UIT DE OUDE DOOS (6)
Veenendaal en omstreken
Waar het altijd spookte
Ds. Kaastra op 4 mei 25 predikant
0
p
E
L
CHEVROLET
D. J. APBFEK
,c.w:
v.a.b.
kirpestÉin
R H E N E N
vrijdag 15 april 1966
8
De spaarbank afdeling van de Coöpe
ratieve Raiffeisenbank voor Amerongen,
Leersum en Eist heeft de mijlpaal van
een inleggerstegoed van 8 miljoen gul
den bereikt. Ter gelegenheid hiervan
werd aan een drietal spaarders een
extra inleg geschonken. Op de foto
v.l.n.r. de heer W. Nooteboom, die voor
het boekje van de comm. jeugdgebouw
Ned. Herv. kerk te Leersum een extra
inlage van f 100,tn ontvangst mocht
nemen, C. v. Schuppen te Leersum en
P. van Veenendaal te Amerongen. Ge
heel rechts de directeur van de bank,
de heer W. Bouwman.
Voor onderstaand artikel uit de oude doos, brachten wij een bezoek aan het echtpaar A. v. d. Weerd in het
Rembrandtpark. We werden plezierig ontvangen en weldra lag er een groot foto-album voor ons met een
schat aan oude prenten. Een gesprek was spoedig op gang. Naar aanleiding van een kiek van het oude Boers-
land ((later Boerscheland) en nu Beatrixstraat, stelden wij de heer Van de Weerd enkele vragen.
„Kunt u zich nog herinneren dat de Beatrixstraat er zo uit zag?"
„oO, hé, nog heel best! Er stond toen nog bijna geen huis en het spookte er doorlopend. Velen durfden in
die tijd het Boerslandsepad in het donker niet te lopen. Later werden er enkele gaslantaarns neergezet, zoals op
bijgaande foto al te zien is"
Kohlbruggiaans accent in prediking
Ds G. Kaast ra werd in 1914 in de Friese hoofdstad geboren. Zyn gehele
Jeugd bracht hy in Leeuwarden door. Keeds toen openbaarde zich xQn ni«*t star
vasthouden aan eigen mening. In Leeuwarden en later tijdens ?4jn studie in Gro
ningen, ging hy altyd naar hetzelfde kerkgebouw, wie er ook preekte. „Op die
manier leer je het woord van God onderscheiden. Het gaat er niet om welke
modaliteit een dominee is, maar of hy het woord van God brengt. Vaak als ik
met weinig verwachting van de prediker naar de kerk ging, werd ik het rijkst
gezegend"*.
Het begin van ds Kaastra's leven als te doen is. „Gelukkig ben ik nu wat
predikant begon spectaculair. Toen hij ouder, want een jonge predikant zou het
op 27 juni 1940 kerkelijk examen deed werk in deze gemeente niet kunnen doen.
•loeg tijdens zyn proefpreek de bliksem In Amerongen is veel openheid, men
langs de preekstoel. krijgt gemakkelijk toegang tot de men
sen. Maar by ongeveer 1100 pastorale
eenheden is het niet eenvoudig iedereen
te bezoeken".
Ds Kaastra is altijd uitgegaan van de
belijdenis van de kerk, naast het Woord.
Hij zou als confessioneel aangeduid moe
ten worden, indien hij niet zoveel tegen-
etiketjes had. „Mijn prediking draagt
een Kohlbruggiaans accent".
Amerongen's predikant draagt zijn
gemeente een warm hart toe, hij heeft
een open oog voor de noden die er leven.
Blij is ds Kaastra met de aktieve jeugd
commissie, die een groot deel van de
jeugd in Amerongen bereikt. De diensten
in de Jeugdkapel worden altyd goed be
zocht.
OTpfcfe
Ds. G. Kaastra:
25-jarig jubileum
In september werd hij door de Prov.
Kerkvergadering in Groningen toege
laten tot de evangelieverkondiging in de
Nederlandse Hervormde kerken. Het
was in die tijd niet zo gemakkelyk als
nu om een beroep te krijgen, vertelt hij.
Maar ik werd in begin 1941 benoemd als
proponent-evangelist in Kollum (Fr.).
