Geëmigreerde
fam. v. d. Dikkenberg
was vier maanden in
Holland met vakantie
Veenendaalse J.V. viert a.s. weekend kaar
honderd-jarig bestaan
P
E
L
CHEVROLET
„Met Roeden Gegezeld"
een feest vooraf...
RECEPTIE, REüNIE EN DANKDIENST
Nieuwsblad „DE VALLEI"
vrijdag 26 november 1965
6
Het bevalt ons daar best in Australië, was hun devies
Een rechtszaak te Renswoude in 1756
door S. Laansma
V.A.B.
KIRPESTEIN
Het honderdjarig bestaan van de plaatselijke Jongelings Vereniging „1 Thess. 5 21" zal in
het a.s. weekend worden gevierd. Deze viering houdt naast receptie en reünie een dankdienst
in die zondag in de Petrakerk wordt gehouden en waaraan ook het Ger. kerkkoor haar me
dewerking verleent o.l.v. Henny Pomp.
OPRICHTING
Inleiding/inleiders
Een „motie"
Bibliotheek
NSGOV-schuifladen
Anti-Kermis
Financiën
Jaarvergadering febr. 1922
Splitsing
75-jarig jubileum
100-jarig bestaan
Receptie/reunie
Dankdienst
Slotbijeenkomst
Op de 350 jaar oude boerderij „de Dashorst" van de familie J. Mande.rsloot
hadden wjj een gesprek met de heer en mevrouw Van den Dikkenberg, die
reeds enige tyd met vakantie in Holland waren, o.a, in verband met de 84ste
verjaardag van de vader van mevrouw Van den Dikkenberg. Vijftien jaar ge
leden, op 13 januari 1951, is genoemde familie geëmigreerd naar Australië. Hun
boerderij, die ze toen bezaten aan de Pelikaanstraat, werd in die tijd onteigend
in verband met een uitbreidingsplan. Nadat .reeds was vernomen dat het twee
neven van de familie in Australië uitzonderlijk beviel werd besloten eveneens
naar dit voor hen nog wel vreemde land te emigreren. Daar aangekomen
werd door de heer Van den Dikkenberg direkt werk gezocht in het boerenvak.
Na hard werken, dat moet je beslist
volgens zijn vrouw, kon al vrij spoedig
een boerderij worden gekocht in het
dorpje KOO-WEE-RUP, 40 mijl van
Melbourne vandaan. Voor hun vertrek
naar Holland, vier maanden geleden,
bezat deze goed geslaagde familie maar
liefst 100 melkkoeien, 40 stuks jongvee
en 104 hectare land. Om verzekerd te
zijn dat het werk tijdens hun afwezig
heid doorgang zou vinden, werd de
boerderij voor het vertrek verhuurd.
De heer en mevrouw Van den Dik
kenberg hebben 2 dochters en 1 zoon,
die het in Australië allemaal voor de
wind gaat, zoals mevrouw dit uitdruk
te. De jongste dochter, Alice, 21 jaar,
die van beroep kantoorbediende is, is
reeds een jaar eerder naar Holland ge
komen om iets van haar geboorteland
te zien, waar zij zich bijna niets meer
van kon herinneren. Tevens heeft Alice
voor haar oude opa gezorgd. Alice heeft
tijdens haar verblijf in Holland veel
aan de paardensport gedaan en in deze
sport zelfs verschillende prijzen in de
wacht gesleept.
In de omgeving waar de familie Van
den Dikkenberg woonachtig is in Au
stralië hebben zich nog meer Veenen-
daalse families gevestigd. Onder deze
families bevinden zich o.a. twee fami
lies Van de Lustgraaf, fam. v. d. Hoef
Alice van den Dikkenberg met haar
paard, waarmee ze in Holland diverse
pryzen heeft gewonnen.
