Dorp
aan
deG
if t (Yi)
NEDERLAND IN DUITSLAND ze. De 17de-eeuwse geschiedschrij
ver Arend van Slichtenhorst ver
haalt in het zesde boek van zijn „XIV boeken van de Geldersse Geschiedenissen hiervan:
Veel liefs van Ronnie
V
een feest vooraf...
Expositie van Joegoslavische kunstenaar
in „Het Lanterentje"
Nieuwsblad „DE VALLEI"
vrijdag 12 november 1965
10
De rampen beginnen
Sterkten wederzijds
Op reis naar de oorsprong
De Roodharigen
4
Naar het noorden
Nog noordelijker
Tocht door Nederrijnland
Nederland in Duitsland
Jozef Kempen
Wederzijds:
te vuur en te zwaard
Eeuwen voor Veenendaal ontstond heerste
er reeds rivaliteit tussen het Sticht en Gel
der. Om dit te illustreren noemen wij enige
feiten. In 1196 trokken de Hollandse graaf
Diederik VII en die van Gelder, Otto II van
Nassau, verwoede vijanden van elkaar, met
gewapende macht naar Utrecht om invloed
uit te oefenen op de bisschopskeu-
Perziken etend te
Wassenberg
MM ff
„Diderick viel al stroopen-
de met zyne verse h-g ewor-
vene Hollandsche en
Zeeuwsche knaepen in de
Velouw. Als hy nu een r ij-
ken buyt uut de dorpen en
weyden by een hebbende
gehaelt weder op siin ver-
treck stond, is hem Otho
tot aen den H e y m e r s-b e r g h
(d.i. Grebbeberg) n a-g e s e t, op
hoop van een deel der
plunderagy hem te ont-
j a e g e n. (ontnemen) M a e r wan
neer naer (na) een weynig
vechtens veele aen beyde
kanten quamen te tuyme-
len.en de Geldersche a 1-
lenxkens den wijk naemen,
is Otho, gevende aen siin
paerd de spooren, den dans
over den Niedam ofte Neu-
dam (daer nu de Grebbe is)
geluckelyken ontspron
gen, achterlaetende een
goede menighte van slech-
t e (gewone, eenvoudige) rotge
zellen (een rot was een legerben
de), die Diderick gevangen
wegh voerd e."
Het muisje had nog een staartje op
kasteel Ter Horst bij Achterberg, maar
daarover later.
Otto vluchtte voor zijn Hollandse col
lega, maar voor het Sticht was hij een
machtige en gevreesde buur. En hij
niet alleen, maar alle Gelderse graven,
die zich allengs meester maakten van
de Veluwe, .oorspronkelijk be
zit van het Sticht.
Hoe kwam de bisschop van Utrecht
aan die rechten op de Veluwe? Deze
vraag stelt ons voor vele raadselen.
Wel zijn er een aantal oorkonden waar
in verschillende goederen aan het
Sticht geschonken werden, het fijne
weten wij er echter niet van. In elk
geval is het een feit dat grote delen van
de Veluwe aan het Sticht kwamen.
De bisschop nu beleende omstreeks
1050 een zekere Dirk van Wassenberg
met de Veluwe. Ingewikkelder werd
de toestand toen de hertog van Bra
bant de Veluwe in leen kreeg, die op
zijn beurt het gewest in achterleen
gaf aan de Gelderse graaf. De mach
tige en trotse Branbander weigerde al
spoedig de bisschop als leenheer te
huldigen. De bisschop trok toen de
Veluwe binnen, die hij te vuur en te
zwaard verwoestte naar de lieflijke ge
woonte dier tijden.
De Gelderse graven hebben tiental
len jaren met het Sticht oorlog gevoerd
om het bezit van de Veluwe, tot deze
omstreeks 1200 in feite in hun macht
was, wat de vijandschap van Utrechtse
zijde heviger deed oplaaien. In 1421
bijvoorbeeld trokken de Utrechtse ben
den bestaande uit 6000 voetknechten en
500 ruiters de Veluwe binnen, plunde
rend en brandschattend. Ede werd in
de as gelegd.
„Van dien tijd af bestonden
die van 't Sticht en Amers-
foord in de Velouw te moes
koppen (stropen) schrijft Van Slich-
tenhorst in zijn achtste boek. Nijkerk,
Barneveld, Ter Schuur, Putten, Voort
huizen en Ermelo gingen in vlammen
op. „Te Ede hielden sy insge-
lyx met smooken quaed huys."
