B. Valkenburg uit de raad
met kritiek op de pers
Hollantor-dames keken
in de bedriji'skeuken
Jlerldiin
pee Mie
KNMTB „Midden-Betuwe
koos definitief bestuur
Scheidend raadslid zal eerste steen
voor bejaardencentrum leggen
Hk. Berendse tegen
tariefskorting voor
A.O.W.ers
Stelend du»
gepakt
J. Vos sprak
voor S.G.P. over
het nihilisme
HUIS AAN HUIS
INGEWIKKELD
EEDANKEN
l'atrimoniumlaan
niet Sinterklaas
verlicht
door Adriaan P. de Kleuver
WOENSDAG 26 OKTOBER 1966
SCHERPENZEEL De heer B.
Valkenburg Tzn., die vanaf 1958 deel
uitgemaakt heeft van de gemeenteraad
en ook nog een aantal jaren wethou
der is geweest, heeft aan het slot van
de vergadering van gisteravond af
scheid genomen als raadslid. De laat
ste redevoering, die hij in de raadzaal
hield bestond grotendeels uit kritiek op
de verslaggeving van de raadsvergade
ringen zoals die in de loop der jaren
door de persvertegenwoordigers is ver
zorgd. „Ik zag tegen dit afscheid op",
zo begon het scheidende raadslid,
„maar ik wil toch nog even van de
gelegenheid gebruik maken vrijuit te
spreken. Deze laatste keer wil ik be
nutten om me tot de pers te wenden.
De raadsverslagen heb ik altijd nauw
gezet gevolgd en ik vind dat vele din
gen niet objectief werden weergegeven.
Soms was het totaal fout. Zo zijn er
geruchten gesignaleerd als zou er on
enigheid binnen onze fractie bestaan.
Daar is niets van waar. Er is volledige
eensgezindheid.
Burgemeester mr. C. P. Hoytema v.
Konijnenburg had voordat de heer Val
kenburg aan het woord kwam meege
deeld dat het scheidende raadslid na
ernstig overwegen besloten had zich te
rug te trekken. De drukke werkzaam
heden vormde hiervoor het hoofdmotief.
„U was een goed fractieleider", zo
sprak de burgemeester. „Naast de ve
le dingen die u heeft gedaan was u
vooral de animater van het bejaarden
centrum, dat nu in aanbouw is. Na
mens het college van B. en W. wil ik
u dan ook verzoeken of u volgende
week donderdag de eerstesteenlegging
voor uw rekening wilt nemen
De heer Valkenburg toonde zich ver
rast over dit aanbod. „Ik had op een
cadeautje gerekend", zo zei hij. „maar
deze eer is me eigenlijk te groot". Des
ondanks besloot hij aan het verzoek
van de burgemeester te zullen voldoen.
De agenda bood de raad veel stof tot
discussie. De tongen kwamen aller
eerst los bij het voorstel om voor ge
meentebode Rebergen een garage te
bouwen. De heer A. van Bruggen
(P.v.d.A.) informeerde of de gemeente
niet bereid zou zijn ook de bewoners
van gemeentelijke woningwetwoningen
op deze wijze van dienst te zijn.
De heer G. van Rootselaar (C.H.U.)
zei dat er verschil moest worden ge
maakt tussen de inwoner in 't algemeen,
die graag 'n garage wil hebben en de ge
meentebode, die immers zelf eerst van
plan was een garage te bouwen. „De
gemeente heeft zelf bij hem aangeklopt,
anders mocht hij niet bouwen
De heer Van Bruggen weer: „Dat is
altijd zo, je mag niet zo maar een ga
rage neerzetten, maar het gaat erom
dat we van al die smerige bouwsels, die
nu als garage dienst doen afkomen..."
Volgens de heer H. K. Berends (ge
meentebelangen) was de houding van
het collegen niet consequent. „De nieu
we garage moet aan de bouwstijl van
het gemeentehuis worden aangepast",
zo merkte hij op. „Maar in de prak
tijk is dat niet het geval. Daarom kun
nen we beter een goedkopere garage
laten zetten. Voor ruim duizend gulden
weet ik er al een te koop
De voorzitter zegde toe de offertes
van de heer Berendse nader te bekij
ken.
De regeling voor het ophalen van het
huisvuil ontmoette alleen bij de heer
Berendse bezwaren. Hij stelde voor
A.O.W.-trekkers en andere bewoners
met gelijke inkomens als „gelijke mon
niken" te behandelen en hen niet, zo
als het college had voorgesteld reduc
tie van f 5,op de vuilnistarieven te
verlenen. „De gemeente moet niet
gaan selecteren, daar wordt het geheel
alleen maar rommelig van. Hoe kunt
u beoordelen wat iemand verdient, dat
komt toch immers niet in de openbaar
heid?"
