UIT DE OUDE DOOS Veenendaal en omstreken een feest vooraf... Jan Verhoef vertelt.*. VEENENDAAL AMERONGEN tlein van^chuppen EDERVEEN Paradentose vernietigt het gebit Nieuwsblad „DE VALLEI" vrijdag 10 juni 1966 Kerkconcerten Afscheid gemeentelijke tuinman ZUIVERE HUID PUROL en PUROL-poeder LAAT TOT HET EIND UW TANDEN ZIEN *3. <T»Vfc» 4 f'it': fffr -W; I -"V- ï*- ''«t- ityï- -w--lit •-"'ir- 4t*Pi£-ifc'Ti^i" i4ï*|'V"I Opgetekend door Rik Valkenburg VEENSE BLAUWKOUSEN In de vorige eeuw werd de huisnijverheid van grote betekenis, naarmate de ontginning van de venen afnam. Het z.g. „wol kammen" werd 'n belangrijk middel van bestaan voor vele Vcenendalers. Tal van huizen waren ingericht als wolkammershuis. Achter een eenvoudig woonhuis bevond zich dan het gedeelte, dat voor het bedrijf in gebruik was: een wasserij, een kammerij en een ververij. De wol werd meestal blauw geverfd. Daarmee hangt samen de „uitschei": „Veenendaalse blauwkousen". De stichters van de Vcenen- daalse textielnijverheid zijn voor een deel ondernemende en vooruitziende wolkammers geweest, die, gebruik makend van steeds nieuwer mogelijkheden, de vleugels wijder en wijder uitsloegen (zie „Vier Eeuwen Veenendaal"). Bij het begin van de negentiende eeuw waren er te Veenendaal een zestigtal wolkammerijen. Deze hadden samen plm. 150 arbeiders in dienst, terwijl er een paar honderd spinsters thuis werkten. Daarnaast bestond de wollenstoffenindustric, waairn 20 arbeiders, doorgaans thuis, aan 20 weefgetouwen werkten. Die weefgetouwen waren vrij primitief. De kammen werden met de voeten op en neer bewogen, terwijl de spoel met de hand heen en weer geslagen werd. ONTSLAG OM EEN ONGELUKJE De heer Jan Verhoef, een bekend Veenendaler, wonend aan het Verlaat 37, begon zijn verhaal aldus: „Mijn grootvader, Jan Verhoef, was wolkam mer in een huis op het Benedeneind. Toen hij een jaar of 30 was, verdiende hij ƒ3,per week, waarvan hij zijn gezin moest onderhouden. Hij woonde op „Het Amsterdam" tegenover de Mulderslaan. hadden soms heel wat praats. Ze konden soms heerlijk opscheppen tegen over hun knechten. Eens kwam er zo'n baas zijn werkplaats binnen en pochte tegen zijn werknemers dat hij zulke soep gehad had. Eer van de arme drom mels reageerde: Ik zou ook best een bord lusten. Hooghartig antwoordde echter zijn baas: Dan moet jij je vette pet maar uitkoken heer J. P. C. Lemwebei, wiens moedei een zuster van Steven v. "chuppen was. Deze Leinweber had de volle sympathie van zijn arbeiders. Ieder mocht hem graag. Hij was dan ook een sociaal voe lend mens, wien het wel en wee van zijn ondergeschikten beslist ter harte ging. Nog altijd wordt zijn naam met ere genoemdEen soortgelijke ontwikkeling maakt ook een ander Veenendaals bedrijf door. Namelijk de V.S.W., maar daar hopen we in een ander artikel uit de oude doos, nog wel eens op terug te komen. LINGERIE In die oude tijd begint Jan weer waren de inkomsten erg zuinig. Georganiseerde hulp bij ziekte en andere noodge /allen bestond er niet. Gezinshulp was onbekend. In sommige gezinnen werd bittere armoe geleden. Levensmiddelen waren spot en spot goedkoop, maar geld was er niet. Een kwartje betekende in die tijd een heel bedrag, waarvoor je een tas vol levens middelen kon kopen. Op een keer liep er in de Zandstraat, op een verschrik kelijke koude winterdag, een vrouw op het pad langs de Grift. Eten had die dag nog niet veel gehad. Plotseling V.V. VEENENDAAL HEEFT NIEUWE TRAINER. Voetbalvereniging Veenendaal heeft de heer W. v. d. Wiel uit Nijmegen als trainer aangetrokken. De heer v. d. Wiel, oud-NEC-speler, heeft zijn functie reeds per 1 juni j.l. aangevangen. GESLAAGD. De heer J. Leppers uit Veenendaal is geslaagd voor het examen Loonadmini- strateur. Hij ontving zijn opleiding aan de Leidsche Onderwijsinstellingen. EMMABLOEMCOLLECTE. De in april in Veenendaal gehou den Emmabloemcollecte voor de t.b.c.