In 1472 heeft hertog Arnoud van Gel
der „de dorpen Amerongen
Woudenberg h, en Spalken-
burg wederom geplondert,
ende aen kolen geleght" (9de
boek).
De Geldersfen namen zodoende wraak
op het Sticht. Wel werd dit beschermd
door de Vallei-moerassen, maar de
corridors bij de Grebbe, bij Wouden
berg en Amersfoort verleenden dOor-
gang en ook de zandpaden werden door
de krijgers gebruikt.
Beide gewesten bouwden sterkten
om elkander te beletten hun gebied
binnen te dringen. Zo verrees bij Rhe-
nen het slot Ter Horst. De Geldersen
trokken een hele reeks burchten en
versterkte boerderijen op. De grens
werd wederijds gegrendeld.
Alvorens een tocht langs die kaste-
Maar al zou je maar gewoon kunnen lo
pen, desnoods voetje voor voetje, desnoods
met een stevige stok Als je maar vooruit
kon komen, zodat je nooit meer een wa
gentje nodig zou hebbenAlsjeblieft.,
als dat maar mogelijk werd
Ze voelde de tranen opkomen.
Nee, niet huilen. Daarmee wei-den die
dode spieren niet levend. Alleen opname
tn dat kleine ziekenhuis, dat half tegen de
bergen ligt en waarvan ze hiervandaan
net het bovenste deel van het rode dak
kan zien. Dat eigendom is van de vrien
delijke dokter Schellenboom.
Natuurlijk was alles een doorgestoken
kaart en toch kon ze er niet kwaad om
zijn. Ronnie was een schat, want dit alles
deed hij voor haar. Als ze alleen maar
dacht aan al die kosten, die hij al voor
haar gemaakt had. Alleen voor haar rol
stoel had hij die lange wagen gekocht
Voor zichzelf had hij die ruimte achter
in niet nodig Van te .voren zou hij alles
wel met die dokter bekokstoofd hebben.
Wie weet hoe lang al geleden. Het hele
plan was ongetwijfeld van Ronnie uitge
gaan, die lieverd.
strekte haar handen uit om de wie-
Wassenberg is maar een klein stadje
van 4500 inwoners, ter grootte dus van
Amerongen, een tiental kilometers van
de Nederlandse grens gelegen nabij
Vlodrop. In een vakantie van de Schne-
eifel via Bitburg en Prüm naar Noord-
Rijnland reizend, maakte ik van de ge
legenheid gebruik het schilderachtige
Wassenberg te bezoeken. Het ligt aan
de oostzijde aan de rand van een uit
gestrekt bos- en heidelandschap. West
waarts vouwen zich de smaragdgroe
ne weilanden van het Roerdal open.
Het feit dat de Gelderse graven on
der wier geweld Oost-Utrecht vaak
heeft geleden, in de oude Mühlgonw
hun stamslot bouwden, voerde mij er
heen. Omstreeks het jaar 1000 verrees
die burcht. Een halve eeuw later werd
Dirk van Wassenberg met de Veluwe
beleend. Helaas, het kasteel bleek ge
sloopt te zijn: slechts een kolos van
een ruine bleef over, een bouwval
niet eens van hej oorspronkelijke slot
maar van een in 1420 op dezelfde
plaats gebouwde burcht. De ruïne, de
mooie stadsmuren met de verdedigings
toren en een stadspoort geven het
stadje nog een krijgshaftig aanzien.
In de schaduw van de oude wallen
aten we Wassenberg delicatesse, de
Samling, een heerlijke perziksoort, en
dachten weemoedig terug aan de
roemruchte daden van de graven van
Gelre, die eerst in de Ardennen, later
in Teisterbant (het land van Heusden
en Altena), in Hamaland (de Achter
hoek), op de Veluwe zowel als in West-
falen en langs Roer en Niers in Noord-
Rijnland.
Zij droegen de bijnaam Flamenses.
Een merkwaardig misverstand heeft
zich bij de vei'klaring van die bij
naam voorgedaan. Men meende dat die
I toevoeging de Vlamingen betekende en
Feuilleton
J door Maartje Zeldenrijh
len van haar wagentje te draaien, zodat
ze de woning kon zien.
Terwijl ze handig de rolstoel in de ge
wenste richting zette, zag ze Ronnie op
haar afkomen.
