KAMER
GAAT HET VEENENDAALS
VERENIGINGSLEVEN
ZORGEN VOOR EEN
DAVERENDE
LEDENWERFACTIE T.B.V.
HET KON. WILHELMINAFONDS
VOOR DE
KANKERBESTRIJDING?
P
E
L
CHEVROLET
een feest vooraf...
DE N.M.B. GEEFT 5°/» oP de termijn-
6
baart veel
zorgen en
vereist brede
bestrijding
V.A.B.
spaarrekening. Deze gunstige rente geldt bij bedragen
tot 10.000.- al voor een termijn van 6 maanden. Voor
grotere bedragen is de opzegtermijn 12 maanden.
Wendt u voor inlichtingen over deze 5%- rekening en
de overige spaarmogelijkheden, 3/2 en 4%%, tot een
van onze 190 vestigingen.
NEDERLANDSCHE
MIDDENSTANDSBANK
De bank waar u zich thuis voelt
SCHERPKNZF.EL
^uinbouwhoekje
Nieuwsblad „DE VALLEI"
vrijdag 18 maart 1966
de verenigingen
Veenendaal in welke vorm dan ook. De laatste oproep
Maandagavond a. s. om acht uur komen diver
se afgevaardigden van het Veenendaals vereni
gingsleven in het OCB-gebouw bij elkaar om de
instructies te ontvangen van de afdeling Vee
nendaal van het Kon. Wilhelmina Fonds voor
de kankerbestrijding. Althans dit hoopt deze af
deling vurig. De instructies behelzen een taak
verdeling voor de op
handen zijnde leden
werfactie in Veenen
daal. Dit ledental ligt
ver en ver beneden
het landelijk gemid
delde en men wenst
daar een radicaal ein
de aan te maken. Der
halve heeft men de
hulp ingeroepen van
in
voor een
besprekingsbijeenkomst
werd vrijwel genegeerd, doch de vier wel aanwezige afgevaardigden hebben besloten om sa
men met het bestuur van de afd. Veenendaal van het K.W.F. al de bekende verenigingen per
soonlijk te gaan bezoeken en daarbij de noodzaak van de te nemen actie onder de aandacht
te brengen.
WAT IS KANKER
Het woord kanker alleen al is voldoen
de om velen van ons de schrik op het
lijf te jagen. En terecht. Het Bureau
Voorlichting van het Kon. Wilhelmina
Fonds heeft een boekje uitgegeven ge
titeld: „het ABC van de kankervoorlich
ting". Dr. L. Meinsma, directeur van dit
bureau, besluit zijn inleiding in dit boek
werkje door te zeggen „Dit boekje is
niet schrikaanjagend, maar op vele pun
ten wel verhelderend. Daarom kan dit
boekje 'n heel belangrijk document zijn,
misschien wel één van de belangrijkste,
die u ooit gelezen heeft". Wat is kan
ker? De kanker is een ongeremde ver
meerdering van abnormale cellen. Nor
male cellen zijn levende eenheden, die
tezamen het lichaam vormen. De
lichaamscellen hebben verschillende
functies en als zodanig zijn er huidcel
len, levercellen en cellen, die de maag,
de longen en de nieren vormen en nog
vele andere soorten. Kankercellen zgn
abnormale lichaamscellen.
Omtrent deze materie zouden wij u
gaarne willen voorlichten met als lei
draad enkele voorname onderdelen
uit het reeds eerder genoemde boek
werkje.
Alle kankers zijn niet gelijk. Er zijn
vele verschillende vormen van kanker,
zetelend in verschillende plaatsen van
het lichaam, in verschillend tempo groei
end en verschillend reagerend op behan
deling. Kankers hebben gemeen een nei
ging tot groeien en zich verspreiden
door het lichaam. Als ze niet behandeld
worden, veroorzaken zij eigenlijk de
dood.
De kanker verspreidt zich door cellen,
die rechtstreeks van het ene weefsel
doorgroeien naar het andere en door in-
fjoei in de wand van bloedvaten en al
dus vervoert het bloed deze abnormale
cellen verder door het lichaam. Ook via
lymphbanen, waarlangs vocht verplaatst
wordt, verplaatsen kankercellen zich
naar naburige klieren.
Er is geen vast tempo aan te geven
voor de groei van een kankergezwel.
