Geheimen van dorpelingen lagen
op de vuilnisbelt ter inzage
Gesprekken over principes met
vooraanstaande kerkelijke figuren
SCHARRELAARS
ZATERDAG 5 NOVEMBER 1966
Dr. Thoomes-, redenerend en argumenterend
DR. THOOMES, WILT U ONS IN EEN KORTE,
BIOGRAFISCHE SCHETS IETS VERTELLEN
OVER UW LEVENSLOOP?...
Laat ik eerst even mogen zeggen dat ik deze
artikelen over „Wat wQ geloven" welke door
„De Vallei" worden gepubliceerd, met de mees
te aandacht volg en nieuwe artikelen met be
langstelling tegemoet zie. Vaak zou ik er posi
tief op willen reageren! Er is behoefte aan
oriëntatie! Om echter op Uw vraag terug te
komen: Ik ben in 1909 te Utrecht geboren.
HAD U AL SPOEDIG INTERESSE VOOR THEO
LOGIE?...
Niet om er in te gaan studeren. Wel had ik al
vroeg geestelijke belangstelling voor andere
stromingen. Op dertienjarige leeftijd woonde ik
reeds lezingen bij van prof. De Hartog over
christelijke onderwerpen.
GING U OP HET GYMNASIUM?...
Volgens de hoofdonderwijzer bezat ik niet ge
noeg capaciteiten voor het gymnasium. Daar
door kwam ik op de ULO terecht. Het bleek
echter dat ik op 14-jarige leeftijd mijn diploma
al behaalde. Daarna ging ik regelrecht naar de
Jan van Nassaukweekschool.
HEBT U OOK ONDERWIJS GEGEVEN OP DE
LAGERE SCHOOL?...
Toen ik op de kweek klaar was. ging ik in
1928 direct naar de ULO. Ikwerd in Soest
kwekeling met akte. Ik was toen amper 19 jaar.
Mijn salaris bedroeg f 50,- per maand inclusief
112,- reisgeld. Ik bleef daar 4 jaar. Toen kwam
ik als enige Hervormde op de ULO van de Ge
reformeerde Schoolvereniging te Amsterdam.
Daar bleef ik ook 4 jaar.
SOLLICITEERDE U TOEN NAAR VEENEN-
DAAL?...
Nee, dat deed ik niet. Het verliep als volgt:
Ik las in „de Standaard" dat er in Veenendaal
aan de ULO een hoofd gevraagd werd. Ik
schreef een briefje naar de secretaris van het
schoolbestuur, de heer (notaris) Zweers om in
lichtingen. De secretaris schreef niet terug. Pas
een week of zes later ontving ik van hem een
brief waarin hij onder meer schreef: Stel dat
de oudere sollicitenten zullen afvallen... Toen
wist ik eigenlijk genoeg. Zweers informeerde op
welke school ik was en toen kwam er spoedig
een deputatie naar Amsterdam. Het waren ds.
Bakker en de heren Middelhoven en Zweers.
HAD HUN KOMST HET GEWENSTE RESUL
TAAT?...
Er volgde vrijwel onmiddellijk een benoeming.
Ik had toen de hoofdakte, M.O. Frans, L.O.
Duits en Handelsvakken. Kortom alle vakken
die een hoofd van de ULO in redelijkheid ver
ondersteld wordt te hebben.
U WAS IN AMSTERDAM OP EEN GEREFOR
MEERDE SCHOOL. SOMMIGEN MENEN DAT U
NIET VOLLEDIG EERLIJK WAS TEGENOVER
DE DEPUTATIE, DIE BIJ U KWAM INFORME
REN. ZIJ STELLEN DAT U MEER CONFES
SIONEEL DAN GEREFORMEERD WAS. U ZOU
DIE MENSEN DUS WEL EVEN OMGEPRAAT
HEBBEN. DAAROM STELLEN WIJ DE VRAAG
OF U WEL VOLKOMEN OPRECHT WAS TEN
OPZICHTE VAN DE GEREFORMEERDE BOND
IN VEENENDAAL, TOEN U DE BENOEMING
AANNAM?...
De deputatie uit Veenendaal stelde mij bQ mon
de van ds. Bakker de vraag tot welke richting
ik behoorde. Ik antwoordde dat ik het plakken
van etiketten verfoeide. Niettemin zei ik duide
lijk, dat ik een discipel was van één van de
grote figuren uit de confessionele wereld, dr.
