S.O.S.-driehoek voor bejaarden e.a.
nu ook in \eenendaai verkrijgbaar
Veenendaler Rik Valkenburg
schreef twee nieuwe boeken
Vogel, waarheen is uw vlucht...
AGENDA
Verkeerd inhalen
berokkent schade
N.C.V.B.-koor zong
voor bejaarden
Geslaagd
Bromfietser gewond
bij botsing tegen
een bestelauto
Winkeldievegge
in supermarkt
aangehouden
Voor beroep bedankt
Herinenting met
D.T.P.-vaccin
J.O.V.D. afd. Ede
Nieuwe kabel voor
de telefoon
„Sport veredelt" stelt
160 dieren tentoon
Gemeente Ede
WOENSDAG 2 NOVEMBER 1966
VEENENDAAL Onlangs heeft het Nederlandsche Roode Kruis een initia
tief uit het buitenland overgenomen, dat in het bijzonder tot doel heeft alleen
staande bejaarden en alle anderen die plotseling in een noodsituatie kunnen ko
men te verkeren, te helpen. Een nieuwe taak van het Nederlandsche Roode Kruis,
die zal bestaan in de uitgifte van een S.O.S.-driehoek. Dit noodsein werd ont
worpen in de vorm van een rode driehoek, waarin een S.O.S.-teken in een red
dingboei voorkomt. Deze driehoek is thans ook in Veenendaal verkrijgbaar.
Er komen dagelijks in Nederland ge
vallen voor waarbij mensen in een
noodsituatie komen te verkeren en
daarbij aan hun lot zijn overgelaten.
Zij die de hulp van buitenaf nodig heb
ben, kunnen deze S.O.S.-driehoek ge
bruiken en dit teken aan het raam aan
brengen, wat dan wil zeggen: „Kom
mij te hulp".
De praktijk leert o.a. dat vele bejaar
den afhankelijk zijn van het bezoek van
een kind, familielid of buur. Het komt
echter vaak voor dat deze mensen een
van hun regelmatige bezoeken, door
welke omstandigheid dan ook, over
slaan. Bovendien kan er een situatie
ontstaan waarbij directe hulp noodza
kelijk is.
We denken hierbij bijvoorbeeld aan
het springen van een waterleiding, een
telegram waardoor direct iets moet
worden gedaan, een dokter die drin
gend gewaarschuwd moet worden, een
gaslucht in huis etc.
In die gevallen is het S.O.S.-teken 'n
uitkomst. Het Nederlandsche Roode
Kruis stelt de kaart tegen de kostprijs
van f 0,50 beschikbaar aan alle perso
nen die dit schild wensen te gebruiken.
Aan de achterkant van de S.O.S.-
driehoek is plaats voor informaties voor
adressen en telefoonnummers o.a. van
diegene die hulp biedt, zoals namen,
de huisarts en apotheek en telefoon
nummers van politie en brandweer.
Bij de afleveringen van de S.O.S.-
driehoek ontvangt men tevens een hand
leiding.
Belangrijk is de waarde die men op
den duur aan dit hulpteken zal gaan
hechten. Uitdrukkelijk wordt daarom in
de handleiding gesteld dat het teken al
léén in een noodsituatie mag worden
gebruikt. Degene die het teken ziet
moet ervan overtuigd zijn dat zijn be
middeling dringend gewenst is.
Hoe dient men nu te handelen bij het
zien van een S.O.S.-driehoek?
Allereerst moet men trachten het huis
op normale wijze binnen te gaan. Als
dit mogelijk is: a. informeren welke
moeilijkheden er zijn, indien iemand
wordt aangetroffen die bewusteloos is
of niet kan praten, nagaan of maatre
gelen kunnen worden getroffen (bij
sterke gaslucht bijv. gaskraan afsluiten
e.d.).
b. in geval van ziekte bemiddeling ver
lenen om de huisarts te waarschuwen.
c. medicijnen halen of doen halen (uit
sluitend op recept).
d. geen medicijnen toedienen dan na
inwinnen van inlichtingen bij de behan
delende arts.
VEENENDAAL Bij de afrit van
Rijksweg 12 ontstond maandag tegen
de avond een botsing, toen de heer L.
A. S. uit Den Haag, komend uit Vee
nendaal de Rijksweg op wilde rijden in
de richting Utrecht.