Sommige vormen groeien sneller in en
kele weken dan andere in verscheidene
jaren. De kwaadaardigheid van kanker
is mede afhankelijk van deze groeisnel-
heid.
IS KANKER BESMETTELIJK?
De kanker is niet besmettelijk. Er is
geen geval bekend dat een dokter of een
verpleegster de ziekte „gekregen" heeft
van een patiënt hoe nauw het contact
ook geweest kan zijn. De afscheiding uit
kankergezwellen, als het al voorkomt, is
een gevolg van infectie en is NIET een
deel van het gezwel.
Lang niet alle gezwellen zijn kanker.
Er zijn zogenaamde goedaardige gezwel
len, die zelden de gezondheid ernstig be
dreigen, en kwaadaardige of kankerge
zwellen. Het belangrijkste verschil is,
dat een goedaardig gezwel beperkt blijft
tot de plaats van oorsprong in het
lichaam. Een kwaadaardig gezwel be
tekent kanker en, zonder medisch in
grijpen, neigt dit tot uitzaaiing door het
lichaam en zal daardoor de dood veroor
zaken.
Iemand kan kanker hebben zonder dat
hQ of zrj dit merkt. Het beginstadium
van de meeste vormen van kanker kan
alleen ontdekt worden door een grondig
medisch onderzoek en in dat stadium is
kanker het gemakkelijkst te behandelen.
Kanker ziet er niet altijd uit als een
knobbel. Soms lijkt het op een zweer of
niet genezen rauwe wond.
WAT VEROORZAAKT KANKER?
De fundamentele oorzaken zijn nog
onbekend, hoewel een aantal invloeden,
die tot kanker leiden, bekend geworden
zijn. Deze zijn bijvoorbeeld roken, lang
durige invloed van zonnestralen, radio
actieve bestraling en contact met som
mige chemische verbindingen. -Lang
durig contact met asbest-stof en sommi
ge vormen van luchtverontreiniging
schijnen van invloed te kunnen zijn op
longkanker en op kanker van het spijs
verteringskanaal. Chemische prikkeling
kan ook een factor zijn van betekenis.
Het onderzoek naar de grondoorzaken is
in volle gang.
VEENENDAAL
EN UW
VERENIGINGEN
We hopen met het bovenstaande U
in het algemeen „wat vertrouwd"
te hebben gemaakt met de kanker.
U begrijpt dat er nog veel moet
worden onderzocht HET MIDDEL
tegen de kanker te vinden. Dit
heeft reeds schatten geld gekost en
het zal vermoedelijk nog veel meer
gaan kosten. Hiervoor is veel geld
nodig. Veenendaal neemt een zeer
bescheiden plaats in voor wat be
treft de financiële hulp aan het
Kon. Wilhelmina Fonds. Daarom is
de oproep van de Afdeling Veenen
daal geen overbodige. Met behulp
van de activiteiten der Veenen-
daalse verenigingen komt hieraan
ongetwijfeld een einde. De bijeen
komt van a.s. maandagavond om
acht uur in het OCB-gebouw is dan
ook van een groot belang.
KOMT ALLEN
Voor zover op het ogenblik bekend is,
is bij de kankerpatiënt nog nooit een
virus als duidelijke oorzaak aangetoond.
Kanker krijgen door lichamelijk con
tact met een dier dat kanker heeft, is
volstrekt onmogelijk. Niets wijst op deze
mogelijkheid.
Kanker wordt niet veroorzaakt door
stoten of verwonding. Een verwonding
alleen van weke delen zal geen echte
kanker kunnen veroorzaken. Wel kan
zo'n aanraking de aandacht vestigen op
een knobbel vandaar dat men dit ge
rucht nogal eens hoort.
Kanker is niet erfelijk. De huidige
kennis op dit punt geeft geen reden
tot vrees of fatalisme. Er is geen
statistische aanwijzing voor het feit,
dat iemand meer kans op kanker zou
hebben als één of beide ouders aan
kanker geleden hebben.
Huidkanker komt het meest voor bij
mensen, die vele jaren aan zonnestralen
zijn blootgesteld geweest, vooral wan
neer deze mensen weinig huidpigment
hebben. Huidkanker kan echter bijna al
tijd worden genezen, als men op tijd is,
Optimistische patiënten reageren in de
regel beter op de .kankerbehandeling,
wanneer een patiënt medewerking wei
gert dan kan dit ernstige gevolgen heb
ben. Kanker wordt nooit veroorzaakt
door iemands gemoedstoestand.
