„De Vallei" in Bad Godesberg
Grafische school onderwijst boeiend
beroep
Nieuwsblad „DE VALLEI"
vrijdag 20 mei 1966
11
Brief van Josef Kempen
RENSWOKDE
ELST
AMERONGEN
IN ARNHEM MODERNSTE OPLEIDING
1962 bracht ik in de vakantie een bezoek aan Dusseldorp en het oostwaarts
liggende Erhrath met het Neanderdal. Ik maakte toen ook kennis met de be
volking van het Bergische land en van Neder-Rijnland, die vriendelijk en hartelijk
is. Maar ondanks alle vriendelijkheid ten opzichte van ons, Nederlanders, schreef
ik De Vallei van 10 augustus 1962 Reisbrief uit het Neanderdal) verliest het
Nederlands geleidelijk meer terrein in Rijnland, dat toch oorspronkelijk van
Dordt tot Keulen een eenheid van taal en cultuur gevormd heeft. Stralen, Wach
tendonk, Kempen, Krefeld, het hele Neder-Rijnland was oorspronkelijk Neder
lands.
In Kleef was onze taal tot voor kort
hoog in aanzien en zelfs de taal van de
deftige stand. In ambt, school en kerk
werd allerwegen Nederlands gebruikt.
Tot in de 19de eeuw bleef het de cul
tuurtaal totPruisen een centralis
tisch gezag in Berlijn vestigde en het
Hoogduits de officiële taal werd.
In Rijnland lopen nog verschillende
taalgrenzen, die van Uzudingen, Benrath
bijvoorbeeld, die elke HBS-er kent. Zij
scheiden het Nederduits van het Hoog
duits, maar schuiven steeds meer op
naar de Nederlandse grens, zodat deze,
eerst louter een staatkundige, lang
zaamaan een taalkundige barrière wordt.
Toch heeft ons woord fiets het gewon
nen van het Hoogduitse Fahrrad!
Josef Kempen
Gelukkig is Josef Kempen opgestaan,
de grote pionier voor het behoud van
het Nederlands. Geboren in Nuis (Neuss)
by Dusseldorp, werd hy in 1958 leraar
in Kleef en organiseerde hij daar een
Werkgemeenschap Nederlands aan de
Realschule. Ook aan de Volkshogeschool
van Nuis gaf hij zeven jaar lang Neder
lands. Telkens wijst hy onze regering er
op, dat zij meer tijd, geld en aandacht
aan de propaganda van de Nederlandse
cultuur moet besteden.
Hij beijvert zich het Nederlands meer
eerbied te doen betonen en wenst het
officieel erkend te zien. Het zou in de
gehele grensstreek een verplicht leervak
op de volksschool moeten zyn. Ook zou
den leerstoelen i. d. Neerlandistiek aan
de universiteit gesticht moeten worden.
In Nederlandse en Duitse kranten en
tijdschriften schrijft hij. Was zijn stem
eerst die van een roepende in de woes
tijn, geleidelijk begint zyn idealisme te
winnen en vrucht te dragen! Onlangs
schreef hy nog: „Er is nu een kans om
het Nederlands in het buitenland weer
het aanzien te verschaffen dat het als
drager van een oude, onafhankeiyke en
ryke beschaving verdient".
Op mijn tocht door Neder-Rijnland,
ging ik in 1962 voort, bemerkte ik maar
al te zeer, dat het Nederlands door
velen als een soort kinderlijk platduits
wordt beschouwd. Men zegt het u be
leefdheidshalve niet, maar als men er
naar vraagt, bekent men het eerlijk. Om
die mening te corrigeren moet men in
Ondanks regionale en lokale verschillen
bestond er omstreeks 1300 tussen de
Nederrijnse en de overige Nederlandse
gebieden een taalkundig-culturele een
heid.