Nadat hij richting aangegeven had
en ging voorsorteren werd hij inge
haald door een bestelwagen, bestuurd
door de heer L. B. uit Apeldoorn. De
bestelwagen raakte de auto van de
heer S. aan de linkerzijde, waardoor
beide wagens beschadigd werden.-
e. in geval van niet kunnen praten kan
wellicht het inroepen van hulp van bu
ren uitkomst bieden.
f. eventuele andere hulp bieden, zoals:
familie en/of buren waarschuwen, gees
telijke waarschuwen etc.
Kan men niet binnen komen dan:
a. trachten via de buren binnen ko
men:
1. deze zijn wellicht reeds gewend om
in een dergelijk geval op te treden. Ten
zij men prijs stelt op „mede"-hulp, kan
verdere behandeling aan deze buren
worden overgelaten.
2. komt men via de buren slechts in het
woongedeelte zonder verdere bemoeie
nis van deze, dan te handelen als on
der 1.
b. is het niet mogelijk om, zoals onder
a. beschreven, binnen te komen, dan al
datgene doen wat onder de gegeven om
standigheden gewenst is.
De invoering van deze S.O.S.-driehoek
moet worden gezien als een nieuwe bij
drage aan een reeks van maatregelen,
welke er op is gericht de bejaarden en
anderen die daarvoor in aanmerking ko
men te helpen.
Enkele richtlijnen voor het gebruik
van de S.O.S.-driehoek zijn:
1. Wanneer men hulp nodig heeft, zet
of hang dit teken dan voor het raam.
Buren of voorbijgangers zullen dit op
merken en zich met U in verbinding
stellen. Zij zullen bijvoorbeeld de dok
ter of de familie kunnen waarschuwen.
2. Het Roode Kruis heeft op alle mo
gelijke wijzen, o.a. via de pers, een zo
groot mogelijke bekendheid gegeven
aan de betekenis van dit S.O.S.-teken.
U kunt zelf vertellen aan familie, bu
ren en kennissen dat ook U nu zo'n
S.O.S.-driehoek in huis hebt, zodat zij
er op kunnen letten.
3. Aan de achterzijde van de S.O.S.-
driehoek moeten de daarop gevraagde
gegevens worden ingevuld. Deze zijn
belangrijk als men onverwacht hulp no
dig heeft. Het adres van de dokter, de
geestelijke, van de naaste familie,
VEENENDAAL De wekelijkse ont
spanningsmiddag voor de bejaarden in
het O.C.B.-gebouw werd dinsdag ver
zorgd door het koortje van de Neder
landse Christen Vrouwenbond, afd.
Veenendaal. Onder leieing van mej.
Davelaar bracht dit koor veel oude be
kende nummers, die door de aanwezi
gen vaak uit volle borst werden mee
gezongen.
Het programma bestond afwisselend
uit koorzang en solistisch optreden van
de koorleden, de dames Van Benthem,
Mooijbroek, Valkenburg en Davelaar.
De middag werd besloten met het ge
zamenlijk zingen van psalm 150 „Looft
God, looft zijn naam alom".
Voor volgende week dinsdag hebben
de organisatoren een bijzonder pro
gramma weten samen te stellen. Er zal
dan in het OCB-gebouw een kleinkunst-
groepje uit Amsterdam optreden. Om
dat deze middag een wedstrijd georga
niseerd wordt, waaraan door zeven da
mes en een gelijk aantal heren moet
worden deelgenomen rekenen de orga
nisatoren op een goede opkomst.
maar ook gegevens over medicijnen
enz., die men onder bepaalde omstan
digheden moet gebruiken. Vergeet niet
deze gegevens NU in te vullen. Het is
erg belangrijk dat mensen, die U wil
len helpen, direct kunnen zien waar de
beste hulp te krijgen zal zijn.
4. Het is zaak dat het S.O.S.-teken
van buitenaf goed zichtbaar is. Daartoe
dient het S.O.S.-teken aan de binnenzij
de van het raam te worden opgehangen
of geplaatst.
Het verdient aanbeveling zo nodig
in overleg met familieleden, buren of
anderen tijdig vast te stellen waai
en hoe de S.O.S.-kaart zal worden ge
plaatst of opgehangen. Vooral dient
aandacht te worden gegeven aan de
plaats. Deze moet de woonomstan
digheden in acht genomen zo gunstig
mogelijk zijn, opdat de grootst moge
lijke zekerheid kan worden verkregen,
dat de kaart door voorbijgangers wordt
opgemerkt.