De voorzitter diende hen» van repliek,
daarin bijgestaan door de heer Van
Rootselaar. „Wie voor reductie in aan
merking wenst te komen, kan contact
opnemen met de desbetreffende ge
meentelijke instantie", zo luidde hun
oordeel in grote lijnen. De voorzitter
zei nog, dat het niet de bedoeling was,
huis aan huis te gaan vragen wie de
kosten niet kon opbrengen
De heer G. van Kampen (AR.) kon
zich akkoord verklaren met de algehele
oplossing van 't vuilnis-probleem, zoals
dat nu door het college werd voorge
steld. „De bezwaren die in de vorige
raad tot uiting kwamen, zijn door het
nieuwe voorstel ondervangen", zei hij
onder meer.
Bij de vaststelling van de bouwex-
ploitatieverordening kwam de heer Be
rendse (soms twee brillen op zijn neus)
weer aan het woord. „Het geheel is
me wat te ingewikkeld", zo stelde hij
en hij voegde eraan toe dat het rede
lijk zou zij als de kosten, die voort
vloeien uit de wegaanleg op de bevol
king zouden worden omgeslagen.
Wethouder J. van den Ham (CH.U.)
deelde deze visie bepaald niet en wist
hem later zelfs gedeeltelijk van het te
gendeel te overtuigen. „U wilt de we
gen door de bevolking laten betalen,
maar vanzelfsprekend moet de bouw-
exploitant, die tenslotte het oogmerk
heeft winst te maken, de kosten voor
zijn rekening nemen."
Hét voorstel om 20 woningwetwonin
gen in plan-Zuid te bouwen ging vlot
onder de hamer door, zij het dat de
heer Van Bruggen nog opmerkte dat
hij enkele technische bezwaren bij de
huizen van hetzelfde type had ontdekt.
„De gang is ongeveer twintig centime
ter te smal en de radiator is in de
keuken op een onpraktische plaats aan
gebracht", zo oordeelde hij.
Nadat de geloofsbrieven van het
nieuwe raadslid J. Bakker in orde wa
ren bevonden volgde de rondvraag. Al
leen de heer Van Bruggen had iets op
zijn hart. Hij informeerde naar de wo-
SCHERPENZEEL De raadsle
den H. K. Berendse Gemeentebe
langenen G. van Kampen (A.R.)
hebben er een klein probleempje
van gemaakt wie zich de nestor van
de vroedere vaderen mag noemen.
De heer Berendse had gelezen, dat
er in de notulen van de vorige ver
gadering was opgetekenddat hij
gedurende 16 jaar deel van de raad
uitmaakte.
„Daar klopt niets van", bracht hij
naar voren, „ik ben al ongeveer
vijfentwintig jaar raadslid..."
Door deze woorden zag de heer
Van Kampen zijn „nestor-schap" in
gevaar komen want hij reageerde:
„Ik weet zeker, dat ik nu al vijf
entwintig jaar achter deze tafel
zit...."
De heer Berendse legde zich bij
deze opmerking neer....maar had
zijn Anti-Revolutionaire collega toch
wel een tikkeltje aan het denken ge
zet
Want toen de heer Van Kampen
in zijn functie als nestor het schei
dende raadslid Valkenburg toesprak
zei hij: „Als nestor van de raad
wil ik de heer Valkenburg van har
te bedanken......enz."
Toch klonken die ivoorden „als
nestor van de raad" niet erg over
tuigend. Misschien dat de oude, ver
geelde notulen de oplossing kunnen
brengen.
ning op de hoek van de Glashorster-
dijk en de Willaerlaan, die de gemeen
te destijds voor een bedrag van
f 10.000,van de heer B. Valkenburg
had aangekocht.
„Ik heb gehoord dat er iets niet
goed zit met het koopcontract, kunt U
daar iets over zeggen...?"
De voorzitter zette op duidelijke wij
ze uiteen, dat het college na de koop
van een derde had vernomen, dat er
een recht van huur op het huis rustte.
Dit houdt in, dat de huidige bewoon
sters er tot hun dood in mogen blijven
wonen. Het doel waarvoor de gemeen
te de woning had aangekocht, namelijk
om de verkeerssituatie ter plaatse te
verbeteren, zal dus niet eerder verwe
zenlijkt kunnen worden dan nadat de
bewoonsters vervangende woonruimte
kan worden aangeboden.
Nadat de heer Valkenburg zijn af
scheidsrede had uitgesproken en de
voorzitter daar lovende woorden aan
had toegevoegd, zei de heer Van Kam
pen, de nestor van de raad nog, dat
er een eind is gekomen aan een ple
zierige periode van samenwerking met
het vertrekkende raadslid. "U was een
idealistisch en spontaan méns".