Lodder. Toen antwoordde Middelhoven: „Da's
mijn best genog, jong!" Laat ik daarbij mogen
opmerken, dat ik de heer Middelhoven altijd
een bijzonder sympathiek mens heb gevonden.
En dat heus niet alleen door die opmerking van
hemIk meen dus oprecht geweest te zijn toen
ik de benoeming aannam...
HOE GING HET HIER IN VEENENDAAL OP
DE U.L.O.?....
Toen ik mijn eerste verjaardag vierde had ik in
mijn examenklas zeven leerlingen. Ik geloof dat
het er nu meer zijn... We komen zelfs weer
ruimte tekort!
WAS ER SPOEDIG EEN CONFLICT TUSSEN U
EN DE GEREFORMEERDE BOND?...
Toen ik in Veenendaal kwam bestond er nog
geen Evangelisatie Vereniging. Wel was er on
tevredenheid bij een aantal Hervormden. Enke
len van deze mensen gingen tijdens de vacatu
re ds. Snoek naar de kerkeraad of zij een Ge
reformeerde Bonder wilde beroepen die een ob
jectievere prediking voorstond, bijvoorbeeld dr.
Schrooten. Zij kregen van de kerkeraad geen
enkele medewerking en men beriep ds. Mulder.
Ik wil van ds. Mulder geen kwaad zeggen, maar
iedereen weet, dat hij het tegenovergestelde was
van hetgeen zij begeerden.
ZIJ HEBBEN ZICH TOEN DAARBIJ NIET
NEERGELEGD?...
Dat lag voor de hand. Samen met de heer H.
M. v. Schuppen, de heer Brugstede en later ook
de heer H. G. v. Schuppen, stichtten wij later
de Evangelisatiever. „Sola Fide". We hielden
's avonds om 8 uur samenkomsten in Eltheto,
waarbQ predikanten werden uitgenodigd van
confessionele richting.
STREELDE HET UW EERGEVOEL, DAT U
EEN VAN DE BELANGRIJKSTE OPRICHTERS
WAS?...
Het was bij de oprichting van „Sola Fide" geen
modegril of baantjesjagerij, maar een oprecht
principiële kwestie...
VINDT U NIET DAT UW IDEALEN NADIEN
WAT UIT DE HAND GELOPEN ZIJN?...
Wat loopt er in dit leven niet uit de hand? Na
tuurlijk was de begintijd de mooiste tijd. Wat
ik erg jammer vond was dat wij in plaats van
een kerkgebouw met een verenigingsgebouw ge
noegen gingen nemen, 's Zondags bestemd voor
kerkdiensten en door de week voor allerlei an
dere dingen, waarover ik niet enthousiast kon
zijn en nog niet ben. Ik houd van een positieve
Christelijke levensstijl. Boven de deur van het
•vo.1,.7 ir«->n mpn nip* <io naam ..Sola Fide"
WAT WIJ
GELOVEN
In onze serie discussie-interviews met voor aanstaande kerkelijke figuren, is nu 't woord
aan dr. J. G. Thoomes, in Veenendaal beter bekend als meneer ThoomesHij
was direct bereid aan deze serie medewerking te verlenen. Dr. Thoomes is de man
van de vloeiende volzinnen. Redekundige spreeksels, die als lawines uit hem voort
stuwen. Plaatst men er niet steeds een wig tussen, men zou overspoeld en bedekt ra
ken. zonder de kans te krijgen de respecta bele en spectaculaire woordproduktie te
resumeren en de perceptie er van te peilen. Het bleek, dat de geleerde debater het rus
tig toeliet zijn virtuoze en vaak kernachtige ontboezemingen te laten onderbreken, om
daardoor tot een doeltreffender discussie te geraken. De uitspraken van deze leraar
theoloog zullen ongetwijfeld weerstanden dproepen. Dat mag ook. Niemand is ver
plicht het met hem eens te zijn. Evenwel geven wij graag zijn visie door. het oordeel
aan u overlatend
Het verenigingsgebouw' ..Sola Fide" van de Nederlandse Hervormde Evangelisatie Vereniging, kort na de bouw ervan
zetten, want het was heus niet alles „door het
geloof alleen", dat die deur binnen-kwam..