In Veenendaal zijn deze driehoeken
te verkrijgen bij de volgende bestuurs
leden van de plaatselijke afdeling van
het Ned. Roode Kruis: H. M. Zilstra,
Kerkewijk 6 en B. van Benthem, Sta
tionssingel 44.
VEENENDAAL Door de Stichting-
Vakopleiding Smecoma zijn verscheide
ne examens afgenomen. De geslaagden
zijn de heren: E. Baars - Rhenen, J.
W. G. v.d. Pol, N. P. J. Miezelmoe,
J. E. v. Manen, A. M. Helderman, G.
J. van Ginkel; H. Bouman, H. G. Beij-
er, T. J. Beijer, M. van Ommeren - Eist,
C. van Rhenen - Amerongen en P. van
Manen. Vdor zover geen plaatsnaam is
vermeld wonen de geslaagden in Vee
nendaal.
VEENENDAAL De heer J. W. B.
uit Tiel reed met zijn bestelauto over
de Kerkewijk in de richting van het
centrum. Hij sloeg rechtsaf de Industrie
laan in, maar terwijl hij half door de
bocht was hoorde hij een klap tegen
de auto. Snel remmend stond hij vrij
wel direct stil.
Naast zijn wagen zag hij een brom
fiets en de berijder ervan op straat
liggen. Het bleek de Marokkaan Ahmed
L. uit Rhenen te zijn, die bij de val
een enkel gebroken had en een hersen
schudding opliep. Hij werd naar het
Julianaziekenhuis overgebracht. Beide
voertuigen werden beschadigd.
VEENENDAAL In een supermarkt
aan de Hoofdstraat heeft weer eens
iemand geprobeerd zonder te betalen
inkopen te doen. Helaas voor de betrok
kene, mevr. M. W. J. uit Amerongen,
werd haar poging ontdekt. Na verhoord
te zijn is zij in afwachting van berech
ting heen gezonden.
Heden, woensdag:
VEENENDAAL
Verenigingsgebouw 9.30 en 14.30 uur:
Kindercabaretprogramma. Zaal Leger
des Heils, 16 uur Kinderfilmprogram-
BIO,SCOOP
Luxor theater Veenendaal 19.30 uur
„Thunderbair.
Margen, donderdag:
VEENENDAAL
Verenigingsgebouw 9.30 en 16.30 uur:
Kinderfilmprogramma. Brandweerka
zerne, 19.30 uur: Raadsvergadering.
BIOSCOOP
Luxor theater Veenendaal, 19.30 uur:
„Doelwit voor twee revolvers.
TENTOON STE LLING
Streekmuseum Rhenen: Tot zaterdag 5
november tentoonstelling van aqua
rellen, grafieken, gouaches en teke
ningen van Ben Lamers en Gert Hes-
seling. Dagelijks geopend van 11.00
12.30 uur en van 14.0017.00 uur, bo
vendien dinsdagavond van 19.00
21.00 uur. Op woensdag gesloten.
VEENENDAAL Ds. A. W. Verhoef
te Barneveld heeft bedankt voor het
beroep, dat op hem was uitgebracht door
de gereformeerde gemeente (syn.) te
Veenendaal.
OPHEUSDEN Op vrijdag 4 en za
terdag 5 november hoopt de Konijnen
en Pluimveevereniging „Sport Veredelt"
afdeling Opheusden, haar jaarlijkse ten
toonstelling te houden. Op deze tentoon
stelling zullen onder meer Vlaamse reu
zen, Lotharingers en krielkippen te
zien zijn. Er zijn in totaal ongeveer
160 dieren ingeschreven, welke door de
keurmeesters Damman uit Amsterdam
en Van Manen uit Veenendaal beoor
deeld zullen worden. In de vorm van
bekers en medailles zullen de in de prij
zen vallende dieren gewaardeerd wor
den. Burgemeester Pot zal deze ten
toonstelling vrijdag om 7.30 uur openen.
EDE Voor kinderen, geboren in
1962, wordt voor de laatste maal gele
genheid gegeven tot herinenting met
DTP-vaccin o.a. in Ederveen. Aan de
ze kinderen zal, in verband met tijd en
plaats, een persoonlijke oproep worden
toegezonden.
Men dient bij de inenting over te leg
gen: het oranje inentingsboekje en de
ontvangen oproepingskaart.
De zitting in Ederveen is op woens
dag 9 nov. 1966 van 16.00 - 16.15 uur
in het Groene Kruisgebouw aan de
Hootsenstraat 1.