Op 4 mei 1941 werd ds Kaastra door
de toen in Leeuwarden (thans in Utrecht)
staande ds Gerbrandy in Kollum beves
tigd. Ds Gerbrandy had hem korte tyd
daarvoor ook getrouwd (we hebben het
toen maar gewaagd op een salaris van
1500,per jaar) zodat het uit negen
personen bestaande gezin van ds Kaastra
dezer dagen ook een zilveren bruiloft
kan vieren. Hoewel ds Kaastra met veel
genoegen in Kollum werkte, nam hij in
1944 het op hem uitgebrachte beroep
naar De Lier, in het Westland, aan. In
mei 1944 werd hij daar bevestigd.
Deze gemeente noemt hij het paradijs,
maar „het is voor jonge mensen niet
goed in het paradijs te blijven". Daarom
vertrok hij in 1948 naar Sexbierum in
Friesland, welke gemeente hij 6>2 jaar
later voor Oosthem verwisselde.
Oosthem was een kleine gemeente, en
dus was daar tijd zich aan niet-pastoraal
werk te wijden. „Hier doorliep ik alle
kerkelijke rangen: classis, provinciale
kerkvergadering, synode, opzicht op de
predikanten en toezicht. Ook kon ik wat
aan politiek doen. Hier is dat niet zo
mogelijk, al ben ik nog steeds lid van de
commissie, die het beginselprogram van
de C.H.U. moet herzien".
In 1963 kwam ds Kaastra naar Ame
rongen. In Amerongen is hij direct in de
pastorale arbeid ondergedoken. Het is
een gemeente met 3000 zielen, zodat er
voor een predikant wel het een en ander
INTREDE DS. WIELENGA
Ds. J. D. Wielenga, tot voor kort
predikant bij de geref. kerk (vrij
gemaakt) te Veenendaal, heeft zijn
intrede gedaan in zijn nieuwe ge
meente, Albany in Australië, met
een preek over Matt. 2, vers 2-15.
BEROEPEN
Door de gereformeerde gemeente
te Bruinisse is beroepen ds. F. Mal-
lan te Veenendaal.
De hervormde gemeente te Eist
heeft een beroep uitgebracht op ds.
J. Kortleve te Klundert.
KERKELIJKE STAND
In het Handboek van de gerefor
meerde kerken (vrijgemaakt) is een
statistiek over de kerkelijke stand
op 1 januari 1965 en 1966 opgeno
men.
Het totaal aantal leden bedroeg
op 1 januari 1966: 106786, tegen
105457 het jaar daarvoor. Ruim de
helft daarvan is belijdend lid. Het
aantal kerken is hetzelfde gebleven,
n.l. 305. Het aantal dienstdoende
predikanten steeg van 74 tot 86.
In de provincie Utrecht waren op
1 januari j.l. 24 kerken met 23 pre
dikanten (7 vacatures) en in totaal
11.413 leden.
ANDERE OPZET DIENSTEN-
VOOR GEHANDICAPTEN
De Prot. chr. vereniging „Phila
delphia" te Veenendaal wil komen
tot ambtelijk-geleide diensten voor
gehandicapten in Veenendaal.
ïot nu 10e vonden deze uiensten
's morgens plaats; men wu ze nu
gaan uouoen om drie uur s mid-
uags.
net is de bedoeling, dat elke ker-
keraad in net comité vertegenwoor
digd is en dat de oiensuioenae pre
dikant vergezeld zal zijn van twee
ouderlingen en een diaa-en.
KANDIDAAT VOUtt DE
ÜZuliïiU^ IbAilAU
on net versiag van de laatst-
gononucii vugaULiun; van de raad
vaii uc fccciuiiiicv-iuc ivciK ie v ee-
Iieiiuaui unjivi, Uai de KandiUaiUUi'
van us. u. van raiK voor ae ge
meen leraau ter sprake is geuiacnt.
Vastgesteld weru, dat de piediKant
zyn aiDeid op provinciaal en cias-
sisniveau zaï gaan verminderen.
Ai\OiNn.lVlb Uil' iz.v EN
brunuii.iuar nn.iv
De neer O. joi, vaste schrijver
van ue ruorieK van oe commissie
van Deneer in net oigaan van ue
geieroimeciue nent te veenendaal,
uoet oe gemeen teieoen een miouei-
ije aan ue nand om anoniem te
•wonnen ge veil en toen de b.a „De-
lui-illgteeiaiuCU aill'eivoaai te llia-
lven.
voor net laatste moet men name-
lijK een oe«ijssiuK neooen en uil
nu Kan men zien versencnieii dooi
te gnei en op nr. yooo van oe onec-
leui van ue girodienst in Den naag.