- bestrijding heeft opgebracht het mooie bedrag van 3.826,27. Het comité dankt allen die aan dit resultaat hebben meegewerkt, in het bij zonder de collectanten, heel hartelijk. AUTO GESTOLEN. Maandagavond om kwart over elf zette de heer W. de G. uit Veenendaal zyn auto in Eist langs de kant van de weg. Toen hij om goed middernacht weer weg wilde bleek het vehikel, een VW-bestel- bus verdwenen te zijn. De politie is naar de auto op zoek. GOEDKOPE BENZINE. Vrijdagavond heeft van ongeveer 20.00 uur tot 0.30 uur na middernacht een wagen geparkeerd gestaan op de Raad huislaan bij het NVV-gebouw. In die tijd hebben onbekenden kans gezien een groot deel van de benzine uit de tank te laten lopen in een ander reservoir. De politie tracht de daders te achter halen. Voor die drie gulden moest hij behoor lijk werken, maar hij had schik in zijn vak. Soms moest hij ook ander werk verrichten, want de wolkammersbaas jes waren soms hele autoriteiten op hun manier. Op een keer moest mijn groffie op het land werken en kreeg tegen etenstijd opdracht de drie bussen met eten te gaan halen. Eén voor de baas, één voor diens zoon en één voor zicl-zelf. Aan twee bussen bevestigde hij een touw en hing ze zo als een juk om zijn schouder. De derde hield hij in zijn handen. Op de terugweg brak het touw en de bus van de baas viel in het zand. Het meeste eten glipte er uit. Bij de mannen aangekomen, nam de baas het nogal gemoedelijk op, maar de zoon wond zich er hevig over op. Het ge volg was ontslag op staande voet. Toen mijn grootvader thuis kwam vertelde hij alles aan zijn vrouw en zei dat hij over een paar dagen wel weer eens zou gaan horen. Dan zou de boze bui van de zoon wel weer gezakt zijn. Maar mijn grootje was niet mis. Ze zei: je hebt het hart niet dat je weer naar die lui toegaat voor zo'n paar centen. Het was een arme tijd en groffie Jan leefde een poosje op paardenbonen en sla. Toen ging hij werk zoeken bij Dirk Stevens- zoon van Schuppen. De naam die ver bonden blijft met de N.V. v/h Wed. D.S. v. Schuppen" EEN VRIJWILLIGE BURGERWACHT VANWEGE DE WOLSPINNERIJ Deze D.S. v. Schuppen had reeds in het najaar van 1837 besloten zijn wol voortaan machinaal te laten spinnen te Leiden. Dat betekende voor hem een be langrijke kostenverlaging, zodat hij te gen veel lagere prijzen kon aanbieden dan zijn collega's. Deze waren daar over bijzonder ontstemd. Ze deden Van I Schuppen heftige verwijten en er dreig de ontlusten door te ontstaan. De toen- malige burgemeester riep een soort vrij-- willige burgerwacht in het leven om de betogingen te beteugelen. Dag en nacht hield hij een ordonnans te paard tot zijn beschikking om zo nodig, assistentie in te roepen van de militaire commandant te Amersfoort. De oude straatbrug, vlak bij de „Schupse-fabriek"Deze fabriek werd door de ouden ook wel aangeduid met: DE FIRMA! - DE D.S. DE SCHUP DE WED. VAN SCHUPPEN, etc. Het fabriekje van D.S. v. Schuppen ging zich steeds meer uitbreiden en nam tenslotte in het hart van de Vee nendaalse burgerij een grote plaats in. Als de fabriek aanging en uitging, klonk er een bel. Dan was het zo, dat, als er bijvoorbeeld op een verjaardag, gevraagd werd hoe laat het was, de mensen van de D.S., het precies wisten te zeggen. Hun antwoord was dan ste reotiep: „Bij ons aan