Kanker is een gewone ziekte gewor
den en het is daarom te verwachten, dat
sommige families daaraan ontsnappen
en andere meer dan een enkel geval heb
ben. Dit is mede afhankelijk van de ge
middelde leeftijd in de betrokken gezin
nen, want het is bekend, dat kanker
vaker voorkomt op middelbare leeftijd
en bejaarden.
ROKEN
Laboratorium- en statistische feiten
op basis van 29 verschillende onafhanke
lijke onderzoekingen in verschillende
landen hebben aangetoond dat:
1. longkankerpatiënten zijn meestal si
garettenrokers,
2. tienmaal zoveel sigaretrokers als
niet-rokers overlijden aan longkan
ker,
3. longkankersterfte neemt aanzienlijk
toe met het aantal opgerookte siga
retten per dag,
4. de sterfte aan kanker is veel hoger
onder sigaretrokers dan onder niet-
rokers,
5. ook blaaskanker kan door het roken
van sigaretten veroorzaakt worden.
Een belangrijke factor bij het roken
schijnt het inhaleren te zijn. In de regel
inhaleren sigaretrokers, de rokers van
sigaren en pijptabak doen dit meestal
niet. Als nu een sigarettenroker over
gaat naar het roken van sigaren of pijp
tabak, dan moet hij dus in ieder geval
niet inhaleren, anders heeft het wijzigen
van de rookgewoonte geen zin. De beste
kans longkanker te vermijden is: NIET
ROKEN.
HOE HET ONTDEKT KAN WORDEN
Niemand kan zeggen dat hij kanker
heeft zonder medisch onderzoek. Een
bezoek aan de huisarts is de beste be
veiliging en een onmiddellijk onderzoek
is noodzakelijk als één van de zeven
waarschuwingen aanwezig is:
1. abnormale bloeding of etterige af
scheiding,
2. iedere knobbel in de borst of elders,
3. een zweer, die niet spoedig geneest,
4. blijvende verandering in de stoel
gang,
5. blijvende heesheid of hoest,
6. blijvende stoornissen van de spijsver
tering of moeilijkheden bij het slik
ken,
7. veranderingen in een wrat of moe
dervlek.
Ieder van deze verschijnselen is een
absolute reden om uw huisarts te raad
plegen, want de mogelijkheid bestaat dat
zij op kanker wijzen. De uiteindelijke
diagnose moet vastgesteld worden door
microscopisch onderzoek van het ver
dachte weefsel en dit gebeurt door de
patholoog-anatoom in een ziekenhuis.
Pijn is gewoonlijk een laat symp
toom. Als kanker direct in het begin
met veel pijn gepaard zou gaan, zou
den velen onmiddellijk naar de dokter
gaan en talloze levens aldus gespaard
kunnen worden.
Maagkanker wordt meestal vastge
steld door een röntgen-onderzoek. Labo
ratoriumonderzoek is daarbij van waar
de. In later stadium kan een zwelling
door de buikwand heen gevoeld worden.
Het eerste symptoom is vaak een lang
durig overklaarbaar vol gevoel of ge
brek aan eetlust.
Kanker kan men ook voor de tweede
keer krijgen. Daarom moet iedereen, on
geacht zijn vroegere ziekten, dus ook
als daarbij kanker hoort, steeds op zijn
hoede blijven.
Soms stelt iemand geneeskundige hulp
uit door vrees voor verdoving. Vele on
derzoekingen gebeuren echter zonder
zulke verdoving, maar als verdoving
toch nodig is, dan geeft dit slechts tijde
lijk enige last.
Een leek kan nooit een onschuldig ge
zwel onderscheiden van kanker. Hij of
zij moet dat aan de doktoren overlaten.
Longkanker kan in de regel niet vroeg
tijdig ontdekt worden. Maar regelmatig
röntgenonderzoek is hierbij van waarde.
Daarom worden bij het massa-onder
zoek, dat eigenlijk op tuberculose gericht
is, tegenwoordig ook vaak longkanker
patiënten ontdekt. Men moet daarom,
vooral zij, die nog roken, zich altijd on
derwerpen aan een röntgenonderzoek
van de borstkas, als die gelegenheid zich
voordoet.