Wie de moeite neemt de voor het gerecht van Renswoude gevoerde proces
sen door te nemen bezorgt zichzelf een paar genoegelijke uurtjes. Overigens
zal men weinig misdaden ontdekken en die in de gerechtsrol beschreven staan
hebben alle betrekking op niet-Renswoudenaren. Dat de meeste vonnissen niet
eens tenuitvoer konden worden gebracht, bewijst o.a. de volgende rechtszaak
(R.A. Renswoude nr. 1214).
IK ZAL HEM VERMOORDEN!
Toen Hendrik Hendriksen op een
goede of kwad% dag in 1756 de boerde
rij van Aalt Jansen bij Emmickhuizen
passeerde, werd zijn aandacht getrok
ken door enkele jongelieden, die ken
nelijk hooglopende ruzie hadden.
Een van hen, een vreemdeling, met
een niet direct vertrouwenwekkend
uiterlijk, verliet het erf van de hof
stede en voegde zich al tierend en ra
zend bij Hendrik Hendriksen, die op
weg was naar Renswoude.
De vreemdeling vertelde, dat hem
door Willem Aalten, de zoon van Aalt
Jansen, was verweten, dat hij een paar
klompen van Willem zou hebben ge
stolen. Hij bezwoer bij hoog en bij
laag, dat dit gelogen was en dat hij
Willem Aalten wel zou vermoorden.
Al vertellende toonde de man een
flinke snee over zijn hand, die hij in
een vechtpartij met Willem door een
mes had opgelopen. Hij, Jan van Ali-
canten, was de onschuld in eigen per
soon en nog vele malen herhaalde hij
tijdens de wandeling, dat hij die Wil
lem stellig zou vermoorden.
Ondanks deze stellige beweringen
werd Jan Jansen van Alicanten bij
het gerecht van Renswoude aangege
ven op beschuldiging van diefstal en
poging tot moord. In het Rechthuis
werd de man opgesloten en in de boei
en geslagen.
GEEN BLANCO STRAFREGISTER
Alvorens de heer Drossaart van Rens
woude, Frederik van den Honert, tot
het vaststellen van een straf overging,
werden de antecendenten van de be
klaagde grondig onderzocht.
Allereerst werd Jan van Alicanten
verhoord. Hij vertelde 24 jaar oud te
zijn en afkomstig van de Slaperdijk
tussen Rhenen en Amerongen.
Dit was voor de heer Drossaart aan
leiding om eens te gaan informeren
bij het Gerecht van Rhenen en toen
bleek, dat Jan niet zo onschuldig was
als hij deed voorkomen.
Eind september werd door de ge
rechtsbode een lijvig dossier in ont
vangst genomen van een boodschapper
uit Rhenen, waarin het een en ander
omtrent Jan werd meegedeeld.
In Rhenen was Jan van Alicanten
gearresteerd met twee anderen
vanwege diefstal. Ze hadden van
een bleek een „slaaplaken, twee
hemden en een neusdoek" wegge
nomen. Hij werd om dit ernstige
vergrijp veroordeeld tot 'vier jaar
tuchthuis te Utrecht; het was toen
1751.
In het tuchthuis had hij gezelschap
van ene Barend Hendrikse van Log-
hem. Of hij het nu geweest was of een
ander, dat kon Jan niet met zekerheid
zeggen, maar één van zijn tuchthuis
makkers had hem geleerd hoe je net
kon doen of je de vallende ziekte had.
Inmiddels schoot Jan tijdens het ver
hoor te binnen dat het Martinus van
Aken was geweest, die hem verteld
had „een stuk Spaanse zeep in de
mond te nemen en er een hoop bruis
uit te laten komen". Op de vraag of
Jan er wel eens gebruik van had ge
maakt een toeval te simuleren, ant
woordde deze met grote zekerheid dat
hij dat niet gedaan had.
Na zijn ontslag uit het tuchthuis was
en de fam. Van Doorn. In totaal komt
genoemde familie met ongeveer 12 Vee-
nendaalse gezinnen in kontakt.