TOCH NOEMT MEN U IN DE VOLKSMOND
EEN „LICHTE"...
Wat is licht? men moet de preekvorm en de li
turgie wijzigen, naar dat de tijd wijzigt. We
moeten geen oude wijn in nieuwe zakken doen,
maar evenals Paulus, de Joden een Jood en de
Grieken een Griek zijn. De liefde moet overwin
nen. Dit heeft mij zo ontzaggelijk getroffen in
het artikel met ds. Kok, die door alle proble
men heen bleef vasthouden aan Gods liefde.
IS UW THEOLOGISCH DENKEN NOOIT VERAN
DERD, OF WORDT U NOG STEEDS VERDER
GEVORMD?...
Vanzelfsprekend is de vorming een doorgaande
zaak. Toch ben ik niet gedistancieerd van de
Schrift. Wij mogen de wetenschap wetenschap
laten. De Bijbel is de proclamatie van Gods
liefde. En wij moeten de Bijbel Bijbel laten.
Verder voel ik ook voor oecumenische samen-
samenwerking. Ik zeg dus niet éénwording. Dat
er verschillende kerken zijn vind ik niet zo erg,
als ze maar willen samenwerken. Dat is beter
dan ruzie maken! De apostel Johannes zegt zo
treffend in het Openbaringenboek: En ik zag in
dezelve geen tempel meer, want God Zelf was
hun tempel...
HOE KWAM U ER EIGENLIJK TOE THEOLO
GIE TE GAAN STUDEREN?...
Ik had in 1943 een gesprek met ds. De Kluis,
die mij aanraadde een universitaire studie te
gaan volgen. Dat kon, zei hij, omdat in bijzon
dere gevallen geen staatsexamen nodig is. Toen
hij mij vroeg welke studie ik dan zou kiezen,
had ik maar één antwoord: Theologie! Ik had
het alt)jd al iets machtigs gevonden het Woord
te mogen ontvouwen. De vereiste kennis daar
toe wilde ik gaarne bezitten. Prof. Severijn nam
mij toelatingsexamen af, waarbij hij een be
hoorlijk stuk uitging, boven het peil van de zes
de klas Gymnasium. (Een zeer achtenswaar
dig mens, deze Gereformeerde Bonder, Prof.
Severijn).
HEBT U LANG GESTUDEERD?...
In september 1943 werd ik toegelaten tot de
theologische studie en op 7 juli 1947 promoveer
de ik.
HEBT U WAARDERING VOOR DE BEVINDE
LIJKE PREDIKING?...
Dat zou ik denken. Als het maar niet ontaardt
in een geheimtaal. Dan wordt het clichéwerk.
Maar het moet wel appelleren op de ziel van
de mens.
NIET AL TE VOORWERPELIJK DUS IN DIE
ZIN?
Nee. Existentieel! De mens moet worden aan
gesproken in zijn bestaan. Geen theologisch col
lege, maar prediking in het hier en nu! Verder
ook geen gewilde actualiteit om bijzonder inte
ressant te zijn. Dat is te hol en te leeg. Ook
niet zo modern dat de naam van God in een
meditatie niet eens meer voorkomt, zoals dat
bij de V.P.R.O. nogal eens het geval is. Dat
noem ik stenen voor brood.
U SCHIJNT MET DE BEVINDELIJKHEID NOG
AL WAT OP TE HEBBEN?...
Dat is ook wel zo. In mijn exlibris staat de
spreuk van Luther „Via Crucis via Luxis" (De
weg van het kruis, de weg van het Licht). Ik
zeg met Groenewegen: Geef mij Jezus, of ik
sterf. Buiten Jezus is geen leven, maar een
eeuwig zielsverderf. Men moet het eerst zelf be
leven, wil men het een ander voorhouden. Daar
bij kan men evenwel objectief schriftuurlijk
blijven!...
HOE KARAKTERISEERT MEN HET PREDI
KANTSCHAP OP ZIJN BEST?...
Een predikant is een boodschappenjongen, die
Gods boodschap moet rondbrengen. Verder is
hij ook een handwijzer. Een A.N.W.B.-bord.
Vergelijking: Als je naar Rhenen wil, moet je
DIE kant uit. Voelt U?...
HOE STAAT U NU TEGENOVER DE GEREFOR
MEERDE BOND?...