HOE HET TE BEHANDELEN
Het belang van een vroege behande
ling maakt het kankerprobleem een
buitengewoon persoonlijke zaak voor
ieder mens. Als u een bezoek aan de
huisarts uitstelt bestaat de kans dat u
uw eigen leven in gevaar brengt. Onder
staande tabel demonstreert het gunstige
resultaat bij een behandeling in een
vroeg stadium:
Lokalisatie Genezingskansen
in
vroeg laat
stadium stadium
huid 95 30
borstklier 75 30
baarmoedermond 75 10
mondholte 80 20
lip 94 10
endeldarm 50 5
Men moet door een dokter behandeld
worden, door middel van een operatie of
door middel van bestraling of door deze
beide vormen van behandeling. Hormo
nen of andere chemische stoffen kunnen
ondersteunend van groot nut zijn. Kan
ker behoort nooit met huismiddeltjes of
door kwakzalvers behandeld te worden.
De moderne behandeling vermindert de
pijn. Bestralingen, sommige chirurgische
ingrepen, pijnstillende middelen of be
paalde hormonen houden pijn in be
dwang bij vele patiënten. In de meeste
gevallen is de kanker geneesbaar in een
vroeg stadium. Kanker blijft namelijk
aanvankelijk beperkt tot het orgaan van
oorsprong en in dat stadium kan het
gezwel het best vernietigd worden. Ge
nezing komt echter ook wel voor, als
kanker al langer bestaan heeft. Maar
op die uitzonderingen mag men niet re
kenen.
KIRPESTEIN
VEENENDAAL
CITY-MOTORS - EDE
w^é ~*B
GOEDE VORDERINGEN
Grote en werkelijke vorderingen wor
den op alle terreinen van het kanker
onderzoek gemaakt. Vooral het experi
mentele onderzoek met betrekking tot
het ontwikkelen van nieuwe chemothe-
rapeutische middelen is hoopgevend.
Sommigen hiervan hebben reeds be
wezen van nut te zijn om de verdere
groei van het gezwel te stoppen of te
remmen. HET GENEESMIDDEL om
kankergezwellen te vernietigen is echter
nog niet gevonden.
KANKER BIJ MANNEN
Sinds 1950 overlijden aan kanker meer
mannen, en in toenemende mate, dan
vrouwen. In 1950 was dit verschil nog
niet van betekenis, nu is er een verschil
van meer dan 25 Dat komt omdat
longkanker vooral bij de mannen voor
komt. Daarnaast kunnen meer vrouwen
genezen worden omdat zij regelmatiger
naar de dokter gaan en meer aandacht
schenken aan lichamelijke klachten
maar ook omdat kanker bij vrouwen
vaak optreedt op plaatsen, waar vroe
ger diagnostiek en succesvolle behande
ling makkelijker is dan bij mannen.
De longkanker neemt nog steeds toe.
In 1930 stierven in Nederland 187 man
nen aan longkanker, in 1945 waren dit
er 576, in 1955 reeds 1767 en in 1964
zelfs 3579 mannen.
Tegen longkanker kan men zich be
schermen door niet (meer) te roken.
Kinderen moeten niet met roken begin
nen. Volwassenen moeten niet roken in
het bijzijn van kinderen. Een regelmatig
röntgenonderzoek van de borstorganen
Het winterlandschap afgebeeld in ons blad van vrijdag 11 fe
bruari heeft nog wel enige moeilijkheden opgeleverd. Toch blij
ken veel inzenders de omgeving van Veenendaal goed te ken
nen, want er waren veel goede oplossers. Het gefotografeerde
plekje ligt in de buurt van De Rode Haan; het is genomen vanaf
het sluisje bij de Munnikenweg in de richting Amerongen. Uit
de vele inzendingen trokken wij de kaart van de heer J. Ach
terberg, Franseweg 44, Eist (U.). Onze hartelijke gelukwensen
aan de heer Achterberg, die zijn boekenbon reeds zal hebben
ontvangen.
De NIEUWE
OPGAVE
Ditmaal geven wü u
een foto van een
weggetje ergens in
onze omgeving.
Zij die menen het
juiste punt te herken
nen gelieven hun
oplossing op een
briefkaart in te sturen
naar de redaktie van
„De Vallei",
Parallelweg 10,
Veenendaal.