Dp ue gn uivaart vernieiui men vooi
weiive gnoreiveiiiiig net oeurag oe-
stema is niet net verzoen ais arzen-
uer op ie geven „in.in.".
uinuai andere nerKen ook niet al-
keng zuilen zyn van dergelijne git
ten verdient net systeempje een
Diedere oenendneid.
WoJtitvoN OF TEGENWERKEN
In de lierv. kerk Sola riue zaï oe
Open Deur-dienst op zonuag i mei
a.s. in net tenen van oe menseiijKe
aroeid staan, in oe avonddienst, oie
nieraan gewya is zal woroen voor
gegaan uoor us. reriouw en os. vy-
zeiaar, terwijl net mema zaï zyn:
„ineevt eiiveii oi ic0v.n werken r Don
ut i nag zi apin worot in oe kleine
zaai uit onuerwerp te voren doorge
praat.
NIEUWE VERLICHTING
Vanuit de Ned. Herv. gemeente te
Renswoude zijn stemmen opgegaan
een fonds voor een nieuwe verach
ting in het kerkgeoouw te vormen.
Oniuat dit zeer zeker geen overbo
dige zaak is wordt deze actie door
de kerkvoogden hartelijk toege
juicht.
BLIKSEMBEVEILIGING
Tot nu toe is de Ned. Herv. kerk
in Renswoude niet voorzien van een
bliksemafleider. Daar dit, vooral om
dat er enige tijd geleden een motor
in de kop van de toren geplaatst is
voor de luidinstallatie, een vrii pe
nibele zaak wordt, wil de kerkvoog
dij ook hiervoor een fonds stichten,
tot behoud van het monumentale ge
bouw.
JEUGD BINNEN DE LIJNEN
TEGEN DE KERKERAAD
In het kader van de sluitingsweek
van het gereformeerde jeugdwerk
seizoen te Veenendaal voetbalt de
jeugd tegen de kerkeraad. De ont
moeting vindt plaats op woensdag
20 april a.s. om half zeven op het
terrein van de sportvereniging Pan
ter op de Salamanderheide.
VOOR 38,5 MILJOEN AAN
NIEUWE KERKEN IN 1964
In het eerste jaar waarin de Wet
premie kerkenbouw functioneerde,
in 1964, ontving de commissie van
advies 532 aanvragen, waarvan 204
van r.k.-zijde, 111 hervormde ver
zoeken, 97 gereformeerde en 120
van andere kerkgenootschappen.
In 406 gevallen werd premie ver
leend, 70 verzoeken werden gewei
aantal
totale
kerken
bouwsom
33
14.5 milj.
24
9,6 milj.'
21
7,8 milj.
26
6,6 milj.
gerd en de rest was aan het eind
van 1964 nog niet afgehandeld.
In totaal was met de toegestane
verzoeken een bedrag van 41,3 mil
joen een rijkspremie gemoeid.
Een compleet overzicht van de
stand van zaken met betrekking tot j
de kerkenbouw in 1964 werd gepu-
bliceerd in het Statistisch Zakboek,1
hetwelk wij hieronder overnemen:
kerk
genootschap
rooms-katholiek
Ned. hervormd
gereformeerd
andere
JAARFEEST
De jeugdverenigingen van de ge
reformeerde kerk te Rhenen houden
gezamenlijk jaarfeest op woensdag
20 april a.s. in de kerk.
HONORARIUM VOORGANGERS
De classis Zeist van de gerefor
meerde kerken zal er bij de kerken
op aandringen de voorgangers in de
godsdienstoefeningen een honora
rium te geven van 75 gulden per
zondag.
RICHTLIJNEN VOOR DOMINEE
De gang van een predikant mag
niet siyl en stram zijn, zijn groet
niet militair, zijn broek mag met
gestreept zijn, zijn adem moet zui
ver zijn en zijn pols vrij van sier-
kettinkjes. Dit staat te lezen in
„Richtlijnen voor de houding van
gemeente en predikant in de ere
dienst", die de lutherse liturgische
conferentie van Duitsland onlangs
de predikanten van de Evangelische
Kerk in Duitsland heeft doen toe
komen.