Nadat de heer Valkenburg zijn kri
tiek op de pers had geuit sprak hij
woorden van dank aan allen waarmee
hij had samengewerkt....
Attent haakte toen de burgemeester
in: „Dan moet U ook de pers bedan
ken...."
De laatste woorden van liet ex-raads
lid B. Valkenburg Tzn., die hy in de
raadzaal uitsprak: „Ik wil hen bedan
ken voor het feit dat ze aanwezig zijn
geweest
VEENEXDAAL De Commissie Bedrijfsvoorlichting van de Vrouwenraad
van Hoiiantor n.v. hield dinsdag de eerste voorlichtingsbijeenkomsten. In totaal
ruim vijftig vrouwen, waaronder twee leraressen van de huishoudschool en 1
dame van een groot bedrijf in de provincie Utrecht, die de werking van de
vrouwenraad wilde bestuderen, hebben, verdeeld over twee bijeenkomsten, 's mid
dags en 's avonds een bezoek gebracht aan een gedeelte van het bedrijf. Bezichtigd
werden het confectie-atelier, de afdeling kwaliteitscontrole en het bed rijf slabora
torium. Na afloop van de rondgang door het bedrijf werd in hotel „de Korenbeurs"
nog een byeenkomst gehouden, waarop een film werd vertoond en door een der
medewerksters, mej. Bos, een lezing over de toepassing van Firet-tussenvoering
werd gehouden.
Tijdens de rondleiding door de ver
schillende bedrijfsafdelingen ki-egen de
aanwezigen een duidelijk beeld van wat
op deze afdelingen wordt gedaan. Voor
al 't bedrijfslaboratorium mocht zich in
een goede aandacht van de dames ver-
heugen.
Een apparaat, waarin de vezels van
bijv. tapijten op slijtvastheid gecontro
leerd worden, door ze duizend tot
vijftienhonderd maal met een stuk
schuurpapier te bewerken, leverde bij
de aanwezige dames commentaar op.
De voor- en nadelen van diverse tapijt-
merken werden door de dames uitvoe
rig met elkaar besproken.
In het confectie-atelier werd een uit
leg gegeven over de praktische toepas-
VEENENDAAL. De politie heeft
de hand weten te leggen op de daders
van de inbraak in de bungalow aan de
Kembrandtlaan, die zondag werd ge
pleegd.
Het zijn de 15-jarige W. V. en zijn
13-jarig zusje R. B. V. De politie heeft
proces-verbaal opgemaakt wegens dief
stal met braak. Het grootste deel van
het gestolene kon worden achterhaald.
sing van plakbare tussenvoering. Dat
deze arbeidsbesparende methode veel
aandacht ondervond van de dames, be
hoeft geen betoog. Leerzaam was ook
het zien van het minutieuze onderzoek,
dat de stoffen ondergaan, voordat zij
het bedrijf veidaten.
In „de Korenbeurs" vertoonde de
heer P. H. de Geus een door hem ge
maakt bedrijfsfilmpje, waarin de gehe
le produktie van een weefsel werd na
gegaan. Deze film, die ook in Duits
land wordt gebruikt, was met enige
vertraging uit dat land aangekomen,
zodat één der functionarissen van het
bedrijf nog dinsdagmorgen de film
op moest halen op het douanekantoor
in Amsterdam.
Met als demonstratiemateriaal een
japon gaf mej. Bos een uitleg van het
gebruik van tussenvoering in de ver
schillende beschikbare kwaliteiten.
Door de Vrouwenraad wordt deze
winter een wedstrijd georganiseerd in
het vervaardigen van kledingstukken,
waarbij van Firet gebruik gemaakt
moet worden. De beste inzending
wordt met een prijs bekroond.
Aan het deelnemen aan de wedsti'ijd,
waarover de leden van de Vrouwen-
ïaad nog nader geïnformeerd worden
door een extra nummer van het huis
orgaan „Binder" is een inleggeld ver
bonden, welk bedrag ten goede komt
aan de Vi-ouwenraad voor het voeren
van activiteiten.
RESTEREN De jonge afdeling voor de Midden-Betuwe \un de Koninki
Nederlandse Maatschappij voor Tuinbouw en Plantkunde is het seizoen 19c
1967 begonnen met hel kiezen van een definitief bestuur tijdens een dezei
dagen gehouden vergadering. Reeds bij de oprichting was meegedeeld, dat het
voorlopige bestuur even de afdeling op gang wilde helpen en dat dan definitief
bepaald zou worden, wie het bestuur zouden vormen.
