UIT DE OUDE DOOS (9)
AS
Veenendaal en omstreken
Jan Verhoef vertelt verder
P
E
L
CHEVROLET
Algemene ledenvergadering Groene Kruis
in Amerongen
REIN KOK'S
TUSSEN DE
BONGERDS
6
„Ossenmarkt en Blaaiendiender" - -
V.A.B.
wmmm
VEENENDAAL
RHENEN
EDE
In uw koffer mogen
niet ontbreken
Nieuwsblad „DE VALLEI"
vrijdag 15 juli 1966
ris1» - i>,:HM* ■>- .v» -tjaa
vsmramr^ v
Opgetekend dooi Rik Valkenburg
Reeds in 1689 stelde Veenendaal een „vette beestenmarkt" in. Rhenen ba-
schouwde dit als een inbreuk op zijn privileges en verbood het. Dit hielp echter
weinig en deze ossenmarkt veroorzaakte een eindeloos geharrewar tussen Rhenen
en Veenendaal. Toch bleef deze markt zich handhaven tot het oorlogsjaar 1914.
De afschaffing vond zyn voornaamste oorzaak in de losbandigheid en baldadig
heid die er mee gepaard ging. Het werd meer kermis dan markt, op deze drie
dinsdagen, eind oktober en begin november van elk jaar. Reeds in 1893 wilde men
daaoni deze kermis afschaffen. Toen echter ontstond het zgn. kermisoproer. De
woedende bevolking gooide de ruiten in by die leden van de gemeenteraad, die de
afschaffing van de kermis voorstonden. Hossend trokken de mensen door de
straten. Men provoceerde sterk, vooral tegen de „blaaiendiender". Overal hoorde
men de kreet: „Hop - hop - hop, hangt de blaaiendiender op!"
Wij vroegen de heer Verhoef wat hij van
deze blaaiendiender wist: Dat was de
gemeentesecretaris, de heer De Klerck. Deze
man was niet gezien in Veenendaal. Hij be
moeide zich letterlijk overal mee. Hij speelde
altijd voor politieagent en maakte het de be
volking lastig. Met zijn chef, Burgemeester
Westering, beter bekend als „Driekussie" kon
hij ook niet overweg. In die tijd werd er in
de straten van Veenendaal en vooral ook op
de Kerkewijk veel „blad geharkt" voor de
varkenshokken. Ook hiertegen trad De
Klerck, als onbezoldigd rijksveldwachter, op.
Hij verbood het gehark van „blaaien" en
haalde zich het ongenoegen van de Veenen-
daalse bevolking op de hals. Spoedig kreeg
hij de bijnaam: Blaaiendiender. (In „Vier
Eeuwen Veenendaal" lezen we ook nog een
andere oorzaak van deze scheldnaam). Later
is deze De Klerck in „de kast" terecht ge
komen"... aldus Jan Verhoef.
De afschaffing van de kermis (ossenmarkt)
ging niet door, pas bij het uitbreken van de
eerste wereldoorlog achtte men, met het oog
op de zorgelijke omstandigheden, kermisvie-
ren ongepast en schafte men het tijdelijk af.
De ossenmarkt is echter nooit meer terug
gekeerd. Wel bleven nog jaren lang de zgn.
„klein-rogjes" of „ossenmarktbroodjes" ver
krijgbaar, dit waren langwerpige broodjes,
die 2 cent kostten...
In de Vinkenbuurt
Toen wij Jan Verhoef vroegen in welke
straat hij geboren was begon hij geheimzinnig
te glimlachen... „ik ben van goede kom-af!
Ik ben geboren en getogen in de Hoofdstraat.
Daar waar nu tandarts De Nooy woont, was
vroeger het „Vinkenbuurtje". Een smal
steegje, waar een stelletje oude huizen ston
den. Ik herinner me nog een vrouwtje die
men Muggie puus noemde. Verder woonde
er ook Van de Heuvel, de olieboer"...
Deze huisjes in de Vinkenbuurt dateerden
van 1883. Vóór deze datum, stonden er 7
huisjes, welke aan de voorkant één raam en
één deur hadden. Het dak was zo laag, dat
een volwassen man makkelijk aan de dak
pannen reiken kon. Men stapte letterlijk met
de deur het huis binnen...