Voor de winnaar of
winnares is weer een
boekenbon van f 10,
uitgeloofd.
zal leiden tot het opsporen van begin
nende longkanker maar voorkomen van
longkanker (door niet te roken) is altijd
beter dan genezing van beginnende long
kanker.
KANKER BIJ VROUWEN
Iedere vrouw moet de vroege symp
tomen van kanker leren en in staat zijn
deze als zodanig te herkennen. Als één
van de waarschuwingstekens optreedt
moet zij direct naar haar huisarts gaan
en een onderzoek aanvragen. Vele sterf
gevallen als gevolg van kanker van het
vrouwelijke geslachtsapparaat zijn niet
nodig. Vele levens kunnen daarom ge
spaard worden als vrouwen letten op
verschijnselen, die op kanker kunnen
wijzen en behandeling zoeken, zodra er
zulke verschijnselen zijn. Kanker van de
geslachtsdelen en van de borstklier vor
men bijna de helft van alle vormen van
kanker bij de vrouw. Deze worden ge
volgd door kanker van de ingewanden,
maag, endeldarm en huid.
Borstkanker kan men ontdekken door
een knobbel, die volkomen pijnloos is in
het begin. Iedere vrouw moet zich jaar
lijks éénmaal laten onderzoeken door
haar huisarts. Deze kan haar leren hoe
ze zichzelf kan onderzoeken en dit zelf
onderzoek moet zij eigenlijk iedere
maand herhalen.
Iedere knobbel is geen kanker. Maar
dat kan alleen de dokter uitmaken. Na
der onderzoek moet namelijk uitmaken
of een knobbel goedaardig is of kwaad
aardig. Gelukkig zijn de meeste knob
bels onschuldig van aard. Vermijdt het
masseren van zo'n knobbel, want als het
kanker is kan kanker aldus uitgezaaid
worden naar elders. Nooit afwachten
„wat de knobbel doet". Er zijn geen
aanwijzingen dat borstkanker kan ont
staan door het voeden van een baby. In
tegendeel, moeders die borstvoeding ge
ven hebben minder vaak borstklierkan
ker.
MEER DAN VROEGER
Het is helaas waar dat het aantal
sterfgevallen ten gevolge van kanker
ieder jaar iets hoger is dan het daaraan
voorafgaande. Dat betekent echter niet,
dat de kankersterfte ook relatief toe
neemt. Deze absolute stijging van de
kankersterfte is een gevolg van verschil
lende omstandigheden. Kanker komt
vaker voor op oudere leeftijd. Door de
toeneming van het aantal ouderen in
Nederland en dank zij vorderingen op
het gebied van de behandeling van an
dere ziekten, neemt de kans op kanker
dus evenredig toe. Dit is de belangrijkste
reden van de schijnbare toeneming van
de kankersterfte.
Longkanker, zeldzaam in 1900, is snel
in frequentie toegenomen. Ook de diag-
notische mogelijkheden zijn verbeterd,
zodat de diagnose eerder gesteld wordt
dan vroeger. Verschillende vormen van
kanker vertonen omgekeerd een daling
in sterfte en deze daling is ongetwijfeld
een gevolg van groter en succesvoller
behandelingsmogelijkheden.
KANKER EN U
Hoe kan ik mij beschermen tegen de
kanker
1. door zo spoedig mogelijk naar uw
huisarts te gaan bij het optreden van
één der waarschuwingstekens,
2. door u ernstig te bezinnen, wanneer
iT tenminste nog niet rookt, op de
ernstige nadelen van het roken,
3. door het kankeronderzoek te bevor
deren door dit mede te financieren.
Dit kan door lidmaatschap k mini
maal 2,50 per jaar van de Ned. Ver.
tot steun aan het Kon. Wilhelmina
Fonds.
TENSLOTTE
Door gebruik te maken van iedere ge
legenheid die zich in de toekomst zal
voordoen u te onderwerpen aan keurin
gen en massa-doorlichting. Een regel
matig herhaald algemeen geneeskundig
onderzoek blijft een belangrijke wens in
het kader van de gezondheidszorg in
Nederland.
de grote keuze...
de exclusieve modellen...
de speciale afdeling...
maken het uitzoeken van de
bruidsjapon tot een feest
voorafl
Hoofdstraat 89 - Veenendaal
WEER KIEVITSEI
Een door de 23-jarige Jan Nelis van
der Vliert van de boerderij Groot Donke
laar in de gemeente Scherpenzeel ge
vonden kievitsei werd maandagmorgen
door de opa van de vinder ten huize van
de burgemeester aan mevr. Hoytema
van Konijnenburg aangeboden.