Van de oprichters waren er zes. die zich bereid verklaard hadden om defi
nitief mede te werken: de dames M. Remmerde-Spaan en H. v. Stuivenberg-
v. d. Vlist en de heren W. Schepers, G. H. J. v. Rijswijk de Leeuw, G. Redele
te I.ienden, I. Verwoert, Opheusden. In de plaats van de heren A. Schalk, G.
J. van Ewijk en P. Stam moesten andere kandidaten gekozen worden.
Laatstgenoemden konden wegens drukke werkzaamheden geen bestuurs
functie aanvaarden.
De heer Schepers stelde voor de be-
stuursvei'kiezing in twee stemmingen
te doen plaats vinden. Eerst over de
zes leden, die aan wilden blijven en
daarna drie nieuwe bestuursleden. Het
bestuur kwam met de kandidaten B.
Alink uit Zetten en J. Eerbeek uit Op
heusden, terwijl in de toekomst ook
iemand uit Ochten gekozen zal worden.
Met besluit derhalve een vacature te
houden.
Daar er voor de eerste stemming
geen tegenkandidaten werden gesteld,
wei-den de zes leden bij acclamatie ge
kozen.
Bij de tweede stemming wei'den op
de heer Alink 47 en op de heer Eer
beek 50 stemmen uitgebracht.
Hiei-na stelde de voorzitter aan de
orde het financieel verslag van de pen
ningmeester, de heer G. Redelé. Deze
gaf een beknopt verslag van inkom
sten en uitgaven.
De voorzitter deelde mee, dat het
bestuur het volgende programma had
samengesteld: uitslag van de gehouden
tuinkeuringen met deskundige voor
lichting door de heer Bloem uit Rhe-
nen; begin november een excursie
naar Aalsmeer, daar wox-dt een bloe
mententoonstelling gehouden; in de
cember een avond voor bloemschik
ken; in januari 1967 een lezing over
kamerplanten, te verzorgen door de
heer H. Stein uit Apeldoorn; in februa
ri 1967 een voorlichtingsavond over 't
snoeien van heesters door de heer Ren-
senbrink.
Voor de excursie naar Aalsmeer ga
ven zich i-eeds 21 deelnemers op. Lief
hebbers wei-d verzocht zich spoe
dig aan te melden bij de secretaris, de
heer Van Rijswijk de Leeuw, Tieise-
straat 99 te Kesteren.
Na de pauze werd een tweetal films
vertoond, die gratis ter beschikking-
waren gesteld door de vereniging voor
VEENENDAAL Een aantal winke
liers van de Patrimoniumlaan, dat vori
ge week bijeen kwam om onder meel
de mogelijkheid van een verlichtingsco
mité te bespreken stelt er prijs op te
verklaren, dat het niet in de bedoeling
ligt een afzonderlijke winkeliersvereni
ging te gaan stichten. Uit verschillende
reacties is gebleken, dat uit het artikel
dat wij vorige week over deze aangele
genheid plaatsten verkeerde conclusies
zijn getrokken. Hoewel wij schreven,
dat het niet binnen de intentie van de
winkeliers ligt zich los te maken van
Handel en Nijverheid, blijkt er toch
hier en daar enig misverstand te zijn
ontstaan.
Vandaar nogmaals: de winkeliers gaan
in eerste instantie samenwerken om
met de aanstaande Sint-Nicolaasfestivi-
teiten hun straat te verlichten, van een
nieuwe vereniging als zodanig is geen
spx-ake. „Of die verlichting doorgaat
is natuurlijk vers twee", zei een van
hen.
bloemisterij te 's-Gravenhage. De heer
H. de Haan trad als operateur op voor
de films „De taal der bloemen" en
„Leven met bloemen".
De voorzitter, de heer W. Schepers,
hoopte in zijn slotwoord, dat men in
november elkaar weer zou ontmoeten
en bedankte de aanwezigen voor hun
komst.
VEENENDAAL De heer Vos
hield gisteravond een lezing voor de
leden van de SGI', afdeling Veenen-
daal. De spreker, die het onderwerp
„Nihilisme" behandelde, kon vele be
langstellenden welkom heten. De heer
Vos definieerde het nihilisme als de
leer, die de mogelijkheid om tot grond
waarden inzake godsdienst, moraal en
bijvoorbeeld politiek te geraken ont
kent.
„Als we het historisch gebeuren be
zien van het begin van onze bescha
ving tot het nihilisme van nu, dan zien
we, dat in het wereldbeeld van de
Grieken tot en met de zeventiende
eeuw God centraal staat, hoewel het
godsbegrip voor hen anders was dan
voor de Christenen. Men had een teleo
logische visie op de mens: dienst aan
God en de naaste.