De houding, die de predikant tij
dens de dienst moet aannemen, is
ook nauwkeurig aangegeven. Wan
neer hij staat, dan moet hij dat doen
met „iets van elkaar verwijderde
voeten, die een beetje naar buiten
zijn gericht". Hij moet vermijden,
op het altaar te leunen en acuter
de lessenaar of op de kansel op zijn
tenen staan te wippen. Wanneer de
predikant zit, dan moet hij dat on
gedwongen doen met de voeten los
jes naast elkaar. „Het over elkaar
slaan van de benen moet ook bij
langer zitten vermeden worden. De
handen liggen met de palmen naar
beneden op de bovenbenen, of rus
ten in elkaar met de palmen naar
binnen gekeerd in de schoot."
Tijdens de dienst moeten zij niet
de hebbelijkheid hebben om de
kerkgangers onder het zingen te
monsteren of zelfs te tellen. Voor
degenen, die niet uit het hoofd
preken, bevelen de richtlijnen een
preekschrift aan, dat het formaat
heeft van de bijbel, waarop het
moet liggen. Een predikant mag tij
dens de dienst niet naar alcohol
ruiken; dat is „in hoogste mate sto
rend en stotend".
„Stond de Hervormde school er toen
nog niet?"
„Jawel, er stond toen een gedeelte van
het gebouw, dat er nu staat. In één van
de lokaliteiten hielden wij in die tijd
jongelingsverenigingsbijeenkomsten. Eén
van onze voorzitters was een zekere
ds. de Bruin. Ook herinner ik me nog
dat de heer Da velaar, die later raadslid
werd voor de S.G.P., toen bestuurslid
was".
Geen grote huizenrij.
„Onderaan het Boersland stonden ook
wat huizen. Aan de V.S.W.-kant, woonde
Jan Kool, de timmerman, in een huis
met een hoge stoep er voor, terwijl
Alberti. de slager, aan de overzij zijn
domein had. Zo ongeveer waar nu een
toonzaal in hengelsportartikelen is ge
vestigd. Daar vlakbij stonden drie kleine
huisjes, welke later werden omgebouwd
tot een vergaderzaal van de Hervormde
knapenvereniging. Eben-Haëzer, heette
het zaaltje. Niet lang geleden is dit
echter eveneens omgebouwd tot een
zakenpand.
Wat verderop naar achteren, aan het
zgn. „neie pad" bevond zich de „kleine"
alias „ofgeschaaie kaark" (Chr. Geref.
kerk). Hier stond van 1907 tot 1915
Ds. Visser. En van 1915 tot 1920 Ds. Rie-
kel. Vóór 1907 was er meestal leesdienst.
Een vrouw over de vloer.
Mevrouw v. d. Weerd beaamt wat haai
man vertelt. Zelf weet ze ook wel iets uit
de Oude Doos. Zij woonde als kind in de
Gortsteeg (Gortstraat), waar in die tijd,
aan de Noordkant, altijd heel wat woon
wagens stonden, waarin zwervers, scha
rensliepmensen, negotielieden enz., hun
verblijf hielden. Vroeger werden deze
mensen kortweg „schooiers" genoemd,
omdat er bij waren, die er hun beroep
van maakten te bedelen.
Toen Mevr. v. d. Weerd een jaar of
zes was, kwam ze eens 's nachts van bed
om met haar broertje naar de Plee
(WC) te gaan, in het schuurtje. Daar
werd vroeger altijd noodwendig bij ge
assisteerd, met een lantaarn of zo. Ter
wijl de kinderen samen het schuurtje in
liepen, schrokken ze zich een ongeluk.
Languit over de vloer lag een slapende
vrouw. Dronken! Het was een zekere
Alida, die haar verblijf had bij het loge
ment „Het goede logies", bij het „Hoge
Eind" in de Gortsteeg, in de buurt van
het kleine woonwagenkamp. Ze dronk
nogal eens en wist dan niet meer hoe ze
het had
Een kusje vor een ossebroodje
Mijn vader had een bakkerswinkel
in de Gortsteeg. Het was in de „Osse-
Een overzichtelijke foto
van het oude Boersland.