JAARVERGADERING FLORALIA
De Floraliavereniging houdt op dins
dag 15 maart aanstaande jaarvergade
ring in hotel Boszicht. De heer A. G. H.
Disveld uit Nijmegen zal een kleuren
film van de Paul Krüger Wildtuin in
Afrika vertonen. Aanvang 8 uur.
C.H.V. VERGADERDE
De afdeling Scherpenzeel van de Chr.
Hist. Unie heeft maandagavond haar
jaarvergadering gehouden in het ver
enigingsgebouw Filalethus en tevens de
situatie besproken rond de verkiezingen
van de leden van de Prov. Staten en ge
meenteraad.
Deze vergadering stond onder leiding
van voorzitter B. Valkenburg. Uit het
door de heer J. v. d. Ham uitgebrachte
jaarverslag bleek, dat het ledental is
uitgebreid en bijna de honderd heeft be
reikt. De penningmeester J. Vermeulen
gaf een overzicht van de financiën en
kon een klein batig saldo melden. Bij de
bestuursverkiezing achtte de heer C. J.
van Ede, na twintig jaar in het bestuur
te hebben gezeten, de tijd gekomen om
zijn plaats af te staan aan een jongere.
In zijn plaats werd benoemd de heer Van
Vollenhoven. Herkozen werd de heer
J. v. d. Ham en het bestuur werd met
een lid uitgebreid, te weten de heer C.
van Ginkel. Na dit gedeelte begon de be
spreking van de kandidatenlijst voor de
aanstaande gemeenteraadsverkiezing en
deze werd als volgt vastgesteld: B. Val
kenburg, M. Veldhuizen, J. v. d. Ham,
G. van Rootselaar (zittende leden, J.
Lensink, J. Brons, J. Bakker, G. Veen-
hof, J. Osnabrugge, C. van Ginkel Hzn.,
B. W. Hoijer, J. Harthoorn, J. v. d.
Vliert en W. Schimmel jr.
De bespreking van een ingekomen
brief van de A.R.-kiesvereniging te
Scherpenzeel betreffende de plaatselijke
samenwerking, was een zaak, die als
vertrouwelijk werd betiteld en derhalve
niet voor publikatie geschikt.
Bij de rondvraag was er gelegenheid
tot het stellen van vragen, die door de
thans zittinghebbende raadsleden werden
beantwoord.
HERINNERINGSUITGAVE
Binnen enkele dagen gaat een her
ziene en uitgebreide uitgave verschijnen
van de Orde van de dienst, als uitgave
ter herinnering aan de plechtige inzege
ning van het huwelijk in de Westerkerk
op donderdag 10 maart 1.1. van Hare
Koninklijke Hoogheid Beatrix, Prinses
der Nederlanden en Zijne Koninklijke
Hoogheid Claus, Prins der Nederlanden.
In deze herinneringsuitgave zullen ook
de teksten opgenomen zijn van de ge
beden en de prediking. Een gedeelte van
de opbrengst komt ten goede van het
Prinses Beatrix Poliofonds. Uitgever is
Het Wereldvenster te Baarn.
Nu het voorjaar in zicht Is gaan
we onze kamerplanten eens serieus
inspecteren. Ongetwijfeld zijn er die
hoognodig verpot dienen te worden in
een grotere pot of die een verse laag
bovengrond moeten hebben.
Om reden het verpotten een werkje
is dat met accuratesse moet worden
uitgevoerd, willen wij in dit „praatje"
de goede wijze van oppotten en ver
potten onder uw aandacht brengen.
Veelal wordt met een te verpotten
plant te ruw omgegaan. We kennen
dat! De plant wordt al te vaak met
behulp van de stengel of bladeren uit
de pot getrokken. Gevolg? Het in
wendige van het wortelgestel (men
ziet het niet) wordt gescheurd en be
schadigd. We doen het aldus: men
keert de pot met de plant onderste
boven en tikt met de bovenrand van
de pot een paar keren flink op de
rand van een tafel. Door de schokken
laat de wortelkluit (die vaak vast in
de pot zit) los van de binnenzijde
van de pot en kan er dan heel ge
makkelijk uit worden gelicht. Is de
wortelkluit geheel dicht met een net
vormig weefsel van wortels omgeven,
dan ziet u meteen dat het hoogtijd is
om de plant een grotere pot te geven.