De kamer deed dienst als woonkamer,
slaapkamer en keuken. De vloer was van
steen. Langs de ene zijmuur waren twee bed
steden, tegen de andere een grote schoor
steen. Daaronder was een holte in de grond
en daarin werd het vuur gestookt. Uit.de
schoorsteen hing een ketting, waaraan moe
der-de-vrouw de pot hing, waarin ze het eten
kookte.
Boven het woon- en slaapvertrek was een
zolder. Deze liep door, over alle woningen
van hetzelfde blok. Scheidingsmuren waren
er niet. Een paal gaf aan, waar de zolder van
de buren begon. Wind en regen hadden er
vrij spel... De wintervoorraad aardappels
werd opgeslagen in de kelder onder de bed
stede. Óm ze tegen vorst te beschermen, reed
men een kruiwagen mest de kamer binnen
MHHKI
en keerde deze om boven het keldergat.
Daarna werd de mest opgetast tegen de bui
tenwand van de kelder...
Zoals reeds gezegd, werden deze huisjes in
1883 afgebroken en vervangen door andere,
die echter nauwelijks, wat meer beschutting
boden. Wel hadden deze huisjes twee ver
trekken, met vloeren van estriken. Het ach
terste vertrek werd door een houten schot
verdeeld in een woonkamer en een portaal
of klompenhok. Omdat de meeste arbeiders
lezen noch schrijven konden, moest men
„schrijven met hoerenkrijt". Dat ging zo:
Huurder en verhuurder hadden elk een latje,
voorzien van inkepingen, waardoor de beide
latjes precies in elkaar pasten, zodat ze één
geheel vormden. Bij iedere huurbetaling
eigendomsrechten op het begeerde voorwerp.
Terwijl ik aan het hoepelen was komt hij op
mij afbriesen om zijn eis kracht bij te zetten
en bijt mij pardoes in mijn wang. Ik bloedde
als een rund en had heimelijk leedvermaak,
toen ik aanschouwde hoe Jan Stip door zijn
vader onderhanden genomen werd. De
vriendschap leek totaal verbroken. Echter,
na een kwartiertje kwam Jan weer bij ons
aan de deur, om mij „aan te roepen". We
waren weer dikke vrinden. Ik herinner me
nog. dat er in die tijd bij ons in de buurt een
doofstomme jongen woonde, die door de
buren echt verwend werd. Soms kreeg hij een
snee brood met boter. Of zelfs een panne-
koek met stroop en andere lekkernijen. Jan
Stip en ik waren daar soms wel feens jaloers
op. Op een keer kwam Jan Stip naar mij toe
en zei: „Ik wou dat ik ook maar doofstom
was"... Ik wil hiermee maar zeggen dat je
in die tijd altijd wel trek in iets had. De
inkomsten waren zuinig en van ijsjes of patat,
wat voor de tegenwoordige jeugd alledaagse
consumpties zijn, wisten wij niet eens het
bestaan van"...
Langs de waterkant
Eens. op een zaterdag gingen de buurkin
deren, Jan Verhoef, Jan Stip, Grietje Stip en
een zekere Toontje een eindje wandelen. Ze
kwamen terecht aan de waterkant ergens in
de buurt van de Straatbrug Grietje speelde
wat met haar voe' in het water en voor de
kinderen er goed erg in hadden, lag ze er
helemidl in. Haar broertje springt haar ge
lijk na en gaat ook kopje onder Ook Toon
tje doet een vertwijfelde poging en verdwijnt
eveneens onder het wateroppervlak. Alleen
de kleine Jan Verhoef blijft aan de kant
staan en brult zo hard hij kan' om hulp. Daar
komt dokter Hekster aanrennen en redt de
kinderen uit het water. Daarna richt hij zich
naar Jan en kijkt hem streng aan: Waarom
sprong jij niet in het water, om je vriendjes
te redden?... „Als ik dat gedaan had waren
er vier verdronken," antwoordt het ventje
parmantig en ad-rem!
De strenge trekken van dc dokter verzach
ten zich tot een milde glimlach. „Dat heb je
goed bekeken, ventje"... prijst hij de jongen.
Trots als een pauw stapt Jan Verhoef
even later met de andere kinderen de straat
door, naar de Vinkenbuurt. Nooit heeft hij
dit pluimpje, wat hij van dokter Hekster
kreeg, vergeten!...
Het is even stil in de kamer, maar Jan
Verhoef zint alweer op een nieuw voorval uit
de oude doos.
„Nog niet uitverteld?"... informeren we.