In het gesprek dat wij vrijdag met
hen hadden kwam tot uiting dat Au-
stralë een land van vele mogelijkheden
is. Zaterdag j.l. is de familie Van den
Dikkenberg weer vertrokken met de
boot. Zij hopen op 16 december weer
in Australië aan te komen. Daar is het
nu hooitijd (van half november tot eind
december). Toch hebben zij, ondanks
dat het nog zo vroeg in het seizoen
was iets van onze winter mee kun
nen maken.
Wij zouden nooit meer aan Holland
kunnen wennen. Als je hier woont weet
je niet beter maar ons lijkt het hier
allemaal te gebonden. Voor het bouwen
van een boerderij zijn diverse vergun
ningen nodig. Deze formaliteiten kent
men in Australië niet, je bent daar
veel vrijer en dit is het wat het leven
daar zo aantrekkelijk maakt, aldus me-
Dit is het centrum van het dorpje
KOO-WEE-RUP, dat veel weg heeft
van een dorp uit een oude cowboy
film.
vrouw Van den Dikkenberg, vlak voor
hun vertrek naar Australië, het land
waar zij hun toekomst hebben gevon
den.
de grote keuze...
de exclusieve modellen...
de speciale afdeling...
maken het uitzoeken van de
bruidsjapon tot een feest
vooraf 1
Hoofdstraat 89 - Veenendaal
ARME RIJKEN, ORGANISEERT U
Men weet, dat tal van Britse edellieden
in het bezit zijn van oude kastelen die
niet meer behoorlijk kunnen worden be
woond, door de druk der belastingen.
Velen van hen zijn ertoe overgegaan,
hun bezit tegen betaling voor het publiek
open te stellen. Sommige van deze eer
biedwaardige stamsloten worden eenvou
dig als museum geëxploiteerd, waar men
tegen een kleine vergoeding eventueel
door de kasteelheer zelf wordt rondge
leid, andere zijn het middelpunt geworden
van wat men moeilijk anders kan noemen
als doodgewoon kermisvermaak. Sommige
hoogadelijke kasteelheren geven betalen
de gasten gelegenheid aan de hertogelijke
of grafelijke dis de maaltijd te gebruiken,
andere organiseren picknicks^in het slot
park. Bij sommige gastheren kan men ook,
tegen een flink bedrag, logeren.
SCHRALE LIPPEN
Het spreekt vanzelf, dat de laatste stap
op de weg die de arme rijken - of rijke
armen - thans bewandelen niet achter
wege zou kunnen blijven. Er is in Londen
thans een comité gevormd, dat 600 bezit
ters van kastelen heeft opgeroepen om
eind oktober bijeen te komen teneinde een
werkgemeenschap te vormen voor de sys
tematische organisatie van de toeristische
genoegens in kastelen en parken.
Deze zal dan ook moeten voorkomen,
dat men elkaar in de wielen rijdt.
VEENENDAAL
CITY-MOTORS - EDE
Jan van Alicanten over De Bilt naar 't
Veen gegaan. Hij werd n.l. uit Utrecht
verbannen en mocht er zich nimmer
meer vertonen. Voor de kost deed Jan
niets en vs*1 de verbanning trok hij
zich niets aan.
Vrij spoeu.g ging hij naar Emmick
huizen, waar hij zich ophield bij de
weduwe van Aelbert Otten. Tijdens de
vele bezoeken, die hij haar bracht
„schonk hij haar een kind". De predi
kant weigerde hem echter met de
vrouw te trouwen. Na verloop van tijd
ging hij over „de berg" naar Jan Dor-
resteijn; wat hij daar deed vermeldt de
historie niet. Vervolgens hield hij zich
enige tijd op in Amersfoort. Hij werkte
daar bij Evert Roeien in het hooi en
in de tabak. Omdat het werk hem
naar zijn zeggen te zwaar was, was
hij er mee gestopt.
Met de bedoeling zijn „geliefde" we
duwe op Emmickhuizen te gaan bezoe
ken kocht hij in Amersfoort voor haar
een rok voor de prijs van 16 stuivers.
De man, die het hem verkocht was
kleermaker. Bij een Jood kocht hij in
dezelfde straat een camisool voor 45 of
46 stuivers en een hoed voor elf stui
vers.