Als in een impuls strekte ze haar armen
naar hem uit. Het volgende ogenblik was
hij bij haar neergeknield en nam haar in
zijn armen, het snikkende en schokkende
lichaam dicht tegen zich aan.
„Huil jij maar eens, mijn kruimeltje
ik begrijp best, wat er in jou omgaat. En
geef jij me maar een flinke draai om m'n
oren. want jij hebt natuurlijk al lang
doorgehad, dat ik je met een speciale be
doeling naar Bern gebracht heb, is het
niet?"
Ze richtte haar hoofd op, hem aankij
kend, terwijl er een glimlach door haar
tranen brak. Even kwam de oude flikke
ring terug in haar donkere ogen. Ze trok
hem aan zijn haren.
„Samenzweerder", zei ze zacht.
„Waarom doe je dit allemaal, Ronnie?"
Hij schudde zijn hoofd. „Ik doe niets.
Jij moet het doen. Jij moet beslissen, of
je wilt of niet. Je bent een volwassen
vrouw. En wat voor een vrouw! Als jij
niet huilt, maar lacht, moet jMÜ mm
Ongeveer een eeuw hebben de graven
op de Wassenberg geheerst. In 1118
gingen slot en omgeving door huwelijk
over aan de Limburgse gravenfamilie
De Roodharigen verplaatsten toen hun
zetel noordwaarts naarGeldern in
de Hettergouw, waar zij een aaneen
gesloten complex landgoederen bezaten.
Geldern ligt ongeveer halverwege
tussen Venlo en Wezel en ook dat
stadje ging ik bekijken. Het is ruim
tweemaal zo groot als Wassenberg. Ver
rast was ik, toen ik de oude burcht
Haag vond, een echte waterburcht,
aan alle zijden door water van de Niers
omgeven. Maar mijn reisgids opende
mij de ogen: Haag is niet de oude
grafelijke burcht, die gesloopt werd.
De Mühlenturm, een voormalige ves
tingtoren, en het refectorium of de eet
zaal van het vroegere Augustinessen-
klooster kenmerken Geldern nog als
een duizendjarige grafelijke en hertoge
lijke stad, maar in onze eeuw nam de
industrie er een hoge vlucht.
Wassenberg-Geldern. Het was geen
haneschrede, die de graven in 1118
maakten. In 1138 huwde een van hen
met Irmingarde, de erfdochter van
Zutfen, waardoor Gelder en Zutfen
verenigd werden. De graaf ging nu in
het hart van zijn gebied resideren, te
Zutfen of Rozendaal (bij Arnhem) of
Hattem of in andere plaatsen waar hij
een hof bezat.
Hij beheerste voortaan de grote ri
vieren Rijn, Maas en IJsel, bemachtig
de het oude koninklijke recht op de
bescherming van de vaart op die ri
vieren, waardoor hij in het bezit kwam
van rijke inkomsten door de tollen, en
overweldigde de Veluwe. Zijn macht
was rijzende
in de spiegel bekijken. Dan kun je be
grijpen, waarom de mensen zo vaak naar
ons kijken, jongedame. Weet je, wat ze
dan denken? Kijk daar eens, wat een
knappe jongemeid! Dat is toch geen ge
zicht, zo'n ouwe, onooglijke kerel er
naast".
Hij schudde zijn hoofd. „Dat denk je,
Kruimeltje, maar dat heb je mis. In dit
deel van Zwitserland zijn de mensen zo
iets gewoon, daar letten ze al niet meer
op. Het is die leuke toet van je, die zo
opvalt":
„Dat is niet waar"! reageerde ze hef
tig. „Je beni helemaal niet oud. Jij bent
knap, ze kijken naar jou inplaats van naar
mij. En als ze naar mij kijken is het om
dat
„Hou' op, Ronnie, want ik geloof er
toch niets van".
Hij kwam overeind, maar hield haar
handen vast.
„Nou ben je boos op me, he?"
Ze schudde zo wild haar hoofd, dat haar
lokken over haar gezicht vielen. „Dat weet
je wel beter. Ik had natuurlijk gauw door.
dat dit alles afgesproken werk was Ron
nie, wat moet ik doen? Ik wil erg graag
kunnen lopen, maarik zie verschrik
kelijk op tegen een herhaling van alles,
wat ik vroeger verschillende malen heb
moeten meemaken. Heb jij wel eens in
een ziekenhuis gelegen?"