„Och heden, nee! Ik weet nog een paar
dingen die de moeite van het vertellen zeker
waard zijn. En er valt nog wel om te lachen
ook, al was het in feite een ernstige zaak"...
„Nu, meneer Verhoef, we zijn benieuwd"...
(wordt vervolgd)
KIRPESTEIN
VEENENDAAL
CITY-MOTORS - EDE
Een heel oude foto van de
Hoofdstraat, uit de Vinken-
buurttyd. Rechts op de
jPP voorgrond het bestelhuis
y voor vrachtgoed van „Den
Hollandschen Spoorweg".
werden de latjes tegen elkaar gelegd. De
verhuurder gaf dan met een mes een kerf
over de beide latten heen. Op het einde van
het jaar moesten er dus 52 van zulke strepen
op staan. Er werd een schaaf over de latten
gehaald, en het „kwitantieboek" was weer
gereed voor het volgende jaar! (zie ook
„V.E.V.")
Een beet in de wang
In één van deze Vinkenbuurthuisjes, een
klein snoep-winkeltje, werd Jan Verhoef in
het ronde jaartal 1900 geboren. In hetzelfde
jaar zag ook zijn buurjongetje Jan Stip, van
de schoenlapper, het levenslicht.
...„wij konden goed samen, maar op een
keer hadden we toch ruzie. Ik vond in de
gang een heel mooi builtje en legde daar be
slag op. Maar Jan Stip zei dat hij het het
eerste gezien had en grondde daarop, zijn
Voortreffelijke hapjes
bij Wilbrink
Vrijdagmiddag werd in Veenendaal een
nieuwe cafetaria geopend. Recht tegen
over de Buurt laan-West, daar waar
voor vele jaar eens een automatiek ge
vestigd was is de heer Wilbrink begon
nen met een cafetaria. Zes dagen in de
week, alle werkdagen maar zondags
niet, zal hy met lekkere hapjes voor oud
en jong klaar staan.
De heer Wilbrink, een noorderling van
geboorte, die de laatste jaren in Doorn
heeft gewoond en zich nu in Veenendaal
reeds op zijn gemak voelt, heeft reeds
een ruime ervaring in het horeca-bedrijf.
2^
Een gezellige
opname uit die
oude tyd, van
„De Zwaai" Let
vooral op de
klederdracht!
Toch wel idyllisch,
dat oude Veenendaal.
Die ervaring is te merken aan de kwali
teit van zijn produkten, die allerwege
geroemd werd, door de aanwezigen by
de opening, waaronder enkele collega's,
die uit hoofde van hun beroep als des
kundig beschouwd kunnen worden.
De inrichting van de zaak is bij vroe
ger vergeleken geheel veranderd. Naast
een automatiek, rechts indien men er
voor staat, is een cafetaria, waar men
behalve de gewone hapjes ook frisse
dranken kan bekomen.
Het geheel is door de firma Stelja in
Utrecht keurig afgewerkt met bruin
hout en doet gezellig aan. Fleurige gor
dijnen en kleedjes op de tafels van de
zelfde stof verhogen de leuke sfeer, die
het geheel uitademt.
Indien de heer Wilbrink de kwaliteit
van zijn artikelen weet te handhaven,
dan vertrouwen wij, dat de stroom be
zoekers, die reeds meer dan een half uur
met kwartjes in de hand voor de deur
stond, blijvend zal zijn. In ieder geval
wensen we de heer Wilbrink, die door
zijn vrouw, dochter, schoondochter en,
eventueel, zoon geassisteerd wordt, veel
succes.
Postduivennieuws
De EVPV De Luchtreiziger te Vee
nendaal nam zaterdag j.l. deel aan de
wedvlucht vanaf Ruffec 773 km. De
duiven werden om 6 uur in vrijheid
gesteld. De eerste duif meldde zich om
17.45 uur bij de heer A. v. d. Boven-
kamp. De verdere uitslag is A. v. d.
Bovenkamp 1-5; W. J v. Dam 2-6; H.
v. Kooten 3; R. J. v Kooten 4; B. H.
C. Schuurman 7.
Zondag werd de eerste prijsvlucht ge
houden voor jonge duiven van uit
Bergen op Zoom 105 km. deze werden
om 11.30 uur in vrijheid gesteld De
eerste meldde zich bij de heer H. v.