EDE Vorige week is in Caliuna de
oprichtingsavond gehouden van de afde
ling Ede van de Jongeren Organisatie
Vrijheid en Democratie (J.O.V.D.). De
afdeling telt, behalve het bestuur, voor
lopig uit acht leden. Het bestuur wordt
gevormd door Dominee Van Wees, voor
zitter, Johan de Bondt secretaris, Karei
Thiele penningmeester en Dick Sellink
alg. adjunct. Er bestaan plannen om
binnenkort een bekend spreker naar Ede
te laten komen.
VEENENDAAL Zeer binnenkort
verschijnen twee boeken van onze
plaatsgenoot, de heer Rik Valkenburg.
De boeken, die zeer verschillende on
derwerpen behandelen, zullen zeker ve
len weten te boeien door de manier
waarop ze geschreven zijn. Het voor
naamste van de twee is een bundeling
van de oorlogsverhalen, die reeds in
ons blad verschenen zijn, aangevuld
met een interview met ds. Överduin
over zijn Dachau-tijd en de na-oorlogse
jaren, waarbij enkele nimmer gepubli
ceerde foto's zijn opgenomen.
De verhalen handelen over stoere
verzetsstrijders, maar ook over men
sen, die zo maar met de een of andere
oorlogssituatie in aanraking kwamen.
Voor de historische betrouwbaarheid,
van de vaak onwaarschijnlijk klinken
de verhalen staat de auteur volkomen
in.
Evenals het reeds eerder van Rik
Valkenburg verschenen oorlogsboek
voor de jeugd „Frontale botsing", dat
een zeer goede pers kreeg, zal ook dit
boek zeker zijn weg naar de lezers vin
den.
Het andere boek is een jeugdboek,
dat in een fraai gebonden uitvoering
zal verschijnen. Het is getiteld „Wal-
ther en Billy op de Titanic". Dit boek
behandelt op spannende wijze de onder
gang van de oceaanreus „The? Tita
nic" in 1912. Jongeren, zowel als oude
ren zullen meeleven met de geweldige
belevenissen van Walther en Billy, twee
Engelse jongens uit Southampton. Ook
twee Britse meisjes, Pamela en Kinny
spelen een rol in het verhaal, en niet
te vergeten de Hollandse jongen Jaap
Voorburg. Ernst en humor wisselen el
kaar af in dit boek, dat zeker in één
ruk uitgelezen zal worden.
De beide boeken zijn een uitgave van
Uitgeverij Van den Tol in Dordrecht en
zullen binnenkort in de boekhandel
verkrijgbaar zijn.
De trots van Kesteren en van de Prof.
Stichting Bejaardenzorg Neder Betu-
we-Oost, het nieuwe bejaardencen
trum ,,'t Anker", is al ruim voordat
het het volgend jaar in gebruik ge
nomen gaat worden, aan een wacht
lijst toe. Het nieuwe gebouw is niet
alleen qua functie maar ook qua
exterieur, een aanwinst voor dit deel
van de Betuwe.
EDERVEEN Vorige week hebben
technici van de P.T.T. de laatste hand
gelegd aan het plaatsen van een nieuwe
kabel van Ederveen naar De Klomp.
Thans is men doende de centrale uit
te breiden. Naar te verwachten is zul
len verschillende personen nu binnen
kort een telefoonaansluiting krijgen.
Een vriendlijk aardig vogelijn
Zong in de heldre zonneschijn
Op zachte toon zijn afscheidslied:
Vergeet de kleine vogel niet!
Vaarwel, de tijd vliegt snel, vaarwel
T"|es avonds loopt u even naar de brie-
venbus. Haast is er helemaal niet bij.
Tante Pos komt uw brief toch eerst tegen
een uur of vijf de volgende morgen „lich
ten"... als u hem nu maar kwijt bent.
't Is voör u helemaal niet belangrijk wat
er allemaal met die brief gaat gebeuren.
U wéét dat de volgende ochtend dat epis
tel wel bij ome Kees of bij de firma zus
of zo door de brievenbus zal glijden. Alle
mensen om u heen hebben dat rustige. Ja,
éven na tien uur was er gejakker van
brommers. De middagploeg ging gauw
naar huis. Toen viel de stilte...