Al deze zaken werden eveneens on
derzocht en bleken op waarheid te be
rusten.
Het onderzoek, dat duurde van 27
sept. tot 9 okt. 1756 wees tenslotte uit,
dat Jan van Alicanten niet schuldig
bevonden werd aan het hem ten laste
gelegde feit: het stelen van een paar
klompen. Jan zou kunnen worden vrij
gelaten, ware het niet, dat hij zich we
derrechtelijk ophield in de provincie
waaruit hij verbannen was.
Dit was dus het enige strafbare
feit en dientengevolge werd hij
daarvoor veroordeeld om „publi-
quelijck gescnavotteert en met
roeden gegezeld te worden."
ONTVLUCHT
In afwachting van het uitvoeren van
deze straf moest Jan nog enige dagen
in de cel verblijven. Willem Taats, de
gerechtsbode, was belast met zijn ver
zorging en bewaking. Op zekere mor
gen kwam Willem Taats bij zijn ge
vangene en tot zijn verbazing gat deze
hoegenaamd geen antwoord op zijn
vragen, terwijl hij zijn eten en drinken
nauwelijks aanraakte. Jan van Alican
ten was ziek en kennelijk behoorlijk
ziek. De hele dag en de daaropvolgen
de droeg Willem Taats koffie, thee,
melk, brood en zelfs spercieboontjes
aan. Jan raakte het eten niet aan en
drinken deed hij soms.
Steeds maar klaagde en jammerde
hij over buikpijn en voor de tweede
dag teneinde was kon Jan van Alican
ten zelfs nauwelijks meer spreken. Het
zag er slecht met de arme gevangene
uit. Met veel moeite sjorde Willem
de man overeind om hem te helpen
„zijn vuil uit te dragen" en daartoe
maakte hij de voetboeien van Jan los.
Op dat moment sprong „de zieke"
overeind, smeet, de gerechtsbode tegen
de grond en rende het rechthuis uit.
Hij vloog de tuin door, sprong over het
hekje, dat de tuin van de gerechtsbode
van de tuin van vrouw Otterloo
scheidde en verdween uit het gezicht.
Willem krabbelde overeind, holde er
achteraan, riep om hulp, doch niemand
hoorde hem. Onverrichterzake keerde
de gerechtsbode terug en op 9 okt. le
verde hij de voetboeien van de ge
vluchte Jan van Alicanten op het ge
recht in.
Van de vluchteling hoorde men niets
meer, in Ederveen, dus in het Gelderse
was hij veilig.
Deze foto van het bestuur op het mo
ment van het 75-jarig bestaan der
JV, werd gemaakt in december 1940.
Zittend op de voorgrond v.l.n.r.: C. An-
beek, C. Croes, B. v. Manen, H. v. Leeu-
wenf (voorzitter), E. Wels, J. Anbeek,
G. Croes.
De JV „1 Thess. 5 21" (Onderzoekt
alle dingen en behoudt het goede) werd
eind november 1865 in het leven ge
roepen. Jammer genoeg ontbreken de
notulenboeken uit die jaren. Hoe de
JV ontstaan is en wie de eerste leden
waren is niet bekend. Wel weet men
dat in het laatst van de vorige eeuw
Hervormden en jongeren van Geref.
beginselen broederlijk rond de groene
tafel waren gezeten.
De inleidingen die in dat eerste be
gin werden gehouden waren van alge
mene aard. Zo hield o.a. de heer C.
Hiensch op 10 november 1907 een be
spreking over „Comedie". Er werd, vol
gens de notulen, „hardnekkig" over ge
discussieerd. Vroeger werden er door
gaans twee onderwerpen per vergade
ring gehouden, tegen één in de ver
gaderingen van de laatste tijd. Vaak
werd de inleiding vergeten of de in-
•H
Het rechthuis 1920
te Renswoude
leider was zelf niet aanwezig. Deze
aantekening wordt vele malen ver
meld.