Kooten om 12.50 uur. De uitslag is H.
v. Kooten 1-10-11-15-50-59; R. Sukkel
2-4-6-16-19-24-33; W J. v. Dam 3-5-
35-36-38-63; K. v. d. Heuvel 7-9-57; G
Fasse 8-28-31-44-62; A. v. d. Boven
kamp 11-21-56; K. de Ruiter 13-29-58:
M. Heikamp 14-53; C Methorst 17-39;
isasHHi
Zo keek men
vroeger vanaf de
Straatbrug de
Zandstraat in. Op de
voorgrond de be
kende sigaren-kiosk,
waar menig
rokertje verkocht
werd. Op de ach
tergrond het zeer
hoge V.S.W. gebouw,
(later door de grote
brand een „kopje"
kleiner gemaakt).
H. Beijk 18-27; G. J. Bovenschen 20-54-
55; J. W. Kerseboom 22; H. Zwijnen
23-47; A. Versteeg 25; G. Muller 26-32-
40-51-60-64; O. Nekeman 30; F. Spies
37-46-61; B H. C. Schuurman 42-43; H.
Drost 45; R. J. v. Kooten 48-52; W.
Slotboom 49.
IN GEVECHT MET DE WOLVEN
Een juffer-kraanvogel in Ouwehands
Dierenpark heeft een uitstapje gemaakt
dat haar nog lang zal heugen. Ze maak
te een vlucht over het dierenpark, zo
als ze dat wel meer doet, en bracht een
bezoek aan de wolven. De wolven-
kolonie zag echter direct „brood" in de
kraan en zette de aanval in. Juffer
kraan óók niet mis, stapte in de vijver
die wolven en publiek van elkaar
scheidt en begon daar op een heftige
manier van haar af te pikken. Eén van
de wolven kreeg een lelijke pik op zijn
bloeddorstige neus. Al gauw kwam er
een oppasser bij om een einde te ma
ken aan deze voor de kraanvogel zo
penibele situatie. Hij maakte een voor
de wolven bedoelde afleidingsbeweging,
waarna een collega de kraan uit zijn
netelige positie kon verlossen. Deze
juffer-kraan zal zich in het vervolg
wel tweemaal bedenken voordat ze
weer een landing maakt op het wolven-
terras.
NA WITTE WALVIS
NU GOUDEN PALING
Nu Moby Dick, de veel geziene, be
sproken en beschreven witte walvis ver-
moedelyk het ruime sop heeft gekozen,
heeft het IJsselmeer voor een nieuwe
sensatie gezorgd. IJsselmeervisser J. de
Haan, Leerlooierstraat 21 in het Friese
Makkum heeft namelyk in zyn visnetten
een goudkleurige paling aangetroffen.
Do aal heeft een lengte van ongeveer
SO cm en is van top tot teen in een gou
den velletje gestoken.
Via de Visserij-inspectie in Utrecht
kreeg deze goudkleurige aal voorlopig
onderdak in het aquarium van Ouwe
hands Dierenpark op de Grebbeberg. Ir.
Oudelaar van genoemde inspectie ver
klaart, dat het in zijn loopbaan de twee
de keer is dat er een goud aaltje werd
gevangen. Veel oudere collega's van hein
hebben dit wonderlijke verschijnsel nog
nimmer meegemaakt. Het moet dan ook
een grote zeldzaamheid zijn en maar
één op de miljoen palingen zou een der
gelijke kleurafwijking kunnen vertonen.
Van de zijde van de visserij-inspectie,
waar men controle uitoefent op maten
en soorten vis die wordt gevangen, heeft
men er geen verklaring voor. Het wordt
een grote zeldzaamheid genoemd. Men
vraagt zich af of men hier te doen heeft
met een blijvende kleurvariant of dat
het van tijdelijke aard is. Men tast hier
omtrent volkomen in het onzekere. De
grote vraag is nu dan ook: zal deze won
derlijk uitziende paling zijn goudgele
kleur behouden? De bijzondere aal zal
de komende dagen nauwkeurig worden
gadegeslagen. Men zal in Ouwehands
Dierenpark op verzoek van de visserij
inspectie rapporten aanleggen over wa
ter en voeding en over de gedragingen
van deze bijzondere waterbewoner. De
bevindingen zullen in eerste instantie
aan de visserij-inspectie worden gezon
den, alvorens deze worden gepubliceerd.