Duidelijk is te zien, dat
het toen nog maar een
pad was, dat zich
slingerde tussen de
bouw-akkertjes van de
Veenendaalse kleine
man. Links het VSW-
gebouwen-complex.
Rechts op de voorgrond
een gaslantaarn.
Eveneens rechts, op de
achtergrond,
waarschijnlijk het
voorste gedeelte van de
school.
rensljjper. Verder stond er in de Gort
steeg zo hier en daar een huis of een
boerderij. Eén van de logementen ging
over van moeder op zoon. Dat was Job
van Schaick, beter bekend als „Job de
Pikkerd". Na verloop van tyd kreeg zyn
vrouw er genoeg van en deden zy de
zaak over aan ene Bouwman. Momen
teel wordt dat huis gebruikt door de Fa.
Spies, als kantoor. Ik herinner me nog,
dat eens. ik denk dat het tydens de één
of andere kermis was. bijna de gehele
Gortsteeg vol stond met woonwagenss.
Het konden er wel een veertig geweest
zijn. Bar was het! Toch had je door
gaans niet zoveel last van die lui"
Dat is waar", interrumpeert de nog
even krasse Mevr. de Pavert, haar man,
„maar je moest wel uitkijken met ze.
Als je hen de vinger gaf, namen ze
graag de hele hand. Op een keer kwam
een vrouw uit een woonwagen bij me
aan de deur en vroeg of zij de vitrage
mocht hebben, die wat stuk was. Goed
zei ik. Neem maar mee. De volgende dag
komt een andere vrouw om een hemdje
voor haar kleine jongen. Die had vast
een tip van de andere gehad. Natuurlijk
kon je daar niet aan beginnen, want dan
hield je weldra geen stukje huisraad
meer over"
BIJBEL NU IN 1250 TALEN
Door de verenigde Bijbelgenoot
schappen zijn in de loop van 1965
weer enkele tientallen bijbelverta
lingen gereed gekomen. Momenteel
kan men de gehele bijbel verkrijgen
in 237 talen, het Nieuwe Testament
in 297 en een of meer bijbelboeken
in nog 716 talen.
In 1965 kwamen vertalingen ge
reed voor Ghana, Algerië, Tunesië,
Tanzania, Soedan, West-Carilinen,
India, Mexico, Kameroen en Viet
nam. Hoewel er naar schatting nog
ongeveer duizend talen zijn, waarin
men nog niets aan bijbelvertaling
gedaan heeft, kan gesteld worden,
dat deze 1250 talen 97 van de we
reldbevolking bereiken. De gehele
bijbel is voor meer dan 90n/o van de
bevolking beschikbaar.
VEF.NFNDA AI
CITY - MOTORS - BI»
6c-r>¥, Va
BRANDWEER GAAT VERGADEREN
De Vrijwillige Brandweer Rhenen
houdt op donderdag 21 april in de
Brandweercentrale haar algemene le
denvergadering.
Periodiek aftredend, doch herkies-
Een zeldzame foto van
de oude Gortsteeg.
Duidelijk ziet men dat
de steeg vooral links,
maar zo hier en daar
bebouwd is. Rechts op
de voorgrond, de oude
kapperszaak van de heer
Heikamp Sr., die in de
deuropening staat.
De klederdracht
verschilt heel wat met
die uit onze tijd. Maar
wellicht was het toen
gezelliger Echter
ook veel armer!
Op deze foto, genomen
tijdens een vakantie-
tocht van het oude
Cavansa-personeel.
zien we geheel rechts
onderaan, de heer
v. d. Weerd, onze
zegsman voor dit artikel
Er staan heel wat
bekenden op deze foto.
Zo ziet men geheel
rechts bovenaan,
de heer Evert v. Asselt,
sportleraar. Tweede van
links bovenaan, is de
bekende Veenendaler
Jan Verhoef. Op de
voorgrond ontdekken wt
al gauw de heer Slok,
bekend als raadslid.