Hij schudde zijn hoofd
„Dan heb je er geen idee van, wat dat
is. Vooral niet, als je vooruit weet; over
Het bezoek aan Wassenberg en Gel
dern, oorsprongen van de Gelderse
macht, verleidde ons ook in andere
plaatsen van Opper-Gelder een kijkje
te nemen, allereerst in Viersen, een
stad met 41,000 inwoners, waar wij de
mooie 15de-eeuwse Remigiuskerk bin
nengingen en bewonderden. Interessant
was ons bezoek aan het Benedenrijn-
landse volksliederenarchief, waarbij ons
bleek dat veel liederen oorspronkelijk
Nederlands zijn, wat niet te verwonde
ren valt op oorspronkelijk Nederlands
gebied. Een genot was het ook de
heemkundige verzameling te bezichti
gen, die ons het vroegere en huidige
volksleven van Benedenrijnland deed
kennen, waarvan Viersen het culturele
middelpunt was en nog is» een volks
leven dat kenmerkend Nederlandse
trekken vertoont.
Het veel kleinere Suchtelen een
écht Nederlandse naam! ligt dicht
bij bossen, heuvels en de frisgroene
broeklanden van de Niers. Van die la
ge landen uit lijkt Suchtelen een ker-
kenrijke „stad in het groen": de 900
jaar oude Clemenskerk met de 500 jaar
oude klokketoren, de oude Irmgardis-
kapel op de Heiligenberg, de proosdij
en de Schoutenhof en tenslotte de uit
1669 daterende Evanlische kerk.
Vol verwachting reden wij Kempen
binnen door de imposante Koetoren
uit 1370, restant van de oude omwal
ling, evenals de Molentoren en de to
ren bij de Peterspoort. Kempen is de
Thomasstad, de geboorteplaats van Tho
mas van Kempen of Thomas a Kern-
pis, schrijver van De Navolging van
Christus, een mystiek werk, na de Bij
bel het meest gelezen boek ter wereld.
Wijlen professor van Ginneken heeft
getracht aan te tonen, dat niet Thomas
maar Geert Groote de Imitatio ge
schreven heeft en dat de oertekst Ne
derlands en geen Latijn geweest zou
zijn, maar zijn stellingen zijn niet be
wezen. Thomas' geboortehuis is ver
dwenen, maar in
de omgeving er
van staat een ge
denkteken.
Over de berg
van Grafrath gin
gen wij naar
Hinsbeck, niet om
het dorp zelf
hoewel het heel
mooi is maar
om het natuurre
servaat met de
grote naam „Hin-
becker Schweiz":
kathedraalachtige
wouden waarin 4
meren liggen,
doorstroomd door
de riviertjes de
Nette en de Ren-
ne.
Aan het Kric-
kenbeckermeer
gingen wij rusten.
't Was er stil, zo-
merstil. Alleen de
verre schreeuw
van een reiger en
de kreten van
eenden weerklon
ken. Opeens vloog
iets kleurigs uit
het riet over het
water: een ijsvo
gel, naar men mij
in Hinsbeck ver
telde zeldzaam in
het Nederrijnse.
Voorbij Geldern
vonden wij Xan-
ten, een stadje uit
de Romeinse tijd
daterend. De Vic-
torkerk en de
poort aan de
Kleef se zijde be
koorden ons.
Op weg naar Ma-
riënbaum zagen
wij al de oude Ni-
kolaikerk van
Calcar, op een oud
eiland van de Rijn
gelegen.
Fraai houtsnij
werk zagen wij in
de kerk aan de
altaren: de school
van Calcar is er beroemd om. De 15de
eeuw is rijk aan in houtgesneden alta-
ren, waarvan de scheppers vaak uit
Holland afkomstig waren. Het oudste
stuk in de Pfarrkirche is het Georgaltar
uit 1455, geheel beschilderd en verguld.
Het altaar met de Vreugden van Ma
ria, dat Meester Arnold tussen 1483 en
1493 sneed, is, evenals de andere al
taren uit het eind van de 15de eeuw,
niet beschilderd. Vol verheven smart
leek ons het beroemde hoogaltaar met
de Passie des Heren, voorgesteld in ta
ferelen vervuld van gevoel. Het dateert
om 1500. Er is ook nog een altaar
van de Moeder van Smarten door
Heinrich Douwermann in 1520 ge
sneden, dat al de schone ideële vor
men van de Renaissance vertoont.