Ofschoon Pruisen in de 17de eeuw
Kleef en in de 18de eeuw Opper-Gelder
iniyfde, had deze politieke annexatie wei
nig invloed op taalkundig en cultureel
gebied.
In de 19de eeuw ging Rijnland onder
Pruisische druk over op het „boeken-
Duits". In 1827 versnelde zich dat pro
ces, doordat de bisschop van Munster
directieven uit Berlijn ontving om het
Nederlands als taak van de kerk door
het Duits te vervangen. Het autochtone
Nederrijnse dialect verarmde doordat het
geïsoleerd werd van de bron: het Ne
derlands, dat op school niet langer werd
geleerd.
Op 16 april j.l. werd in het Streek
museum te Rhenen een tentoonstelling
van Nederlandse en Noordrijnlandse
kunstwerken geopend, de laatste van
Günther May en Dieter von Levetzow,
beiden uit Emmerik. Volgens het ver
slag in De Vallei van dinsdag 19 april
vertelde by die opening mevrouw Irmela
Töwe uit Emmerik, bestuurslid van de
ROODE KRUIS HOSPITAALSCHIP
HENRY DUNANT
Josef Kempen antwoordt
Bovengenoemde nummers van De Val
lei bereikten de heer Kempen in zyn
huidige woonplaats Bad-Godesberg. Hy
schreef my 1 mei 1.1.:
Zeer geachte Heer Philps,
Hartelijk dank voor Uw pionierswerk
en krant, ik heb alles twee keer gelezen
omdat in het Nederlandse taalgebied
zulke bijdragen (d.i. mentaliteit) zo zeld
zaam zyn.
Intussen hebben we toch iets bereikt:
Nederlands werd nu als officieel Real-
schul-Wahlfach (keuzevak op de H.B.S.
red.) door de Kultur-minister te Dussel-
dorf aanvaard, voor Rynland-Westfalen!
Ook is er de leerstoel Nederlands te
Keulen nu. Dit alles schynt in Neder
land nog niet bekend of gewaardeerd te
ROODE KRUIS VOOR
INVALIDEN VAKANTIEWEKEN
Rijnland zo weinig mogelijk Duits spre
ken gedachttig 't woord v. d. Groningse
hoogleraar Heeroma: „Wij wensen liefde
en achting aan weerszijden van de
grens."
In De Vallei van vrijdag 12 november
1965 schreef ik weer over Nederland in
Duitsland, opmerkend dat in het stadje
Viersen bij bezoek aan het Benedenrijn-
landse volksliederenarchief ons bleek dat
veel liederen oorspronkelyk Nederlands
zijn, niet verwonderlijk op oorspronkeiyk
Nederlands gebied. Een genot was het
ook de heemkundige verzameling te be
zichtigen, die ons het vroegere en het
huidige volksleven van Beneden-Rynland
ROODE KRUIS VOOR
RAMPEN
deed kennen, waarvan Viersen het cul
tureel middelpunt was en nóg 1"
volksleven dat kenmerkend Ned
trekken vertoont.
kring Liemers-Niederrhein, overgenoem-
de Duits-Nederlandse Vereniging voor
culturele grenscontacten. Het kweken
van een beter wederzijds begrip wordt
gestimuleerd door het houden van bij
eenkomsten, het geven van concerten,
het organiseren van tentoonstellingen.
Jammer was het dat Josef Kempen
niet aanwezig was. De bijeenkomst zou
hem stellig deugd hebben gedaan.
zijn. Uw werk is daarom een grote hulp.
Veel nieuws kunt U ook uit „Ons Erf
deel" putten, het best ingelichte tyd-
schrift op dat gebied, 'n exemplaar heb
ik U toegestuurd. Als U zelf nieuws hebt
over Duits-Nederlandse kulturele acti
viteiten, stuurt alles maar aan de hoofd
redactie J. Delen, Rekkem, W.-Vlaan-
deren. Merci!