Maar hoog boven u is in de herfst nog
druk verkeer. Geen geronk van overvlie
gende vliegtuigen. Wat drommel! 't Is
geen oorlog meer. Praten we gewoon niet
meer over. Hoe minder gepraat over die
beroerdigheid hoe beter. Als we daarover
nu eens allemaal zwegen, dan, ja dan zou
het monsterachtige- en vredeverstorende
bedrijf van heel of half gare menselijke
wezens eenvoudig uitgebannen worden.
't Is daar aan de hemelkoepel de vreed
zaamste vlucht die bestaat. Doelbewust
gaan daar duizenden landverhuizers hun
weg. Slechts een hoge fluittoon verraadt
de aanwezigheid van dat heerleger boven
ons. Wat zeg ik? Héle legers! Ach, en al
weer klets ik daar na wat men er van ge
maakt heeft: legers van trekkende vogels.
Goed, dan maar het Heilsleger, want die
vogels brengen zich in veiligheid, zoals de
Heilssoldaat een strijder voor de veiligheid
van 's mensen ziel wil zijn. Met alle eer
bied gesproken. Ik heb er dan tóch nog een
vredige draai aan weten te geven. U hebt
uit het duister van de nacht een teken op
gevangen van het grootste natuurwonder
dat bestaat, het wonder van de vogeltrek.
Meen evenwel niet dat u na lezing van het
volgende er alles over zult weten. Veel is
op dit terrein nog duister als de avond om
ons heen.
fAf het dan van belang is er over te
schrijven? Wis en drie! In het verle
den had men over dit probleem rare voor
stellingen. In „Kun je nog Zingen" onze
meest nationale volkszangbundel staat
«o'n écht sentimenteel achttiende-eeuws
versje. De grote Duitse operacomponist,
Carl Maria von Weber schreef er de ver
rukkelijke muziek bij. Het gaat over een
vogel die op een tak een afscheidslied zit
te kwelen en daarbij de mensen een „vaar
wel, de tijd gaat snel" toeroept. U snapt
toch wel dat zo'n liefdoenerig versje de
problemen niet oplost. Dat gaat op de
„zware" manier van zeggen dat het niet
begrijpen niet zal gaan... dus neem het
snaar onbegrepen aan.
Het gaat om de vraag hoe het komt dat
een vogel en met hem duizenden soort
genoten door een plotselinge trekdrift
bevangen wordt. Zo zag ik eens boven de
Hel een wolk boerenzwaluwen urenlang
héél hoog rondzwalken tot ze op een gege
ven moment als bij toverslag in zuidweste
lijke richting wegtrokken. Wat was dat nu
voor een wonderbaarlijke vertoning? Een
paar minuten later was er geen zwaluw
meer te bekennen. Daar sta je dan met al
je wijsheid met de mond vol tanden. On
verklaarbaar mysterie... Zilverglanzende
zalmen komen op „hun" tijd uit zee en
zwemmen de grote rivieren op om in koele
bergbeken kuit te gaan schieten en in om
gekeerde richting gaan in onhoudbare
vaart palingen, ja zelfs uit sloot en plas
kruipend over land naar de rivieren en zó
naar open zee om van Europa naar de
Amerikaanse kust te zwemmen om daar
kuit te schieten.
Ja, en wat trekt dan al niet: krabben
en stekelbaarsjes en vlinders en kevers.
En zelfs mensen! Nomaden uit het hoge
noorden en bewoners van de onherbergza
me woestijnen. Voor een deel door voedsel
gebrek, maar voor een ander deel om to
taal onbekende oorzaak. Waarom zwerven
de zigeuners al eeuwenlang van land naar
land? Wij, misschien wel de meest honk
vaste bewoners van moeder Aarde, wij
schudden niet begrijpend het hoofd. Ver
klaar dat allemaal maar eens. Met men
sen zou een goede psychiater nog wel een
heel eind komen. Maar in de dierpsycho
logie dring je niet zo gemakkelijk door.
Tn de loop der jaren heeft men een
aantal vogelsoorten bijzonder onder
de loep genomen. In ons goede vaderland
komen alleen al zo'n driehonderd vogels
voor, die men welhaast zonder uitzonde
ring tot de trekvogels kan rekenen. Nu
geldt voor de ene soort zéker niet wat
voor de andere een vliegend evangelie is.
Over een ding is men het dan uiteinde
lijk eens geworden en wel dat een bepaald
soort vogel het vermogen bezit zich op een
bepaald punt op onze aardbol te richten.