Overal in Nederrijnland wordt men
aangeraakt door een geest van mystiek
Een geur van vroomheid waait over
het land met zijn talloze Katholieke en
Evangelische kerken en kapellen en
met zijn oude bronnen zoals die bij
Hinsbeck waar de zendeling Amandus
omstreeks 650 doopte. In dit land van
mystiek en veneratie is het niet ver-
wondex'lijk de bakermat te vinden van
een beeldhouwkunst, de Nederrijnse
kunst, gekenmerkt door haar voorlief
de voor realisme bij de uitbeelding van
personen en feiten uit de heilsgeschie
denis. Het Centraal Museum te Utrecht
bezit een reeks werken afkomstig uit
die streken.
Hierboven schreven wij dat veel in
Rijnland aan Nederland herinnert. Eens
vormde het gebied tussen Keulen en
Dordrecht een eenheid: het „Nieder-
rheinland". Siegfried uit de Nikelun-
gen Xanten is de Siegfriedstad
werd de held van „Niderland" ge
noemd. Ondanks regionale en lokale
verschillen bestond er omstreeks 1300
tussen de Nederrijnse en de overige
Nederlandse gebieden een taalkundig-
culturele eenheid. De Kleefse taal was
een Nederlands dialect.
Ofschoon Pruisen in de 17de eeuw
Kleef en in de 18de eeuw OpperGel-
der inlijfde, had deze politieke an
nexatie weinig invloed op taalkundig
en cultureel gebied. Tot in de 19de
eeuw bleef het Nederlands aan de Ne-
derrijn de cultuur-taal. In Kleef was
het Nederlands tot voor kort hoog in
aanzien en zelfs de taal van de deftige
stand.
In ambt, school en kerk werd overal
Nederlands gebruikt. Tot Pruisen een
centralistisch gezag in Berlijn vestigde
en het Hoogduits officiële taal werd.
Rijnland ging over op het „boeken-
duits". In 1827 versnelde zich dat pro
ces, doordat de bisschop van Munster
van Berlijn uit directieven ontving om
het Nederlands als taal van de kerk
door het Duits te vervangen. Het au
tochtone Nederrijnse dialect verarmde,
doordat het geisoleerd werd van de
bron, het Nederlands dat op school
niet langer werd geleerd. De Neder
landse grens, eei"st louter een staatkun-
kundige, is langzaamaan een taalkun
dig-culturele geworden. Toch heeft ons
woord fiets het gewonnen van het
Hoogduitse Fahrrad!
te Kempen. De poort is genoemd naar
vee, die eertijds uit de stad door de
landen trokken.
Gelukkig is Jozef Kempen opgestaan,
leraar M.O. de grote pionier voor het
behoud van het Nederlands. Geboren in
Nuis bij Dusseldorp, onvervalste Ne
derlandse namen, werd hij in 1958 le
raar in Kleef en organiseerde daar een
Werkgemeenschap Nederlands aan de
Realschule. Ook aan de Volkshoge
school van Nuis gaf hij zeven jaar lang
Nederlands. Telkens wijst hij onze re
gering er op, dat zij meer tijd, geld en
aandacht aan de propaganda yan de
Nederlandse cultuur moet besteden.
Hij beijvert zich om onze taal meer
eerbied te doen betonen en wenst haar
officieel erkend te zien. Het Nederlands
zou in de grensstreek een verplicht
leervak op de volksschool moeten wor
den. Ook wenst hij dat aan de uni
versiteiten leerstoelen in de Nederlan-
distiek geticht zullen worden.
Hij schrijft in Nederlandse en Duitse
kranten en tijdschriften. Was zijn stem
eerst die van een roepende in de woes
tijn, geleidelijk begint zijn idealisme te
winnen en vrucht te dragen. „Er is
nu een kans om het Neder-
Regui Flohr, vice-president van de in
ternationale Kunstkring Arti Salie ver
zorgt voor hem een tournee langs diverse
bij de kunstkring aangesloten galeries,
waarbij ook Veenendaal wordt aangedaan.
Kolja Kljajitsch studeerde, tot zijn 26ste
jaar in filosofie, psychologie en klassieke
letteren in zijn geboorteland. Toen hij zijn
studie had opgegeven trok hij de wijde
wereld in. Hij bezocht onder andere Grie
kenland, Afrika en Frankrijk om in
drukken op te doen voor zijn schilderijen.