Inmiddels hebben al duizenden bezoe
kers van Ouwehands Dierenpark bij het
zien van deze aal perplex gestaan van
de prachtige gouden kleur. De kleine
men prachtig uit in de goudkleur. De
aal lijkt op een gouden sieraad met twee
ingezette steentjes.
Op woensdag, 29 juni j.l. werd in het Wykgebouw de jaarlykse algemene
ledenvergadering gehouden.
Aanwezig waren 8 bestuursleden en 8 leden alsmede de wykverpleegsters
Zr. van de Bunt en Zr. Ruyl.
In zyn openingswoord was de heer Dagnelie kort en deelde mede, dat alle
leden de contributieverhoging van 10,naar 17,50 vrQ goed hebben opge
nomen en dat het verlies van enkele leden reeds weer is opgevangen door
nieuwe aanmeldingen. Allen hebben begrepen, dat deze verhoging alleen de leden
ten goede kan komen en wel doordat de vereniging beter de haar opgelegde
taken kan vervullen en uiteindelijk hebben alleen de leden hiervan prof(jt. Dank
brengt hy aan de beide wykverpleegsters voor het vele werk voor de vereniging
gedaan. Tevens betrekt hy in deze dank de familie Oosterkamp voor de goede
zorgen aan het gebouw besteed.
zijn van de leden op het terugbezorgen
van het materiaal. Vaak wordt te lang
geleend. Andere mensen moeten dan
wachten op het nog niet terugbezorgde
materiaal. Tot slot brengt mevrouw Ro-
landus Hagedoorn dank aan allen, in het
bijzonder aan de houders van het maga
zijn te Overberg.
Nadat de voorzitter dank had ge
bracht aan de secretaresse voor het keu
rige jaarverslag is het de beurt aan de
penningmeester om verslag uit te bren
gen pver de financiën.
Na een inleidend woord van de heer
Wolters geeft deze op duidelijke wijze
een uiteenzetting van de cijfers, waar
van elk aanwezig lid een gestencild exem
plaar heeft ontvangen. Zonder aanmer
king worden deze goedgekeurd en nadat
de kascommissie, bestaande uit de heren
Hooimeijer en Sasburg, verslag hebben
uitgebracht van hun bevindingen, wordt
de heer Wolters door de vergadering ge
detacheerd voor het gevoerde beleid.
Na de pauze, waarin de aanwezigen
werden getracteerd op een kopje koffie
volgde de bespreking van de begroting
1966 en hoewel de cijfers duidelijk wor
den uiteengezet is de vergadering het
met enkele posten niet eens. Zo wordt
b.v. besloten om de post aankoop mate
riaal omhoog te brengen. Uiteindelijk
wordt de begroting goedgekeurd met een
nadelig saldo van 800,waarbij dan
naar voren komt, dat goede reserveringen
zijn gemaakt voor auto's en onderhoud
gebouwen.
De bestuursverkiezing gaf het volgen
de beeld. De heren Dagnelie, Blitterswijk
en Wolters waren aftredend doch her
kiesbaar. Uit de gehouden stemming
bleek, dat de heer Dagnelie 14 stemmen,
Blitterswijk 15, Wolters 15, Sasburg 1,
Hooimeijer 2 en Slotboom 1 stem had
den, zodat de drie eerder genoemde be
stuursleden werden herkozen met alge
mene stemmen. Ter plaatse verklaarden
de benoemden de benoeming aan te ne
men.
Valouwe geeft
Ruiterdemonstratie
Zaterdag 16 juli houdt de landelijke
ryvereniging De Valouwe haar ruiter
demonstratie op een weiland aan de
Proosdij weg te Ede. Het programma
bevat zeer interessante nummers.
De show van 15 hengsten trekt wel
Even memoreert de heer Dagnelie
nog dat hij zachtjes aan de tijd geko
men acht om als voorzitter te bedanken
en zijn plaats aan een jongere kracht af
te staan.
Niettemin wil hij zich nog wel be
schikbaar stellen indien geen jongere
krachten beschikbaar zijn.
Do notulen van de vergadering van 17
mei 1965 en die van de buitengewone
vergadering van 26 november 1965 wer
den op een kleine wijziging na goedge
keurd onder dankzegging aan de secre
taresse.
Het jaarverslag van de secretaresse
over 1965 memoreert de aankoop van
twee nieuwe auto's, de conciergewisseling
en de vervanging van zr. Bevelander
door zuster Reijl.