de bel is het zo en zo laat. De bel was a.h.w. hun moe- derklok" DE ONTWIKKELINGSGANG Oudtijds kocht men de wol op bij de Veluwse schapenboeren. Ze werd met ontwaart ze tussen de sneeuw en de ijzel een glinsterende munt. Ze bukt zich en merkt dan dat het een kwartje is. Wat een bedrag! Dat betekent eten voor haar gezin. Ze wil h t kwartje pakken maar helaas het zit vastgevro ren. Muurvast zelfs. Ze graait met haar nagels, ze speurt om zich heen of ze een puntig voorw erp ziet, ze voelt in de zakken van haar kleren, maar al les tevergeefs. Ze durft ook niet van deze plek weg te lopen, want dan vindt een ander misschien deze buit. Om kort te gaan, ze heeft het kwartje losge kregen. Maar hoe dat precies in zijn werk ging, is niet voor publicatie vat baar. Alleen wil ik nog opmerken dat het maar goed was dat de dames toen WIELRIJDER TEGEN SCOOTER. De heer B. v. D. uit Veenendaal reed vrijdag over de Hoofdstraat in de rich ting van de Nieuweweg. Ter hoogte van bakker Schuring passeerde h(j 'n rjjwiel, bestuurd door zyn plaatsgenoot C. H. B. R. Op dit moment draaide R. naar links de weg op. Hoewel van D. nog probeerde te ontwijken, bleek een bot sing onvermijdelijk. De schade viel mee. WINKELDIEFSTAL. Vrijdag werd in de Supermarkt mevr. H. van M.-W. uit Amerongen aangehou den verdacht van winkeldiefstal. Zij be kende voor een bedrag van 22,voor het merendeel aan vlees, meegenomen te hebben. Met een procesverbaal is zij heen gezonden. P.V. „DE SNELPOST" VEENENDAAL De uitslag van de wedvlucht St. Ghis- lai H, afstand 214 km nadat de dui ven werden gelost om 6.45 uur. Eerst aankomende duif 9.20.53. Snelheid 1376,6 m p. min., De uitslag was: R. v. Doorn 1; E. Sukkel 2, 4. 25, 35, 38; J. Geuzenstem 3; H. Ulrich 5, 7, 11, 45; A. Merlijn 6, 23; A. D. v. d. Bosch 8, 30; G. de Geit 9, 12, 21, 22, 24, 26. 29, 34, 37, 39. 44, 48; C. v. Ginkel 10, 13, 20, 40, 43, 49; A. J. v. d. Kolk 14. 16; T. den Hartog 15, 19, 27, 32, 36, 46; G. Diepen veen 17, 28, 42; G. Heikamp 18, 31, 33; W. v. Ravenswaay 41; E. Herwegen 47. GESLAAGD. Aan de Rijkskweekschool te Utrecht is geslaagd voor het examen 2e leerkring de heer A. J. M. Sauer te Amerongen. De orgelcommissie van de Ned. Her vormde Kerk te Amerongen heeft ook voor dit zomerseizoen weer een ze aantrekkelijk programma samengesteld. Het eerste concert in deze serie vindt plaats op dinsdag 14 juni a.s. in de Sint Andrieskerk. De concerten vangen aan om 20 uur. Voor a.s. dinsdag luidt het programma: Cor Niessen, basbariton, Stoffel van Viegen, orgel. De volgende concerten vinden plaats op 12 juli, met Endre Kovacs,, organist te Boedapest, Sjef Bröcheler, solofluitist van het Phil, orkest te Haarlem. 9 augustus treden op Alma Badings, viool en Stoffel van Viegen, orgel en op 6 september a.s. Jac Moolenijzer met klein dameskoor te Haarlem. Als orga nist zal dan waarschijnlijk optreden Cor Klee of Albert de Klerk. De commissie hoopt ook dit jaar op veel belangstelling voor deze serie. Op 1 juni was het tijdstip aangebro- De heer Van Schuppen ging toen weer zelf aan het spinnen en wachtte wijselijk een half jaartje tot de zaak weer geluwd was. Toen zond hij zijn wol weer naar Leiden en nu bleven de heftige reacties van overige wolkam mers achterwege. Hiermede had D.S. v. Schuppen een flinke stap gedaan op de weg, die voe ren zou tot het stichten van eigen fa brieken te Veenendaal. BEL, BEL... De wolkammerbaasjes van vrogger vertelt Jan Verhoef verder sen. We noemden het ook wel op de lat zetten. Er waren ook fabrieksbedrij- ven die er een gedwongen winkelnering op na hielden. Dan