Het rationalisme van Descartes en
later van de Verlichting plaatst God
aan het begin van de schepping, om
dat de rede een Schepper eist. Gods
dienst is dienst aan een uit de schep
ping verdwenen God geworden. God
wordt mens. de mens God.
Nietzsche, komend na het rationalis
me constateert dat God dood is. Hij
bi-eekt met de Grieken en het Christen
dom, de slavenmoraal. Als vulling voor
het ontstane vacuüm schept hij de
Uebermensch, de Dionysische mens.
Sartre zet de aanval van Nietzsche
voort. De breuk met het verleden en
het metafysische is totaal. De mens
existeert, is als niet-ontworpen, is vrij
zichzelf te vormen. Deze zelfverwerke
lijking is een heroïsche daad. De breuk
met alle traditie en het metafysische
veroorzaakt echter meestal lege, doel
loze mensen. Het bestaan is absurd ge
worden, de mens apathisch".
De heer Vos ging van de veronder
stelling uit dat de steeds verminderde
belangstelling voor politieke, godsdien
stige en culturele zaken zich tegen de
ze achtergronden laat verklaren. Ook
het verschijnsel „nozem" bracht hij
hiermee in verband. „De provo's zijn
een protest tegen deze apathie", zo zei
de spreker aan het eind van zijn be
toog.
TVfu de zomer voorgoed afscheid van
ons genomen heeft en de mooie sep
tembermaand verging met donkere dagen
en regen, ja, nu beseft men dat het ge
beurd is met de mooie dagen. Oktober
geeft nog wel eens wat zonnige dagen,
maar wie rond zich kijkt ziet het komen.
Nog mooi even en de bomen zullen kaal
en troosteloos in de ochtendnevels voor
ons opdoemen. Dat is dan het einde van
de herfst zelfs en wat ons dan te wachten
staat wachten wij maar af met asperine
en hete cognac. Als je tenminste aan het
begin van de herfst al niet de volle laag
gehad hebt.
In de tuinen kleuren nog volop de dah
lia's, de rozerode reuzenbloemige balse
mienen die een ware zaadregen rond la
ten springen bij de minste aanraking. Ook
de asters en floxen, de Oostindische kers
en de begonia's bloeien nog maar raak.
Je houdt je hart vast voor de eerste nacht
vorst, want dan sta je 's morgens raar te
kijken naar al dat slappe, zwartgroene be
vroren blad van de nogal waterige plan
ten. Dan pas weet je, dat het einde van
groei en bloei gekomen is.
Lfrgens evenwel gaat „het leven" nog
gestaag door. In onze bossen is het
minder koud dan op de vlakte en men kan
soms tot in november nog paddestoelen
vinden.
Dat paddestoelen uitgesproken bij de
herfst horen is een bakerpraatje. Ze zijn
er het hele jaar door zelfs. Waar het
maar vochtig is, daar zijn ze.
Zo wist ik vroeger een plekje waar ieder
voorjaar morieljes stonden, de merkwaar
dige paddestoel met gekroesde hoed die
een verrukkelijke lekkernij waren. Sinds
1929, na het in cultuur brengen van dat
machtig mooie natuurreservaatje bij De
Klomp vond ik ze nooit meer.
Evenmin als de mooie geklaagde aard-
sterren bij het Egelmeer. Dat alles heeft
een oorzaak. Een waterhuishoudkundige
oorzaak zelfs en wij kunnen daar helaas
niets tegen doen.
In de loop van ongeveer 25 jaar is men
doende gestaag het giiftpeil te verlagen
met als gevolg een verregaande verdro
ging van het zogenaamde sandergebied
dat vóór de Utrechtse heuvelrug gelegen
is. Dit is in droge zomers zó erg dat de
boeren in de Middelbuurt voor hun vee
gewoon geen gras hebben.
\/Toeger had je overal bosjes liggen en
juist die waren zeer rijk aan zeldza
me paddestoelen. Vooral waar de grond
iets lemig was. Van lieverlede is dat alle
maal geliquideerd. Ons mooie heggeland-
schap werd verarmd. Echt, de aardigheid
is er af.
Het gevolg van al deze v oor het land
schap zo snode daden? Een ontstellende
teruggang van de wilde vogels en de wilde
planten.
Zeer binnenkort ga ik in Overberg een
lezing houden en hoop juist op de oneven
redige verarming en gruwelijke ontvolking
van de vogelstand te mogen wijzen.
Wij verkeren werkelijk in een alarm
toestand. Want neem nu een buurschap
als Overberg eens die voor een groot deel
van het toerisme moet bestaan. Voor de
kampeerbedrijven daar is het een eerste
vereiste dat het gebied er fleurig uitziet.