Over de werkzaamheden van de wijk
verpleegsters geeft zij uitvoerig verslag,
waaruit blijkt, dat zij op allerlei gebied
hun werkzaamheden hebben kunnen ver
richten. Er werden 121 zieken verpleegd
met totaal 2697 ziekenbezoeken. Er wer
den 178 preanatale bezoeken afgelegd,
54 a.s. moeders werden geholpen en bij
36 kraamvrouwen werd assistentie ver
leend. Voor zuigelingen en kleuters wer
den 371 mensen bezocht met in totaal
698 bezoeken. Voor t.b.c.-bestrijding 160
bezoeken, rheuma 40, bejaardenzorg 32
en aanvullende bezoeken 419.
In 122 gevallen werden adviezen ver
leend. Verder strekten de werkzaamhe
den der wijkverpleegsters zich uit over
laatste hulp, hulp bij diverse ongevallen,
Emmabloemcollecte (opbrengst 756,89)
terwijl ook medewerking werd verleend
bij de kollekte voor de kankerbestrij
ding.
Verder werkten zij mee aan de zuige
lingen en kleuterbureaux en verzorgden
een moedercursus. 3 maal per week
werd in het wijkgebouw hoogtezon ge
geven.
Verder verzorgde mej. Roestenburg in
het wijkgebouw bewegingsleer en had
mej. Velders zitting als dieetiste. De
tandarts had zitting in het gebouw, ter
wijl de EHBO te Amerongen er zijn we
kelijkse oefenavond houdt.
Bij alle gunstige berichten van de se
cretaresse stak wel af het minder attent
bijzonder de aandacht, want daaraan
nemen onder meer drie Gelderse
hengsten, een Engelse volbloed en twee
Arabische volbloeds deel. Het negental
ponyhengsten, bestaande uit 2 Shet
landers, drie Welsh hengsten, een New
Foresthengst, een Dartmoor, een Fjor-
denpaardje en een heel bijzondere, zo
als er slechts een is in Nederland, en
dan nog slechts sinds enkele maanden:
een Panterpaard, in Amerika bekend
als Appaloosa en daar als rijpaard zeer
gewaardeerd, vormt een afzonderlijk
nummer.
De ruiters en ponyruiters geven af
zonderlijke springnummers, van geheel
verschillende aard. Voor de grote rui
ter is er een nummer équipe-springen
en een hoogtesprong. voor de ponyrui
ters een spannende steeplechase, een
gezamenlijke ren over hindernissen.
Ook zal er een tuigpaardnummer ge
houden worden, met vrije inschrijving,
waarvoor flinke prijzen beschikbaar
zijn gesteld, o.m. door Rosebooms
Tra nsportbedrij f
N^ de pauze wordt ondermeer een
vossenjacht gehouden en als slot kan
een stoelendans voor vrolijkheid zor
gen, al zal deze bij een verkleedpartij
op tijd niet ontbreken.
Bij de rondvraag informeerde Dj. Os-
sendorp naar een mededelingenbord. Op
dit bord kon dan worden aangegeven
welke activiteiten er in het Wijkgebouw
zijn. De voorzitter zegde hierop toe, dat
zo spoedig mogelijk deee vraag zal wor
den afgewerkt. Op een vraag van de
heer Van den Berg inzake stoelen in het
gebouw zegt voorzitter, dat enige oudere
stoelen spoedig vervangen zullen worden
door nieuwe.
De vergadering werd gesloten door de
voorzitter onder dankzegging aan de
aanwezigen voor de vlotte afwerking.
Zonnebril
Badmuts
Zonnebrandolie
Badtas en
Verbanddoos
DROGISTERIJ/PARFUMERIE
Gelderland/hoek Hoogstraat
Tel 2656 - Veenendaal
feuilleton door
„Wil jy dat Gert?" glimlachte do
minee.
Toen vond Gert woorden om te spre
ken.
„Dominee, ik mag ik dat Dan
dan wordt aalles goed enen as d'r
dan wir gebouwd wordt, dan gaon we
wir zo gauw meugelijk vort, dominee,
ik wij
„Ho, ho!" lachte dominee Lensink, „zo
ver zijn we nog niet. Weet je wat je
moest doen? Je gaat de boodschap aan
Neeltje brengen en die komt morgen
avond met mijn vrouw de zakelijke din
gen bespreken. Als je wilt, mag je na-
tuuriyk mee komen. Je ziet maar. En
nu vort, kerel, want ik ga m'n preek
maken."