Ook gebeurde het eens, dat een lid
wel en toch weer niet aanwezig was.
De secretaris in 1907 schreef toen:
„Daar bij het begin der vergadering
vriend Van Eden wel aanwezig was,
bleek het toen de voorzitter (K. H.
Heij) hem het woord zou geven tot het
behandelen van Genesis 45, dat hij niet
aanwezig was." Ook gebeurde het wel
dat de inleidingen niet waren afge
maakt. Niettemin werden er in de ja
ren rond 1910 ook goede inleidingen ge
bracht, wat wel bleek uit de discussies
die er op volgden.
Het karakter van de JV heeft geen
grote wijzigingen ondergaan. Ook nu
worden diverse onderwerpen geleverd,
uiteraard wel met enige veranderin
gen.
In de oude notulenboeken vinden
we ook de namen van de leden, die
met of zonder kennisgeving verhinderd
waren. De toenmalige besturen hielden
de leden goed bij elkaar. Dat blijkt
wel uit de aantekening van de secre
taris in 1907: „Een motie Werd aange
nomen om een deputatie te zenden
naar de vrienden E. van Ginkel en C.
Hardeveld om de zaak in het reine te
brengen, daar genoemde vrienden met
schijnbaar enige grond het plan had
den om als lid der vereniging te be
danken."
Het verschil van 'nu met vroeger is,
dat de bibliotheek zo goed als over
bodig is geworden. In 1907 was dit an
ders. Toen was de bibliotheek zeer in
trek. De bibliothecaris die wegens ver
trek. De bibliothecaris, die wegens ver
schreef in een brief o.a. het volgende:
„De biblotheek is de spijze der JV en
waar geen spijze is kan ook niet ge
voed worden." Tegenwoordig is ieder
een wel in het bezit van lectuur waar
uit men een inleiding kan samenstel
len.
Dit zijn de beginletters van de Ne
derlandse Christelijke Geheelonthou
ders Vergadering. Wat dit te maken
had met de JV? Het was in december
1909 toen een afgevaardigde der ver
eniging naar de jaarvergadering van
de NCGOV werd gezonden. Secretaris
J. den Hengst deed toen in de daarop
volgende vergadering uitvoerig ver
slag van deze jaarvergadering.
„Een der afgevaardigden naar de
Geheelonthouders Jaarvergadering n.l.
die, welke zijne ooren goed open had
moeten zetten om te hooren, zijne
oogen om te zien wie er spraken, en
zijne mond om te proeven wat er te
nuttigen viel. Vriend Wesselo, (tegen
woordig worden de voornamen genotu
leerd) moest nu de schuifladen van
zijne herinnering opentrekken en ons
bij wijze van memorisatie zijne erva
ringen doen. Zijn tenorstem liet hij
daveren door de zaal, en met vuur
sprak hij over een onderwerp, wan
neer een schuifla vergenoeg openge
trokken was, dan soms weer zwijgen
de wanneer een andere lade knerpend
en onwillig open moest." Tot zover het
vurig betoog van vriend Wesselo.
Op 1 september 1906 was er een be
spreking over de vraag of de JV ook
vergaderen zal op kermisdagen. Bij
stemming werd dit probleem opgelost:
10 waren vóór vergaderen, 2 tegen en 2
die „noch koud noch heet" waren. De
secretaris werd toen opgedragen de
ere-voorzitter te vragen de leiding hier
van op zich te nemen.
Hierover valt ook veel te vertellen.
Enkele frappante dingen: In november
1900? was er een ingekomen stuk op
de vergadering omtrent een herdenking
van het 12Vi jarig huwelijk van de
bondsvoorzitter. Besloten werd om 1
gulden hieraan te geven. In januari 1907
stuurde de bondsvoorzitter een dank
betuiging.
Op 7 oktober 1899 werd het orgel voor
f 40,verkocht. Het orgel was toen
zeer in trek. Uit de notulen van 7 de
cember 1924 blijkt het volgende: „Een
kwartier wordt gerust, waarin niet ge
rust wordt; maar het orgel gespeeld,
gezongen en geturnd(?)".