Hun voorman, mijn promotor, prof. Severijn,
was een eminent geleerde en een groot wijs
geer. Echter er is een grote groepering in de
Gereformeerde Bond, die alles afwijst wat maar
enigszins afwijkt van het vertrouwde gamma.
Dat is niet verstandig en ook niet principieel.
Het zingen van gezangen e.d. heeft evenmin
iets te maken met het beginsel. Dat moesten
zij anders zien! Overigens heb ik wel waarde
ring voor de stoerheid van hun geloof.
STAAT U DE KINDERDOOP VOOR?...
Zeer bewust. De Bijbel leert: Aan U komt de
belofte toe en aan uw kinderen. In de doop
komt God tot het kind en zegt: Kind, je bent
van mij...
VERONDERSTELT DE DOOP VOLGENS U GE
LOOF?...
De enige grond waarop ik doop is het bevel van
Christus: Gaat heen, onderwijst alle volken, de
zelfde dopende in de naam des Vaders, des
Zoons en des Heiligen Geestes...
WAT VINDT U VAN CALVIJN S VERKIEZINGS-
LEER?
Met alle respect voor Calvijn, geloof ik toch.
dat wij de leer van de verkiezing niet moeten
leggen in het wiskundige vlak. Wij moeten het
mysterie mysterie laten. Elke theoloog, die zich
in deze materie verdiept, komt tot andere op
lossingen dan zijn collega. Wij moeten onze
menselijke bevattingen niet te boven willen
gaan. We kunnen hele boeken volschrijven,
maar het gaat tenslotte om die éne, JEZUS
CHRISTUS! We kunnen God nergens meer mee
bedroeven dan door zijn beloften af te wijzen.
HOE STAAT U TEGENOVER HET AVOND
MAAL?...
Wij komen niet tot het Avondmaal om daarmee
te betuigen hoe voortreffelijk wij zijn. Het crite
rium is dat wij beseffen verloren zondaren te
zijn en als zodanig alleen kunnen leven van
Gods grenade.
IS HET AVONDMAAL VOOR IEDEREEN?..
Ik heb de voorwaarde dus al genoemd. God
sluit niemand uit, we kunnen wel ons zelf uit
sluiten. Dan kiezen we stenen voor brood. In
sommige groeperingen wordt de rechtzinnigheid
afgemeten naar de mate waarin de hemelpoort
wordt opengezet...
DIT LIJKT EEN AANVAL OP DE GEREFOR
MEERDE GEMEENTEN?...
Dat zou best kunnen. Maar dan wil ik dit wel
zeggen, dat ik onder de Gereformeerde Ge
meentemensen, heel wat vrienden heb, die ik
waardeer om hun grote verdraagzaamheid!...
SOMMIGEN MENEN DAT ZE DAAR NIET VOOR
BEKEND STAAN?...
Best mogelijk. Maar ik zeg van wel!...
IN UW ANTWOORDEN GEEFT U BLIJK VAN
PIëTISTISCHE NEIGINGEN. IS DAT GOED GE
ZIEN?...
Het klopt. Liederen van Ter Steege zijn voor
mij spijs en drank. Als ik hoor zingen: „Ik zie
een poort wijd open staan, waardoor het licht
komt stromen, van het kruis waar vrijlijk heen
mag gaan, om vrede te bekomen" dan geniet
ik. Dat rè&kt mij!...
MAAR U GENIET OOK VAN EEN LAWAAIERI
GE BEATLEPLAAT, ZEGT MEN IN VEENEN
DAAL?...
Hoe komt men er bij. Ik moet er niets van
hebben. Ik vind dat maar stijlloos gedoe!
WE KOMEN ER STRAKS NOG OP TERUG. U
BENT DUS OP HET GODSDIENSTIG TERREIN
SUBJECTIEF GERICHT, MOGEN WIJ CONCLU
DEREN?...
In veel opzichten, ja. Nogmaals gezegd, ik heb
bijzonder genoten van de uitspraken van ds.
Kok, wiens enige wens het was altQd meer
mensen voor Christus te winnen.
WAT VINDT U VAN DE UITDRUKKING MID
DEN-ORTHODOX
Afschuwelijk! Ik ben orthodox en ik sta op de
bodem van de Schrift.