Als u even speurt
ontdekt u ongetwijfeld
nog meer bekende
Waar nu van Hall de kapper zit, was
een klein kroegje van een zekere van
Leeuwen. Ook woonde er nog ene Slot
boom. Verder was er praktisch geen
kip te bekennen op het Boersland. Het
eerste gedeelte van het schoolgebouw
stond er dus al. Toen het gebouw werd
uitgebreid moest onze J.V. verhuizen
naar een zaaltje achter de Wouden-
bergse fabriek (Frisia) aan de Kerke-
wijk. Hoe de Hei-vormde school precies
ontstaan is weet ik niet. Wel weet ik,
dat de bekende Ds. Jongebreur er niet zo
enthousiast vóór was. Deze was meer
voor „Scholen met de Bybel" (Chr. Nat.
Scholen). Andere predikanten waren
uiteraard wél voorstanders van een
kerkelijke school".
Het witte hemd.
„U had het over spoken, geloofde U
die verhalen?"
„Eigenlijk niet. Toch was je er in die
tijd niet geheel los van. Het werd er zo
serieus bij je ingehamerd. Toen ik in
militaire dienst was, liepen wy altijd met
een klein groepje van en naar Ede, visa
versa, want daar lagen wij in het garni
zoen. Doorgaans waren we met een man
of vier, vijf. Eens zagen we 's avonds in
het donker, in de verte, een witte ge
daante, die steeds heen en weer bewoog.
Aangezien we met enkelen waren,
gingen we er op af, zij het met een
zekere schroom. We kwamen bij een
hoge wal, ergens op de Buurtsteeg (echt
een steeg toen). Toen ontdekten we het
spook: een groot, wit hemdNu lach
je er om, toen was het een soort waag
stuk. Zo vertelde men vroeger ook, om
nog even op het Boersland terug te
komen, dat men daar door een onzicht
bare hand van het pad afgezet kon wor
den. Dan kwam er, volgens de overleve
ring, een begrafenis voorbij. Nogmaals,
nu lach je om zulke verhalen. Toen grie
zelde men".
marttijd". Ik was alleen thuis. Vauti eu
moeder waren weg en ook mijn broers.
Opeens ging de bel. Ik naar de winkel
om te helpen. Er stond een zwerver uit
het logement. De kerel zag er ongunstig
uit. Ik schrok, maar liet dat niet blijken.
Als de vent nu maar niet blijft hangen",
dacht ik hopend. Ik vroeg hem wat hij
wenste. „Wat kost een ossebroodje?",
informeerde hy. Onmiddellijk besefte ik
dat het een smoes was. Mijn hart bons
de mij in de keel. Zou hij weten dat ik,
als meisje van een jaar of zestien, alleen
thuis was?Ik probeerde gewoon te
doen en zei dat het broodje 2 cent kostte.
De vent keek met begerige ogen naar
me en reageerde: „Ik zal je er wel voor
kussen!"
Daar had je het al! Wat moest ik?
Snel besloot ik hem te overbluffen. Ik
zei, dat ik mijn vader wel even zou roe
pen en liep toen naar de kamer. Ik had
succes, want de vent rende de winkel uit.
Echtermet medenemen van een
grote fles zuurtjes, die op de toonbank
stond. De smeerlapIk durfde nadien
nooit meer alleen thuis te blijven!"
Mevr. v. d. Weerd zucht nog even als ze
er aan terugdenkt.
Gratis goochelvoorstelling.
We brachten hierna nog even een be
zoekje aan het echtpaar J. v. d. Pavert
(84) in de Gortstraat, om enkele nadere
informaties hieromtrent.
Aan het eind van de Gortsteeg
aldus de heer v. d. Pavert stonden
aanvankelijk twee logementen en meest
al wel acht tot tien woonwagens. Als
schooljongens mochten we er altijd
graag rondneuzen. Er liep van allerlei
slag volk, maar ze deden ons geen
kwaad. Soms hielden ze een gratis
goochelvoorstelling voor ons, wat ons
natuurlijk bijzonder goed van pas kwam.
Er stonden ook een paar huizen tussen.
In één daarvan woonde Buters, de scha-
„Zouden jullie nog meer weten te
vertellen uit die oude tijd
„Zeker, zeker. Ik weet tenminste nog
best, dat'
En zo ontstond een basis voor weer
een nieuw verhaal uit de oude doos
Bel Gracia
Triumph
Play-tex
B.H.'s
Corsetten
Corselets
Step-ins
Gaines
CORSETTEN HUIS
Hoofdstr 66a - Veenendaal - tel 2976