Nog iets: Kunt U helpen in de Duitse
grensgebieden aan de scholen Neder
lands te doen introduceren en ook voor
leerkrachten te werven (anders biyft al
les dode letter!)
Met de meeste hoogachting,
Uw J. Kempen.
Aan Kempens verzoek de bereikte re
sultaten bekend te maken heb ik hier
boven reeds voldaan. Ik ben voornemens
het ook te doen in de onderwijsbladen.
Maar tot het introduceren van het Ne
derlands in de Duitse grensgebieden voel
ik my onmachtig.
D. Philips
COLLECTE ROODE KRUIS.
De jaarlijkse collecte t.b.v. Het Ned.
Roode Kruis zal gehouden worden van
23 mei tot 5 juni a.s.
Het bestuur van de afdeling Renswou-
de hoopt dat deze inzameling ook dit
jaar weer een succes zal worden.
Kaart van Beneden-Rijnland
„DE EGENLENMEER" IN LENTETOOI...
Ongekend mooi spiegelt „De Egelenmeer" zich in de lentezon, nu er zoveel hemelwater haar peil deed stij
gen. Het is de moeite waard juist NU er een kijkje te gaan nemen, zoals wel blijkt ui tde vier bovenstaande
recente opnamen. Het kleine meertje is uitgegroeid tot een prachtige plas, waar het heerlijk toeven is
OPTREDEN VOORDRACHT.
KUNSTENARES AAFJE TOP
Op maandag 23 mei a.s. wordt door de
Cultuur-Natuur Historische Vereniging Z.O.
Utrecht te Eist de laatste avond van dit
seizoen gehouden. Men wil het jaar op
waardige wijze besluiten en daarom heeft
men een bijzonder programma samengesteld.
Opgetreden wordt door de bekende voor-
drachtskunstenares Aafje Top. die een stuk
van Honoré de Balzac, getiteld Eugenie
Grandet. zal voordragen. De avond wordt
gehouden in Hotel Stuyvenberg te Eist en
begint om 20 uur.
BEZOEK AAN STUW.
De door de slechte weersomstandighe
den uitgestelde toch naar de Stuwwer-
ken, georganiseerd door het Nut te
Amerongen gaat thans definitief door en
wel op zaterdagmiddag, 21 mei a.s. Om
twee uur zal men vertrekken vanaf de
Hof.
Op de medewerking van automobilis
ten wordt gerekend. Niet autobezitters
zullen graag meerijden naar het Stuw-
complex.
Er is slechts een wens, nl. dat het goed
weer moge zijn.
SHEHEREZADE.
Velen van de Amerongse huisvrouwen
en huisvaders kennen de pennevruchten
van de aktieve journaliste, die onder de
naam van Sheherezade in het weekblad
Lybelle publiceert.
Sheherezade was de oosterse prinses,
die duizend en één verhalen moest vertel
len aan de sultan. In deze minder roman
tische tijd is het vertellen van verhalen
een vak op zichzelf geworden, waar ook
geen sultan meer aan te pas komt. In
plaats daarvan zijn het wekelijks enkele
honderdduizenden kritische lezeressen en
lezers die in de plaats van de sultan tre
den. Het bestuur van de Nederlandse
Huisvrouwenvereniging Amerongen stelt
het dan ook zeer op prijs, dat deze eigen
tijdse Sheherezade zich bereid heeft ver
klaard in levende lijve naar Amerongen
te komen. Onbeperkte introductie is toe
gestaan. Iedereen is van harte welkom
in de grote zaal van het Dorpshuis. De
toegangsprijs voor leden en niet-leden
bedraagt 1,25 per persoon. De avond
begint om acht uur.
Koepoort te Kem
pen, geboorte
plaats van
Thomas, schrijver
van de Navolging
Christi. De poort
uit 1370 is
genoemd naar de
grote kudden vee,
die eertijds uit de
stad naar de
weilanden
trokken.