Je moet eens horen hoe enthousiast daar
stadsmensen praten over wegbermen vol
bloemen, slootkanten die vol bonte bloe
menpracht pronken en hoe ze vertellen
van de nachtegaal die ze zo uitbundig heb
ben horen orgelen. Dat waren belevenis
sen.
Nu zijn ze weg, de toeristen, en is het
bos voor ons. Je schuifelt met je schoenen
door het gevallen blad en bepeinst de be
trekkelijkheid van het leven. Maar weet u
wel van dat andere leven daar op de
grond? Weet u wel van de opruimings
dienst van de natuur? Wat zou er van ons
land terecht komen als er geen vuilnis op
gehaald zou worden? Wij kwamen om van
het smeer en het rot.
4 ls dat nu eens niet in de natuur ge-
beurde, dan lag het dorre, dode blad
metershoog om ons opgetast. Nu wordt
het bij regen en ontij een kleffe boel en
dan gebeurt er iets dat niemand ziet. Zo
als een naaister de losse delen van een
kledingstuk met een rijgdraad aaneen
voegt, zó zijn daar witte zwamdraden be
zig dat natte bladerenpakket vast te leg
gen.
Miljarden, ja triljarden schijnbaar nieti
ge plantjes groeien dwars door het verte
rende blad heen. Ze groeien uit tot hele
kussens die men nooit te zien krijgt.
Ja, tóch wel, als men het dorre blad
maar weghaalt dan ziet men de talloze
witte zwamdraden wel. Ze hebben zelf
niets, geen bladgroen en zelfs niet eens
iets dat je met wortels vergelijken kunt.
Dat dode, van de bomen gevallen blad
evenwel bezit nog heel wat voedingstoffen
en die restjes zijn al voldoende om de
zwammen in leven te houden. Wonderlijke
kringloop der natuur toch.
Nu zou u toch ook weieens iets over pad
destoelen willen horen. Maar daarover heb
ik het nu al die tijd gehad.
Ik zal een heel gemakkelijk te begrijpen
voorbeeld geven, een soort gelijkenis dus,
en wijzen op de vruchten aan de bomen.
Duizenden vormen en verscheidenheden en
smaken. De Schepper is zó rijk en geeft
de mensen zó ^eel kennis om met wat
Hij geschapen heeft winst te behalen!
Het begrip plant omvat letterlijk alles
wat niet „dier" is. Soms gaan de gelijke
nissen haax-scherp langs de schede, maar
ergens is altijd de grens plant-dier. Dan
kom ik al dicht bij de mysterieuze zwam-
menwereld. Een paar stapjes verder en
wij belanden in de ééncellige wereld van
de bedoelde grensgevallen.
Een boom is een plant en een zwam is
een plant. Dat de laatste van de eerste
moet leven is nu van minder belang. Zaak
is dat het beide vertegenwoordigers van
de plantenwereld zijn. U eet een peer of
een sinaasappel en u eet een champignon
en dan doet u in wezen precies hetzelfde.
U eet het vruchtlichaam van een plant.
Juist, zo'n paddestoel is een vrucht. Al
leen is de ontwikkeling totaal anders.
Oij de paddestoel begint die onder-
gronds. Op geen stukken na zou men
zulk een overeenkomst verwacht hebben.
Als u zo'n paddestoel met steel en al uit
de grond haalt dan denkt u dat de witte
draden aan de onderzijde „wortels" zijn.
Maar neen, dat weet u nu al beter, dat
zijn de „stam en de takken" van zo'n
zwam. Dat spulletje lijkt op elkaar als
twee druppels water. Ik zou van zo'n
zwammengedoetje beslist niet kunnen zeg
gen wat voor paddestoel er van kan ko
men. Dat is dan de grootste verrassing.
Best, maar zie nou eens heel goed toe.
Op die zwamdraden zitten knopjes in ve
lerlei grootte. De grootste lijken al ver
dacht veel op een paddestoeltje. Zo gaat
dat. Nu is het hele geheim opgelost.
Nu weet u ook hoe het komt dat, waar
u in de tuin mest onder gespit hebt of
gevallen blad van lindebomen en zo met
grond bedekt hebt, paddestoelen komen
groeien.
Ur zijn prachtige soorten. Welk kind
kent niet de fraaie vliegenzwam,
hoog op de steel met een deftige manchet
en op de rode, strak over de bol gespan
nen huid, geestige witte vlekken.
Als juf of meester de kinderen opgeeft
een paddestoel te tekenen, nou, dan reken
er maar op dat deze uit de bus komt.