WAT VINDT U DAN VAN DE EERSTE HOOFD
STUKKEN VAN GENESIS?...
Ik geloof dat deze dingen zich bezig zijn te ont
wikkelen op een manier die we destijds niet
voor mogelijk hebben gehouden. Alle verhalen
uit de Bijbel zijn vóór alles: een boodschap
Gods. De historische interpretatie maakt mo
menteel een ontwikkeling door, welke wij met
belangstelling volgen.
OP ééN OKTOBER WAS U DERTIG JAAR IN
VEENENDAAL, HEBT U NOOIT IDEE GEHAD
OM NAAR EEN ANDERE PLAATS TE GAAN?..
Het klinkt misschien wat verwaand, maar kan
sen heb ik genoeg gehad. Er is mij een hoogle
raarschap aangeboden en ook heb ik studenten
predikant en legerpredikant kunnen worden. Ik
heb de vaste overtuiging dat God mij hier ge
plaatst heeft. Immers ik heb nooit naar Vee
nendaal gesolliciteerd. Toen ik in Amsterdam de
betreffende advertentie in „De Standaard" las,
was ik juist bezig met Zeist. Dat was er al zo
goed als door. Toen kwam Veenendaal. En min
of meer ongewild en zeker ongedacht ben ik
hier terecht gekomen. Nu heb ik alles wat ik
wens. Door de week het onderwijs en 's zondags
de dienst des woords. Verder heb ik vier kinde
ren. Ik kwam kinderloos naar Veenendaal en
bleef dat ook geruime tijd. Ik herinner me nog
dat ik heel wat speelgoed op zolder had liggen,
van logeetjes. Ik zei tegen een van mijn onder
wijzers, meneer Van Essen, dat ik dat speelgoed
wilde opruimen. Toen zei Van Essen heel ty
pisch: Wacht nog maar eens even, je kunt nooit
weten... En zie, er kwamen vier zonen...
ZULLEN WE DE SCHOOLSTRIJD MAAR LA
TEN ZITTEN, OF?...
Ik wil daar graag wat van zeggen. Ik vind het
erg jammer dat de kerkelijke verdeeldheid ook
op schoolgebied doorzet.
DAT KAN WEL ZIJN, MAAR ER ZAL TOCH
WEL IETS SCHEEF GEZETEN HEBBEN,
TOEN MEN BESLOOT EEN HERVORMDE
U.L.O. OP TE RICHTEN?...
Dat is de vraag nog. Er is nooit enig bezwaar
bij mij of bij het bestuur ingediend van Her
vormde zijde. Verder wil ik er nog op wijzen,
dat alle kerkeraden in Veenendaal het recht
hebben op onze U.L.O. de bijbellessen bij te wo
nen.
WAS UW ONDERWIJZERSCORPS IN DIE TIJD
WEL UP TO DATE?...
Dat kan geen motief zijn. Overal zijn wel eens
zwakke broeders bij. De oprichting van de
Hervormde U.L.O. geschiedde in alle stilte. En
dat bedoel ik als een verwijt. Ik vermoed, dat
het een rol speelde, dat de invloed van de Her
vormden door hen niet in overeenstemming ge
acht werd te zijn, met het aantal wat door hen
werd ingebracht. Ik kan het tenminste niet prin
cipieel zien, dat bijvoorbeeld Vroegindewey bij
de opening van de Rehoboth-school de uit
drukking bezigt: „De nood was ons opgelegd"..
Immers het toenmalige Hoofd van de Nieuwe-
wegseschool, stond terecht bekend, als zuiver or
thodox!...
MAAR DS. VROEGINDEWEY ZAL TOCH NIET
ZOMAAR VOOR DE AARDIGHEID EEN NIEU
WE HERVORMDE U.L.O. OPGERICHT HEB
BEN?...
Ik kan het niet anders zien dan dat zij MIJ
PERSOONLIJK hebben willen treffen. En daar
door is juist het ONDERWIJS getroffen, omdat
er scheuring kwam. Ik wordt beschouwd als de
BEROERDER ISRAëLS. En nu zitten we met
de brokken. Volgens het M.A.V.O. programma
kan er alleen maar in gemeenschap met elkaar
iets bereikt worden.
MOGEN WIJ EVEN EEN UITERST SCHERPE
VRAAG AFVUREN?...