Héél handig maken de liefhebbers van de
duivensport daarvan gebruik. Eigenlijk is
dit uitbuiten van de omstandigheden, uit
gegroeid tot wat omgekeerd in de natuur
voorkomt. Ik bedoel dit. Een vogel heeft
bij ons het broederf, hoort hier dus thuis
en wordt op een moment instinctief be
vangen door de trekdrift en het onverklaar
bare oriënteringsvermogen van de vogel
zorgt ervoor dat die komt waar hij moet
zijn. En in de duivensport draait men dit
dus om.
TTelaas is het de mens nog steeds niet
gelukt .in de diepste roerselen van de
vogelziel door te dringen. Ja, in welke in
nerlijke gevoelens van welk willekeurig
dier dan wel? Een hond kan 14 verschrikt
aanzien als u hem bedreigt en uitbundig
om u heen springen, wanneer u vriende
lijk bent. Daar zou men nog iets van kun
nen snappen. Maar toen een onderwijzer
eens van de leerlingen vroeg een opstel te
maken over wat een koe in zijn laatste
ogenblikken ondergaat, zei de zoon van
een mijner vrienden: „Hoe is het in de
wereld mogelijk..."
Zeer juist opgemerkt, jongeman. Hoe zal
een mens kunnen peilen wat een koe nou
helemaal voelt als er een kogel door zijn
kop gejaagd wordt. Dat kon Jan niet be
grijpen. Of anders nog: hij begreep de on
derwijzer niet, die hem zo'n raar onder
werp opgaf, weet u.
]VTu weer over die vogeltrek. Ik wil u
van dit moeilijke onderwerp beslist
niet weglokken. Heel veel vogels uit de
Scandinavische landen overwinteren bij
ons: buizerden, bonte kraaien, zaagbek-
ken, nonnetjes, zwanen, ganzen, en weet ik
veel. Onze broedvogels trekken óók naar
het zuiden, soms tot in Zuid-Afrika toe
(ooievaars!). Maar er zijn óók nog stand
vogels die het broederf in de gematigde
gewesten helemaal niet verlaten!
Men zegt dat voedseltekort de drijfveer
van de vogeltrek is. Maar hoe verklaart
men het dan als het noorden van Europa
letterlijk door een lemmingenplaag geteis
terd wordt en er bij ons tóch buizerden
komen overwintex*en. In hun vaderland zwel
gen ze eenvoudig in 't voedsel en hier moe
ten ze de gehele dag in de weer zijn om
veldmuizen en halfdode konijnen op de kop
te tikken. Uit dit gedrag is toch moeilijk
te verklaren dat de buizerdentrek het ge
volg van voedselgebrek is. Ze trekken weg
omdat hun instinct ze ertoe drijft.
yy/ij noemden al de „standvogels". In
Veenendaal vond iemand een vrouw
tje (popje) van een goudvink tijdens de
strenge winter van 1955-'56 dood in zijn
tuin en na ingesteld onderzoek bleek dat
de vogel gedurende de broedtijd van 1955
als nestvogel te Bennekom geringd was.
Een standvogel dus! Maar op 21 augustus
1960 vond ik op een landweg te Eek en
Wiel een dode spreeuw die op 28 mei 1959
te Kopenhagen (in Denemarken dus) ge
ringd was. Een trekvogel dus! De roer
dompen van ons eigen natuurreservaat De
Hel bleken weer standvogels te zijn want
na de strenge winter van 1955-'56 kwamen
ze alle vier dood onder de weggedooide
sneeuw vandaan. Dat was een héél slechte
dag voor ons natuurreservaat. Het heeft en
kele jaren geduurd eer we weer roerdom
pen als broedvogels signaleerden.
|n ons land is, voor zover het de vogel
trek betreft, de maand september een
vervolg van augustus. Niet zodra doet
volsens de kalander.; 21 september d«
herfst haar intrede, of de gxote trek van
de spreeuwen begint. Grotere of kleinere
zwermen volgen dan de voormalige Zuider
zeekust niet zo strak meer als vroeger.
Ook op de vogels oefenen de Zuiderzeewer
ken hun invloed uit. Vroeger was het de
waterlijn waarop ze zich richtten. Deze
vliegroute noemen wij de stuwbaan. Nóg
zo'n stuwbaan ligt stx-ak langs de Neder
landse kust, een baan van x-uim een kilo
meter breed. Vogels, die van de landzijde
komen, vliegen heel secuur de trekbaan
„in"; de nabijheid van de zee bemerken
ze instinctief. Boven het water wagen ze
zich beslist niet. Als ze bij harde wind en
vooral bij dikke mist naar zee zouden „af
drijven", volgen ze de binnenduinen. Maar
in ieder geval de kustlijn.