Als in een droom stond Gert op. Het
was alsof hij doorstroomd werd met lou
ter geluk. Nu zou alles toch goed wor
den.
Hy pakte zijn pet van de grond en
leed die in de hand by de sigaar. De
andere had stak hij dominee toe en hij
stamelde: „Dank dominee, haarteiyk be-
daankt en ok vast naomens Neeltjie.
QcIk
Piel Terlouw
„Ja, toe nou maar kerel. Ga maar
gauw naar je aanstaande vrouw en maak
haar ook gelukkig." En Gert van Dam
stapte heen met een dankgebed in zijn
hart. Nu wist hij, dat God hem zyn zon
de had vergeven.
O, hij zou wel willen zingen, hard zin
gen, zodat het hele dorp hem hoorde. En
hij zou ook wel naar Neeltje toe willen
rennen, maar hij deed het niet. Kalm
stapte hij langs de weg, net alsof hy
het grootste geluk niet gevonden had.
Hoe zou hij het straks nu eens ver
tellen? Eerst de mensen laten raden?
Of zo luchtigjes weg vertellen, dat Neel
tje morgen het huis kon gaan bekijken?
Dat was ook leutig. Maar nee, hij zou ze
eerst in spanning brengen, om dan in
eens te zeggen: „ons huisis by d'n
dominee." Ja, zo ongeveer zou hij het
aanpakken.
En toen steeg er toch waarlyk een
liedje naar de lippen.
„Eens zal de Betuwe in bloei weer
staon
Hè nee, als het goed was, moest hy
eigenlijk een psalm zingen. Maar dat
stond zo raar om dat langs de weg te
doen.
Het duurde niet lang of hij stapte by
Van Tongeren de kamer binnen. Nu
moest hij zich proberen goed te houden
Ze mochten niets aan z'n gezicht zien.
„Genaovend," zei hy in het algemeen
en in het bijzonder knikte hij zijn meisje
toe.
„Genaovend Gart," knikten ze terug,
om direct weer verder te gaan, waar ze
mee bezig waren.
,,'t Is frisjes buiten," merkte hy op.
terwijl hij z'n jas uitdeed.
„Tjao jong," antwoordde Van Tonge
ren zonder uit de krant op te kijken.
,,'t is november, waor."
Gert klemde de kiezen op elkaar om
zyn "nieuws er niet uit te flappen. In zyn
ogen pinkelde een lichtje, dat Neeltje
opmerkzaam maakte. Hy knikte haar
echter weer eens gemoedelijk toe en
ging naast haar zitten. Uit de broekzak
haalde hy z'n tabaksdoos en hy rolde
zorgvuldig een sigaret.
„Doe-de-mee, Van Tongeren?" vroeg
hy, de doos over de tafel schuivend
„Beljaot."
Neeltjes vader vouwde de krant op en
draaide ook een sigaret.
„Kees, ge gaod'oew gaang maor.
heur," wees Gert naar z'n tabak.
„Nog niks vernomen zekers vaan een
huis?" vroeg Van Tongeren, zonder op
een bevestigend antwoord te rekenen
Zou hy het nu ineens zeggen Hij trok
bedachtzaam aan de sigaret en zei toen
nonchalant: „Jewèl."
Vier paar ogen keken hem aan
Hy blies een nieuwe rookwolk naar de
lamp en keek die na.
„Ge lieget zeker," viste Kees.
Gert deed alsof hij het niet hoorde
„Bij d'n dominee," vervolgde hy.
Teleurgesteld stopte vrouw Van Ton
geren verder aan een sok van haar man.
Gert kletste maar wat. Natuuriyk had
hij nog niets gevonden. Ach ja. 't viel
ook niet mee voor die jongen.
Kees grinnikte: „D'n dominee. Hy zou
je aon zien kommen." Nee. Gert moest
geen flauwe ,kul verkopen.
Maar Neeltje bleef hem aankijken.
Meende Gert dat? Hij was er vanavond
wel geweest, wist ze Zou hij werkelijk
„Geleuf-de-me niet?" klonk Gert's
stem weer.
Weer zagen de anderen hem aan. Zou
hy het toch menen
Toen vertelde Gert achter elkaar wat
de dominee hem voorgesteld had. Zyn
ogen glinsterden en onder het spreken
legde hij zijn arm om de leuning van
Neeltjes stoel.