Al te groot moet men de nieuwe pot
niet nemen. In de meeste gevallen
niet groter dan 2 cm wijder dan de
te klein geworden pot.
De aard en de groeiwijze der be
treffende plant spreekt een woordje
mee. Bij zeer kleine potplantjes is het
soms voldoende dat de nieuwe pot
hoogstens 1 cm wijder is. Bij zware
exemplaren kan het daarentegen ook
wel noodzakelijk zijn, dat een aan
merkelijk grotere pot wordt genomen
wanneer de aarde aan de buiten
zijde van de wortelkluit nog groten
deels zichtbaar is en dus weinig wor
teltjes de buitenkant bereikt hebben,
dan is in zo'n geval geen grotere pot
nodig. Bij de verpotting wordt de aar
de aan de buitenkant van de oude
wortelkluit iets afgebrokkeld. Bevin
den zich rottende of zieke delen aan
de wortelkluit, dan deze met een
scherp mes verwijderen. Voorts moet
ik op het volgende wijzen: Vaak is de
potscherf die op het afvoergat onder
in de pot heeft gelegen in de wortel -
kluit is vastgegroeid. Deze verwijde
ren. Indien de nieuwe pot droog is,
dan moet deze van te voren een poos
in water worden gelegd. Ga verder
als volgt te werk: Leg eerst een pot
scherf met de holle kant naar bene
den op 't potgat leg hierop 'n hand
vol grond. Zet hierna de plant met
wortelkluit op de grond. Is de ruimte
tussen wortelkluit en potrand te
nauw om met de vingers de potaarde
in die ruimte vast te drukken, dan
gebruikt men hiertoe een rond hout
je. De plant mag niet te diep of te
ondiep komen te staan. Let daar bij
het verplanten goed op. Planten zoals
kamerpalmen en Clivia's moeten vrij
stevig worden opgepot. Indien derge
lijke planten te losjes in de nieuwe
pot komen te staan, dan wil het na
dien nog wel eens gebeuren dat de
plant met haar wortelgestel de hoog
te in groeit en dat na verloop van
tijd de wortels bloot komen te lig
gen. Is de potaarde rondom de kluit
voldoende aangedrukt, dan heeft de
plant dus de haar toegewezen woning
betrokken.
Vul de pot niet tot aan de boven
rand geheel vol, zorgt dat de aarde
ongeveer een cm beneden de potrand
blijft. Het gietwater kan dan niet
weglopen. Vaak ziet men de potten
zo hoog mogelijk gevuld en het water
toedienen is dan een probleem.
Ziekten in de planten kan men
zoveel mogelijk voorkomen door de
planten zo goed mogelijk te verzor
gen. Vergeet niet. dat de wortels
van een plant binnen de enge ruimte
van de pot zitten opgesloten als een
vogel in zijn kooitje. Het is dus van
zelfsprekend, dat de potgrond van
voeding met worden voorzien. Geef
de planten in haar groei- en bloeitijd
dus geregeld voedingsstoffen door
middel van kamerplantenmest.
Ornithogalum thyrsiodus of te wel
de „Zuidenwindlelie" is algemeen be
kend. Dit gewas leent er zich heel
goed toe om als kamerplant ge
kweekt te worden. De mooie, witte
bloemen worden door de bloemist ook
voor bruidsboeketten gebruikt. Het is
thans de tijd om de bollen in voed
zame grond op te potten. Geef haar
een niet al te warm plaatsje in de
woonkamer. Zijn ze binnenshuis uit
gebloeid dan zet men de planten met
pot en al in de tuin. De potten tot
boven de potrand ingraven, vergeet
vooral niet te gieten en te bemesten.
Tegen september laat men de bollen
afsterven en wanneer het loof ver
dord is zet men de potten droog weg.
U behoeft er dan verder niet naar om
te kijken. Vroeg in 't voorjaar neemt
u de bollen uit de pot en verwijdert
alle grond en pot ze opnieuw op in
goede bloemistengrond.
E. J. Grijsen, Rhenen