werden de arbeiders door dit systeem gedwongen bij be- ken. «lat de heer J. van Veenendaal de paaide winkels hun inkopen te doen. De!ieeftUd van 65 jaar had bereikt en met fabriek financierde dit en hield er ook| nog een centje aan over. BegrijpelijkPens oen £,nK* dat deze gang van zaken niet de sym-l Temidden van zyn buitencollega's, pathie had van de bevolking. Maar men Burgemeester en wethouders, en perso- had als arbeider niets in te brengen. Vakcentrales bestonden nog niet. Het nee' Technische Dienst en secretarie sociaal ontwaken, evolueerde slechts vond in de raadszaal het afscheid plaats langzaam. Eén ding wil ik toch wel be- van de heer Van veenendaal. nadrukken. Het saamhorigheidsgevoel De scheidende tuinman werd toege sproken door de Burgemeester, de Kring architect en de voorman van de ge meente, de heer J. van Boort. Namens het gemeentebestuur kreeg hij een schitterend boek over bloemen en planten aangeboden terwijl hij van de verdere collega's een enveloppe met in houd kreeg aangeboden om aan te wen den voor een reis, daar de heer Van Veenendaal bijzonder graag dagjes uit gaat om hier en daar de natuur te be wonderen. Voor mevrouw Van Veenendaal, die haar man vergezelde was er 'n bouquet bloemen. Na het meer officiële gedeelte bleef men nog enige tijd bijeen. was in die tijd groter dan nu. Men hielp elkaar waar men maar helpen kon. Dat nam veel van de nood weg. de hand gewassen en gekamd, waarna ze door de vrouwen thuis gesponnen en getwijnd werd met het spinnenwiel. Bij de dood van D.S. v. Schuppen, zette zijn weduwe het werk voort, ge assisteerd door haar 19 jarige zoon Ste ven. Deze installeerde in 1865 de eerste stoommachine, waardoor hij met spin en kammachines kon gaan werken. Dat was toen een heel evenement voor Vee nendaal. In 1885 stierf Steven van Schuppen. Ongehuwd. Toen werd de onderneming voortgezet onder leiding van Notaris Dubois en de heer M. ten Kate. Op 1 mei 1906 werd de leiding van het bedrijf overgenomen door de andere lingerie droegen dan nu Gelukkig voor het mensje dat er op dat moment geen publiek in de buurt was!" KOME-SCHUPPEN „Een veel voorkomende betalings wijze was vroeger het zogenaamde „kome schuppen". Grote huishoudens hadden altijd wel wat nodig, maar er was geen geld. Dan kochten ze maar op de lei. Een soort afbetalings-sys- teem. Elke zaterdagmiddag kwam dan de heer Hiensch bij de men in een kwartje halen om hun schuld ai te los- Een fraaie opname van het oude marktplein. Op de achtergrond het hotel van Lent en rechts van de Haas. Rechts op de voorgrond een urinoir, zoals er toen meer in Veenendaal stonden. Als je dan ziet hoe koud men soms te genwoordig langs elkaar heen leeft" De heer Jan Verhoef zwijgt even. Als wij hem vragen of hij nog meer te ver tellen heeft antwoord hij typisch Vee nendaals: „Nog zat!" Op deze foto van de Hoge en Lage kant ziet men op de achtergrond de schoorsteen roken van de oude D.S.-fabriek (wordt vervolgd) DE OMGEKEERDE WERELD De meeste leden van Ons Genoegen hebben zich zaterdag jJ. vergist in hun prognose wat de tijd van thuiskomst hunner duiven betreft. Gelost te St. De- nis (412 km) mmet een N.O.