„Waar blijft die oppasser nou! Onze
magen knorren we willen wel eens een lap vlees zien!"
HUISVUILOPHAALDIENST.
In verband met het feit, dat het a.s.
donderdag Hemelvaartsdag is zal er in
Amerongen die dag geen huisvuil wor
den opgehaald. Getracht zal worden om
maandag daaraanvolgend zoveel moge
lijk alles mee te nemen.
HET PAARD IN NOOD
Het paard maakt een moeilijke tijd door,
want zijn taak verandert. Enerzijds is het
nog steeds de veelzijdige medewerker van de
boer, de goedkoopste en vaak de plezierigste.
Anderzijds heeft het er een taak bijgekregen.
Het is een ontspanningsmedium geworden.
Het jachtende en motorische van de maat
schappij vraagt een tegenhanger.
De mens blijkt die gevonden te hebben in
het edelste dier der schepping: het paard.
Er moeten dus paarden blijven.
De fokkerij van een nieuwe paardengene- Ussel.
ratie gaat niet zo snel als b.v. bij de ko- Krachtens de Rijksgroepsregeling
nijnen. Het duurt tenminste 4 jaar. De on- Zelfstandigen is tot 1 maart aan 1836
rustbarende teruggang van de laatste jaren aanvragers ruim 6,6 miljoen uitge-
moet gestopt worden. Anders hebben wij keerd, waarvan bijna 2 miljoen in de
binnenkort niet voldoende paarden voor vorm van een lening. In verband met de
onze bedrijven, de sport en de ontspanning, nog af te handelen aanvragen verwach-
Het is dan ook de hoogste tijd, dat alie ten de bewindslieden, dat het totaalbe-
gcschiktc fokmerrics benut worden voor de
fokkerij. Dit kan ook, want de fokkerij is
een lonende zaak.
BIJSTAND AAN DOOR WATER
OVERLAST GETROFFEN
AGRARIËRS
De Staatssecretaris van Cultuur, Re
creatie en Maatschappeiyk Werk en de
Minister van Landbouw en Vissery heb
ben aan de Tweede Kamer der Staten-
Generaal medegedeeld, dat tot 16 maart
j.l. in totaal rond 4.800 aanvragen om
bijstand werden ingediend door in de
zomer van 1965 wegens wateroverlast
gedupeerde agrariërs. Op 1 november
bedroeg het aantal aanvragen nog 1600
en op 1 december 2200. De meeste aan
vragen kwamen na half januari binnen.
Ruim 2400 aanvragers wonen in Over-
Er is sinds in het begin van de zesüende eeuw de boekdrukkunst tot ont
wikkeling kwam heel wat veranderd op het grafische terrein. Indien de he
ren Gutenberg en Coster de bekende Laurens Janszoon die beiden een sy
steem van boekdrukkunst gevonden hebben, thans in deze wereld zouden
kunnen rondkijken, zouden ze de grootste moeite hebben zich te realiseren, dat
de moderne grafische machines nog iets te maken hebben met hun met de
luvnd gesneden houten letters. Een ding is echter sinds die eerste drukwer
ken gelijk gbleven. De man die ze vervaardigt heeft nog steeds het gevoel
iets avontuuriyks te doen. Hoewel de moderne graficus voor alles een tech
nisch vakman is, is hy ook ergens nog steeds artiest. Niet voor niets heeft de
uitv* ding van bovengenoemde Veren de naam boekdrukKUNST gekregen.
Een goed verzorgd drukwerk heeft iets kunstzinnigs; iets dat de beschouwer
na jaren nog aanspreekt, alleen door dvormgeving.
Het spreekt vanzelf, dat de werk
zaamheden in het grafische bedryf ge
leerd moeten worden. Er is door de
loop der eeuwen heen altijd een goede
opleiding voor geweest. Ging dat vroe
ger geheel volgens het „leerlingenstel
sel", tegenwoordig is om een goed
vakman te worden scholing" nood-
zakeiyk. Op de grafische school toch
krygt de toekomstige vakman de basis
opleiding, die noodzakeiyk is om later
de moderne machines goed te kunnen
bedienen.