Intussen schreef hij vele essays en ge-
Een kunstwerk
van de
Joegoslaaf
Kljajitsch.
en bejegend zult worden. Er zijn uitste
kende verpleegsters en assistenten; je zult
daar een eersteklas behandeling genie
ten. Maar..
Hij spreidde zijn handen uit - „de uit
eindelijke beslissing ligt bij jou. Je bent
een volwassen vrouw, Kruimeltje, met
voldoende verantwoordelijkheidsgevoel.
Jij zegt ja of nee. Is het nee, dan vervol
gen we onze vakantie, zoals afgesproken
is en zal ik mijn best doen, dat je op de
terugreis evenveel geniet als op de heen
reis. Je kunt verzekerd zijn van mijn
vriendschap en mijn vrije tijd, voor zover
dat mogelijk is. Als ik tijd heb, zal ik je
vaker meenemen in de auto, zodat je er
van tijd tot tijd eens uit komt".
Geruime tijd was het stil. In de verte
zagen ze een grote autobus langzaam de
bergweg beklimmen.
Af en toe was hij uit het gezicht ver
dwenen, maar als hij aan de volgende
klim begon, zagen ze hem weer te voor
schijn komen, iedere keer hoger. Tot hy in
dichten, die toen echter nog niet gepubli
ceerd werden, omdat hij daartoe de tijd
nog niet rijp achtte.
Thans worden zijn gedichten uit het
Joegoslavisch vertaald om in het Duits en
Frans in druk te verschijnen. Kljajitsch
is een gevoelige zachtaardige man, die al
les om zich heen bemint. Hij legt in zijn
scheppingen iets mysterieus.
Deze expositie zal vanavond om 8.00 uur
worden geopend en duurt tot en met za
terdag 27 november.
de nevel, die er rond de bergketen hing,
voor het oog verdween.
Het meisje draaide zich plotseling naar
hem toe.
„Ronnie, als ikwil jij me advies ge
ven? Stel je een ogenblik in mijn plaats.
Ik begrijp wel, dat dit niet zo gemakke
lijk is, maar probeer het even, wil je? Wat
zou jij dan doen in mijn geval?"
Hij dacht enige tijd na.
„Daarop is eigenlijk maar één antwoord,
Kruimeltje. Als ik in jouw plaats was,
ging ik in ieder geval naar dat ziekenhuis.
Pas na het nemen van de foto's kan dok
ter Schellenboom zeggen, of hij denkt, dat
je met een redelijke kans op sukses geo
pereerd kan worden Tot dat tijdstip is
er eigenlijk niets aan de hand. Dat zou ik
doen en verder zou ik eerst afwachten,
wat de dokter mij zou adviseren".
(Wordt vervolgd)
len en ridderhofsteden te maken, vra
gen wij ons eerst af: Wie was toch die
machtige buurman van wie de Gelder
se Vallei vaak overlast heeft onder
vonden, of liever, door wie zij vaak
geteisterd werd? Wanneer kwam de
Gelderse graaf, hoe kwam hij aan zijn
macht?
achtte de graven daarom van Vlaamse
herkomst, tot de historici, eerst Pi'jn-
acker Hordijk, later Boeren, een veel
aannemelijker uitleg gaven Gerard, de
eerste graaf van Wassenberg was ros-
rig van haar en werd zodoende Flamen-
sis, de Rossige betiteld, evenals door
erfelijke factoren zijn zoon Dirk en zijn
kleinzoon Gerard.
Kaart van Benedenrijnland
een paar dagen word ik geopereerd. Ik
herinner me, dat ik in het ziekenhuis in
Purmerend een zuster tegen een leerling
verpleegster hoorde zeggen: een operatie
is altijd een riskante onderneming. Met
andere woorden: je gaat gevaarlijk dicht
langs de grens van leven en dood. Eén
verkeerde beweging van de chirurg of één
niet-voorziene omstandigheid en je komt
aan de verkeerde kant terecht.
Voorgoed. Zonder dat je het zelf bewust
bent, want op het moment, dat ze het
merken, is het al voorbij met je. Begrijp
je, dat ik angst heb. Ronnie, na al het
geen ik meegemaakt heb?