Ga gerust uw gang!
ER ZIJN PERSONEN IN VEENENDAAL.
WAARONDER OOK COLLEGA'S VAN U, WELKE
MENEN DAT ER MET U PRAKTISCH NIET TE
PRATEN VALT. ZIJ VINDEN UW BENADE
RING HOOGHARTIG EN KOEL. ZIJ ERKEN
NEN WEL UW BRILJANTE ARGUMENTATIE
EN GELEERDHEID, MAAR MENEN TEVENS
DAT U DAAR MISBRUIK VAN MAAKT, ZO
DAT ER SPRAKE IS VAN EEN INTELLEC
TUEEL-DICTATORIAAL OPTREDEN, WAAR
DOOR EEN NORMALE. GEZONDE DIALOOG
TUSSEN U EN EVENTUELE GESPREKSPART
NERS MEESTAL ONMOGELIJK GEACHT
WORDT. ZIJ WENSTEN DAT U ZICH WAT
BROEDERLIJKER PRESENTEERT. WAT
STELT U TEGENOVER DEZE BEOORDELING?
Eerlijk gezegd meen ik ootmoedig in het leven
te staan. Werkelijk! Wel heb ik geconstateerd,
dat in het intermenselijke verkeer de dialoog te
genover mij vaak ontbreekt en er teveel spra
ke is van een monoloog, welke dan uiteraard
door mij gevoerd wordt. Terwijl ik toch echt
niet de tegenpartij het antwoord misgun. Mis
schien is mijn argumentatiekracht inderdaad
sterk. Wat dus niet wil zeggen dat ik dan altijd
gelijk heb. Het kan een vorm zijn van persoon
lijke constructuur, die elk mens kenmerkt. Het
is moeilijk daar zelf over te oordelen. Soms
meen ik in een gesprek inderdaad wel eens af
stand te bespeuren ten opzichte van mij, wat
tegen-argumentatie betreft. Dan voel ik me wel
eens eenzaam, ten opzichte daarvan..
ALS U ZICH WAT SCHIKKELIJKER TOONT.
HOEFT DAT TOCH NIET. U VOELT ZICH TOCH
NIET MEER OF VOORNAMER DAN EEN AN
DER?...
De minst maatschappelijk geplaatste acht ik als
mijn broeder. Menselijk beschouwd als mijn ge
lijke. Waarom ook niet?... In Nederland is het
standsverschil te groot. Dat ligt bijvoorbeeld in
Zwitserland al heel anders. Daar converseert
een hooggeplaatste gezellig en op grond van re
latieve gelijkheid met een eenvoudige werk
man.
HOE KOMT HET DAN DAT DUS VELEN U
ANDERS BEOORDELEN? DIT MAKEN VAN
STANDSVERSCHIL U EIGENLIJK JUIST AAN
METEN?...
Tja, dat is min of meer mijn tragiek. Ik weet
er zelf wel van. Iemand, die mij gesproken had, zei
eens van mij tegen een ander: „Wat staat die
vent hoog bij zichzelf"... Weer een ander zei
mij persoonlijk: „Jij verplettert ons".. Laat het
u genoeg zijn, dat ik een dergelijke houding in
mezelf sterk zou verfoeien en dat ik daar bid
dend tegen worstel...
BENT U GENEIGD MET UW VROEGERE TE
GENSTANDERS WEER SAMEN TE WERKEN?
»- Dat wil ik zelfs graag. En con amore! Ook
met de Hervormden. Immers dit geldt het be
lang van het kind. Trouwens toenadering moet
altijd weer mogelijk zijn...
SOMMIGEN MENEN DAT OP DE KLASSE
AVONDEN VAN UW U.L.O., PROGRAMMA'S
WERDEN AFGEWERKT, VAN NIET AL TE
HOOG GEHALTE. WAS U DAAR DE OORZAAK
VAN?...
«- Integendeel. Deze klasse-avonden zijn reeds
lang afgeschaft, want ik vond ze waardeloos.
Vroeger hadden ze mijn volle instemming. Toen
begonnen deze avonden met een korte medita
tie van de onderwijzer. Daarna was er pauze
met wat cola. De avond werd besloten met het
gezamenlijk zingen van Christelijke liederen.