-wind wer den de duiven niet voor 11.30 uur terug verwacht. Toen dan ook reeds om 10.50 de eerste zich bij G. Ariessen meldde en waarschijnlijk eveneens bij verschillen de anderen was er niemand om de con- coursring in de klok te doen. In afwij king van de gewoonte moesten de dui ven dus op hun baas wachten alvorens zij naar binnen konden. De uitslag was: 1-6 G. Ariessen; 2-7 J. v. d. Haar; 3 W. v. d. Haar; 4-5 Mul- ler-van Hal en 8 H. van Ginkel. ROODE K RUTSCOLLECTE De vorige week gehouden Roode Kruis- eollecte te Amerongen, zonder Overberg heeft in totaal opgebracht 1.359,94. Ondanks de vele en grote geldinzame lingen welke de laatste maanden in Amerongen hebben plaatsgevonden heeft deze opbrengst buiten alle verwachtin gen in het record bedrag van vorig jaar weer tenietgedaan. Alle collectanten, waarvan er een enkele maal een zeer onheuse weigering konden incasseren, en alle goede gevers en geefsters wor den namens het Roode Kruis afd. Doorn zeer hartelijk dank gezegd voor de medewerking en de vele goede gaven. de grote keuze... de exclusieve modellen... de speciale afdeling... maken het uitzoeken van de bruidsjapon tot een feest vooraf 1 I' Hoofdstraat 80 - Veenendaal AANRIJDING Vorige week vond op het rijwielpad nabij het Rode Hert een aanrijding plaats tussen een 7-jarige jongen met zijn fiets en een bromfiets. De knaap was op het rijwielpad aan het keren toen de bromfietser naderde. Deze kon de jongen niet meer ontwijken en reed tegen het fietsje aan. De voorband van de bromfiets scheurde kapot door de botsing. En de jongen èn de bromfietser kwamen met de schrik vrfl. OPROEP NA AANRIJDING Op donderdagavond, 26 mei j.l. vond naby de woning Rijksstraatweg 4 een ongeluk plaats waarby een bromfietser tegen een daar ter plaatse staande boom aanreed en daarbij nogal werd gewond. Direct na het ongeluk hebben een tweetal voetgangers, die in de buurt wa ren door de bewoner van de woning no. 4 de politie en de dokter laten opbellen. Toen de politie echter ter plaatse arri veerde waren deze beide personen weer verdwenen. In verband met het ver strekken van mogelijke inlichtingen be treffende dit ongeval wordt verzocht aan die twee personen zich met de plaatselijke politie in verbinding te stel len. Mogelijk zijn het twee Amerongers daar zij bij hun opbelverzoek de naam van een Amerongse politieman hebben genoemd. DVSA-NIEUYVS Zaterdagmiddag vond op het sportpark „De Burgwal" de tweede wedstryd plaats in het veteranentoernooi dat door DVSA wordt georganiseerd. Thans werd er ge streden tussen DVSA en Amsvorde uit Amersfoort. Onder grote publieke belangstelling vond deze match plaats. Het werd een vrij goede wedstrijd waarin duidelijk bleek, dat de veteranen van Amsvorde een veel beter geheel vormde dan de Amerongers. Dit overwicht bleek ook wel uit de uitslag, deze was n.l. 112 in het voordeel van de Amersfoorders. Het positiespel van de gasten was veel beter. Ondanks dat werd het een wed strijd, welke de moeite van aanzien waard was. Zaterdag a.s. wordt om 18.30 uur het toernooi voortgezet. Deze wedstrijd zal gaan tussen de DVSA-vete ranen en die van Oranje Wit uit Eist. ZONDAG Voor het eerste elftal stond er voor zondagmiddag a.s. een vriendschappelij ke wedstrijd op het programma. Aange zien er echter geen tegenstander voor te vinden is gaat dit niet door. Zondag, 19 juni a.s. gaan de Ameron gers n.l. deelnemen aan seriewedstrijden in Wilnis. De tegenstander zal dan zijn Nijenrode uit Breukelen. VERGADERING De leden worden nogmaals herinnerd aan de buitengewone jaarvergadering welke op maandag, 20 juni a.s. om half acht zal worden gehouden in het Dorps huis. Op de agenda staat o.a. verkiezing elftalcommissie zaterdag en zondag als mede benoeming van een toto-commis saris. Het bestuur rekent op een grote belangstelling. SCHIETVERENIGING WILLEM TELL Maandagavond kwamen de leden van de Amerongse schietvereniging Willem Teil weer bjjeen om het hoogst aantal punten bijeen te schieten. Er werd ge schoten in een drietal afdelingen. De