De secretaris vermeldde op 26 nov. 1905
dat aan Teunis Verbeek 35 cent was gege
ven, dit voor een bos hout en bier.
De toenmalige secretaris D. Bouman (mo
menteel Ned. Herv. predikant in Katwijk)
deed melding van het vertrek van vriend
van de Linden.
„De liefde echter, dat grote probleem in
een menschenleven, waaraan hij door ver
schil en de uitingen op onze vergadering
niet de volle waardering gaf die haar toe
komt, nam ook hem in haar macht. Hij
toen menende dat zijn meisje en zij na
tuurlijk met hem, 's zondagsavonds meer
recht op hem had dan wij verliet ons". De
verslagen van D. Bouman waren altijd
zeer goed. Hij had een prachtige stijl tot
zijn beschikking.
In december 1925 werd de J.V. gesplitst
in A. en B. Reden daartoe was het te grote
aantal leden. Ruim 80 leden waren toen op
de J.V. Momenteel telt zij 17 leden.
Vijf en twintig jaar geleden werd dit
feit gevierd, (niet „uitbundig" maar wel
feestelijk) in gebouw Eltheto. Het bestuur
van 1940 ging toen met de leden op de
foto, die bij dit artikel is geplaatst. De
vereniging werd toen gepresideerd door
nu wijlen de heer J. van Leeuwen. In ver_
band met de oorlog moesten de ramen met
planken dichtgespijkerd zijn.
Op dat 75-jarig jubileum haalde het oud
lid D. C. van Stempvoort herinneringen
op uit zijn tijd. Oud-voorzitter H. C. G
van Schuppen hield een causerie, terwijl
de leden K. de Gooijer en D. van Leeuwen
varia hielden.
Ds. Berends schreef tot slot van zijn ge
lukwens in „Kerknieuws": „Welnu, jonge
lingen, zoekt en bedoelt met al Uw arbeid
en streven nooit eigen eer. Dan mikt gi.i
het doel voorbij, maar zoekt en bedoel'
bij alles de ere Gods. Dan zal het U en
uwe vereeniging wel gaan. Ziedaar de
heilwens van Uw ere_voorzitter I. J. Be
rends, em.-predikant te Amersfoort.
Ook dit feit wordt, evenals het 75-jarig
jubileum met „uitbundig" maar wel fees
telijk gevierd. Diverse oud-leden van bui_
ten Veenendaal hebben een convocatie
ontvangen, en mede daardoor alsook door
de oproep in de pers, hoopt het huidig?
bestuur op vele aanwezigen.
De receptie vindt plaats zaterdag 27 no
vember a.s. van 18.30-20.00 uur in gebouw
't Trefpunt. Daarna wordt er een speciale
vergadering, eveneens in 't Trefpunt ge
houden. De leiding van deze vergadering,
berust in handen van de heer J. van de
Bosch. Ds. W. Mulder van Bolnes verzorgt
de inleiding voor deze vergadering.
Op deze avond zal ook een kort ver
slag over de afgelopen 100 jaar worden
gegeven.
De zondag daaropvolgend wordt er een
dankdienst gehouden in de Petrakerk, die
's morgens om 9.30 uur aanvangt.
In deze dienst hoopt te spreken ds. E
Th. Thijs van Finsterwolde. Zijn toespraak
„spoorzoeken" is n.a.v. 1 Thess. 5 21.
Liturg is de plaatselijke Geref. predi_
kant ds. D. van Enk. De ere-voorzitter de
heer H. G. Heij, houdt een korte toespraak
over het onderwerp: De waarde van de
Ger. Jeugdbeweging". Het Ger. kerkkoor
,Soli Deo Gloria" o.l.v. Henny Pomp ver
leent haar medewerking aan deze dienst
Na de dankdienst, is er nog een gezellig
samenzijn in 't Trefpunt, waar de leden
onder het genot van een kop koffie, met
elkaar nog herinneringen kunnen ophalen
uit „De goede oude tijd".