Bij ons is dat totaal anders. De vogels
die de voormalige Zuiderzeekustlijn zo'n
beetje in de gaten gehouden hebben, vlie
gen bij Amersfoort niet door naar de
Noordzeeroute. Bij Harderwijk buigen ze
af en volgen de Gelderse vallei. Wij zitten
in Veenendaal dan ook bijzonder gunstig
voor de vogeltrekwaarnemingen. Spreeu
wen vooral trekken in de morgenuren. Ik
heb wel eens een goed plekje ingenomen in
de buurt van onze Hel, op een stille zon
dagmorgen vóór ik in de kerk mijn organis-
telijke plichten te vervullen had en telde
binnen een kwartier wel tienduizend over
vliegende spreeuwen. Maar je let vanzelf
ook op andere vogels, op vinken en zo.
Die zie je maar weinig. Bij Nijkerk bui
gen ze niet af naar het zuiden, maar vlie
gen door naar de Noordzeeroute. Een goe
de vriend van mij deed een merkwaardige
ontdekking. Vroeger, toen de Zuiderzee
juist in de „kom" Nijkerk/Spakenburg 'n
flinke branding had, meden de vinken dat
als de dood. Nu het maar kalm IJsselmeer-
water is, hebben de vogels niet zo'n anti
pathie meer tegen dat stillere water. Ze
gaan gewoon door over dit tam geworden
water. Met een paar uur zijn alle vinken
dan al in Hoek van Holland,
I Aan is er nog een groot verschil in de
hoogte, waarop ze vliegen. Bij stil
weer zou je wel op je rug moeten gaan
liggen om de troepen overvliegende vogels
met de kijker te kunnen waarnemen. Niet
zodra er mist of harde wind is, of ze gaan
op lager niveau vliegen en dan zie je er
massa's van.
Vex-der realiseert men het zich niet dat
al die vogels nog een keer terug moeten
ook. Al in januari is iets van de terugkeer
van sommige zangvogels te bemerken. De
al vroeg hier aangekomen kuifleeuweri
ken (augustus) gaan dan al merendeels
naar het noorden terug. Je kunt dan wel
eens meemaken dat ze na een paar dagen
er allemaal weer zijn. Dan ontmoetten ze
t'weg ergens wel strenge koude. En
i/roea1 hii ons teruggekeerde vogels
die bij ons thuis horen gaan de plotseling
ingevallen koude uit de weg en maken
weer tijdelijk ï'echtsomkeert.
Je ziet soms dat de kleine zwanen uit
Siberië bij strenge vorst onze winterkwar
tieren verlaten en naar Ierland gaan. Bij
zo'n laat invallende vorst zien onze kusten
er als bij toverslag heel anders uit. Dan
strijken bij duizenden en nog eens duizen
den toppereenden en tafeleenden düar juist
neer, gevolgd door een ware uittocht van
allerlei plevierachtige vogels, scholeksters,
wulpen en wat al niet meer.
Op de een of andere manier hebben die
het elders zwaar te verduren gehad. En
komt er nog laat veel sneeuw, dan wijken
ook de zangvogels wel uit naar waar het
klimaat draaglijker is. Dit staat dus wel
vast: het is in de eerste plaats de koude
die vogels van zowel broederf als van
winterkwartier verdrijft. Dit is in feite een
incidentele trek die dii'ect verandert als de
dooi invalt. En als dan alle leed weer gele
den is, dan begint de grote terugkeer pas.
Ik heb het toch een keer meegemaakt dat
eind april weer een massa trekkertjes te
rug waren. Die hadden in Rusland en Si
berië tóch nog strenge vorst ontmoet zoals
uit de kranteberichten ook bleek.
pvan zijn in het vroege voorjaar vrij
plotseling alle kieviten rond Veenen
daal terug. De grutto's en kemphanen vol
gen wat later en als dan de zomertalingen
en slobeenden weer over de Hel vliegen,
dan weet je dat het voorjaar er al is. En
onze lieflijke Vrouwe Primavera regeert zo
langzamerhand al weer over veld en
beemd en over sloot en plas, als uit het
tropische Afrika onze tjiftjaf, fitis, boeren
zwaluw en roodstaart terugkeert.