Hoe dat komt? Ik denk door de sprook
jesschrijvers en de romantische illustra
tors die nu net deze paddestoel als de
mooiste hei'kend hebben. Welk kind las
géén sprookjesboeken? 't Was ons aller
eerste literatuur waaraan wij ons laafden.
Soms zagen die tekenaars bijzonder op
vallende zaken. Meestal maakten ze van
de manchet iets elegants als bij een Mo
zart, iets van fijn kant. Dat past dan won
derwel bij die romantische sfeer. Dan be
denk ik dat ik heel nuchter en zakelijk
doende was die romantiek een duw te ge
ven. Hindert dat nou iets?
Hoe dikwijls heb ik reeds betoogd dat
de realiteit soms mooier is dan de ver
beelding. Ik las in een oude foliant uit de
zestiende eeuw, dat paddestoelen het be
wijs vormen van het scheppen uit niets.
Als nu die mijnheer eens in de grond was
gaan wroeten, zou hij zulke nonsens dan
nog geschreven hebben?
Heel veel oude verhalen en voorstellin
gen uit de wereldliteratuur kan men nu
eenvoudig ontwaxren en dan is het grote
wonder dat ze dan nog waardevoller wor
den.
't Is toch veel fijner te weten dat een
„paddestoel" het vruchtlichaam is van een
ondergrondse plant dan te „geloven" dat
een kring van zulke vruchtlichamen, die
ontstond op de einden van de door de
zwamvlok als spaken van een wiel naar
alle kanten uitgezonden draden, de plek
aan zou geven waar een heks gedanst
had en ze de naam heksenkring kreeg.
Het mysterie van de mooie paddestoelen
bracht ze bij het volk in diskrediet.
■Aie rode vliegenzwammen zijn niet zo
giftig als men denkt; de Lappen
aan de Poolcirkel eten ze als groente.
Smaak hebben die lui niet want ze zijn ge
kookt gewoon vies. Je moet evenwel op
een excursie eens zien hoe de mensen je
aan staan te gapen als je een echt dode
lijk giftige paddestoel zo maar staat kapot
te plukken om te laten zien hoe het met de
sporenvorming zit.
Dat is met zo'n hoed van een vliegen
zwam mooi waar te nemen. Die legt men
een tijdje op zwart papier en als die er
dan voorzichtig afgehaald wordt, hebben
de uit de hoed vallende „sporen" een
mooie tekening achter gelaten.
Zo daalt onder al die hoeden gestaag
een wolk van sporen en als die nu maar
ergens een voedingsbodem vinden waar de
wind ze heenvoert, dan komt uit zo'n spo
re een di-aadje. Een wit draadje dat zwam
wordt. En uit die zwam weer een padde
stoel. Dat is het nou helemaal om zo te
zeggen.
"IVfaar de herfst is meer dan dit. Men
moet bij Eist de karmijnrode kardi
naalsmutsjes eens aan die struiken zien
hangen met er onderuit bungelend de fel-
oranje gekleurde z^den. En de prachtige
oranje en rode rozebottels. En de singels
in de bossen vol trossen xode en zwarte
bessen aan die Virginiase vogelkers, die
het nu door de verspreiding door de vo
gels wat bont gaat maken zodat men van
„de bospest" begint te spreken. Men weet
in de natuur nooit waar het met iets naar
toe gaat. Bij het sprengetje aan de voet
van de Grebbeberg is klein springzaad ko
men groeien.
Dat sla je met angst en vreze toege-
moet. Als dat spul éénmaal de zaden over
de bovenrand heen werpt staat over tien
jaar de gehele Grebbeberg vol. Er zijn
van die alles voor zich opeisende gevallen
in de natuur. Och, net als in de mensen
wereld ook...
"jl/feet een beetje geluk rijpen de late
.Tl foramen in het oktoberzonnetje wel
na. Wat waren er dit jaar veel. En viel
het u op dat er nog zoveel verschil is in
bramen. Zoete en minder zoete, wrange
en zure en ook met heel andere bloemen,
grote sneeuwwitte en haast bloedrode.
Van die rotbi'aampjes en knotsgrote.
Laat ik u dan vertellen dat er in ons
lieve landje zo'n zestig soorten bramen
voorkomen en nog wel even veel kruisin
gen. Er zijn niet veel mensen die kunnen
zeggen dat de bramen, die ze eten, die of
die soort is.
Alleen rond Rhenen komen al zo'n der
tig soorten voor. 't Is maar dat u het
weet. Oh ja, wist u maar welke braam de
lekkerste was, nou, dan ging u toch een
plekje voor uzelf opzoeken waar die juist
volop staat.