uitslag op buksschieten op 12 me ter afstand werd als volgt: A. Duffels 88 p.; J. Burgers 86 p.; J. de Kroon 86 p.; H. den Uijl 95 p.; W. Engelaar 86 p.; W. van Veenendaal 96 p.; P. v. d. Sigtenhorst 88 p.; J. de Greef 93 p.; A. de Haas 91 p.; C. Schuchardt 88 p.; J. L. Engelaar 85 p en G. Mulder 86 p. Uitslag geweer op 100 meter: J. de Greef 73 p.; A. Duffels 72 p.; W. van Veenendaal 69 p.; C. Ploeg 68 p.; H. Jonkman 67 p. en C. Schuchardt 61 p. Uitslag revolver op 15 meter: H. Schuchardt 57 p.; W. van Veenendaal 54 p.; J. van Leeuwen 53 p.; J. Burgers 51 p. en C. Ploeg 50 p. OUDEN VAN DAGEN GAAN UIT. De Ederveense ouden van dagen gaan volgende week 14 juni weer hun jaarlyks uitstapje maken. Het doel van de reis is ditmaal Overloon met o.a. de bezichti ging van het Oorlogsmuseum en op de terugweg een bezoek aan Berg en Dal. Men hoopt 's morgens om 9.00 uur te vertrekken en 's avonds om 7.00 uur weer in Ederveen te arriveren, waarby ongetwijfeld het Fanfarekorps „Irene" wel een vrolijke noot zal blazen. Vorige keer is men naar Rotterdam geweest, waar een rondvaart door de havens gemaakt werd en op de terugweg Gouda werd aangedaan. Toen waren er 48 ouden van dagen. Men verwacht er nu meer. Er is nog gelegenheid om zich op te geven bij de heer T. Smit, post kantoorhouder, tot a.s. zaterdag, waar men kan zien of de grote bus van 54 personen wel voldoende is. ADVENDO OEFENDE. Advendo trok zaterdag met het eerste en tweede elftal naar Scherpenzeel om oefenwedstrijden te spelen tegen het eerste en het tweede elftal van Vallei vogels. Advendo 1 speelde met 3-3 gelyk, terwijl Advendo 2 won met 7-4 van Valleivogels 2. Onder warme weersomstandigheden werd het een aardige wedstrijd, waarin de Vallei vogels technisch iets beter waren, maar Advendo was iets sneller. De Valleivogels naaien na 10 minuten de leiding toen doelman Veldhuizen een hoge voorzet misstompte en de midvoor raak kon koppen, 1-0. 5 minuten later werd het 2-0 door een zwak moment in de Advendo-defensie. Advendo liet het er niet bij zitten en 5 minuten voor de rust schoot J. v. Beek raak uit een prachtige voorzet van B. v. d. Brink, 2-1. Na de rust zette Advendo een keurig offensief in en na 2 minuten schoot G. Markus keihard in. 2-2. Advendo drukte door en na een kwartier was het B. v. d. Brink die met een prachtig schot de Valleivogels-keeper passeerde, 2-3. De Valleivogels lieten het er niet bij zitten, tien minuten voor tijd werd het gelijk door de rechtsbinnen, 3-3. Valleivogels wilden toen de volle winst maar doelman Veldhuizen hield stand en het bleef ge lyk ondanks drie fraaie schoten, die meesterlijk werden gestopt. Het was een aardige wedstryd met verdiende stand WILLEM TELL Maandagavond werden door de leden van de schietvereniging Willem Teil weer onderlinge wedstrijden gehouden waarbij de volgende resultaten uit de bus kwamen: J. D. de Greef 95 p.; G. Mulder 93 p.; W. van Veenendaal 91 p.; A. Duffels 91 p.; A. Burgstede 91 p.; H. den Uijl 91 p.; J. L. Engelaar 90 p.; C. Schuchardt 87 p.; R. Labruyère 87 p.; J. van Leeuwen 86 p. en J. Burgers 84 p. SLUITING SECRETARIE Dinsdag, 14 juni a.s. zal de gemeente secretarie de gehele dag gesloten zijn. Voor zaken, de burgerlijke stand betref fende en welke geen uitstel kunnen lei den is dit bureau geopend van 9.00 uur tot 9.30 uur. Over het algemeen gelooft men, dat de mens met het klimmen der jaren zijn tanden en kiezen moet kwijtraken. Dat is niet juist. Iedereen zou tot op hoge leeftijd met zijn oor spronkelijk gebit kunnen rondlopen, indien men het goed zou verzorgen. Met driemaal tanden poetsen