Een soort community-singing. Dat was mijn
stijl. Tegenwoordig is er maar weinig overge
bleven in de gezinnen van deze Christelijke le
vensstijl. En dat betreur ik zeer. Het schijnt
niet meer te willen. Ook de N.C.R.V. raakt deze
stijl kwijt.
HEEFT UW U.L.O. WELEENS DANSAVONDEN
GEORGANISEERD, ZOALS MEN SOMS BE
WEERT?...
Als iemand dat zegt, is dat een infame leugen.
Wel heb ik me verbaasd bij de bevrijdingsfees
ten in Veenendaal, dat hier al die „fijnen", dis
zich zo zwaar voordoen, dansten als libellen.
Het was een gehos en een geschreeuw, dat ik
bij me zelf dacht: Ben ik hier in Veenendaal?...
UW STIJL IS DUS ANDERS?...
We zijn vorig jaar voor het eerst begonnen met
een adventswijding in Sola Fide. De zaal was
stampvol. We hopen het dit jaar weer te doen.
WAT VINDT U VAN PROVO'S EN NOZEMS?...
Provo in de werkelijke zin van het woord bete
kent kritiek te hebben op de gevestigde orde,
met een positieve, opbouwende bedoeling.
U NEEMT HET DUS VOOR ZE OP?...
Het ontaardt jammer genoeg vaak in straat
schenderij, enz.
WAT VINDT U DAN VAN DE DANSAVONDEN
IN DE GARAGE VAN SCHOONHOVEN?...
i
Dat is een moeilijke vraag.
DAT IS OOK DE BEDOELING. U BEHOEFT
UW MENING MAAR TE ZEGGEN...
Nou dan: Het is mijn stijl niet! Maar ik ben
misschien wat' ouderwets. Met lampegieters-
avond heeft het niet veel te maken. Toch heb ik
veel respect en waardering voor de organisato
ren van deze avonden. Ik ken hen en weet hun
bedoelingen. Misschien kan hierdoor een groter
kwaad worden tegengehouden...
WAT VINDT U VAN HET ALOM IN DE WE
RELD OPTREDEN VAN BEATBANDEN?...
Pas geleden zag ik een optreden van de Beatles
voor de t.v. Ik heb deze massa-hysterie met
verontrusting gade geslagen. Vrijwel alle leer
lingen op school, van ALLE richtingen hadden
het gezien en er van genoten. Dan zeg ik: hoe
is het mogelijk! Ik weet best, dat er op com
mercieel en politiek gebied met de jeugd ge
speeld wordt, toch mogen de ouders niet alles
goedkeuren wat de jeugd wil en doet. Er moet
leiding zijn en geen kritiekloos aanvaarden.
WAT VINDT U VAN DE RASSENDISCRIMINA
TIE?..
Principieel gesproken is alle rassendiscriminatie
uit den boze, al kan ik mij voorstellen dat vol
ledige integratie in de praktijk moeilijkheden
kan geven.
WAT VINDT U VAN DE APARTHEID?...
Ik sta er volstrekt afwijzend tegenover. Uit po
litiek oogpunt betekent het zelfmoord. Moreel en
godsdienstig gezien ten enen male verwerpelijk.
WAT VINDT U VAN DE POLITIEK?...
Ik geloof dat alle politieke partijen momenteel
elan missen. Materiële doelen zijn bereikt.
Prof. Van Ruler leert, dat politiek in wezen een
heilige zaak is. Rechts of links vind ik hierbij
niet belangrijk.
HEBT U NOG EEN SLOTOPMERKING?...
Ik ben dertig jaar in 't Veen en heb hier ont
zettend veel zien veranderen. Veel ten goede,
maar ook veel dat mij met grote bezorgdheid
vervult. Ik wenste dat meer tot openbaring
kwam: „Ai zie hoe goed, hoe lieflijk is 't dat
zonen van 't zelfde huis als broeders samenwo
nen"...
DR. THOOMES. ONZE WELGEMEENDE DANK
VOOR UW ZEER SPONTANE MEDEWERKING
AAN DIT INTERVIEW, ONDANKS DE SOMS
WAT BRUTAAL GETINTE VRAGEN.