In Arnhem staat momenteel de mo
dernste grafische school van Neder
land. Dat deze school die klassificatie
kan krijgen komt, omdat ze eerst een
jaar geleden werd opgericht. Momen
teel bijten 39 leerlingen uit Arnhem en
verre omgeving de spits af, voor de
tallozen, d e ongetwijfeld de weg zullen
vinden nt .- deze school en later naar
het grafische bedrijf.
In een drie jaar durende opleiding
raken de leerlingen vertrouwd met alle
aspecten, die het „drukkersvak" heeft.
Ze leren er wat er vast zit aan het ma
ken van boeken, folders, kranten of wat
voor drukwerk dan ook. Hun opleiding
is na drie jaar niet afgesloten, integen
deel ze begint dan eigenlijk pas goed.
Ze hebben nl. in deze periode de gele
genheid gehad om kennis te maken met
het bedrijf en ook om een verantwoor
de beroepskeuze te doen. Als ze van de
school komen, dan worden ze in een
bedrgf volgens het leerlingenstelsel ver
der opgeleid, gedurende een driejarige
periode, waarin ze reeds van aanvang
af een goed loon verdienen. Eén dag per
week gaan de leerlingen terug naar
school voor de theoretische kennis, die
voor hun vak noodzakelijk is. Ze kun
nen binnen het grafische bedryf kiezen
uit vele beroepen, als hand- of machi-
nezetter, drukker volgens diverse syste
men waaronder het bedienen van de
gigantische, miljoenen kostende, rota
tiepersen, opmaker, dat is de man die
byv. zorgt dat uw krantenpagina lees
baar wordt en dat niet alles door el
kaar staat, en nog heel veel andere mo
gelijkheden.
Nu de grafische school in Arnhem 1
jaar bestaat is er reden om aandacht
aan deze school te besteden, We zeiden
reeds, dat het de modernst ingerichte
school van Nederland is. Op deze school
zullen de leerlingen kennis maken met
machines, die .elen van hun „afgcalu-
deerde'' vakgenoten slechts van horen-
zeggen kennen. Een voorbeeld hiervan
is de fotozetmachine, die nog slechts op
enkele bedrijven in ons land wordt toe
gepast, en die op het gebied van zet
werk een revolutie zal gaan betekenen.
Indien men inlichtingen over deze mooie
opleidnig wenst, kan men zich in ver
binding stellen met de directeur van de
Grafische School, de heer J. Gaastra,
Eusebiusbuitensingel 36 Arnhem, tele
foon 08300—3611,8.
drag zal oplopen tot 10 k 12 miljoen
gulden. De gemiddelde schade bedroeg
5.400,en het gemiddelde bijstands
bedrag 3.600,
De Rijksgroepsregeling Zelfstanigen
die op de Algemene Bystandswet berust,
beoogt geen integrale schadevergoeding,
maar biedt de financiële mogelijkheden
om het bedrijf voort te zetten. De ver
kregen resultaten hebben de bewindslie
den „gesterkt in hun opvatting, dat deze
Rijksgroepsregeling een zeer wel bruik
baar instrument is ter bestryding van de
gevaren, welke zelfstandigen in hun be
staan kunnen bedreigen, ook als die ge
varen een meer massaal karakter en een
meer calamiteuze oorzaak hebben".
VERBOD VERKOOP ENKELE
ELEKTROTECHNISCHE
PRODUKTEN
Het Ministerie van Economische Zaken
vestigt er de aandacht op. dat vanaf 1 mei
j.l. de verkoop van enkele elektrotechnische
artikelen verboden is. Het betreft produk-
ten, die vallen onder beschikkingen van de
Minister van Economische Zaken van 21
januari 1964, waarin veiligheidseisen zijn
gesteld en waarvoor tot 1 mei j.l. een uit
verkooptermijn gold.