per dag is men er niet. Men raakt namelijk de tanden niet kwijt door tandbederf alleen, maar ook door een ontsteking van het tandvlees rond de tanden. Deze ziekte wordt de paradentose genoemd en uit zich in de vernietiging van de in- terdentale tandvleespapil, 'n verlaging van de tandvleesrand, waardoor de tan den langer schynen te worden. Tenslotte is de verlaging van de kassen het resultaat. tandvleespapil, een verlaging van de tandvleesrand, waardoor de tanden langer schijnen te worden. Tenslotte is de verlaging van de kassen het resultaat. Volgens de Wereld Gezondheidsorganisatie is paradentose een van de meest verbreide ziekten. Bij de volken met een gebalanceerd primitief dieet komt dit verschijnsel veel minder voor dan in de beschaafde landen. Generaties lang werd verondersteld, dat tand bederf de belangrijkste oorzaak voor het verval van het gebit was. Langza merhand is men echter een andere mening toegedaan. tandvleesweefsel geïrriteerd is en geïnfec teerd, d.w.z. dat chronisch etensresten in de ruimten tussen de tanden en in de tandvlees zakjes achterblijven. Dit heeft tot gevolg, dat het onderliggende kaakbof zich terugtrekt. Hiermede vertoont zich het. klassieke beeld van paradentose. Naarmate zich afvalstoffen verzamelen, gaat zich ook een kalkachtige substantie, tandsteen, vormen. Het is met de tanden borstel grotendeels te verwijderen, de rest moet door de tandarts iedere drie tot zes maanden worden verwijderd. „Tegenwoordig", zegt John H. Mosteller, hoogleraar aan de Loyola Universiteit in New Orleans, in het maandblad Het Beste van juni „behoeven de mensen zelden een vals gebit te krijgen wegens tandbederf. De grote boosdoener is paradentose" Dat is merkwaardig indien men weet, dat deze ziek te doeltreffend kan worden bestreden. BOUWSEL Onze tanden en kiezen vormen een spec taculair bouwsel met een groot aantal opzien barende mogelijkheden. Zij moeten immers voedsel kunnen snijden, stuktrekken, fijndruk- ken en vermalen. Een volledig gebit is dus een eerste vereiste, willen al deze aktiviteiten zonder schade verlopen. De wortels passen precies in holten in het kaakbeen. Zij zijn omgeven door duizenden vezeltjes, die van het kaakbeen door het omgevende vlies naar de wortels lopen. Het tandvlees bedekt en beschermt, deze ingewikkelde structuur en houdt de tanden en kiezen op hun plaats. Het tandvlees moet nauw om de tanden sluiten, zodat geen voedsel en andere vreemde stof fen tussen de tanden en het tandvlees blijven zitten en zo ontsteking teweeg kunnen bren gen. Gezond tandvlees voelt stevig aan en is licht roze van kleur. Wanneer het tandvlees REMEDIE Er bestaan geen tabletjes, die ons van paradentose kunnen afhelpen. Goed poetsen is echter onontbeerlijk. Ook de ruimte tussen de tanden en het tandvlees moet schoonge maakt worden. Een onderzoek heeft aange toond. dat die juiste wijze van tanden poetsen een vermindering in de frequentie van para dentose te zien gaf, namelijk 6.6 procent en een aanmerkelijke daling in het aantal gaten. Ook de frequentie van wortelvliesontsteking liep met 26.3 procent terug. Verder dient, zoals gezegd, het tandsteen geregeld te wor den verwijderd Hoe langer men daarmee wacht, hoe verder de paradentose voort- schrijdt. De keuze tussen regelmatige tand- ontstoken raakt. wordt>-t paarsrood, zwelt steen behandelingen en het voortdured dra- op en gaat van de t wijken. Overvloe- gen van een prothese, zal voor niemand moei- dig bloeden bij het poetsen bewijst, dat het lijk zijn.

Digitale periodieken - Gemeentearchief Veenendaal

De Vallei | 1966 | | pagina 9