Ineens hoor je hun gekweel en dat
maakt je blij. Bij de komst van de winter
had je jezelf bij deze onvermijdelijkheid
neergelegd, maar op het laatst verveelt
het je wel zó, dat het eerste vleugje lente
met dubbele vreugde begroet wordt. De vo
geltrek gaat onverflauwd door tot het einde
van mei toe. En dan zie je de voorbereidin
gen voor de herfsttrek al weer voor je
ogen afspelen. Dan koppelen de oude en
jonge kieviten uit het oosten van ons land
ja zelfs van ver weg uit Duitsland, al
weer op de weilanden van Utrecht en de
Hollanden.
TA at trekken van de meeste vogels gaat,
zoals wij al zagen, met stille trom en
veelal in de nacht. Je hoort dan wel eens
een hoge fluittoon van de plevierachtigen,
maar gedurende de lange overtocht schij
nen de onvermoeibare zangertjes, die wij
beluisterden in het broedseizoen, wel met
stomheid geslagen te zijn. Wat een haast
om weg te komen!. He* is om rust te gaan
houden van al dat gezorg voor een puur
over talrijk kroost, denk ik wel eens.
Want onze broedvogels houden in den
vreemde er maar een lekker lui leventje
op na. En op een moment drijft een onbe
schrijfelijk gevoel ze weer naar het bi'oed-
erf terug. Dat is in de natuur allemaal zo
fantastisch mooi geregeld! Zó zorgt de
Schepper. Maar er is in zijn hand één blin
de kaart die de mens nog nooit gezien
heeft. De wondere schepping gaat te werk
volgens vaste schema's, en als wij, men
sen, nu eens met de mond vol tanden
staan waar het de vogeltrek betreft, d&n,
ja dan zou ik óók wel willen adviseren:
„Met begrijpen zal het niet gaan, dus
neem het maar onbegrepen aan..."
Maar dan ook alléén in zulke gevallen,
waarbij de Schepper zich niet in de kaait
laat kijken. Mensen kunnen onderling van
gedachten wisselen. Vogels met vogels
blijkbaar ook. Maar welk mens verstaat nu
de vogeltaal? Aan het kunnen van het ge
slacht homo, zijn ook grenzen. Zo herinner
ik mij een fijne opmerking van een zeer
groot geleerde, die gezegd heeft: „Als de
Bijbel met de woorden: in den beginne
schiep God hemel en aarde, begint, waar-
om dan ook onze wetenschappelijke boeken
niet?"
T^ooit heb ik dit méér en duidelijker be-
grepen dan gedurende die fijne excur
sie naar het Geologisch Instituut te Utrecht
die ik mocht maken met onze voortreffelij
ke V.V.V. te Rhenen. De met recht we
reldvermaarde paleontoloog, dr. P. IJ. Son-
daar, die ons op zo'n onovertroffen eenvou
dige wijze de moeilijke geologische en pa
leontologische problemen heeft duidelijk
gemaakt, zei op een moment: „Van dat be
gin van het leven op aarde weten wij
niets, maar dan ook niets af..." In zulke
zaken is de wetenschap dood- en doodeer
lijk. Was alles op aarde maar zo eerlijk.
Dan verketterden wij elkaar tenminste
niet om de geringste afwijkende mening
over een bijbeltekst of zo.
Zo is het nu ook met de vogeltrek. Er
is veel over bekend. Dr. Sondaar heeft op
een gestelde vraag hoe het toch kwam dat
alle inheemse zoogdieren in Australië bui
deldieren zijn, gezegd dat de isolatie van
dat werelddeel daar het gevolg van was.
Die oorspronkelijke eenheid van het Euro-
afrikaanse continent zal mogelijk de oor-
zaak geweest zijn dat onze vogelwereld
zich Euroafrikaans voelt. Wat een enorme
les zit daar voor ons in!!! De bijna wit
harige blondjes van Zweden behoren in de
ze geest gesproken bij de zwarte kroes
kopjes van Afrika. Wij zijn allen mens.
Geef de vrouwtjes de wereld maar in
handen! Dan gaat de oorlog gauw genoeg
naar de knoppen. Ja, uw schrijver Adriaan
P. is fel tegen rassendiscriminatie. Dat
heeft hij in de natuur geleerd. En van de
grote wetenschapsmensen. De geest moet
heersen; niet het wanprodukt van de geest
dat haat en discriminatie heet. Als u be
grijpt wat ik bedoel, om met Ollie B. Bom
mel dan maar fa besluiten 1