Zonder u ooit af te vragen hoe het
komt dat mos zomer en winter even
groen is en evenzo de dennen en sparren,
maar bomen en struiken zich in de herfst
met scharlaken en bronzen tinten kleuren,
ja. ook veel planten aan deze verkleedpar
tij mee doen, zo hebt u dat allemaal maar
onbegrepen aanvaard.
Dat het een wonder op zichzelf is, nou,
dat neemt men zo wel aan. Alles in de na
tuur is immers een wonder. Goed, maar
wat u als sterven ervaart is in feite de
voorbereiding voor het jonge leven, dat m
het voorjaar zal uitbotten.
Als die voorbereidingen gedaan zijn dan
verlaat het blad boom en struik en waar-
het gezeten heeft is in de oksel van het
takje en de bladsteel een knop achterge
bleven en die heeft in gereduceerde vorm
letterlijk alles al gereed liggen: het jonge
takje met bladeren en ook de bloemknop
pen.
'k Had het zojuist over mos. Dat is er
ook in vele soorten. Pi-achtig kussenmos
onder de beukebomen yen een hele mat
van haarmos soms op nattere plekken.
Dat laatste „bloeit" mooi met oranjerode
kapjes op hoge dunne steeltjes.
Een mos, dat ieder kent die wel eens
bosbessen plukte is het alom verspreide
slaapmos uit de dennenbossen. Dat is al
tijd nat en je kunt er maar moeilijk op je
knieën in gaan zitten. Je wordt door die
natte knieën maar snipverkouden. Op een
dik stuk plastic gaat het beter.
iAl die mosplantjes zijn wel uit sporen
ontstaan, maar hun levenspatroon staat
toch al wat hoger dan bij de paddestoelen
het geval is.
Mos kan zich als plant wonderwel redden
met echte groene blaadjes. En dan is er
nog „mos" dat zo'n beetje er tegenaan
leunt. Maar het zijn op zich zelf zielepoten
die korstmossen.
Nu geeft moeder natuur van die bijzon
dere aansporingsmogelijkheden mee aan
haar zwakste kinderen.
Men moet eens een sterke loep meenemen
en dan bijvoorbeeld rendiermos of dat
prachtige bekermos eens van nabij bekij
ken. Zo'n grijsgroen „takje" blijkt dan uit
een dikke witte schimmeldi-aad te bestaan
die van top tot teen met kleine kommetjes
bezet is. In die kommetjes ziet men dan
kleine groene bolletjes, wierplantjes, die
koolzuur kunnen opnemen uit de lucht om
dat ze over chlorofiel beschikken, dus
„groen" zijn.
I\ie witte schimmeldraad kan alleen in
water opgeloste voedingszouten uit
de bodem opnemen, die naar de wierbol
letjes gevoerd worden en zo ontstaat door
een vernuftig sanxenspel van twee totaal
verschillende planten de mogelijkheid een
eenheid te vormen. Dit is heel moéilijk
te begrijpen en daarom vertel ik de vol
gende gelijkenis.
Een lamme en een blinde moeten naar
één plek. En wat doen ze dan? De blinde
neemt de lamme op de schouders en die
zegt precies hoe de blinde moet lopen.
Zo is dat ook met rendiermos, waarme
de de toendra's in het hoge noorden vol
staan en dat door de rendieren in de win
ter onder de sneeuw weggekrabd wordt.
Korstmossen ziet men overal. Op mu
ren en stenen, op stammen en takken en
heel zelden het wonderbaarlijke baardmos
dat als een zijden sluier van boomtakken
naar beneden hangt.
Voor deze stiefkinderen van de natuur
hebben de bloembakjesknutselaars trou
wens ook grote belangstelling. Het sier
lijke takjesmos doet het zo goed in ons
Kerstbakje.
En wie trekt zich van de zomer nu net
niets aan. Ons klimop! Dat is een echte
bloeier van het laatste uur. In oktober gaan
de bloemen eex-st open. Die hebben zo veel
nectar dat er ondanks de koude altijd
nog hommels en zweefvliegen op af ko
men.
Ze zwelgen gewoon in het voedsel. Maar
ach, 't kan al zo ontstellend koud zijn en
dan vind je 's morgens onder de klimop
tientallen verkleumde slachtoffei'tjes, die
dit zoete avontuur nooit meer zullen over
leven. 't Was met recht hun galgemaal.
17"en volgende keer willen we een ander
herfstgebeuren eens onder de loep
nemen, de vogeltrek, die in onze Gelderse
en Stichtse dreven prachtig waar te ne
men is. Kijk maar vast eens uit en luister
's avonds maar naar de hoge fluittonen
hoog in de donkere lucht. Dan is men al
vast ingesteld op haast het moeilijkste on
derwerp uit het machtige boek der Schep-
ping.
