
van levenskracht. Hun levenswijs
heid vindt haar uitdrukking in de
talloze spreekwoorden en gezegden.
De voorraad daarvan geef de „in
tellectuele status" aan.
Dan kan het duidelijk zijn, dat de
lectuur het best verstaan wordt als ze
geschreven is in de moedertaal. Maar
daar ligt de moeilijkheid lec
tuur en leerboeken in alle stamtalen is
niet verantwoord en economisch on
mogelijk.
Alle moeilijkheden zijn trouwens
niet opgelost, als er lectuur in elke
moedertaal zou bestaan. Menige Afri
kaan heeft daarop kritiek en zegt:
„Door ons slechts boeken te geven in
onze eigen taal, houden jullie ons ach
terlijk, behoud je de voordelen van de
Westerse beschaving voor je zelf. Wij
willen een andere taal leren."
Men spreekt er o.a. van „verkeers
taal" en bedoelt daarmee een taal die
door sprekers van verschillende moe
dertaal gebruikt wordt om gemakkelijk
met elkaar contact te hebben. Deze
verkeerstalen zijn door langdurige ver
menging ontstaan van twee talen. Uit
stamtaal met Arabisch of stamtaal met
Engels. Maar het Engels in Nigeria is
niet het Engels van Engeland. De ver
houdingen liggen ingewikkeld. Veel
onafhankelijke staten hebben om de
eenheid van de stammen te bevorderen,
de „koloniale taal" (dat is de taal van
het koloniale bestuur vóór de onafhan
kelijkheidsverklaring) tot nationale taal
verklaard. En dat is dan de taal van
de wetgeving en afkondigingen en be-
stuursbekendmakingen De taal heeft
prestige; voor wie Engels of Frans
spreekt gaat de poort open naar ver
dere ontwikkeling of studie aan een
Universiteit in Europa of Amerika. Of
naar de „witteboordenbaan". Maar de
stamtalen zullen blijven bestaan en de
Zendingsopleiding zal daar ook reke
ning mee moeten houden De lectuur
moet het innerlijk van de neger raken
en aanspreken.
„Want niets is in Afrika gemakkelij
ker dan lectuur voor het verstand, het
hoofd alleen te schrijven; niets is er
moeilijker dan de voorziening van
brood voor het hart."
Lectuurvoorziening
„Men oordeelt bijna eenstemmig, dat
christelijke lectuur zeer belangrijk is,
en tegelijk blijft men voortdurend ach
ter in het bereiken van resultaten die
evenredig zijn aan de nood." Dit is een
uitspraak van de Internationale Zen
dingsraad in 1938 in Tambaran gehou
den. En deze uitspraak geldt ook nog
voor het heden. Is ook sterk stimule
rend geweest voor nieuwe plannen in
en na de tweede wereldoorlog.
Op de internationale conferentie in
1962 in Bethel-Bielefeld (Duitsland)
werden de Kerken en lectuurorganisa-
ties van de Zendingsverenigingen op
geroepen tot de grootste krachtsin
spanning. Vooral Amerikaanse orga
nisaties hebben de lectuurvoorziening
krachtig aangepakt. In een groot Co
mité werken 39 kerken en zendings
verenigingen samen om de miljoenen
lezen te leren en lectuur te verschaf
fen in 50 landen met 250 talen. Om een
enigszins duidelijk beeld te verkrijgen
noem ik nog enkele namen. Er waren
in Bethel-Bielefeld ook afgevaardigden
van Engelse zendingsverenigingen, o.a
van een reeds in 1689 opgerichte or
ganisatie.
KIRPESTEIN
VEENENDAAY
CITY-MOTORS - EDE
Als vertegenwoordiger van de Ne
derlandse Zendingsraad was er dr. J
Blauw en voor de Raad voor de Zen
ding in de Ned. Herv. Kerk de Zwit
serse zendingspredikant ds. P. Fueter
Deze werkt in Kameroen. Men heefi
namelijk begrepen dat er noodzakelijk
een zogenaamd „Clearinghouse" een
lectuur-centrale moet komen, waarvar
alle lectuur uit een bepaald gebied
aanwezig is, en waar men op de hoogtf
is van alles wat in dat gebied geschre
ven en uitgegeven zal worden. Ds. P
Fueter, die zijn grote ervaring opge
daan heeft in Kenya heeft de leiding
van dit centrum in Yaounde in Kame
roen. Dan was er in Bielefeld voor de
Zending van de Gereformeerde Ker
ken (in Nederland) drs. A. Pos, die
thans als docent werkt aan het bekende
Zendingssemenarie te Baarn.
Het was een zeer vruchtbare Con
ferentie, waar veel plannen zijn ge
maakt en die stimulerend heeft ge
werkt op de voortgang van het enor
me werk.
Tegenover alles wat vanuit Ame
rika en Engeland gedaan wordt,
slaat Europa nog een vrij pover fi
guur!
De Amerikaanse miljonair John E
Rockefeller Jr. stelde twee miljoei
dollar te beschikking, op voorwaarde
dat de Amerikaanse Kerken óók twei
miljoen dollar zouden bijeenbrengei
voor het zelfde doei. Dit geschiedde
En dit geld was bestemd voor de vor
ming van goede bibliotheken bij di
Theologische scholen; voor deze biblio
theken goede theologische handboeker
te doen verschijnen. Om zó de theolo
gische opleiding van de werkers in d-
jonge Kerken op hoger peil te bren
gen. Dit laatste is ook zeer nodig. Ii
een tijd van snelle ontwikkeling ziji
veel leidinggevende werkers op all>
gebied nodig. En er groeit een geslacl
van ontwikkelden op, die in hun eige
taal en op hun eigen niveau wille,
aangesproken worden. De dorpen e
de eenvoudige bevolking mag men oo
niet overlaten aan gebrekkig opgeleid
krachten. Dat heeft men in zending.--
kringen ook goed begrepen.
De Christelijke Gereformeerde Kei
ken arbeiden in Vendaland in Zuid
Afrika. En met zegen! In samenwei
king met andere zendingen is er vooi
al behoefte aan een kleine drukker,
om ajle uitgaven te verzorgen. De ai
tie „Brood voor het hart" besteedt ooi
aandacht aan deze plannen.
De Morgenland-Zending werkt o.;
in N.-Afrika, in Algerije. Het plan i
de kleuterbijbel van Anne de Vries i
doen vertalen in het Arabisch. H.
overzicht is nog maar zeer onvolledi.
De actie „Brood voor het hart" het
ops gebed, onze belangstelling en onz
gaven dringend nodig.
of Uw voorraad DRUKWERK nog op „peil" is. Dooi
heden te bestellen kan alle aandacht aan Uw drukwerk
besteed worden en., misschien wilt U uw drukwerk
eens anders, moderner uitgevoerd hebben? Dan kunt
U weldoordacht beslissen wat U het mooiste vindt.
Vraag eens vertegenwoordigersbezoek
of vraag offerte btj:
PARALLELWEG 10 TEL 2022 VEENENDAAL