Ik wil graag leven, al ben ik gehandi
capt. Maar ik wil ook dolgraag, weer kun
nen lopen. Maar moet ik opnieuw een ri
sico nemen, terwijl het resultaat op z'n
zachtst gezegd twijfelachtig is? Dokter
Schelleboom heeft het niet met zoveel
woorden gezegd, maar uit hetgeen hij mij
vertelde, heb ik toch wel begrepen, dat
gewoon, normaal lopen, zoals jij en ieder
een kan, voor mij nooit meer mogelijk
zal zijn. Goed, ik zou al dankbaar en te
vreden zijn met wat surrogaat; als ik m'n
benen maar zó kon bewegen, dat ik weer
vooruit kon komen, zonder stoel.
Wanneer ik maar een zekere waarborg
had, begrijp je? Want als ik er in toestem
en als dan alles achter de rug is en ik be
merk, dat het voor de achtste keer tever
geefs is geweest, dandanik hoop
dat ze dan een verkeerde beweging ma
ken, zodat ik aooit meer wakker zal wor
den. Want dan zal de teleurstelling zo
groot zijn, dat ik die misschien nimmer
meer te boven kom".
Ronnie dacht na en knikte.
„Ik begrijp je, Kruimeltje. Daarom ga ik
geen pressie op je uitoefenen. Ik heb je
hierheen gebracht, omdat volgens dokter
Schellenboom er een mogelijkheid be
staat - hoor je? Een mogelijkheid - dat je
middels een operatie weer je benen zult
kunnen gebruiken voor het doel, waarvoor
ze bestemd zijn. Als hij mij niet verze
kerd had, dat, als gevolg van het feit, dat
de medici op dit ogenblik meer weten en
meer kunnen dan bijvoorbeeld een jaar of
acht geleden, zou ik dit niet gedaan heb
ben. Dokter Schellenboom geldt als een
der bekwaamste chirurgen van Zwitser
land en is bekend in het grootste deel van
Europa.
Ik zeg daarom alleen dit: je kunt je met
het volste vertrouwen door hem in zijn
ziekenhuis laten opnemen. Hij gaat niet
dadelijk met je naar de operatiekamer, in
tegendeel. Hij wil je voorlopig eerst enke
le dagen bij zich hebben, zodat hij jfe rus
tig kan onderzoeken en foto's maken.
Daarna pas zal hij kunnen vaststellen, of
een operatie ook maar enige kans van
slagen heeft, begrijp je? En dat zal hij je
eerlijk vertellen. Zo is hij.
Dokter Schellenboom neemt geen onno
dige risico's en bij hem ben je zeer zeker
geen proefkonijn of iets dergelijks. Je zult
een volwaardige patiënt zijn, die door
iedereen met de nodige égards behandeld
-
0'
Sm
tem, s
de grote keuze...
de exclusieve modellen...
de speciale afdeling...
maken het uitzoeken van de
bruidsjapon tot een feest
vooraf!
V Hoofdstraat 8!) - Veenendaal
lands in het buitenland weer
het aanzien te verschaffen,
dat het als drager van een
oude, onafhankelijke en rij
ke beschaving verdien t." Hij
was zo welwillend mij een exemplaar
van zijn „Erfahrungsbericht
zum Niederlaendischen an
einer Realschule des Deut-
schen Grenzraums" te zenden.
Op mijn tocht door Rijnland bemerk
te ik maar al te zeer dat het Neder
lands door velen als een soort kinder
lijk plat-Duits wordt beschouwd.
Men zei het mij beleefdheidshalve
niet, maar als ik er naar vroeg, beken
de men het eerlijk. Om die mening uit
de wereld te helpen, moet men in Rijn
land geen Duits, maar Nederlands
spreken, gedachtig het woord van de
Groningse hoogleraar Heeroma: „Wij
wensen liefde en achtig aan weerszij
den van de grens."
D. PHILIPS
De Joegoslavische kunstenaar Kljajitsch
Met ingang'van vandaag zal in de expositie ruimte van „Het Lanterentje"
voor liefhebbers van moderne kunst een interessante tentoonstelling worden
gehouden. Op uitnodiging van Slavomir Miletic - de kunstenaar die in Zaan
dam zoveel opschudding veroorzaakte met zijn „Houtbewerker" - is de Joego
slavische expressionist Kljajitsch (29) gekomen om er te werken, maar ook om
er zijn werken te exposeren.
Koepoort uit 1370
de grote kudden
poort naar de wei