(Van onze correspondent)
KRABBENDIJKE Kassier Van
Repko van Krabbendijke'* Raiffeisen-
bank, zojuist in een gloednieuw, fraai
en doelmatig gebouw, kan zich de al
wat dunnende haren wel uit het hoofd
trekken. Op de vuilnisbelt, noordelijk
van het dorp achter de Oosterschelde-
dljk, hebben onbevoegden gescharreld
in wat hij daar ter vernietiging had ge
deponeerd: enkele honderden spaar
bankboekjes, waaruit die onbevoegden
duidelijk konden lezen hoe de spaarza
me dorpelingen er in 1961 en 1962 finan
cieel voor stonden.
De affaire van de spaarbankboekjes
is het gesprek van de dag in het dorp,
nadat slager Visser, die van zijn klan
ten moest horen hoe het hem in ge
noemde jaren voor de wind ging, een
klacht heeft ingediend bij het plaatse
lijk bankbestuur en bij het bestuur van
de Centrale Organisatie in Utrecht.
Ach, in Krabbendijke weet men wel.
dat men financiële preutsheid ook te ver
kan doorvoeren. Maar het wordt wel
wat te gek, als een schooljongen op de
mestvaalt een notariële akte staat voor
te lezen en hij posten citeert uit een
vet bankboekje: „Dat is interessant,
daar zal-ie wel een lapje grond voor ge
kocht hebben. O kijk-'ns, dat is zeker
van een erfenisje."
Krabbendijke is maar klein; iedereen
kent iedereen. Men vindt het niet zo
leuk, die zaak van de vernietigde spaar
bankboekjes. En kassier Repko is, bij
een wat onzorgvuldig optreden, 't slacht
offer van wat men in deze omstandighe
den wel heel duidelijk een samenloop
van omstandigheden mag noemen.
Als hij zich zaterdag 22 oktober de
vijfdaagse werkweek kent hij niet
met een doos vol boekjes in de rich
ting van de mestvaalt spoedt, over
weegt hii. dat daarop nog de volgen
de maandag een nieuwe laag huisvuil
zal worden gestort. HQ overtuigd zich
ervan, dat de doos goed afgesloten is
en laat haar achter op een plaats,
waarvan hij zeker is, dat ze 's maan-»
dags met een laag nieuw huisvuil zal
worden overdekt.
Kort tevoren is het echter „de dag
van de grote stukken" geweest. Een
maal per maand kan men zich in Krab
bendijke bij het huisvuil van oud meu
bilair en ander groot afval ontdoen. En
dat betekent, dat zich in de daaropvol
gende dagen allerlei figuren op de belt
storten, op zoek naar waardevol afval.
Men moet er snel bij zijn, want de ge
meentewerklieden verbranden alle vuil
dat brandbaar is. En zo is wat 's maan
dags met ander, nieuw aangevoerd vuil
had moeten worden verbrand, 's zater
dags al een prooi van de heltenaren ge
worden.
Het komt de kassier snel ter ore, als
een van de vinders een boekje aanbiedt
bij een van de bestuursleden van de
bank. Nog 's zondags gaat hij opnieuw
de weg naar de belt, nu met een grote
plastic wasmand, en urenlang scharrelt
hij tussen het afval om niet één boekje
achter te laten. Hij vindt 95 procent te
rug.
Slager Visser vertelt: „Ik zit in de
brandweer, de vrijwillige brandweer.
Donderdagavond hebben we oefening.
Heb je het al gehoord, zeggen ze, van
die boekjes? Ik dacht: dat kan beslist
niet, dat is uitgesloten. Maar iemand
zei, ik zou toch maar eens om een boek
je gaan vragen. Toen ben ik naar de
bank geweest. Netjes aan het loket en
netjes erom gevraagd, 't Is vernietigd,
werd er gezegd. Maar toen wisten de
mensen ineens te vertellen: Visser heeft
dan en dan dat en dat opgenomen. De
jeugd hoorde ik zeggen: Toen zal-ie wel
verbouwd hebben. Nou, en toen heb ik
naar het bestuur en het hoofdbestuur
geschreven. De zaak moet op hoog ni
veau uitgezocht worden."
Slager Visser voelt zich „gedupeerd"
en hij is niet de enige, die er zo over
denkt. Een deel van Krabbendijke's eco
nomisch leven uit de jaren 1961-1962
heeft op straat gelegen. Maar wie moet
men daar nu boos om aankijken: de on
achtzame, maar ook weinig fortuinlijk*
kassier of de indiscrete vinders?