Driewegstekkers en aftaklamphouders mo
gen thans in het geheel niet meer verkocht
worden. Enkele andere artikelen buig
zame elektrische leidingen met een ader-
isolatie van pvc (plastic snoeren), contact-
stoppen (stekkers) en tafelcontactdozen
die voor 1 mei 1965 hier te lande zijn ver
vaardigd of ingevoerd en die niet goedge
keurd zijn door de KEMA. mogen voortaan
evenmin worden verkocht.
WAT NU WEER
De aloude rauenval raakt uit de tijd. Het
mecnanische wapen in de rattenbestrijding
was reeds lang grotendeels door vergitt ver
drongen, mara thans is er een nog betere
methode ontdekt, om ratten, muizen en vo
gels tegen te gaan in ruimtes, waar deze niet
gewenst zijn.
Jzr is sinds enige tijd in een graanpakhuis
waar men veel last van ratten en muizen had
geëxperimenteerd met de zgn. Sortex Soni-
score. Dit apparaat zendt zeer hoog frequente
geluidsgolven uit, onhoorbaar voor het men
selijk oor, maar vreselijk irriterend voor rat
ten. muizen en vogels. Gebleken is, dat de
ratten en vogels binnen enkele dagen en de
muizen binnen enkele weken na het ingebruik
nemen van het apparaat verdwenen waren en
ook niet meer terug kwamen.
Voor gebruik buitenshuis is men echter nog
op meer traditionele metnodes van verdelging
aangewezen, omdat het apparaat slechts dan
goed zijn werk doet. als het geluid door mu-
en wordt weerkaatst.
De naam van ae meest gegeten aard
appel, Bintje, is afkomstig van de nu
jarige mevrouw Bintje Jansma. Zij
^.at tegen het einde van de vorige eeuw
in de Klas by meester De Vries, die be-
nalve onderwyzer ook aardappelkwe
ker van de r riese Maatschappy van
i^andbouw was.
De vensterbank van het klaslokaal
fungeerde ais broeikas. Als meester De
Vries een nieuwe kruising tot stand
Dracht gaf hg die de voornamen van
een goede leerling. Op zeker moment
was uat Bintje Jansana. Nu, meer dan
zestig jaar later is Bintje als aardappel
wereiuoeioemd. Ze komt op tafel bij
miljoenen in Nederland, Duitsland,
oostenrijk, Zwitserland, Spanje, Italië
en nog tal van andere lanaen.
De naamgeefster is in Friesland, in
de omgeving van Leeuwarden blijven
wonen.
Lord Cohen of Birkenhead, de voorzit
ter van de Algemene Medische Raad in
Groot-Örittannie heelt voorspeld dat kan
ker zal worden bestreden met geneesmid
delen in piaats van chirurgie of bestraling.
Lord Cohen, die en.ge tijd geleden de Royal
Society ot Healtn in Blackpool toesprak,
zei dat hij van mening was, dat bestraling
en chirurgie bij de behandeling van kan
ker in de toekomst een steeds kleinere rol
zal gaan spelen. Chemotherapie, of wel de
toepassing van geneesmiddelen, die wan
neer zij in de bloedbaan worden ingespoten
alle kankercellen bereiken staat nog in de
kinderschoenen, aldus Lord Cohen, maar
zal waarschijnlijk de voornaamste behan
delingswijze worden, naarmate er steeds
sterkere geneesmiddelen ontdekt worden.
De jongste aanwinst op het zich snel uit
breidende gebied van verkoopautomaten is
een automaat, die bier of andere alcohol
houdende dranken levert. De automaat is
speciaal bestemd voor foyers in schouw
burgen en bioscopen, waar men reeds ver
gunning voor de verkoop van alcohol hou
dende dranken heelt.