Moeder van Tongeren had de sok van
haar hand gestroopt en beduusd in haar
schoot gelegd. Ze bleef naar Gert kyken
tot hij uitgepraat was. Ze kon het maar
niet geloven. By de dominee. Eerlijk, het
vier haar toch wel wat tegen. Dat kon
toch niet. Hoe konden Neeltje en Gert.
gewone arbeiderskinderen, nu intrekken
bij de dominee en zyn vrouw, bij die
voorname lui. Het gaf haar een onaan
genaam gevoel.
..Hoe veinde-glj dat Neeltje?" vroeg ze.
,,'k Wit nie Ik heb daor nooit aon
gedaacht 't is een bietjie vremd,
waor."
„Maor ge wil het toch wel?" vroeg
Gert.
„Netuurlijk. Maor k zeg aal, 't is een
bietjie vremd 'k Mot d'r erst misschien
nog effies aon wennen, aon de gedaach-
te, woar." Ze had er zowaar een kleur
van gekregen
„Hoe veinde-gij het. vaoder?" vroeg
moeder weer.
„Ik vein hét praachtig, dér. Gart had
gin mooier aonbod kenne krijgen. Wie
had dó ooit gedaacht Bij d'n dominee
Da's wel een filesetaosie wérd.'
„Zo denk ik d'r ok over" merkte Kees
op, „binnenkort zeggen we meneer en
mevrouw Van Dam teuge hullie."
Ze lachten er alle vyf om. Die Kees
Neeltje lachte zo hard, dat er tranen
in haar ogen kwamen. Of kwam dat er
gens anders door? O, wat voelde ze zich
dankbaar en opgelucht. Eindeiyk, einde-
iyk hadden ze dan woonruimte. Bij d'n
dominee. Toch wel een rare gedachte.
Eerst hadden ze gezondigd en inplaats
van lelijk aangekeken te worden door
de dominee, nam hij hun in zijn nuis.
Wonderlijk was dat eigenlijk. Ja, nu was
er een wonder gebeurd. En Neeltje be
greep nu ook dat God hen vergeven had
Nu volgden er dagen van toebereidse
len voor de trouwdag. Was de natuur
somber en guur, in hun jonge harten
lachte de zon. Er kwam weer geur en
fleur aan het leven. Ook moeder van
Tongeren scheen aan de gedachte ge
wend te wezen, dat haar dochter bin
nenkort in de pastorie zou wonen en bij
Gert thuis, waar de gesprekken de laat
ste tyd weinig en vreugdeloos geweest
waren, klonk weer de neuriënde stem
van Gert's moeder in de keuken Toen
ze zich alleen waande en niet wist, dat
Gert op zolder wat aan het rommelen
was, hoorde hy haar zelfs zingen ..Prijs
den Heer met blijde galmen."
Ja. het leven werd weer goed. Gert
kreeg van Van Zoelen met plezier een
hele dag vrij om onder de gebojen te
gaan en daarna in de stad inkopen te
gaan doen voor z'n huishouën.
Ze kochten degelijke spullen, want veel
hoefden ze niet te hebben.
Een woonkamer-ameublement en een
tweepersoons-opklapbed, dat was alles
wat ze in die ene kamer nodig hadden.
En dan natuurlijk het serviesgoed en het
keukengerei. Maar daar hoefde Gert zich
niet mee te bemoeien Dat zochten Neel
tje en haar moeder wel uit. De bruid
had haar dienst bij Van Tintelen opge
zegd en toen ze daar hoorden, dat ze
ging trouwen, gaven ze haar zomaar een
tientje extra boven het loon van de
laatste week.
Zo kwam de trouwdag steeds dichter-
by.
De winter lag over de kale omgeploeg
de akkers, waar vluchten kraaien boven
dwerrelden en in de bongerds staken de
bomen hun zwarte, naakte takken naar
de gryze luchten
0
Gerts lied weerkaatste tegen de wan
den van de grote schuur, waarin hy het
fruit, dat tegen Kerstmis naar de vei
ling gebracht zou worden, nakeek.
En Chrisje knikte nem weei vrien
delijk toe, nu ze wist. dat Gert spoedig
ging trouwen. Maar in de stille eenzame
uren voelde ze toch een beklemmende
pyn In haar hart, omdat ze nu zeker
wist, dat hij voor haar verloren was.
(wordt vervolgd)
